1. ¿Kʼusi xchʼunoj li Martae? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

LI Martae lek laj yamigoin sbaik xchiʼuk li Jesuse, maʼuk noʼox, yuʼun pas ta yajtsʼaklom Kristo. Pe kʼalal cham smuk li Martae, laj yat tajek yoʼonton. ¿Mi oy van kʼusi xuʼ xpatbat yoʼonton? Xi albat yuʼun li Jesuse: «Chchaʼkuxi li amuke». Pe akʼo mi jech albat, chat-o tajek yoʼonton. Xi la stakʼ li Martae: «Jnaʼoj ti chchaʼkuxi ta slajebal kʼakʼale» (Juan 11:20-24). Taje chakʼ ta ilel ti xchʼunoj ti chchaʼkuxi li Lasaro ta slajebal kʼakʼale. Pe jaʼuk li Jesuse la xchaʼkuxes noʼox ta ora.

2. ¿Kʼu yuʼun skʼan jchʼuntik ti oy chaʼkuxesel jech kʼuchaʼal xchʼunoj li Martae?

² Yikʼaluk van oy buchʼu chamem kuʼuntik, xuʼ van jnup jchiʼiltik, jtot jmeʼtik, jmoltotik o junuk kalab jnichʼnabtik. Jtekeltik oy ta koʼontontik ti jchaʼkʼeltike, ti jmeytike, ti jkʼopontike xchiʼuk ti jmoj xijtseʼine. Akʼo mi jech, jnaʼojtik ti muʼyuk chichʼik chaʼkuxesel ta ora noʼoxe. Pe, ¿mi jchʼunojtik ek ti xchaʼkuxiik ta mas tsʼakale? Oy ep srasonaltak yoʼ jchʼuntik xchiʼuk ti xiuk xkaltik eke: «Jnaʼoj ti chchaʼkuxi ta slajebal kʼakʼale». Pe skʼan onoʼox jnoptik ti kʼu yuʼun jech jchʼunojtike.

3, 4. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti tsatsubtasbat xchʼunel yoʼonton Marta kʼalal laj yaʼi ti oy buchʼutik la xchaʼkuxes li Jesuse?

 ³ Li Martae te nopol nakal li ta Jerusalene. Jaʼ yuʼun, xuʼ xkaltik ti muʼyuk laj yil kʼalal laj yichʼ chaʼkuxesel yuʼun Jesus li skerem jun meʼon ants ta jteklum Nain ta Galileae. Akʼo mi jech, xuʼ van laj yaʼibe skʼoplal kʼalal laj yichʼ chaʼkuxesel li kereme. Jech xtok, xuʼ van muʼyuk laj yil kʼalal la xchaʼkuxesbe stseb Jairo li Jesuse, ti xuʼ van jaʼ te kʼot ta pasel ta Kapernaume. Li buchʼutik te tsobolike snaʼojik ti chamem xa li tsebe. Pe jaʼuk li Jesuse la stsakbe skʼob li tsebe xchiʼuk xi laj yale: «Tseb, ¡likan!». Vaʼun lik li tsebe (Luk. 7:11-17; 8:41, 42, 49-55). Li Marta xchiʼuk li xvix ti Maria sbie snaʼojik lek ti xpoxtaj yuʼun jchameletik li Jesuse. Jaʼ yuʼun snaʼojik ti muʼyuk bu xcham jechuk li Lasaro ti kʼotuk noʼox ta yorail li Jesuse. Pe, ¿kʼusi xa ta spasik ti chamem xae? Jvules ta joltik ti xi laj yal li Martae: «Jnaʼoj ti chchaʼkuxi ta slajebal kʼakʼale». ¿Kʼu yuʼun xchʼunoj ti chkʼot ta pasele? Xchiʼuk, ¿kʼu yuʼun xuʼ jchʼuntik ek ti xchaʼkuxi li buchʼutik chamemike?

⁴ Oy ep srasonaltak ti chakʼ iluk ti oy chaʼkuxesel ta mas tsʼakale. Jaʼ yuʼun jkʼeltik batel junantik taje. Kʼalal ta jchantik batele xuʼ van oy kʼusitik achʼ ta xkaʼibetik smelolal ta sventa li chaʼkuxesel ti muʼyuk mas jech ta jnopbetik skʼoplale. Taje tstsatsubtas li xchʼunel koʼontontik ta sventa li chaʼkuxesele.

5. ¿Kʼu yuʼun xchʼunoj Marta ti chchaʼkuxi li Lasaroe?

⁵ Li Martae snaʼoj lek ti chchaʼkuxi li smuke, yuʼun muʼyuk laj yal ti xuʼ van xchaʼkuxie. Pe, ¿kʼu yuʼun ti xchʼunoj ta melel ti jech chkʼot ta pasele? Yuʼun kʼalal kʼox toʼox li Martae xuʼ van laj yaʼi ti chalbeik skʼoplal ta sna xchiʼuk ta nail tsobobbail junantik skʼelobiltak juʼelal ti kʼotemik ta pasele, pe kʼalal jech kʼot ta pasele muʼyuk toʼox slikesoj cholmantal li Jesuse. Xuʼ van chtal ta joltik oxib chaʼkuxeseletik ti chalbe skʼoplal li Vivliae.

6. ¿Kʼusitik skʼelobiltak juʼelal yaʼiojbe skʼoplal li Martae?

⁶ Li baʼyel chaʼkuxesel chalbe skʼoplal li Vivliae jaʼ la spas li j-alkʼop Eliase. Li Jeovae laj yakʼbe sjuʼel li Elias yoʼ spas skʼelobiltak juʼelale. Kʼalal kʼot ta Sarepta ti te oy ta yosilal li jteklum Fenisiae, lek chʼambil kʼot yuʼun jun meʼon ants. Jaʼ yuʼun li Jeovae muʼyuk xakʼ ti akʼo xlaj li s-aseite xchiʼuk li s-arina yoʼ xveʼik-o li ants xchiʼuk li skereme (1 Rey. 17:8-16). Ta tsʼakale ipaj li skereme, vaʼun cham. Jaʼ yuʼun li Eliase la spikbe sbekʼtal li kereme xchiʼuk xi laj yalbe li Jeovae: «Mucʼul Dios, Dios cuʼun, ¡Avocoluc chaʼcuxeso li querem liʼi!». Li Jeovae la xchikinta li orasione, jaʼ yuʼun la xchaʼkuxes (kʼelo 1 Reyes 17:17-24). Li Martae snaʼoj lek ti jech kʼot ta pasele.

7, 8. 1) ¿Kʼusi la spas ta stojolal jun ants li Eliseoe? 2) ¿Kʼusi chakʼ kiltik sventa Jeova li skʼelobil juʼelal la spas li Eliseoe?

⁷ Li j-alkʼop Eliseo ti jaʼ kom ta xkʼexol li Eliase jaʼ la spas li xchibal skʼelobil juʼelal chalbe skʼoplal li Vivliae. Li ta jteklum Suneme oy jun j-israelal ants ti chʼabal yalabe xchiʼuk ti mol xa li smalale. Ta skoj ti toj lek la spas stalelal ta stojolal Eliseo li antse, akʼbat xchiʼin yol yuʼun li Diose. Pe ta mas tsʼakale cham li skereme. Solel laj  yat tajek yoʼonton. Jaʼ yuʼun la sjakʼbe smalal mi xuʼ xbat skʼopon li Eliseo ti te toʼox oy li ta vits Carmeloe, ti te van 30 kilometrouk snamale. Li Eliseoe la stak batel jun yajtunel ti Giesi (Guehazí) sbi yoʼ xbat xchaʼkuxes li kereme, pe muʼyuk spas yuʼun. Jaʼ yuʼun, jaʼ bat stuk li Eliseoe xchiʼuk li smeʼ kereme (2 Rey. 4:8-31).

⁸ Kʼalal kʼot li Eliseoe lik spas orasion, vaʼun chaʼkuxi li kereme. Kʼalal laj yil ti chaʼkuxi skerem li antse, solel muyubaj tajek (kʼelo 2 Reyes 4:32-37). Xuʼ van vul ta sjol ti jaʼ jech la spas orasion li Ana ta skoj ti mu xil yol eke. Xchiʼuk kʼalal laj yikʼ batel li Samuel yoʼ xtun ta chʼulna pasbil ta nukule, xi laj yal li Anae: «Li Mucʼul Diose jaʼ chacʼ chijcham; jaʼ chacʼ chijcuxi» (1 Sam. 2:6). Kʼalal la xchaʼkuxes kerem li Eliseoe, laj yakʼ ta ilel ti xuʼ yuʼun xchaʼkuxes animaetik li Jeovae.

9. ¿Kʼuxi kʼot ta pasel li yoxibal chaʼkuxesel ti chalbe skʼoplal li Vivliae?

⁹ Pe maʼuk noʼox jun velta la spas skʼelobiltak juʼelal li Eliseoe. Yuʼun 50 jabil tun ta j-alkʼop, ta tsʼakale ipaj, vaʼun cham. Kʼalal jal xa ox xchamel li Eliseoe, oy junantik j-israeletik bat smuk yanimaik, pe jaʼ to yilike te lokʼik tal junantik yajkontraik, vaʼun jatavik batel. Te la sjipik ochel ta smukinal Eliseo li animae. Vaʼun oy kʼusi kʼot ta pasel, xi chal li Vivliae: «Cʼalal la stij sba xchiʼuc sbaquil li Eliseoe, ichaʼcuxi li animae; la svaʼan sba» (2 Rey. 13:14, 20, 21). Li ta skʼelobiltak juʼelal taje toj ep kʼusitik la xchan li Martae. Toj ep kʼusi xuʼ jchantik ek li voʼotike, yuʼun chakʼ ta ilel ti chʼabal spajeb sjuʼel li Jeovae, yuʼun xuʼ xchaʼkuxes li animaetike.

10. ¿Kʼusi la spas Pedro ta stojolal li Tabitae?

¹⁰ Li ta Tsʼibetik ta Griego Kʼope te ta jtatik skʼelobiltak chaʼkuxesel ti la spasik yan yajtuneltak Jeovae. Laj xa kalbetik skʼoplal li skʼelobiltak juʼelal la spas Jesus ta nopol Nain xchiʼuk ta sna Jairoe. Ta tsʼakale, li jtakbol Pedroe la xchaʼkuxes jun yajtsʼaklom Kristo ti Dorkas o Tabita sbie. Li jtakbole och li ta kuarto ti bu puchʼul li animae, la spas orasion vaʼun xi laj yale: «Tabita, ¡likan!». Vaʼun ta anil noʼox chaʼkuxi li Tabitae, «kuxul xa akʼbat yilik» li yutsʼ yalale. Koliyal li skʼelobil juʼelal taje «ep pasik ta jchʼunolajel yuʼun Kajvaltik». Xchiʼuk jamal lik yalbeik skʼoplal li Jesus xchiʼuk ti oy sjuʼel Jeova yoʼ xchaʼkuxes li animaetike (Ech. 9:36-42).

11. ¿Kʼusi laj yal li Lukase, xchiʼuk kʼu van yelan laj yaʼi sbaik li buchʼutik te oyik kʼalal laj yilik li kʼusi la spas Pabloe?

¹¹ Kalbetik skʼoplal yan chaʼkuxesel ti laj yilik epal krixchanoetike. Jun velta li jtakbol Pabloe chanubtasvan kʼalal ta oʼlol akʼobal ta jun lum ti Troas sbie. Te chotol ta ventana jun kerem ti Eutiko sbie, pe och tajek svayel kʼalal yakal xchanubtasvan li jtakbol Pabloe, vaʼun pʼaj yalel li ta yoxibal pisoe. Jaʼ baʼyel ay kʼelatuk yuʼun Lukas li kereme yuʼun jaʼ doktor, pe laj yal ti chamem xae. Li Pabloe yal ta anil, la spet likel li kereme xchiʼuk laj yalbe yantik ti kuxule. Li skʼelobil juʼelal la spas li Pabloe toj labal sba laj yil li krixchanoetik ti te oyike, yuʼun laj yilik ti laj yichʼ chaʼkuxesel li Eutikoe (Ech. 20:7-12).

12, 13. Ta skoj ti laj xa jkʼeltik junantik skʼelobiltak ta sventa li chaʼkuxesele, ¿kʼusi skʼan jakʼbe jbatik?

¹² Li skʼelobiltak juʼelal ti laj xa kalbetik skʼoplale tskoltautik yoʼ oyuk xchʼunel koʼontontik jech kʼuchaʼal li Martae. Li Jeovae jaʼ yakʼoj li jkuxlejaltike, jech oxal, xuʼ yuʼun xchaʼkuxesel li animaetike. Ti jayib velta laj yichʼ pasel skʼelobiltak juʼelale, laj yilik junantik yajtuneltak Dios, jech kʼuchaʼal Elias, Jesus xchiʼuk Pedro. Taje jaʼo kʼalal la pas skʼelobiltak juʼelal li Jeovae. Pe li buchʼutik muʼyuk laj yilik jech kʼot ta pasele, ¿mi laj van xchʼunik ek ti chchaʼkuxes Jeova ta tsʼakal li buchʼutik chchamike? ¿Mi laj van spat yoʼontonik jech kʼuchaʼal Marta ti xi laj yale: «Jnaʼoj ti chchaʼkuxi ta slajebal kʼakʼale»? ¿Kʼu yuʼun spatoj lek yoʼonton Marta ti oy chaʼkuxesele? ¿Kʼu yuʼun xuʼ jchʼuntik ek li voʼotike?

¹³ Li Vivliae chalbe skʼoplal epal yajtuneltak Jeova ti snaʼojik ti oy chaʼkuxesel ta mas tsʼakale. Jkʼeltik junantik.

14. Li kʼusi kʼot ta stojolal li Abraane, ¿kʼusi chakʼ jchantik ta sventa li chaʼkuxesele?

¹⁴ Li Abraane snaʼoj ti jaʼ ta stojolal Isaak chkʼot ta pasel li kʼusitik albat yuʼun Jeovae. Pe jun veltae, xi albate: «Icʼo batel li Isaac ti cʼajumal jun anichʼone, ti lec cʼux ta avoʼntone [...] te xamilbun jmotonin» (Gén. 22:2). Nopo xa noʼox avaʼi ti kʼu van yelan laj yaʼi sba li Abraane. Li Jeovae yalojbe xa onoʼox Abraan ti tstaik bendision skotol krixchanoetik ta stojolal li smom nichʼnabtake (Gén. 13:14-16; 18:18; Rom. 4:17, 18). Laj yalbe ti jaʼ ta stojolal Isaak chlokʼ li snitilulal taje (Gén. 21:12). Pe ti lajuk smil xnichʼon li Abraane, ¿kʼuxi chkʼot ta pasel li kʼusi laj yal Jeovae? Li Jeovae laj yalbe Pablo ti akʼo stsʼiba ti ta skoj ti oy xchʼunel yoʼonton li Abraane, snaʼoj ti xuʼ xchaʼkuxesbat li xnichʼone (kʼelo Evreos 11:17-19). Pe li Vivliae muʼyuk chal ti smalaoj Abraan ti xchaʼkuxi noʼox tal ta ora li xnichʼone. Yuʼun akʼo mi mu snaʼ bakʼin chchaʼkuxi talel, pe snaʼoj ti xuʼ xchaʼkuxes li Jeovae.

15. ¿Kʼusi spatoj-o yoʼonton li Jobe?

¹⁵ Li Job eke xchʼunoj ti oy chaʼkuxesel ta mas tsʼakale, li stuke snaʼoj ti xuʼ xchʼi tal yan velta mi chichʼ tsʼetel jpetsuk teʼe xchiʼuk ti jaʼ jech chkʼot «jech chac cʼu chaʼal ti bu chʼium teʼ toe». Pe snaʼoj xtok ti mu jechuk chkʼot ta stojolal  li krixchanoetike (Job 14:7-12; 19:25-27). Yuʼun mi oy buchʼu chame, snaʼoj ti mu xuʼ xchaʼkuxes sba stuk li jun krixchanoe (2 Sam. 12:23; Sal. 89:48). Pe taje maʼuk skʼan xal ti mu xuʼ yuʼun xchaʼkuxesvan li Jeovae, yuʼun li Jobe snaʼoj ti oy yorail yuʼun Jeova yoʼ xchaʼkuxesate (kʼelo Job 14:13-15). Akʼo mi mu snaʼ bakʼin chkʼot ta pasel taje, spatoj lek yoʼonton ti xuʼ xchaʼkuxesat yuʼun li Jeovae, ti jaʼ Jpasvanej xchiʼuk li j-akʼ kuxlejale.

16. ¿Kʼuxi patbat yoʼonton yuʼun jun anjel li Daniele?

¹⁶ Li ta Tsʼibetik ta Evreo Kʼope chalbe skʼoplal li j-alkʼop Daniele, li stuke tukʼ-o laj yakʼ sba ta stojolal li Jeovae. Jun veltae xi albat yuʼun jun anjel li Daniele: «Voʼot ti lec cʼanbilote mu xaxiʼ». «Junuc avoʼnton, ichʼo lec atsatsal» (Dan. 9:22, 23; 10:11, 18, 19).

17, 18. ¿Kʼusi albat Daniel ti chkʼot ta stojolal ta mas to tsʼakale?

¹⁷ Li Daniele te xa ox van sienuk sjabilal xchiʼuk jutuk xa ox skʼan xcham. Jaʼ yuʼun xuʼ van la sjakʼbe sba kʼusi chkʼot ta stojolal li ta mas tsʼakale. ¿Mi tavan xchaʼkuxi? Tana, yuʼun li ta stsutseb slivroal Daniele, xi albat yuʼun li Jeovae: «Li voʼote, Daniel, chacʼot cʼalal to ta slajeb avorail, jun avoʼnton chacux» (Dan. 12:13). Li j-alkʼop Daniele snaʼoj ti yakal chkux yoʼontonik li buchʼutik chamemike xchiʼuk ti «muʼyuc cʼusi stacʼ pasel [li ta Mukinale], muʼyuc xa cʼusi jnaʼtic, muʼyuc xa bijubtasel» (Ecl. 9:10). Akʼo mi jutuk xa ox skʼan xcham li Daniele, snaʼoj ti xuʼ xchaʼkuxesat yuʼun li Jeovae, yuʼun albat ti oy kʼusi chkʼot ta stojolal li ta mas jelavele.

¹⁸ Xi to albat li Daniele: «Tsʼacal chatots sventa chavichʼ li amoton ta slajebal cʼacʼale». Muʼyuk bu albat kʼusi ora ta xkʼot ta pasel taje. Pe kʼalal «chatots sventa chavichʼ li amoton» xie, jaʼ skʼan xal ti chchaʼkuxi li ta mas jelavele. ¿Bakʼin chkʼot ta pasel taje? Jaʼo chkʼot ta pasel li «ta slajebal cʼacʼale».

19, 20. 1) ¿Kʼuxi snitojbe sba skʼoplal li kʼusi laj yalbe Jesus li Martae xchiʼuk li kʼusi laj xa jchantike? 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta yan xchanobile?

¹⁹ Jamal ta kʼelel chaʼa ti oy ep srasonal ti kʼu yuʼun xchʼunoj Marta ti «chchaʼkuxi ta slajebal kʼakʼal» li smuke. Li kʼusi albat yuʼun Jeova li Daniele xchiʼuk li kʼusi la stakʼbe ta sjunul yoʼonton Jesus li Martae, jaʼ tskoltautik yoʼ jchʼuntik ti chichʼik chaʼkuxesel li animaetike.

²⁰ Laj xa jkʼeltik kʼusitik kʼot ta pasel ta voʼne ti chakʼ iluk ti xuʼ xchaʼkuxiik li animaetike. Xchiʼuk la jkʼeltik ti oy junantik yajtuneltak Jeova ti xchʼunojik ti oy chaʼkuxesel li ta jelavele. Jaʼ yuʼun chaʼa, oy skʼelobiltak ti xuʼ jchʼuntik ta melel ti xuʼ xchaʼkuxi li krixchanoetik akʼo mi voʼne xa slajelike. Taje tspat koʼontontik yoʼ jmala ta sjunul koʼontontik ti xchaʼkuxi li animaetik jech kʼuchaʼal laj yal li Martae. Pe, ¿bakʼin ta xchaʼkuxiik talel? Taje jaʼ ta jkʼeltik li ta yan xchanobile.