¿Kʼuxi xuʼ jtatik li melel kolebale?
«Mi chakʼ akolelik li Nichʼonile, ataoj me akolelik ta melel» (JUAN 8:36).
KʼEJOJ: sjj 54, sn 52
1, 2. 1) ¿Kʼuxi xvinaj ti xjotetik ta saʼel skolelik li krixchanoetike? 2) ¿Kʼusitik kʼotem ta pasel yuʼunik?
LI AVIE buyuk xa noʼox xkiltik ti solel xjotetik ta saʼel skolel li krixchanoetike xchiʼuk tskʼanik ti tsakbiluk ta venta xaʼi sbaike. Ta epal lumetike tskʼanik skolebalik ta skoj ti chichʼik tajek ilbajinele, ti chichʼik pʼajele o tskʼan chkolik lokʼel li ta povreale. Yantik xtoke tsaʼik kʼuxi xuʼ kolemuk xaʼi sbaik sventa xalik li kʼusi tsnopike xchiʼuk ti spasik li kʼusi xal yoʼontonike. Kʼuchaʼal chkiltike, skotol krixchano tskʼan skolelik.
2 Ep kʼusitik tspasik sventa sta li skolelike. Jech kʼuchaʼal liʼe, tspasik marcha, tstsob sbaik sventa xichʼ sba ta venta stukik o yan kʼusitik tspasik. Pe, ¿mi tstaik onoʼox ta melel li skolelike? Muʼyuk, jaʼ noʼox tsta-o svokolik o chlik-o milbail yuʼunik. Jech tajek chkʼot ta pasel li kʼusi akʼbat snaʼ yuʼun Dios li ajvalil Salomon liʼe: «Laj quil noxtoc ti oy bu ta xpechʼ ta teqʼuel xchiʼil li cristianoe, pero leʼe toj vocol» (Ecl. 8:9).
3. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa junuk noʼox koʼontontik xchiʼuk ti xijmuyubajuk noʼox ta melele?
3 Pe, ¿kʼusi xuʼ jpastik sventa junuk noʼox koʼontontik xchiʼuk ti xijmuyubajuk noʼox ta melele? Li jchankʼop Santiagoe laj yal ti jaʼ noʼox xuʼ xmuyubaj li buchʼu «tskʼel sba lek li ta tukʼil mantal ti chakʼ [kolebale] xchiʼuk ti chakʼbe-o yipal» spasel li kʼusi chal mantale (Sant. 1:25). ¿Buchʼu laj yakʼ li tukʼil mantal taje? Jaʼ stuk li Jeovae, jech oxal, jaʼ noʼox snaʼoj kʼusi chtun kuʼuntik sventa xijmuyubaj xchiʼuk ti junuk noʼox koʼontontik ta melele. Kʼalal la spas li Adan xchiʼuk Evae, laj yakʼbe skotol li kʼusitik chtun yuʼunik sventa xmuyubajikuk noʼoxe. Maʼuk noʼox, laj yakʼbe xtok li melel kolebale.
KOLEMIK TOʼOX TA MELEL
4. ¿Kʼu toʼox yelan xkuxlejalik li Adan xchiʼuk Evae? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).
4 Li baʼyel chib kapitulo ta Genesise chakʼ kiltik ti chʼabal toʼox povreal li ta Paraisoe, muʼyuk toʼox kʼusi xibal sba mi jaʼuk oy ilbajinel. Akʼo mi vokol ta chʼunel yaʼel, pe kolemik toʼox ta melel li Adan xchiʼuk Evae. Muʼyuk bu tsvul yoʼonton kʼuxi tsta sveʼelik, yabtelik o ti chat xa yoʼontonik ta skoj chamel o lajelale (Gén. 1:27-29; 2:8, 9, 15). ¿Pe mi jaʼ skʼan xal ti kolemik xa-o ta j-echʼel xtoke? Jkʼeltikik.
5. ¿Kʼusi skʼan oyuk sventa kolemuk xkaʼi jbatike?
5 Ep buchʼutik chalik ti melel kolebale jaʼ la ti stakʼ jpastik skotol li kʼusi tskʼan koʼonton jtuktike akʼo mi te jta-o jvokol jchiʼuktik. Li jpʼel kʼop «kolebal» xie, jaʼ la smelolal ti xuʼ jnop jtuktik li kʼusi ta jkʼantike xchiʼuk ti jechuk la jpastike. Pe xi chal jlik enciclopediae: «Li krixchanoetike kolem chaʼiik jechuk ti tukʼuk skotol li mantaletik chakʼ ajvalile, ti tsotsuk skʼoplal ta melele xchiʼuk ti oyuk lek srasonale» (The World Book Encyclopedia). Taje jaʼ skʼan xal ti persa onoʼox skʼan oyuk mantaletik sventa xuʼ kolemuk xkaʼi jbatike. Pe, ¿buchʼu noʼox oy sderecho xuʼ xal mi tukʼ, mi tsots skʼoplal xchiʼuk mi oy srasonal jtosuk mantale?
6. 1) ¿Kʼu yuʼun jaʼ noʼox stuk Jeova ti kolem-o ta j-echʼele? 2) ¿Mi jaʼ jechutik ek li voʼotike, kʼu yuʼun?
6 Li Jeovae jaʼ noʼox stuk ti kolem ta j-echʼele, jaʼ xkaltik, ti chʼabal spajebe. Yuʼun jaʼ spasoj skotol li kʼusitik oye, jaʼ li Buchʼu skotol xuʼ yuʼune xchiʼuk jaʼ Ajvalil li ta vinajelbalumile (1 Tim. 1:17; Apok. 4:11). Jaʼ jech laj yal ek li ajvalil Davide, kʼupil tajek sba kʼu yelan laj yalbe Jeova ti stuk noʼox toj mukʼ skʼoplale (kʼelo 1 Crónicas 29:11, 12). Jaʼuk li anjeletik ta vinajel xchiʼuk li krixchanoetike oy noʼox spajeb ti kolemike. Jaʼ yuʼun, skʼan teuk-o ta joltik ti jaʼ noʼox stuk Jeova oy sderecho xuʼ xakʼ li tukʼil mantaletike, ti tsotsuk skʼoplal ta melele xchiʼuk ti oyuk lek srasonale. Jaʼ jech laj yakʼ mantaletik kʼalal lik spas skotol li kʼusitik x-ayane.
7. Alo jtoschaʼtosuk kʼusitik persa skʼan jpastik ti chakʼ jmuyubajeltike.
7 Li Jeovae laj yakʼ ti kolemikuk li Adan xchiʼuk Evae, pe laj yalbe xtok ti oy noʼox spajeb ti kʼusi stakʼ spasike. Li junantik mantal albatike stalel onoʼox chaʼiik jech skʼan pasel. Jech kʼuchaʼal liʼe, sventa mu xchamike, persa skʼan xichʼik ikʼ, skʼan xveʼik, skʼan xvayik o oy kʼusi yan skʼan spasik. Akʼo mi jujun kʼakʼal jech tspasik, li Jeovae laj yakʼ ti jechuk-o skʼupinike (Sal. 104:14, 15; Ecl. 3:12, 13). ¿Mi mu jechuk ti jkotoltik lek tajek chkaʼitik kʼalal lek siket li ikʼ chkichʼtike? ¿Mi mu xkuxetuk tajek chkaʼitik kʼalal ta jlajestik li kʼusi toj mu chkaʼitike? Kʼalal lek tajek chijvaye, ¿mi mu junuk to yutsil chkaʼitik kʼalal tsakub osile? Muʼyuk bu xtaet xa chkaʼitik ta spasel skotol taje. Moʼoj, ta jkʼupintik tajek. Xuʼ jchʼuntik ta melel ti jaʼ jech laj yaʼiik ek li Adan xchiʼuk Evae.
8. ¿Kʼusi mantal albatik li Adan xchiʼuk Evae, xchiʼuk kʼu yuʼun ti jech albatike?
8 Li yan mantal albatik li Adan xchiʼuk Evae jaʼ ti akʼo xil yalab xnichʼnabike, ti snojesik xchiʼuk ti xchabiik li balumile (Gén. 1:28). ¿Mi jaʼ van jun makel o mi chukul laj yaʼi sbaik ti jech albatik mantal yuʼun Jeovae? Moʼoj. Li mantal akʼbatike jaʼ chakʼ ti akʼo skʼupin skotol krixchano ta skoltael li Jeovae: ti spas ta paraiso li balumile xchiʼuk ti xkuxiik ta sbatel osil li krixchanoetike (Is. 45:18). Jaʼ yuʼun, jech kʼuchaʼal chkiltik avie, stalel onoʼox ti chijnupun xchiʼuk ti ch-ayan kalab jnichʼnabtike akʼo mi jnaʼojtik ti xuʼ xakʼ ep jvokoltike. Kʼalal jech ta jpastik une, jun xa koʼonton chkaʼitik xchiʼuk chakʼ jmuyubajeltik (Sal. 127:3). Pe mu me jnoptik xtok ti yuʼun skontrainojbeik smantal Dios li buchʼutik muʼyuk chnupunike o ti muʼyuk chil yalab xnichʼnabike (1 Kor. 7:36-38). Jech kʼuchaʼal chkakʼtik ventae, ti lajuk xchʼunik mantal li Adan xchiʼuk Evae, muyubajik ta sbatel osil xchiʼuk yalab xnichʼnabik ti jechuke.
¿KʼUXI CHʼAY LI MELEL KOLEBALE?
9. ¿Mi tukʼ, mi tsots skʼoplal xchiʼuk mi oy srasonal li mantal ta Génesis 2:17?
9 Li Jeovae laj yakʼbe yan mantal li Adan xchiʼuk Evae xchiʼuk lek jamal laj yalbe kʼusi kastigoal tsnuptanik mi muʼyuk la xchʼunike. Xi laj yalbee: «Jaʼ noʼox mu xaloʼbe sat li jpets teʼ ti jaʼ sventa chacʼ ta naʼel cʼusi lec, xchiʼuc cʼusi chopole, yuʼun me chaloʼe, ta xacham» (Gén. 2:17). ¿Mi tukʼ, mi tsots skʼoplal xchiʼuk mi oy srasonal li mantal taje? ¿Mi jaʼ van jun makel o mi chukul laj yaʼi sbaik ti jech albatike? Moʼoj. Ep buchʼutik ti chchanbeik skʼoplal Vivliae chalik ti sta-o tajek li mantal akʼbatike. Xi chal li june: «[Li Génesis 2:16 xchiʼuk 17] chakʼ jchantik ti jaʼ noʼox oy ta sba Dios xuʼ xal li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopol ta sventa li [..] krixchanoetike. Mi tskʼan tskʼupinik li ‹kʼusi leke›, skʼan spat yoʼontonik ta stojolal Dios xchiʼuk ti xchʼunbeik smantale. Yan mi muʼyuk xchʼunik une, jaʼ me chkom ta sba stukik snopel li kʼusi lek [...] xchiʼuk li kʼusi chopole». Pe li krixchanoetike mu xuʼ yuʼunik spasel jech, yuʼun maʼuk jech laj yichʼik pasel.
Li kʼusi la snop la spasik li Adan xchiʼuk Evae jaʼ noʼox sventa la jta-o tsots jvokol jkotoltik. (Kʼelo parafo 9-12).
10. ¿Kʼusi xuʼ jpastik li voʼotike, pe kʼusi ti muʼyuk jderechotik ta snopele?
10 Avie ep buchʼutik chalik ti laj la yichʼik makel ta spasel kʼusi tskʼan stukik li Adan xchiʼuk Eva kʼalal albatik li mantal ta Génesis 2:17. Pe mu jechuk maʼ taje. Yuʼun li stukike oy sderechoik ta snopel li kʼusi tskʼan tspasike, li kʼusi muʼyuk sderechoik ta snopele jaʼ li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole. Li Adan xchiʼuk Evae xuʼ snop stukik mi chchʼunbeik smantal li Jeovae o mi moʼoj. Pe jaʼ noʼox stuk Jeova xuʼ xal li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole. Taje jaʼ senyail li «jpets teʼ [ta nichimaltik Eden ti jaʼ] sventa chacʼ ta naʼel cʼusi lec xchiʼuc cʼusi [chopole]» (Gén. 2:9). Ep ta veltae mu jnaʼtik kʼusi ta jnuptantik ta skoj li kʼusi ta jnop ta jpastike xchiʼuk mu jnaʼtik mi ta onoʼox jtabetik sbalil ta melel. Ta skoj ti ep kʼusitik mu spas yuʼun li krixchanoetike, nopolik noʼox chkil jvokoltik o yan kʼusitik xibal sba chkʼot ta pasel ta skoj li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼunike (Prov. 14:12). Jaʼ yuʼun, li mantal akʼbatik li Adan xchiʼuk Evae jaʼ te akʼbat snaʼik ti skʼan xchʼunik mantal mi tskʼan kolemikuk ta melele. Pe, ¿mi la xchʼunik li mantale?
11, 12. ¿Kʼu yuʼun muʼyuk lek kʼusi kʼot ta pasel yuʼunik li Adan xchiʼuk Evae? Albo junuk skʼelobil.
11 Li Adan xchiʼuk Evae jaʼ la stʼujik ti tspʼajbeik smantal li Jeovae. Li Evae toj lek tajek laj yaʼi ti xi albat yuʼun li Satanase: «Chjam asatic me laj aloʼique; chlic anaʼic cʼusi lec xchiʼuc cʼusi chopol. Chacoʼlajic jech chac cʼu chaʼal Dios» (Gén. 3:5). ¿Mi mas to kolik ta melel ti la spʼajik li mantale? Moʼoj. Muʼyuk xkʼot ta pasel li kʼusi albatik yuʼun li Satanase. Jech ta ora noʼox laj yakʼik venta ti tsta-o svokolik mi jaʼ tspasik li kʼusi lek chil stukike (Gén. 3:16-19). Yuʼun li Jeovae muʼyuk bu laj yakʼbe sderecho o muʼyuk bu kolem sventa snop stuk kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopol li krixchanoetike (kʼelo Proverbios 20:24; Jeremías 10:23).
12 Kalbetik junuk skʼelobil. Skotol li avionetike oy lek sbeik ek li ta vinajele. Jaʼ yuʼun, mi tskʼan lek chkʼot li jtsʼot avion ti bu tskʼan chbate, skʼan jaʼuk te xbat li bu sbelel ch-albate. Skʼan stunes skotol li kʼusitik oy yuʼun li avion sventa xvil-oe xchiʼuk skʼan xchʼunbe smantal li buchʼu oy ta sba yalel ti bu stukʼil skʼan xvil batel xchiʼuk ti kʼusi ora skʼan xyale. Pe mi muʼyuk stsak ta venta li mantaletik ch-albate, mi jaʼ tspas li kʼusi xal yoʼonton stuke, xuʼ me spas choke xchiʼuk li yan avionetike. Jaʼtik jech la spasik li Adan xchiʼuk Evae. La spʼajik li beiltasel albatik yuʼun Diose, jech la sta-o tsots svokolik. Jaʼ te lik ochuk-o talel li mulil xchiʼuk li lajelale (Rom. 5:12). Ta skoj ti tskʼan chkuxiik jech kʼuchaʼal xal yoʼonton stukike, chʼay yuʼunik li melel kolebale.
¿KʼUXI XUʼ JTATIK LI MELEL KOLEBALE?
13, 14. ¿Kʼuxi xuʼ jtatik li melel kolebale?
13 Xi chal epal krixchanoetike: «Toj lek jkuxlejal jechuk ti masuk to kolemun ta spasel li kʼusi xal koʼontone». Pe ta melele, xuʼ ep kʼusitik chopol ta jnuptantik ti kolemukutik ta j-echʼele; toj xibal sba jech kʼuchaʼal junuk kuchilu ti lek juxbil yee. Ep onoʼox sbalil ti kolemutike, pe ¿kʼu van yelan jkuxlejaltik jechuk ti muʼyukuk spajeb li kʼusi xuʼ jpastike, ti chʼabaluk mantaletike? ¡Ta jta ep jvokoltik! Xi chal li enciclopedia laj kaltik ta parafo 5: «Li mantaletik yuʼun ajvalile yakʼojik persa skʼelel ti lekuke, yuʼun skʼan xchabivan, pe skʼan ti xchukvan o spajesvan ta spasel li kʼusi xal koʼontontik xtoke». Taje mu kʼunuk ta pasel, jaʼ yuʼun, ep tajek li mantal yakʼojike, yakʼojik ta smilal noʼox abogadoetik, jchapanvanejetik sventa xalbeik smelolal li mantaletike xchiʼuk sventa xchʼunik li krixchanoetike.
14 Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼusi skʼan jpastik sventa jtatik li melel kolebale? Li Jesuse laj yal li kʼusi skʼan jpastike, xi laj yale: «Voʼoxuk me kajchankʼopoxuk ta melel mi te oyoxuk-o ta stojolal li jkʼope, vaʼun chavojtikinik li kʼusi melele xchiʼuk jaʼ chakʼ akolebalik li kʼusi melele» (Juan 8:31, 32). Laj yal ti oy chaʼtos kʼusi skʼan jpastike. June, jaʼ ti skʼan jchʼamtik li kʼusi melel laj yakʼ ta chanele. Li yane, jaʼ ti xijkʼot ta yajchankʼope. Mi jech la jpastike, ta me xijkolutik ta melel. ¿Kʼuxi taje? Xi to laj yal batel li Jesuse: «Mosoinbil yuʼun mulil skotol li buchʼu tspas smule. [...] Pe mi chakʼ akolelik li Nichʼonile, ataoj me akolelik ta melel» (Juan 8:34, 36).
15. ¿Kʼu yuʼun xuʼ xijkol yuʼun ta melel li kolebal laj yal chakʼ Jesuse?
15 Li kolebal laj yal chakʼbe yajchankʼoptak li Jesuse mas to toj lek jech kʼuchaʼal li skoleb tskʼan krixchanoetik avie. Kʼalal «mi chakʼ akolelik li Nichʼonile, ataoj me akolelik ta melel» xi li Jesuse, jaʼ laj yalbe skʼoplal ti chkolik lokʼel ta mosoil yuʼun li mulile. Yuʼun li mulile jaʼ ch-ikʼvan batel ta spasel li kʼusi chopole xchiʼuk jaʼ tsots tspajesutik ta spasel li kʼusi leke. Chakʼ ep jvokoltik xchiʼuk jaʼ chikʼutik batel li ta lajelale (Rom. 6:23). Li jtakbol Pabloe lek laj yaʼibe smelolal kʼu yelan li mosoinel taje (kʼelo Romanos 7:21-25). Jaʼ yuʼun, sventa xuʼ jtatik li melel kolebal jech kʼuchaʼal oy toʼox yuʼunik li Adan xchiʼuk Evae, skʼan xijkolutik lokʼel ta stojolal li mulile.
16. ¿Kʼuxi xuʼ xijkolutik ta melel?
16 Kʼalal laj yal Jesus ti skʼan teuk-o oyutik ta stojolal li skʼope, jaʼ la skʼan laj yal ti oy kʼusitik tsots skʼoplal skʼan jpastik sventa xuʼ skoltautike. Li yajtsʼaklomutik Kristoe ta jten ta koʼonton li jkuxlejaltike xchiʼuk jaʼ ta jchʼuntik li mantaletik yakʼoj Jesuse (Mat. 16:24). Vaʼun, jech kʼuchaʼal laj yal ta jamale, ta me xijkolutik ta melel kʼalal mi la jtabetik lek sbalil li matanal pojelal laj yakʼe.
17. 1) ¿Kʼusi noʼox xuʼ jpastik sventa junuk koʼonton xijkuxi xchiʼuk ti xijmuyubaj ta melele? 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta yan xchanobile?
17 Mi la jchʼuntik li chanubtaseletik yuʼun Jesuse, jun noʼox me koʼonton chijkuxi xchiʼuk chijmuyubaj me ta melel. Maʼuk noʼox, yuʼun jaʼ me chakʼ xtok ti xijkolutik-o ta j-echʼel li ta mosoil yuʼun li mulil xchiʼuk li lajelale (kʼelo Romanos 8:1, 2, 20, 21). Li ta yan xchanobile ta jkʼeltik kʼuxi xuʼ jtunes lek li jkolebtik sventa xkichʼtik-o ta mukʼ li Jeovae, li Dios ti chakʼ li melel kolebale.
