1, 2. ¿Kʼu yuʼun jaʼ mas lek ti xatsak ta venta Jeova kʼalal chanop li kʼusi mas tsots skʼoplale? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

MI KEREM TSEBOTE xuʼ van ep xa ta velta albilot li kʼusi xuʼ xapas ta mas jelavele. Xuʼ van xi yalojboxuk li amaestrotake, li jtojobtasvanejetik sventa chanun o li yan krixchanoetike: «Chanunajan to batel sventa epuk xapas kanal ta jelavel». Pe li Jeovae jelel kʼusi oy ta yoʼonton ti akʼo xapase. Melel onoʼox chaʼa, li stuke oy ta yoʼonton ti xatabe sbalil li achanun sventa xanaʼ kʼuxi chakuxi batele (Kol. 3:23). Jaʼ noʼoxe, oy ta yoʼonton ti xatsak ta venta li beiltaseletik ta Vivlia kʼalal chanop li kʼusi mas tsots skʼoplal chapase. Yuʼun jaʼ tskoltaot sventa xapas li kʼusi tskʼan Jeova avi ti ta slajebal xa kʼakʼal kuxulutike (Mat. 24:14).

² Teuk me ta ajol ti snaʼoj xa Jeova li kʼusitik chkʼot ta pasele xchiʼuk ti jutuk xa skʼan slajes li chopol balumil liʼe (Is. 46:10; Mat. 24:3, 36). Jech xtok, xojtikinutik lek, snaʼoj li kʼusi xuʼ xijmuyubaj yuʼune xchiʼuk ti jun-o koʼontontike. Snaʼoj xtok li kʼusi chkat-o koʼontontik xchiʼuk li kʼusitik muʼyuk jbalil chkaʼi-o jbatike. Jaʼ yuʼun, mi oy buchʼu chakʼbutik junuk tojobtasel pe mi muʼyuk tstsak ta venta li Vivliae, maʼuk me lekil tojobtasel akʼo  mi lek xa yaʼeluk ti kʼu yelan chalbutike (Prov. 19:21).

3, 4. ¿Kʼusi kʼot ta stojolal Adan, Eva xchiʼuk yalab xnichʼnabik ta skoj ti la xchʼunik jun chopol tojobtasele?

³ Mu achʼuk to slikel tal ti oy buchʼu chopol tstojobtas li krixchanoetike, yuʼun li Satanase jaʼ li buchʼu baʼyel jech la spase. Muʼyuk kʼexlal laj yaʼi kʼalal laj yalbe Eva ti xuʼ la stʼuj stukik li kʼusi tspas ta xkuxlejalik sventa xmuyubajike (Gén. 3:1-6). Li Satanase jaʼ yakal tsnop li kʼusi lek chaʼi stuke, tskʼan ti x-ichʼat ta mukʼ yuʼun li Adan xchiʼuk Eva xchiʼuk ti jechuk spasik li yalab xnichʼnabike, ti jaʼuk stenik komel li Jeovae. Li Satanase, ¿mi oy van kʼusi lek laj yakʼbe li Adan xchiʼuk Evae? Mi jsetʼuk. Jaʼ akʼbilik skotol yuʼun li Jeovae, jech kʼuchaʼal li snupunelik, li kʼupil sba osil bu nakiike xchiʼuk sbekʼtalik ti lek tajek sventa xuʼ xkuxiik ox sbatel osile.

⁴ Kʼux ta alel, pe li Adan xchiʼuk Evae muʼyuk la xchʼunbeik smantal li Jeovae xchiʼuk muʼyuk xa lek ilatik. Anaʼoj lek ti chopol tajek kʼusi kʼot ta pasel ta skoj ti jech la spasike. Lik malubikuk xchiʼuk chamik jech kʼuchaʼal jun nichim ti chtakij xchiʼuk ti chcham kʼalal chichʼ tuchʼele. Li yalab xnichʼnabik eke jaʼ jech kʼot ta stojolalik ta skoj ti la xkuchik li mulile (Rom. 5:12). Akʼo mi jech, li krixchanoetik avie jaʼ mas lek chaʼiik ti mu xchʼunbeik smantal Dios xchiʼuk ti jaʼuk spasik li kʼusi tskʼan stukike (Efes. 2:1-3). Pe li kʼusitik snuptanojike jamal chakʼ ta ilel ti «muʼyuk pʼijilal [...] ti xuʼ skontrain li Jeovae», jaʼ xkaltik, li tojobtaseletik ti tskontrain sba xchiʼuk li kʼusi chal Diose muʼyuk lek (Prov. 21:30, TNM).

5. 1) ¿Kʼusi snaʼoj lek li Jeovae? 2) ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti melel li kʼusi snaʼoj Jeovae?

⁵ Akʼo mi jech, li Jeovae snaʼoj lek ti oy onoʼox junantik krixchanoetik xchiʼuk kerem tsebetik ti tskʼan ch-ojtikinat xchiʼuk ti chtunik ta stojolale (Sal. 103:17, 18; 110:3). Skʼanoj tajek li buchʼutik jech tspasike. ¿Mi te akʼoplal ek? Mi jaʼ jeche, ep van tajek kʼusi yakal chakʼupin ti jaʼ yakʼojbot li Jeova xchiʼuk ti xamuyubaj-o yuʼune (kʼelo Salmo 103:5; Prov. 10:22). ¿Kʼusitik jaʼ taje? Jech kʼuchaʼal ta jchantik batele, jaʼ li veʼlil ta mantal chkichʼtike, li kamigotaktik ti stuk noʼox jeche, li kʼusi kakʼoj ta koʼontontik stael ti xlokʼ ventae xchiʼuk ti kolemutik ta melele.

6. 1) ¿Kʼu yuʼun skʼan xamakʼlin aba ta mantal? 2) ¿Kʼuxi chakʼbot Jeova li kʼusi chtun avuʼun ta mantale?

⁶ Li voʼotike chtun tajek kuʼuntik li kʼusitik sventa mantale, jaʼuk li chonbolometike muʼyuk, ¿buchʼu noʼox xuʼ xakʼbutik li kʼusitik sventa mantale? Jaʼ noʼox li Jpasvanej kuʼuntike (Mat. 4:4). Mi ta jchikintabetik li kʼusi chalbutike, ta me jta jpʼijiltik, yojtikinobil kuʼuntik xchiʼuk jmuyubajeltik. Xi laj yal li Jesuse: «Xmuyubajik noʼox li buchʼutik oy ta sjol yoʼontonik ti chtun yuʼunik mantale» (Mat. 5:3). ¿Kʼuxi chakʼbot Jeova li kʼusi chtun avuʼun ta mantale? Jaʼ tstunes li Skʼope xchiʼuk li jeltos veʼliletik ta mantal ti chakʼ «li tukʼil xchiʼuk pʼijil [mosoile]» (Mat. 24:45; Is. 65:13, 14).

7. ¿Kʼuxi tskoltaot mi chalajes li veʼlil ta mantal chakʼbot Jeovae?

⁷ Li veʼlil ta mantal ti chakʼbot Jeovae jaʼ me tskoltaot sventa xata apʼijil xchiʼuk yoʼ xatojob ta snopel li kʼusi chapase, li chaʼtos taje ep me kʼu yelan xuʼ xchabiot (kʼelo Proverbios 2:10-14). Jech kʼuchaʼal liʼe, tskoltaot sventa mu xa chʼun kʼalal chal yantik ti chʼabal la Diose o ti jaʼ to la chamuyubaj mi pakal lek atakʼin xchiʼuk mi ep kʼusi oy avuʼune. Jaʼ me tskoltaot xtok sventa mu xa yal ta mulil xchiʼuk ti mu xmeʼin avuʼun li kʼusi xuʼ sokesote. Jaʼ yuʼun, akʼbo yipal ti bu kʼalal xuʼ avuʼun yoʼ xachanbe spʼijil li  Diose xchiʼuk ti xachan snopel leke. Mi jech chapase, chavil ta asat atuk ti skʼanojot li Jeovae xchiʼuk ti tskʼan ti lekuk xbat akuxlejale (Sal. 34:8; Is. 48:17, 18).

8. ¿Kʼuxi tskoltaot mi chanopaj xa noʼox avi ta stojolal li Diose?

⁸ Jutuk xa tajek skʼan sventa xichʼ chʼaybel skʼoplal ta j-echʼel li kʼusitik oy ta sbalumil Satanase, vaʼun jaʼ xa noʼox Jeova xuʼ spojutik li vaʼ orae xchiʼuk ti xakʼbutik li kʼusi chtun kuʼuntike, ti xuʼ van te skʼoplal li jveʼeltike (Hab. 3:2, 12-19). Pe jaʼ me yorail avi ti xanopaj mas ta stojolal li Atot ta vinajele xchiʼuk ti masuk to xapat avoʼonton ta stojole (2 Ped. 2:9). Akʼo mi oy kʼusitik chkʼot ta pasel, xuʼ jech chavaʼi aba kʼuchaʼal la stsʼiba David liʼe: «Scotol ora liʼ oy o ta jtojol li Mucʼul Diose, jech muʼyuc bochʼo xuʼ chisjipun ta lum, yuʼun liʼ oy ta jbatsʼicʼob» (Sal. 16:8).

9. 1) Jech kʼuchaʼal chal li Juan 6:44, ¿kʼusi tspas li Jeovae? 2) ¿Kʼu yuʼun stuk noʼox jech kʼalal chavojtikin yan ermanoetike?

⁹ Kʼalal chavojtikin junuk krixchano ti maʼuk stestigo Jeovae, ¿mi ep van kʼusi xanabe ta stojolal? Mu toj epuk. Kʼajomal van li sbie, li spat xokone xchiʼuk yan kʼusitik. Pe kʼalal chavojtikin junuk ermanoe, ep kʼusi xanabe ta stojolal. Yuʼun anaʼoj ti skʼanoj li Jeovae, ti oy kʼusi lek laj yil Dios ta stojolal li ermanoe xchiʼuk ti laj yikʼ talel sventa teuk skʼoplal li ta steklumale (kʼelo Juan 6:44). Ep kʼusi xavojtikin ta stojolal xchiʼuk xayojtikinot ek akʼo mi yan-o slumal, stsʼunbal o mi jelel li stalel xkuxlejale.

10, 11. ¿Kʼusi xijkoʼolaj-o xchiʼuk li kermanotaktike xchiʼuk kʼusi sbalil ta jtabetik?

¹⁰ Kalal chavojtikin junuk ermanoe, ta ora noʼox chavakʼ venta ti koʼol akʼop achiʼuke, yuʼun «puru lequil cʼop chlocʼ ta yeic» ek (Sof. 3:9). Jaʼ xkaltik, ti koʼol li kʼusi achʼunojik ta sventa li Diose, li mantaletik sventa talelale, li spatobil oʼontonal chtal ta jelavele xchiʼuk yan kʼusitik. Skotol taje, jaʼik li kʼusi mas tsots skʼoplal skʼan xkojtikintik ta stojolal junuk krixchanoe, yuʼun jaʼ te chkiltik mi xuʼ jpat koʼontontik ta stojolal xchiʼuk mi xuʼ xkamigointike.

¹¹ Ta skoj ti stestigoot Jeovae, xuʼ xkaltik ti stuk xa noʼox jech li avamigotak ataoje. ¿Kʼuchaʼal? Yuʼun oy ep avamigotak ta spʼejel  balumil akʼo mi mu to xavojtikin skotol. ¿Mi xuʼ van jech xal li buchʼu maʼuk stestigo Jeovae?

12. ¿Kʼusitik xuʼ xavakʼ ta avoʼonton stael li ta mantale?

¹² (Kʼelo Eclesiastés 11:9-12:1). ¿Mi yakal chavakʼ persa sventa oyuk kʼusitik xata ta mantal? Mi jeche, chavakʼ van persa sventa Xachan Avivlia skotol kʼakʼal, ti xlekub li aloʼil o li aparte chavetʼes ta tsobajele xchiʼuk li ta cholmantale. Kʼusiuk ti yakal chapase, ¿kʼu yelan chavaʼi aba kʼalal chavil ti oy sbalil li kʼusi chapase, ti chakʼik bal venta li yantike xchiʼuk ti tskʼupil kʼoptaoxuke? Chamuyubaj van tajek. Yuʼun anaʼoj ti jaʼ baʼyel avakʼoj ta akuxlejal li Jeova jech kʼuchaʼal la spas li Jesuse (Sal. 40:8; Prov. 27:11).

13. ¿Kʼu yuʼun mas lek ti xijtun ta stojolal Dios ti maʼukuk jsaʼtik li kʼusitik oy ta sba balumile?

¹³ Mi jaʼ la avakʼ ta avoʼonton stael li kʼusitik ta mantale, xamuyubaj noʼox me xchiʼuk chatabe sbalil ta melel li akuxlejale. Xi la stsʼiba komel li jtakbol Pabloe: «Oyuk-o me kʼusi chapasik, junuk-o me avavilik, oyuk-o me ep kʼusi chapasik ta sventa li yabtel Kajvaltike, yuʼun xanaʼik ti mu me jecheʼuk li avabtelik ta stojolal Kajvaltike» (1 Kor. 15:58). Li krixchanoetik ti jaʼ yakʼoj ta yoʼontonik stael li kʼusitik oy ta sba balumil jech kʼuchaʼal li saʼel kʼulejale o ti xichʼik lek ojtikinele, mi jaʼuk bu xmuyubajik (Luk. 9:25). Li ajvalil Salomone laj yil ta xkuxlejal stuk ti muʼyuk sbalile (Rom. 15:4). Jkʼelbetik batel li sloʼilale.

14. ¿Kʼusi chakʼ achan li kʼusitik la spas ta xkuxlejal Salomone?

¹⁴ Li Salomone jkʼulej toʼox tajek xchiʼuk xuʼ yuʼun spasel li kʼusi tskʼane, xi la snope: «Ta jpas caʼtic li cʼusi tscʼan coʼntone; ta jcʼupin caʼtic li cʼusitic leque» (Ecl. 2:1-10). La spas skotol li kʼusi xal yoʼontone, la svaʼan mukʼtik naetik, la smeltsan kʼupil sba osiletik xchiʼuk nichimaltik. ¿Mi jun van yoʼonton laj yaʼi sba xchiʼuk mi xkuxet xa van yoʼonton? Xi chalbutike: «Lic jqʼuel lec scotol li yabtel coc jcʼobe [...]. Te laj quil ti altic noʼox chacʼ jvocoltique, [...] muʼyuc cʼusi ta jtatic o» (Ecl. 2:11). ¿Mi chatsak ta mukʼ li kʼusi chakʼ achan li sloʼil Salomone?

15. Jech kʼuchaʼal chal li Salmo 32:8, ¿kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti oyuk xchʼunel avoʼontone, xchiʼuk kʼusi sbalil chatabe?

¹⁵ Jlom krixchanoetike jaʼ to ch-ochik ta rason kʼalal spasoj xa ox smulike xchiʼuk kʼalal yakal xa chil svokolike. Pe li Jeovae oy ta yoʼonton ti xachʼunbe smantal xchiʼuk ti xachikintabe kʼusi chal sventa mu jechuk xkʼot ta atojolale. ¿Kʼusi xuʼ skoltaot? Jaʼ li xchʼunel avoʼontone. Mi oy lek xchʼunel avoʼonton kʼalal oy kʼusi chanop chapase, muʼyuk me bu chopol chavaʼi aba. Li Jeova xtoke muʼyuk me bu chchʼay ta sjol li kʼanelal chavakʼ ta ilel ta sventa li sbie (Evr. 6:10). Mi la avakʼ persa ti bu kʼalal xuʼ avuʼun yoʼ xatsatsubtas li xchʼunel avoʼontone, te chavil ta asat atuk ti jaʼ sventa alekilal li kʼusi chalbot Atot ta vinajele (kʼelo Salmo 32:8).

16. ¿Kʼu yuʼun skʼan jtunestik lek li jkolebaltike xchiʼuk ti oyuk sbalil xkiltike?

¹⁶ Xi la stsʼiba li Pabloe: «Kolemik li buchʼutik yichʼojbeik li xchʼul espiritu Jeovae» (2 Kor. 3:17). Li Jeovae lek chil ti oyuk li kolebale xchiʼuk jech la spasutik ek sventa jkʼantik. Jaʼ noʼox une, tskʼan ti lekuk xatunes li akolebale, yuʼun jaʼ chchabiot. Oy van avaʼiojbe skʼoplal kerem tsebetik ti tskʼelik pornografia, chmulivajik, chtajinik ta tajimoletik ti toj xibalik sbae, tslajesik droga o ti chuchʼik ta mas li poxe. Ta kʼelele, jun noʼox yoʼontonik o tskʼupinik yilel, pe uni jlikel noʼox. Yuʼun tsots tsta-o  svokolik: chmeʼin li kʼusi tspasike, tstaik-o chamel o xuʼ van te xlajik-o (Gal. 6:7, 8). Li stukike kolem ta j-echʼel chaʼi sbaik, pe mu jechuk ta melel (Tito 3:3).

17, 18. 1) ¿Kʼu yuʼun xuʼ xkaltik ti chakʼ jkolebaltik kʼalal ta jchʼunbetik smantal li Jeovae? 2) ¿Kʼusi jelel-o li kolebal oy yuʼun li krixchanoetik avie xchiʼuk li kolebal oy toʼox yuʼunik li Adan xchiʼuk Evae?

¹⁷ Jamal xvinaj ti ta jtabetik sbalil mi ta jchʼunbetik smantal li Jdiostike. Lek noʼox chkaʼi jbatik xchiʼuk chakʼbutik li melel kolebale (Sal. 19:7-11). Jech xtok, kʼalal chatsak ta venta li mantaletik xchiʼuk lekil beiltaseletik yuʼun Diose, jaʼ me jech lek chatunes li akolebale xchiʼuk chavakʼbe yil Jeova xchiʼuk atot ameʼ ti xuʼ mas kolemoxuk yuʼune. Li Diose jech onoʼox oy ta yoʼonton ti staik batsʼi kolebal li tukʼil yajtuneltake. Xi yelan chalbe skʼoplal li Vivliae: «Li jun yutsil kolelal jech kʼuchaʼal tstaik li xnichʼnab Diose» (Rom. 8:21).

¹⁸ Li Adan xchiʼuk Evae oy toʼox yuʼunik li batsʼi kolebal taje. Li Diose, ¿mi ep van kʼusi muʼyuk laj yakʼbe spas li ta nichimaltik Edene? Moʼoj, jaʼ noʼox albatik ti mu stakʼ slobeik sat jtekʼ teʼe (Gén. 2:9, 17). ¿Mi mu sta-o yiluk li mantal akʼbatik yuʼun Diose? Mu jechuk. Li avi kʼakʼale, ep tajek tslokʼesik mantaletik li krixchanoetike xchiʼuk tsujvanik sventa xichʼ chʼunel.

19. ¿Kʼuxi chchanubtasutik Jeova xchiʼuk Jesus sventa jtatik li melel kolebale?

¹⁹ Li spʼijil Jeovae jaʼ te chakʼ ta ilel ti kʼu yelan tstojobtasutike. Yuʼun muʼyuk bu tsbusanbutik mantaletik, moʼoj, ta slekil yoʼonton chchanubtasutik sventa ta kʼanelaluk jchʼuntik li mantale. Oy ta yoʼonton ti jaʼuk jtamtik li beiltaseletik yuʼune xchiʼuk ti jpʼajtik li kʼusi chopole (Rom. 12:9). Li ta Mantaletik ta Vitse jaʼ jun slekil kʼelobil ti kʼu yelan chkichʼtik chanubtasele, yuʼun te laj yalbe skʼoplal Jesus li kʼusitik xuʼ xijyal-o ta mulile (Mat. 5:27, 28). Li Jesus ti jaʼ li Ajvalil kuʼuntik li ta Ajvalilal yuʼun Diose jech-o chchanubtasutik li ta achʼ balumil sventa jchantik skʼelel li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole (Evr. 1:9). Tskoltautik xtok sventa xijpas ta tukʼil krixchano xchiʼuk ti xtukʼib li jnopbentike. Nopo noʼox avaʼi: muʼyuk xa ch-ayan ta avoʼonton spasel mulil xchiʼuk muʼyuk xa chavil avokol ta skoj li mulil akuchoje. Jaʼ to chata ta melel «li jun yutsil kolelal» ti yalojbot chakʼbot li Jeovae.

20. 1) ¿Kʼu yelan tstunes skolebal li Jeovae? 2) ¿Kʼuxi tskoltautik mi ta jchanbetik stalelal li Diose?

²⁰ Melel onoʼox chaʼa, muʼyuk ta jtatik junuk kʼakʼal ti kolemutik xa-o ta j-echʼele, yuʼun jaʼ tsbeiltasutik-o li kʼanelal kuʼuntik ta stojolal Dios xchiʼuk li jchiʼiltaktike. Li Jeovae tskʼan ti jchanbetik stalelale. Li stuke muʼyuk spajeb li kolebal yuʼune, akʼo mi jech, chakʼ ti jaʼuk xbeiltasat yuʼun li kʼanelal kʼalal oy kʼusi tspas ta jtojolaltike (1 Juan 4:7, 8). Kʼuchaʼal chkiltike, jaʼ noʼox me xuʼ xijkol ta melel mi ta jchanbetik stalelal li Diose.

21. 1) Li Davide, ¿kʼusi laj yalbe li Jeovae? 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta yan xchanobile?

²¹ ¿Mi ep sbalil chavil li kʼusitik lekik yakʼojbot Jeovae? Li ta xchanobil liʼe la jchantik ti busanbil noʼox chakʼ veʼlil ta mantal li Diose, ti chakʼ jlekil amigotike, ti xlokʼ venta li kʼusitik tskʼan akʼo jtatike xchiʼuk ti chakʼ jun lekil kolebal ta jelavele (Sal. 103:5). Jech van xamuyubaj tajek kʼuchaʼal li David kʼalal xi laj yalbe li Jeovae: «Ta xavacʼbun quil ta stamel batel sbelel ti cuxlejale. Ta atojol, jelavem ta jʼechʼel ti muyubajele; sbatel osil xlaet noʼox ti oʼntonal ta atojole» (Sal. 16:11, Ch). ¿Kʼusi ta jchantik li ta yan xchanobile? Ta jkʼeltik kʼusitik yan kʼupil sba yichʼoj li Salmo 16. Li kʼusitik chal tee jaʼ tskoltaot sventa xanaʼ kʼuxi xuʼ xamuyubaj ta melel.