1. Kʼalal la stoy sbaik li Adan xchiʼuk Evae, ¿kʼuxi la stsatsubtas xchiʼuk laj yakʼbe spatobil yoʼonton krixchanoetik li Jeovae?

LI Jeovae jaʼ jun Dios ti tstsatsubtas koʼontontike. Kʼalal la stoy sbaik xchiʼuk la spas smulik ta stojolal Dios li Adan xchiʼuk Evae, jaʼo te och talel li mulile. Pe li Jeovae ta anil noʼox laj yal jun albil kʼop ti jaʼ tstsatsubtasat xchiʼuk chpatbat-o yoʼonton li snitilulal Adan kʼalal mi laj yaʼibeik smelolal li albil kʼope. Li kʼusi laj yal Jeovae te ta jtatik ta Génesis 3:15 ti bu chal ti chchʼaybe skʼoplal ta tsʼakal li Satanas xchiʼuk skotol li kʼusitik chopol spasoje (1 Juan 3:8; Apok. 12:9).

2. ¿Kʼuxi tsatsubtasbat yoʼonton yuʼun Jeova li Noee?

² Li Noee jaʼo kuxi kʼalal sokem xa ox tajek li balumile; jaʼ noʼox stuk xchiʼuk yutsʼ yalal chichʼik ta mukʼ li Jeovae. Li Noee xuʼ van laj yat tajek yoʼonton ta skoj ti buyuk xa noʼox xvinaj ti oy ilbajinel xchiʼuk mulivajele (Gén. 6:4, 5, 11; Jud. 6). ¿Kʼusi la spas li Jeova une? La stsatsubtasbe yoʼonton sventa tukʼuk-o xakʼ sba  (Gén. 6:9). Laj yalbe ti tsmes lokʼel skotol li choplejale xchiʼuk laj yalbe li kʼusi skʼan spasik xchiʼuk yutsʼ yalal yoʼ xkolike (Gén. 6:13-18). Kʼalal jech albat yuʼun Jeova li Noee, tsatsub-o van tajek li yoʼontone.

3. ¿Kʼuxi tsatsubtasbat yoʼonton yuʼun Jeova li Josuee? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

³ Ta tsʼakale, li Josuee laj yichʼ yabtel sventa sbeiltas ochel ta Albil Balumil li j-israeletike. Pe sventa x-ochik batele, skʼan stsalik li epal soltaroetik li ta lumetik tee, ti solel tsots tajek xuʼ yuʼunike. Lik svul tajek yoʼonton li Josuee, pe li Jeovae snaʼoj ti oy lek srasonal ti jech chaʼi sbae. Jaʼ yuʼun, la stak batel Moises sventa spatbe yoʼonton, xi laj yalbee: «Albo mantal li Josuee. Patbo yoʼnton; tsatsubtasbo yoʼnton, yuʼun jaʼ xa chicʼ jelovel scotol li achiʼiltaque. Jaʼ chacʼbe ta scʼobic scotol li osil ti leʼ chaqʼuel batele» (Deut. 3:28). Li Jeovae xi la stsatsubtasbe yoʼonton ek li yajtunele: «Qʼuelavil, vuʼun jtuc chacalbot. Tsotsan me; oyuc me lec stsatsal avoʼnton. Mu me xaxiʼ; mu me xchibaj avoʼnton. Vuʼun chajchiʼinot scotol cʼacʼal buyuc noʼox chabat, vuʼun li Mucʼul Diosun avuʼune» (Jos. 1:1, 9).

4, 5. 1) ¿Kʼuxi la stsatsubtasbe yoʼonton steklumal ta voʼne li Jeovae? 2) ¿Kʼuxi tsatsubtasbat yoʼonton yuʼun Jeova li Jesuse?

⁴ Li Jeovae maʼuk noʼox la stsatsubtas ta jujuntal li yajtuneltake, yuʼun la stsatsubtas ta sjunul li steklumal xtoke. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Jeovae snaʼoj xa onoʼox ti tskʼanik tsatsubtasbel yoʼontonik mi laj yichʼik chukel batel li ta Babiloniae, jaʼ yuʼun xi laj yalbe ta jamal li steklumale: «Mu me xaxiʼ, yuʼun vuʼun chajchiʼinot; mu cʼu xal avoʼnton, yuʼun vuʼun Diosun avuʼun. Vuʼun chacacʼbot atsatsal, vuʼun chajcoltaot; vuʼun chajtsacot lec ta jbatsʼicʼob ti xuʼ yuʼun tstsalvane» (Is. 41:10). Ta mas tsʼakale, li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe la spat yoʼontonik ek ti chichʼik chabiel yuʼun li Diose; jaʼ jech jchʼunojtik li avi eke (kʼelo 2 Korintios 1:3, 4).

⁵ ¿Buchʼu yan la stsatsubtasbe yoʼonton ta tsʼakal li Jeovae? Jaʼ li Xnichʼone. Yuʼun kʼalal laj yichʼ voʼ li Jesuse, laj yaʼi yechʼomal eil ta vinajel ti xi chale: «Liʼe jaʼ Jnichʼon, jaʼ li buchʼu jkʼanoje, jaʼ li buchʼu ximuyubaj yuʼune» (Mat. 3:17). Taje tsatsubtasbat-o yoʼonton sventa xchol mantal li Jesuse.

6. ¿Kʼusi tstij koʼontontik spasel li lokʼolkʼop ta sventa li talentoetike?

⁶ Li Jesuse la xchanbe stalelal li Stote. Ep ta velta la stsatsubtasbe yoʼonton li yajchankʼoptake. Jun velta kʼalal laj yal li lokʼolkʼop ta sventa li talentoetike, te la stijbe yoʼonton yajchankʼoptak sventa jechuk-o tukʼ xtunik ta stojolal li Jeovae. Yuʼun laj yal ti laj yichʼik ichʼel ta mukʼ yuʼun yajvalik li mosoiletike, xi la albatike: «¡Lek ti jech la apase lekil tukʼil mosoil! Tukʼ la aventain ti kʼusi juteb laj kakʼbot aventain komele. Jaʼ yuʼun ta jvaʼanot sventa mas ep kʼusitik chabain. Kuxetuk noʼox avoʼonton xchiʼuk li avajvale» (Mat. 25:21, 23).

7. 1) ¿Kʼuxi la stsatsubtasbe yoʼonton yajtakboltak li Jesuse? 2) ¿Kʼuxi tsatsubtasat yuʼun Jesus li Pedroe?

⁷ Li Jesuse jech-o la stsatsubtasbe yoʼonton li yajtakboltake akʼo mi oy jayibuk velta chopol laj yaʼi sba ta skoj li kʼusitik mu lekuk tspasike. Jun veltae, la svulilan sbaik ta skoj ti buchʼu mas tsots skʼoplal yuʼunike. ¿Kʼusi la spas li Jesus une? Ta slekil yoʼonton la svulesbe ta sjolik ti skʼan bikʼit xakʼ sbaike xchiʼuk ti skʼan xkʼotik ta jtunele, maʼuk ti bankilal xa chaʼi sbaike (Luk. 22:24-26). Li Pedroe jaʼ mas ep ta velta la sokbe yoʼonton li Jesuse (Mat. 16:21-23; 26:31-35, 75). Akʼo mi jech, li Jesuse muʼyuk bu la sten komel, li kʼusi la spase jaʼ ti la stsatsubtasbe yoʼontone. Maʼuk noʼox, oy to kʼusi laj yakʼbe  sbain xtok: laj yalbe ti akʼo stsatsubtasbe yoʼonton li yermanotake (Juan 21:16).

8. ¿Kʼusi laj yal Esekias sventa stsatsubtasbe yoʼonton li bankilal soltaroetike xchiʼuk skotol li judaetike?

⁸ Kʼalal skʼan toʼox xtal ta balumil li Jesuse xchiʼuk ti xakʼ kiltik li stukʼil kʼelobil laj xa jchantik tale, li yajtuneltak Dios ta voʼnee xaʼibeik xa onoʼox lek smelolal ti tsots skʼoplal skʼan jtsatsubtasbe jba koʼontontike. Jkʼeltik avil kʼuxi jech la spas li ajvalil Esekiase. Kʼalal jaʼo kontrainatik xchiʼuk tal sibtasatikuk yuʼun j-asiriaetik li jteklum Judae, lik stsob li bankilal soltaroetik yuʼune xchiʼuk skotol li judaetike, jech te lik stsatsubtasbe yoʼontonik (kʼelo 2 Crónicas 32:6-8).

9. ¿Kʼusi xuʼ jchanbetik li Jobe?

⁹ Jkʼeltik xa avil kʼusi kʼot ta stojolal li Jobe. Kʼalal jaʼo solel abol sba chaʼie, tal patbatuk yoʼonton yuʼun li yamigotak ta alele, pe xi laj yalanbe li Jobe: «Chapatbicun coʼnton avalojic, pero yolbaj noʼox chavacʼbicun jvocol». Akʼo mi muʼyuk xpatbat yoʼonton yuʼun li viniketik taje, laj yalanbe ti tsots skʼoplal skʼan jpatbetik yoʼonton li yantike, xi laj yale: «Pero ti vuʼcune ta lequil cʼop chajcʼopanoxuc; chajmuqʼuibtasboxuc avoʼntonic [...] ti jechuque» (Job 16:1-5). Ta slajeb xa une, li Eliú xchiʼuk Jeovae la spatbeik yoʼonton li Jobe (Job 33:24, 25; 36:1, 11; 42:7, 10).

10, 11. 1) ¿Kʼu yuʼun skʼan xichʼ tsatsubtasel xchiʼuk patbel yoʼonton li stseb Jeftee? 2) ¿Buchʼu skʼan jech jpastik ta stojolalik li avi eke?

¹⁰ Li yan buchʼu skʼan xichʼ patbel yoʼontone jaʼ li stseb jchapanvanej Jeftee. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun kʼalal skʼan toʼox xlik stsak ta kʼop j-amonetik li Jeftee, oy kʼusi laj yalbe ta jamal li Jeovae, xi laj yalbee: «Me chavacʼbun ta jcʼob li amonetique, ta jchicʼbot amotonin li bochʼo chlocʼ snupun ta be cʼalal me lisut batel ta stsalel li amonetique». ¿Buchʼu van lokʼ nupvanuk ta be kʼalal sut batel li Jeftee? Jaʼ li stsebe. Laj yat tajek yoʼonton li Jeftee, yuʼun muʼyuk yan xnichʼnab. Pe kʼot ta pasel yuʼun li kʼusi laj yal ta jamale, la stak batel ta Silo li stsebe sventa te xtun ta sjunul xkuxlejal li ta chʼulna pasbil ta nukule (Juec. 11:30-35).

¹¹ Kʼux laj yaʼi Jefte ti jech kʼot ta pasele, pe mas to van vokol laj yaʼi li stsebe. Akʼo mi jech, jpʼel ta yoʼonton la spas li kʼusi laj yal ta jamal li stote (Juec. 11:36, 37). La sten ta yoʼonton ti chnupune, ti chil yalabe xchiʼuk maʼuk mas tsots skʼoplal laj yil ti oyuk buchʼu x-ichʼbat komel li yosil xchiʼuk li sbi yutsʼ yalale. Jaʼ yuʼun, skʼan tajek tsatsubtasel xchiʼuk patbel yoʼonton. Xi chal li Vivliae: «Li israeletique jech stalelic o ti chanib cʼacʼal ta jabil chbat yocʼtaic [o tskʼupil kʼoptaik] jujun jabil stseb Jefté scotol li tsebetic yuʼunique» (Juec. 11:39, 40). ¿Mi oy van buchʼutik jech skʼan tsatsubtasbel yoʼontonik xchiʼuk ti xichʼik kʼupil kʼoptael li avi eke? Oy. Yuʼun oy ep buchʼutik muʼyuk snup xchiʼilik xchiʼuk jaʼ batem ta yoʼontonik li «kʼusitik sventa [Kajvaltike]» (1 Kor. 7:32-35).

12, 13. ¿Kʼuxi la stsatsubtasbe yoʼonton yermanotak li Pedroe?

¹² Kʼalal jun xa ox akʼobal skʼan xcham li Jesuse, xi laj yalbe li Pedroe: «Simon, Simon, ¡kʼelo avil!, li Satanase yaloj mantal ti akʼo xavichʼik lilinel akotolik kʼuchaʼal trigoe. Pe jkʼanoj xa vokol ta atojolal sventa mu xchʼay li xchʼunel avoʼontone; vaʼun tsatsubtasbo yoʼonton avermanotak kʼalal mi asutesoj xaʼox avoʼontone» (Luk. 22:31, 32).

¹³ Li Pedroe kʼot ta yoyal tsobobbail li ta baʼyel sigloe (Gal. 2:9). Ep butik laj yakʼ ta ilel ti tsots yoʼontone, jech kʼuchaʼal li ta Pentekostese. Kʼalal laj yilik li ermanoetik ti tsots yoʼonton li Pedroe, tsatsub-o tajek yoʼontonik ek. Jech xtok, kʼalal jutuk xa ox skʼan xcham xchiʼuk stsuts yabtel liʼ ta  balumile, la stakbe batel karta li yermanotake, xi laj yalbe batele: «La jtsʼibaboxuk tal sventa ta jpat avoʼontonik xchiʼuk sventa jamal chkalboxuk ti jaʼ melel li slekil yutsil yoʼonton Diose. Tukʼuk-o me oyanik ta sventa taje» (1 Ped. 5:12). Li skartatak Pedroe tun-o talel yuʼunik sventa sta stsatsal yoʼontonik li yajtsʼaklomtak Kristoe. Li avi eke jtunel-o kuʼuntik sventa stsatsubtas koʼontontik yoʼ to ta jmalatik xkʼot ta pasel li kʼusitik yaloj ta jamal li Jeovae (2 Ped. 3:13).

14, 15. ¿Kʼu yuʼun stsatsubtasojbe yoʼonton yajtsʼaklomtak Kristo li kʼusitik la stsʼiba ta Vivlia li jtakbol Juane?

¹⁴ Li jtakbol Juane kʼot ta yoyal tsobobbail ek li ta baʼyel sigloe. Skotol li kʼusitik labalik sba la stsʼiba komel ta sventa li cholmantal la spas Jesuse la stsatsubtas li yajtsʼaklomtak Kristo ta voʼnee xchiʼuk jech-o tstsatsubtasutik ek li avie. Jaʼ noʼox stuk te xvinaj ta S-evanjelio li kʼusi laj yal Jesus liʼe: «Mi chakʼan abaik ta jujuntale, jaʼ jech tsnaʼ skotolik ti voʼoxuk kajchankʼopoxuke» (kʼelo Juan 13:34, 35).

¹⁵ Li oxib skarta xtoke ep kʼusitik chakʼ jchantik ti tstsatsubtas tajek koʼontontike. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal chijcham xa ta vul oʼonton chkaʼitik ta skoj ti oy kʼusi chopol la jpastike, ¿mi mu tspatuk tajek koʼontontik kʼalal ta jchantik ti «tsakubtas skotol jmultik li xchʼichʼel [...] Jesuse»? (1 Juan 1:7). Mi solel te xvulvun-o li koʼontontike, ¿mi mu xkuxetuk to chkaʼitik kʼalal ta jchantik ti jaʼ «mas to toyol skʼoplal li Diose, [ti] jaʼ mu sta li koʼontontike»? (1 Juan 3:20). Li Juane jaʼ noʼox stuk la stsʼiba komel ti «jaʼ kʼanelal li Diose» (1 Juan 4:8, 16). Li ta xchibal xchiʼuk yoxibal skarta xtoke tskʼupil kʼopta li yajtsʼaklomtak Kristo ti «yakal chanavik batel ta stojolal li kʼusi melele» (2 Juan 4; 3 Juan 3, 4).

16, 17. ¿Kʼuxi la stsatsubtasbe yoʼonton yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel siglo li Pabloe?

¹⁶ Li jtakbol Pabloe xuʼ van jaʼ li buchʼu ep  tajek kʼusi la spas sventa stsatsubtas li yermanotake. Kʼalal lik talel li yajtsʼaklomtak Kristoe, yileluke te komik ta Jerusalen jutuk mu skotoluk li jtakboletike, ti jaʼ te ti bu oy li jtsop jbeiltasvaneje (Ech. 8:14; 15:2). Li yajtsʼaklomtak Kristo ta Judeae te noʼox la xcholbeik mantal li krixchanoetik ti xchʼunojik ti jun noʼox Dios oye. Pe li jtakbol Pabloe takat batel ta stojolal li jgresiaetik xchiʼuk jromaetik ti naka jecheʼ diosetik chichʼik ta mukʼe (Gal. 2:7-9; 1 Tim. 2:7).

¹⁷ Li Pablo xtoke la xani sjunul li yosilal Greciae, li Italiae xchiʼuk li bu Turquía xa sbi avie. La slikes tsobobbailetik akʼo mi maʼuk judaetik li buchʼutik te nakalike. Li achʼ yajtsʼaklomtak Kristo taje tskʼanik tajek patbel yoʼontonik ta skoj ti ‹chil svokolik ta stojolal li xchiʼilik ta lumale› (1 Tes. 2:14). Li ta sjabilaltik talel 50, xi laj yalbe batel li yermanotak li ta achʼ tsobobbail ta Tesalonikae: «Skotol ora ta jtojbekutik ta vokol Dios kʼalal ta jpaskutik tal orasion ta atojolalik akotolike, yuʼun mu xchʼay jutebuk ta jolkutik li atukʼil abtelike, li kʼusitik chapasik ta skoj ti chakʼanvanike xchiʼuk ti kuchem [avuʼunike]» (1 Tes. 1:2, 3). Xi to laj yalanbe batel mantal xtoke: «Jech-o xapatbe aba avoʼontonik xchiʼuk xatsatsubtasbe aba avoʼontonik ta jujuntal» (1 Tes. 5:11).

18. ¿Kʼuxi tsatsubtasbat yoʼonton yuʼun jtsop jbeiltasvanej li Felipee?

¹⁸ Li Jeovae la stunes jtsop jbeiltasvanej sventa stsatsubtasbe yoʼonton skotol li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe, jech kʼuchaʼal li buchʼutik tsbeiltasik li tsobobbailetike. Jkʼeltik avil kʼuxi koltaat yuʼun jtsop jbeiltasvanej li Felipe kʼalal la xcholbe mantal li jsamariaetike. Takbat batel chaʼvoʼ xchiʼiltak, jaʼ li Pedro xchiʼuk Juan ti chtunik ta jtsob jbeiltasvanej eke, ¿kʼusi sventa ti takatik batele? Jaʼ sventa skʼanbeik Jeova ti akʼo yakʼbe xchʼul espiritu li achʼ yajtsʼaklomtak Kristo taje (Ech. 8:5, 14-17). Kʼalal jech kʼot ta pasele, tsatsubtasbat-o van tajek yoʼonton li Felipee xchiʼuk li yantik ti jaʼ to ochik ta yajtsʼaklom Kristoe.

19. ¿Kʼu yelan laj yaʼi sbaik yajtsʼaklomtak Kristo kʼalal la skʼelik li karta takbatik tal yuʼun li jtsop jbeiltasvaneje?

¹⁹ Kʼalal echʼ xa ox kʼuuk sjalile, oy kʼusi la sjakʼbeik li jtsop jbeiltasvaneje. Li kʼusi tskʼan tsnaʼike jaʼ mi persa to skʼan xichʼik sirkunsision ek li buchʼutik jaʼ to ochik ta yajtsʼaklom Kristo ti maʼuk judaetike, jech kʼuchaʼal chal li ta Smantal Moisese (Ech. 15:1, 2). Li buchʼutik chtunik ta jtsop jbeiltasvaneje la skʼanbeik xchʼul espiritu li Diose xchiʼuk la skʼelik lek kʼusi chal li Skʼop Diose, vaʼun laj yilik ti mu xa persauk xichʼik sirkunsisione. Pe sventa xalbeik batel tsobobbailetik li kʼusi kʼot ta nopel yuʼunike, la stakbeik batel jlik karta. «Kʼalal laj xaʼox skʼelik [li kartae], xkuxet likel yoʼontonik ta skoj ti patbat yoʼontonike» (Ech. 15:27-32).

20. 1) ¿Kʼuxi tstsatsubtasbe yoʼonton skotol ermanoetik ta spʼejel balumil li Jtsop Jbeiltasvaneje? 2) ¿Kʼusi ta jkʼeltik li ta yan xchanobile?

²⁰ Li Jtsop Jbeiltasvanej avi eke tstsatsubtasbe yoʼonton li buchʼutik chtunik ta Betele, li yan ermanoetik ti chtunik ta tsʼakal ora ti stuk noʼox jeche xchiʼuk skotol li ermanoetik ta spʼejel balumile. Jaʼ jech tstsatsubtas koʼontontik kʼuchaʼal li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe. Pe maʼuk noʼox tspat koʼontontik li voʼotike, li Jtsop Jbeiltasvaneje tstijbe yoʼontonik skotol li buchʼutik lokʼemik ta tsobobbail eke. Jech oxal, li ta sjabilal 2015 la slokʼes jlik foyeto ti xi sbie: Sutan ta stojolal Jeova. Pe, ¿mi jaʼ noʼox stuk Jtsop Jbeiltasvanej skʼan xchanbeik stalelal Jeova sventa stsatsubtas koʼontontike? Jaʼ ta jkʼeltik li ta yan xchanobile.