Xi chal jun ermana ti Sara * sbie: «Xitsʼijet noʼox xchiʼuk mu noʼox jpat koʼonton ta stojolal yantik. Jaʼ yuʼun, mu jkʼupin xchiʼinel li buchʼutik tsots stalelalik xchiʼuk ti simaronike. Pe kʼalal te jchiʼuk li buchʼutik manxoik xchiʼuk ti bikʼit chakʼ sbaike, jun noʼox koʼonton xchiʼuk xuʼ xkalbeik ti kʼu yelan chkaʼi jbae xchiʼuk li jvokoltake. Li kamigotake manxoik xchiʼuk bikʼit yakʼoj sbaik».

Li kʼusi laj yal Sarae chakʼ ta ilel ti kʼalal manxoutike ep buchʼu tskʼan chnopaj ta jtojolaltik. Li Jeovae lek chil li buchʼutik jech stalelalike, yuʼun li ta Vivliae, chalbutik ti skʼan manxoukutike (Kol. 3:12). ¿Kʼusi jaʼ li manxoale? ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Jesus li talelal taje? Xchiʼuk ¿kʼuxi xuʼ skoltautik sventa masuk to xijmuyubaj?

Li buchʼu jun noʼox yoʼontone xuʼ manxo chakʼ sba. Li buchʼutik manxoike stsakvanik ta mukʼ xchiʼuk oy slekil yoʼontonik. Kʼalal oy kʼusi tsnuptan ta xkuxlejalike, jun noʼox yoʼontonik xchiʼuk snaʼ spajes sbaik.

Li buchʼutik jech stalelalike xuʼ yuʼun spajesel sbaik. Li jpʼel kʼop ta griego ti «manxoal» chichʼ jelubtasele jaʼ toʼox chichʼ tunesel sventa xichʼ albel skʼoplal jkotuk teʼtikal kaʼ ti pasbil xa ta mantal yuʼun jun krixchanoe. Li kaʼe tsots onoʼox yip, pe chanubtasbil sventa ta smeloluk noʼox stunes li yipe. Jaʼ jech chkʼot ta jtojolaltik kʼalal manxoutike, yuʼun ta jpajes li jchopol talelaltike xchiʼuk jun koʼontontik kʼalal te oyutik xchiʼuk yantike.

Xuʼ van ta jnoptik ti maʼuk manxoutik kʼalal chijvokʼe. Jech xtok, xuʼ van vokol chkaʼitik yoʼ manxoutik ta skoj ti joyolutik ta krixchanoetik ti muʼyuk smalael yuʼunike xchiʼuk ti lek saʼik kʼope (Rom. 7:19). Melel onoʼox ti skʼan xkakʼ kipaltik sventa oyuk kuʼuntik li talelal taje, pe li Jeovae chakʼbutik xchʼul espiritu sventa mu xijlubtsaj ta stsʼitesele (Gal. 5:22, 23). ¿Kʼu yuʼun skʼan xkakʼ kipaltik yoʼ manxoukutike?

Kʼalal manxoutike, chnopaj ta jtojolaltik li yantike. Jech kʼuchaʼal laj yal Sara ti laj xa kalbetik skʼoplale, jun koʼonton chkaʼi jbatik kʼalal te jchiʼuktik li buchʼutik manxoike. Li Jesuse lek ojtikinbil ta skoj ti manxo xchiʼuk ti oy slekil yoʼontone (2 Kor. 10:1). Kʼalal ta ololetik nopajik tal ta stojolal akʼo mi mu xojtikinik (Mar. 10:13-16).

Mi manxoutike, ta jtabetik sbalil xchiʼuk tstabeik sbalil li yantike. Mi manxoutike, oy smalael  kuʼuntik xchiʼuk muʼyuk chij-ilin ta anil (Prov. 16:32). Vaʼun, muʼyuk ta jsaʼ jmultik ta stojolal yantik o ta stojolal li buchʼu jkʼanojtik tajek ti xuʼ van chopol xkaʼi jbatik ta tsʼakale. Jech xtok, tstabeik sbalil li yantike. Mi jnaʼ jpajes jbatike, muʼyuk buchʼu chil svokol kuʼuntik.

Akʼo mi ep kʼusi sbainoj li Jesuse xchiʼuk ti mu noʼox xokobe, jech-o manxo laj yakʼ ta ilel stalelal. Junantike batsʼi tsots li xkuxlejalike xchiʼuk mu albajuk li svokolike. Ta skoj ti chtun yuʼunik koltaele, patbat van tajek yoʼontonik kʼalal xi laj yal li Jesuse: «Laʼik ta jtojolal [...], yuʼun manxoun xchiʼuk bikʼit kakʼoj jba» (Mat. 11:28, 29).

¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik Jesus ti manxo laj yakʼ sbae? Jtose jaʼ ti jchantik Vivlia sventa xkiltik kʼu yelan la spas stalelal ta stojolal li yantike xchiʼuk ti kʼu yelan la stsal li svokoltake. Jech xtok, kʼalal oy kʼusi ta jnuptantik ti chakʼ ta preva mi manxo chkakʼ jbatike, kakʼtik persa jchanbetik stalelal li Jesuse (1 Ped. 2:21). Jkʼeltik batel oxtos kʼusi koltaat Jesus sventa manxouk xakʼ sbae.

Li Jesuse bikʼit laj yakʼ sba ta melel. Xi onoʼox laj yal stuk li Jesuse: «Manxoun xchiʼuk bikʼit kakʼoj jba» (Mat. 11:29). Kʼalal chal Vivlia ti skʼan manxoutike, chal xtok ti skʼan bikʼit chkakʼ jbatike, yuʼun jmoj nitil skʼoplal li chaʼtos talelal taje (Efes. 4:1-3). ¿Kʼu yuʼun jech chkaltik?

Mi bikʼit chkakʼ jbatike, jaʼ tskoltautik sventa mu tsotsuk tajek jkʼoplal chkaʼi jbatik xchiʼuk ti mu xijkap ta anile. ¿Kʼusi la spas Jesus kʼalal albat ti «jaʼ jun vinik ti mu x-echʼ yoʼonton ta veʼel xchiʼuk ta yuchʼel vinoe»? Li kʼusitik la spase laj yakʼ ta ilel ti mu meleluk li kʼusi chalik ta stojolale xchiʼuk xi laj yal ta skoj ti manxoe: «Li pʼijilale chvinaj ti tukʼ skʼoplal ta skoj li yabteltake» (Mat. 11:19).

Mi oy buchʼu chopol kʼusi chalbutik ta skoj ti jelel jtsʼunbaltike, ti vinikutik, ti antsutik o ta skoj ti bu likemutike, skʼan xkakʼtik persa ti ta slekiluk koʼontontik xijtakʼave. Xi chal Peter ti jaʼ mol ta tsobobbail ta Sudafricae: «Mi oy kʼusi chalik ti chi-ilin-o yuʼune, ta jnop kʼusi van la spas jechuk li Jesuse». Xi to chale: «Avie, jnaʼoj xa ti skʼan mu toj tsotsuk jkʼoplal xkaʼi jbae».

Li Jesuse snaʼoj ti muʼyuk tukʼ li krixchanoetike. Li yajchankʼoptak Jesuse lek kʼusi oy ta yoʼontonik spasel, pe ta skoj ti muʼyuk tukʼike, oy mu spas yuʼunik. Kʼalal jun xa ox akʼobal skʼan xcham li Jesuse, li Pedro, Santiago xchiʼuk Juane albatik yuʼun Jesus ti akʼo vikʼiluk satike, pe muʼyuk pas yuʼunik. Xi onoʼox jamal laj yal li Jesuse: «Oy ta yoʼonton tspas kʼusi lek li krixchanoe, pe kʼun li sbekʼtale» (Mat. 26:40, 41). Ta skoj ti snaʼoj ti muʼyuk stukʼil li yajtakboltake, muʼyuk ilin ta stojolalik.

Kalbetik skʼoplal jun ermana ti Mandi sbie. Leʼ olon tale, li Mandie oy toʼox ta yoʼonton ti tukʼuk kʼusi spasik li yantike, pe avie yakʼojbe yipal ta xchanbel stalelal li Jesuse. Xi chale: «Chkakʼ persa ti teuk ta jol ti maʼuk tukʼil krixchanoutike xchiʼuk ti jaʼuk jkʼelbe slekil talelal yantik jech kʼuchaʼal tspas li Jeovae». Li Mandie jaʼ jech laj yakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton jech kʼuchaʼal la spas Jesus ta stojolal li krixchanoetik ti muʼyuk tukʼike. Mi jech ta jpastike, mas me kʼun chkaʼitik sventa manxoutik ta stojolal yantik.

Li Jesuse la spat yoʼonton ta stojolal Dios. Kʼalal tal ta balumile, la stsʼik li kʼusi muʼyuk tukʼ pasbate. Chopol laj yilik li kʼusi la spase, la spʼajik xchiʼuk la smajik. Akʼo mi jech, manxo laj yakʼ ta ilel stalelal, yuʼun «laj yakʼ sba ta ventainel ta stojolal li buchʼu tukʼ snaʼ xchapanvane» (1 Ped. 2:23). Li Jesuse la spat yoʼonton ti chchabiat yuʼun Stot ta vinajel xchiʼuk ti jaʼ snaʼoj kʼusi ora chakʼbe stoj smul li vaʼ krixchanoetike.

Mi chij-ilin kʼalal muʼyuk tukʼ kʼusi chkichʼtik pasbele, xuʼ me mu xa jpajes jbatik xchiʼuk xuʼ mas to chopol kʼusi ta jpastik. Jaʼ yuʼun, xi tsvules ta joltik li Vivliae: «Maʼuk tspas kʼusi tukʼ ta sat Dios kʼalal ch-ilin li jun krixchanoe» (Sant. 1:20). Akʼo mi oy srasonal ti chopol chkaʼi jbatike, xuʼ me chopol kʼusi jpastik ta skoj ti muʼyuk tukʼutike.

Jun ermana ta Alemania ti Cathy sbie xi toʼox tsnope: «Mi muʼyuk ta jpak jkʼoplal jtuke, muʼyuk buchʼu yan tspas». Pe kʼalal la spat yoʼonton ta stojolal Jeovae, jel li snopbene. Xi to chale: «Avie, mu xa persauk ta jpak jkʼoplal. Mas xa kʼun chkaʼi sventa manxoukun,  yuʼun jnaʼoj ti jaʼ sventainoj skotol li Jeovae». Mi muʼyuk tukʼ kʼusi chkichʼtik pasbel junuk kʼakʼale, skʼan jpat koʼontontik ta stojolal Dios jech kʼuchaʼal la spas Jesus sventa manxouk xkakʼ jbatike.

Li Jesuse laj yal ti skʼan manxoutik sventa xijmuyubaje, xi laj yale: «Xmuyubajik noʼox li manxoetike» (Mat. 5:5). Jkʼeltik butik tskoltautik li talelal taje.

Chkoltavan sventa oyuk jun oʼontonal li ta nupunele. Xi chal jun ermano ta Australia ti Robert sbie: «Ep kʼusitik kʼuxik kalojbe kajnil ti mu toʼox jechuk oy ta koʼontone. Kʼalal oy kʼusi chlokʼ ta alel kuʼuntik ta skoj skapemal joltike, mu xa stakʼ jsutes kaʼyejtik. Chopol tajek chkaʼi jba kʼalal chkil ti chopol laj yaʼi sba kuʼun li kajnile».

«Ep ta velta ta jmak kakan jkotoltik» kʼalal chijkʼopoje. Jech xtok, kʼalal muʼyuk ta jnoptik li kʼusi chkaltike, xuʼ xakʼ ta vokol li jnupuneltike (Sant. 3:2). Kʼalal jech chkʼot ta pasele, mi manxoutike, jaʼ tskoltautik sventa jnaʼuk jpajtsan jbatik xchiʼuk ti tsʼijil xijkome (Prov. 17:27).

Li Roberte laj yakʼ tajek yipal sventa manxouk xchiʼuk ti snaʼuk spajes sbae. ¿Mi la stabe sbalil? Xi chale: «Kʼalal oy kʼusi mu koʼoluk chkʼot ta nopel kuʼun xchiʼuk kajnile, chkakʼ persa ti jtsʼet chikinta li kʼusi chale, ti ta slekiluk koʼonton jkʼopone xchiʼuk ti mu xkakʼ akʼo stsalun li skapemal jole. Avi une, mas xa lek xkil jbakutik».

Tskoltautik sventa lekuk xkil jbatik xchiʼuk li yantike. Li buchʼutik ta anil snaʼ x-ilinike jutuk yamigoik. Pe li buchʼutik manxoike jmoj noʼox oyik (Efes. 4:2, 3). Xi chal li Cathy ti laj xa kalbetik skʼoplale: «Ta skoj ti manxoun xae, mas xa ta jkʼupin xchiʼinel ta loʼil li yantike akʼo mi vokol ta chiʼinel ta loʼil junantik».

Jun koʼonton chkaʼi jbatik yuʼun. Kʼalal chal Vivlia «li pʼijilal ta toyole», te nitil skʼoplal li manxoal xchiʼuk li jun oʼontonale (Sant. 3:13, 17). Li buchʼu manxoe tsʼijil noʼox yoʼonton (Prov. 14:30). Xi chal Martin ti yakʼojbe tajek yipal sventa manxouke: «Avie, mas xa jnaʼ xirasonaj, mu xa ta aniluk chi-ilin, mas xa jun koʼonton xchiʼuk ximuyubaj noʼox».

Ti melel xkaltike, bakʼintike skʼan xkakʼ kipaltik sventa manxoutik. Xi chal jun ermanoe: «Ti jamal xkaltike, oy to onoʼox bakʼintik ti tstsan skʼakʼal koʼontone». Ta skoj ti jaʼ tstij koʼontontik Jeova sventa manxoutike, tskoltautik sventa spas kuʼuntik (Is. 41:10; 1 Tim. 6:11). Jaʼ tstsutses li chanubtasel chkichʼtike xchiʼuk jaʼ tskoltautik sventa tsotsukutik-o (1 Ped. 5:10). Ta skoj taje, xuʼ kʼunkʼun xkakʼtik ta ilel «xmanxoal xchiʼuk slekil yoʼonton Kristo» jech kʼuchaʼal la spas li jtakbol Pabloe (2 Kor. 10:1).