1, 2. ¿Kʼusi tstij koʼontontik spasel li Evreos 13:4?

LI KʼUSI mas oy ta koʼontontike jaʼ ti xkichʼtik ta mukʼ li Jeovae, yuʼun sta-o ti jech jpastike. Jamal yaloj ti chichʼutik ta mukʼ ek mi jech ta jpastike (1 Sam. 2:30; Prov. 3:9; Apok. 4:11). Oy ta yoʼonton xtok ti akʼo xkichʼtik ta mukʼ yan krixchanoetik jech kʼuchaʼal li ajvaliletik ta balumile (Rom. 12:10; 13:7). Pe oy jtos ti mas to skʼan xkichʼtik ta mukʼe, jaʼ li nupunele.

² Xi laj yal li jtakbol Pabloe: «Ichʼbiluk me ta mukʼ avuʼun akotolik li nupunele, mu me sokes sbaik li buchʼutik nupunemike» (Evr. 13:4). Kʼalal jech laj yal li jtakbole, jamal laj yakʼbe yil yajtsʼaklomtak Kristo ti skʼan chʼul xilik li nupunele, maʼuk ti mu tsotsuk skʼoplal xilike. ¿Mi tsots skʼoplal chkiltik ek li nupunele? ¿Mi jaʼ jech chkiltik li ta jnupuneltike?

3. ¿Kʼusi tojobtasel laj yal Jesus ta sventa li nupunele? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

³ Mi jaʼ jun matanal chkiltik li nupunele xchiʼuk mi chʼul chkiltike, jaʼ me jech ta jchanbetik snopben li Jesuse. Jun veltae, li jfariseoetik la sjakʼbeik Jesus kʼusi tsnop ta sventa li xtuchʼel nupunele, vaʼun laj yalbe skʼoplal li kʼusi albatik yuʼun Jeova li baʼyel nupultsʼakale, xi laj yale: «Jaʼ yuʼun ta xikta stot xchiʼuk smeʼ li vinike,  vaʼun tspas ta jun sbekʼtalik li chaʼvoʼike». Xi to laj yale: «Jaʼ yuʼun ti kʼusi spasoj ta jun li Diose muʼyuk buchʼu xuʼ xchʼak» (kʼelo Markos 10:2-12; Gén. 2:24).

4. ¿Kʼusi oy ox ta yoʼonton Jeova ta sventa li nupunele?

⁴ Li Jesuse snaʼoj lek ti jaʼ la slikes nupunel li Diose xchiʼuk jamal laj yal ti skʼan jmoj oyikuk li jun nupultsʼakale. Li Jeovae muʼyuk laj yalbe Adan xchiʼuk Eva ti xuʼ xtuchʼ li snupunelike, yuʼun li kʼusi oy ta yoʼontone jaʼ ti jmojuk oyikuk ta sbatel osile.

5. Li lajelale, ¿kʼusi chkʼot ta pasel yuʼun li ta nupunele?

⁵ Toj chopol kʼusitik kʼot ta pasel kʼalal la stoy sba li Adane, yuʼun te och talel li lajelal ti chakʼbe svokol li nupunele. Kʼalal laj yal Pablo ti mu xa persauk xichʼ chʼunel li Smantal Moisese, laj yal xtok ti muʼyuk xa bu chukul ta stojolal smalal o yajnil mi oy buchʼu cham junuk yuʼunike, vaʼun xuʼ me xnupun yan velta (Rom. 7:1-3).

6. Li Jeovae, ¿kʼuxi laj yakʼ ta ilel ti tsots skʼoplal chil nupunel kʼalal laj yakʼbe Mantaletik li Moisese?

⁶ Oy kʼusitik labal sba chakʼ kiltik sventa nupunel li Mantaletik akʼbat li j-israeletike. Jkʼelbetik skʼoplal. Li Mantaletike muʼyuk la spajes li kʼusi nopem xaʼiik spasel li j-israeletik ti tsaʼ jayvoʼ yajnilike (poligamia). Li Mantaletik laj yakʼ Jeovae jaʼ sventa xichʼ ichʼel ta mukʼ li ajnilaletik xchiʼuk li alab nichʼnabiletike. Yuʼun mi oy junuk j-israel vinik ti chikʼ junuk smosoe xchiʼuk ti chikʼ yan ants ta tsʼakale, persa skʼan xakʼbe li kʼusi jtunel yuʼun li sba yajnile, jech kʼuchaʼal skʼuʼ, sveʼel xchiʼuk ti xchiʼin sbaik-oe. Jamal laj yal Dios ti skʼan xchabi-o batel yajnil li jun vinike (Éx. 21:9, 10). Melel onoʼox, li voʼotike muʼyuk xa ta jchʼuntik li Mantaletik yuʼun Moisese, pe chkakʼtik venta ti ep sbalil chil Jeova li nupunele. Taje tskoltautik yoʼ jchabi li jnupuneltik eke.

7, 8. 1) Jech kʼuchaʼal chal li Deuteronomio 24:1, ¿kʼusi chal Smantal Moises ti stakʼ spas li j-israeletike? 2) ¿Kʼu yelan chil Jeova li xtuchʼel nupunele?

⁷ ¿Kʼusi chal ta sventa xtuchʼel nupunel li Mantaletike? Li Diose laj yakʼ ti xuʼ xtuchʼ snupunelik li j-israeletike, pe taje maʼuk skʼan xal ti muʼyuk xa tsots skʼoplal chil li nupunele (kʼelo Deuteronomio 24:1). Jaʼ to xuʼ xtuchʼ snupunelik mi oy kʼusi toj ‹chopol la stabe› li yajnile. Pe ¿kʼusi smakoj ti chopol kʼusi chichʼ tabel li jun ajnilale? Muʼyuk chal li Mantaletike. Pe jaʼ van mi oy kʼusi toj echʼ noʼox chopol laj yichʼ tabel o ti toj kʼexlal sbae (Deut. 23:14). Akʼo mi jech, li judaetik ta skʼakʼalil Jesuse nopem xaʼiik ti chtuchʼ snupunelik ta jsetʼ juteb noʼoxe (Mat. 19:3). Pe li voʼotike muʼyuk ta jchanbetik li stalelalike.

⁸ Li ta skʼakʼalil j-alkʼop Malakiase, li viniketike nopem tajek xaʼiik ti tsloʼla snup xchiʼilik yoʼ xtuchʼ li snupunelike. Ti jech tspasike, jaʼ van sventa xikʼik yan tojol tseb akʼo mi muʼyuk chichʼ ta mukʼ li Diose. Li Malakiase xi jamal laj yal li kʼusi tsnop Diose: «Li Mucʼul Dios yuʼun Israele contra chil li bochʼo ch-ictavane [o ti chtuchʼ snupunele]» (Mal. 2:14-16). Taje xkoʼolaj xchiʼuk li kʼusi laj yal Dios ta sventa li baʼyel nupultsʼakale: «Yuʼun ta xicʼ yajnil. Li chibic toʼoxe jun noʼox sbecʼtal ta xcʼotic» (Gén. 2:24). Li Jesus eke laj yakʼ ta ilel ti koʼol snopben xchiʼuk li Stote, yuʼun xi laj yale: «Jaʼ yuʼun ti kʼusi spasoj ta jun li Diose muʼyuk buchʼu xuʼ xchʼak» (Mat. 19:6).

9. ¿Kʼusi smelolal li kʼusi laj yal Jesus ta Markos 10:11 xchiʼuk 12?

⁹ Xuʼ van oy buchʼu xi sjakʼbe sbae: «¿Mi oy van junuk srasonal ti xuʼ xtuchʼ snupunel li jun yajtsʼaklom Kristo xchiʼuk ti xchaʼnupune?». Li Jesuse jamal laj yakʼ ta ilel kʼusi tsnop ta sventa li xtuchʼel nupunele, xi laj yale: «Tsloʼla snup xchiʼil li buchʼu tsutes-o yajnil xchiʼuk ti chikʼ yan antse, xchiʼuk mi oy  junuk velta tsmalalin yan vinik li jun ants ti kʼalal sutesoj-o xa li smalale, tsloʼla li snup xchiʼile» (Mar. 10:11, 12; Luk. 16:18). Li Jesuse yichʼoj ta mukʼ li nupunele xchiʼuk oy ta yoʼonton ti jechuk xilik li yantike. Mi oy buchʼu tsabe kʼusiuk noʼox srasonal yoʼ xtuchʼ snupunel sventa xnupun xchiʼuk yan krixchanoe: yakal chmulivaj. Taje jaʼ jech chil li Jeovae, yuʼun ta sat stuke muʼyuk tuchʼem li snupunelike, jun-o sbekʼtalik chil. Li Jesuse laj yal ti buchʼu tsutes-o yajnil ti chʼabal smule, mi maʼuk ta skoj mulivajele, xuʼ me stsʼuj ta mulil li yajnile, ¿kʼu yuʼun jech laj yal li Jesuse? Yuʼun li vaʼ kʼakʼale, li sutemal antse xuʼ van x-och ta yoʼonton ti saʼ yan smalal sventa sta li kʼusi jtunel yuʼune. Pe ta sat Jeovae yakal tsloʼla li smalale.

10. ¿Kʼusi noʼox srasonal oy sventa xtuchʼ snupunel li jun yajtsʼaklom Kristo xchiʼuk ti xchaʼnupune?

¹⁰ Li Jesuse laj yal kʼusi srasonal oy sventa xichʼ tuchʼel li nupunele, xi laj yale: «Li voʼone chkalboxuk avaʼiik ti buchʼu tsutes-o yajnil mi maʼuk ta skoj mulivajel xchiʼuk ti chikʼ yan antse tsloʼla snup xchiʼil» (Mat. 19:9). Taje xkoʼolaj xchiʼuk li kʼusi laj yal li ta Mantaletik ta Vitse (Mat. 5:31, 32). Li kʼusi laj yalbe skʼoplal li Jesuse jaʼ onoʼox ta sventa li mulivajele (ta griego pornéia). Taje te smakojbe skʼoplal li xchiʼinel ta vayel yan krixchano ti maʼuk snup xchiʼile, li buchʼutik jaʼ yabtel chchon sbaike, li buchʼutik chchiʼin sbaik ta vayel ti xchiʼil noʼox sbaik ta vinikal o ta antsile. Te skʼoplal xtok li buchʼutik chchiʼin sbaik ta vayel ti muʼyuk nupunemike xchiʼuk xchiʼinel ta vayel chonbolometik. Kalbetik junuk skʼelobil, jnoptik noʼox ti mulivaj li jun vinike, mi jaʼ jeche, li ajnilale xuʼ snop mi chtuchʼ snupunel o mi tspas ta perton. Mi kʼot ta nopel yuʼun ti chtuchʼ snupunele chlaj skʼoplal ek ta sat li Jeovae.

11. Li jun yajtsʼaklom Kristoe, ¿kʼu van yuʼun xuʼ xkʼot ta nopel yuʼun ti muʼyuk chtuchʼ snupunel akʼo mi chal Vivlia ti xuʼe?

¹¹ Li kʼusi laj yal Jesuse maʼuk skʼan xal ti persa skʼan xtuchʼ snupunel li buchʼu muʼyuk smul ta skoj ti mulivaj xchiʼile (pornéia). Jnopbetik skʼoplal liʼe, kaltik noʼox ti jaʼ mulivaj li malalile, vaʼun li ajnilale chkʼot ta nopel yuʼun ti muʼyuk chtuchʼ snupunele, ti  tspas ta perton smalal ta skoj ti skʼanoje xchiʼuk tskolta sba sventa xlekub yan velta li snupunele. Pe mi kʼot ta nopel yuʼun ti chtuchʼ snupunel xchiʼuk ti muʼyuk chnupun yan veltae, oy onoʼox kʼusitik vokol chaʼi. Jech kʼuchaʼal liʼe, ¿kʼuxi xuʼ sta li kʼusitik jtunel yuʼune xchiʼuk ta sventa li chiʼinejbail ta vayele? ¿Ati stuk chaʼi sba une? ¿Mi mas van kʼun chaʼi sventa stsʼites talel ta mantal li yalabtake? (1 Kor. 7:14). Jamal xvinaj chaʼa ti buchʼu chtuchʼ snupunele, oy onoʼox me kʼusitik vokol chkʼot ta stojolal.

12, 13. 1) ¿Kʼusi la snuptan ta snupunel li Osease? 2) ¿Kʼu yuʼun laj yikʼ sutel yajnil li Osease? 3) ¿Kʼusi chakʼ jchantik ta sventa li nupunele?

¹² Li j-alkʼop Osease oy kʼusi kʼot ta xkuxlejal ti jaʼ chakʼ ta ilel kʼu yelan chil nupunel li Jeovae. Li j-alkʼope albat yuʼun Jeova ti akʼo xikʼ jun ants ti Gomer sbie, pe ti tspas ta jun jmulavil ants ta tsʼakale xchiʼuk ti chil yalabtak ta skoj ti chmulivaje. Li Osease ayan jun xnichʼon xchiʼuk li Gomere (Os. 1:2, 3). Ta tsʼakale, li Gomere laj to yil jun stseb xchiʼuk jun skerem ti xuʼ van yan-o stotike. Akʼo mi ep ta velta mulivaj li yajnil Osease, muʼyuk laj yikta. Ta mas tsʼakale, iktavan komel li Gomere xchiʼuk laj yichʼ mosoinel jaʼ to ti ay manatuk sutel tal yuʼun li smalale (Os. 3:1, 2). Ti jech kʼot ta pasele, jaʼ te laj yakʼ-o ta ilel Jeova ti ep ta velta la spas ta perton li j-israeletike akʼo mi muʼyuk tukʼ laj yakʼ sbaik ta stojolal xchiʼuk ti laj yichʼik ta mukʼ jecheʼ diosetike. ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje?

¹³ Laj xa kaltik ti xuʼ tsnop mi chtuchʼ snupunel li jun yajtsʼaklom Kristo mi oy buchʼu mulivaj yuʼunike. Li Jesuse jamal laj yakʼ ta ilel ti oy lek srasonal mi jech tsnop tspas li buchʼu muʼyuk smule xchiʼuk ti xuʼ xnupun yan veltae. Pe mi kʼot ta nopel yuʼun ti chakʼ ta pertone, muʼyuk tsaʼ smul. Li Vivliae chal ti koʼol nakiik ta tsʼakal yan velta li Oseas xchiʼuk Gomere, jaʼ noʼoxe mu xa xuʼ xmulivaj xchiʼuk yan viniketik. Jech xtok, li Osease muʼyuk la xchiʼin ta vayel kʼuuk sjalil li Gomere, pe laj onoʼox xchiʼin ta tsʼakal (Os. 3:3, tsʼib ta yok vun, nwt-E). ¿Kʼusi skʼan xal ti jech la spas li Osease? Jaʼ laj yakʼ ta ilel ti la xchʼam yan velta steklumal li Jeovae xchiʼuk ti xuʼ spas yan velta tratoetik xchiʼuke (Os. 1:11; 3:3-5). ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Mi oy jun yajtunel Jeova ti chkʼot ta nopel yuʼun ti muʼyuk chtuchʼ snupunele xchiʼuk mi laj to xchiʼin sbaik ta vayele, jaʼ me skʼan xal ti laj xa yakʼ ta pertone (1 Kor. 7:3, 5). Vaʼun mu xa stakʼ sutes-o sbaik kʼuchaʼal chal li Vivliae. Jaʼ xa noʼox skʼan xakʼbeik yipal yoʼ stsatsub yan velta li snupunelike.

14. Jech kʼuchaʼal chal 1 Korintios 7:10 xchiʼuk 11, ¿kʼusi chkʼot ta pasel ta junantik nupultsʼakaletike?

¹⁴ Ta skoj ti jpas mulilutike, vokol chkaʼitik ti xkichʼtik ta mukʼ li nupunele, akʼo mi jech, skʼan xkakʼbetik yipal yoʼ chʼuluk xkiltik jech kʼuchaʼal chil li Jeova xchiʼuk Jesuse (Rom. 7:18-23). Muʼyuk labal sba chkaʼitik ti oy onoʼox junantik yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel siglo ti laj yil svokolik li ta snupunelike. Xi pʼijubtasatik yuʼun li Pabloe: «Mu me xchʼak sba ta stojolal smalal li ajnilale». Pe oy onoʼox buchʼutik jech la spasik (kʼelo 1 Korintios 7:10,11).

15, 16. 1) ¿Kʼusi skʼan spas li nupultsʼakaletik kʼalal chlik skʼopike, xchiʼuk kʼu yuʼun? 2) ¿Mi koʼol kʼusi chichʼ pasel kʼalal maʼuk yajtunel Jeova li xchiʼile?

¹⁵ Li Pabloe muʼyuk laj yal ti kʼu yuʼun la xchʼak sbaik junantik yajtsʼaklomtak Kristoe, pe xvinaj ti maʼuk ta skoj ti mulivaj li malalile, yuʼun xuʼ ox van la xtuchʼ snupunelik xchiʼuk ti xnupun yan velta li antse. Li Pabloe laj yal ti mi oy junuk ants ti chchʼak sba ta stojolal smalale, mu xuʼ xnupun yan velta, jaʼ skʼan xbat slajesbe yoʼonton li smalale. Yuʼun ta sat Jeovae muʼyuk tuchʼem li snupunelike. Jech xtok, laj yal ti mi maʼuk ta skoj mulivajel ti la xchʼak sbaike, jaʼ mas lek ti xchapan  skʼopike mu ventauk li kʼusi kʼot toʼox ta pasel yuʼunike. Maʼuk noʼox, yuʼun xuʼ skʼanbeik koltael li moletik yoʼ xtojobtasatik ta Vivliae, pe maʼuk me sventa xchapanbat li skʼopike.

¹⁶ Mas van vokol chaʼi li jun yajtsʼaklom Kristo kʼalal maʼuk yajtunel Jeova li snup xchiʼile. ¿Mi jaʼ srasonal sventa xchʼak sbaik mi oy lik tsots skʼopike? Laj xa jkʼeltik talel ti jaʼ noʼox xuʼ xtuchʼ snupunelik mi oy buchʼu mulivaj yuʼunike, pe muʼyuk jamal chal Vivlia kʼusi srasonal ti xuʼ xchʼak-o sbaike. Xi laj yal li Pabloe: «Jech xtok mi oy junuk ants ti maʼuk jchʼunolajel li smalale mu me xikta mi lek chaʼi ti te xchiʼuk ta naklej yajnil li vinike» (1 Kor. 7:12, 13). Taje muʼyuk jelem-o li avi kʼakʼale.

17, 18. ¿Kʼu yuʼun muʼyuk xchʼak sbaik junantik yajtsʼaklomtak Kristo akʼo mi chil svokolik?

¹⁷ Junantik velta li malalil ti ‹maʼuk jchʼunolajele›, jamal chakʼbe yil yajnil ti mu xa skʼan xchiʼin ta nakleje. Xuʼ van tsots chilbajin li yajnile, tsmaj o ti xuʼ van chakʼ venta ti oy ta vokol xkuxlejal li ajnilale. Jech xtok, xuʼ van mu skʼan smakʼlin yajnil xchiʼuk li xnichʼnabtake o ti chakʼ ta vokol kʼu yelan oy ta mantale. Junantik ermanaetik ti jech kʼotem ta stojolalike, kʼotem ta nopel yuʼunik ti chchʼak sbaik ta skoj ti mu xa skʼan xchiʼinatik ta nakleje. Pe junantik xtoke, jelel kʼusi kʼotem ta nopel yuʼunik, yuʼun muʼyuk chchʼak sbaik xchiʼuk tskolta sbaik yoʼ xlekub li snupunelike. Pe ¿kʼu yuʼun ti jech chkʼot ta nopel yuʼunike?

¹⁸ Yuʼun mi oy buchʼu chchʼak sba ta stojolal xchiʼile maʼuk me skʼan xal ti tuchʼ xa li snupunelike. Jech xtok, tsta svokolik jech kʼuchaʼal laj xa kaltike. Xi to laj yal Pablo sventa mu xchʼak sbaik li nupultsʼakaletike: «Yuʼun li malalil ti maʼuk jchʼunolajele chʼultajesbil xa ta stojolal li yajnile, jaʼ jech li ajnilal ti maʼuk jchʼunolajel eke chʼultajesbil xa ta stojolal li ermanoe; ti yuʼun manchukuke ibal sba jechuk li yalab xnichʼnabike, pe li avie chʼul xa kʼotemik» (1 Kor. 7:14). Oy nupultsʼakaletike tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolal li snup xchiʼilike. Akʼo mi tsots laj yil svokolik laj onoʼox yilbeik sbalil ta tsʼakal; yuʼun kʼot ta yajtunel Jeova li snup xchiʼilike (kʼelo 1 Korintios 7:16; 1 Ped. 3:1, 2).

19. ¿Kʼu yuʼun oy nupultsʼakaletik ta tsobobbail ti xmuyubajik noʼoxe?

¹⁹ Li Jesuse laj yalbe skʼoplal li xtuchʼel nupunele, yan li Pabloe akʼbat snaʼ yuʼun Dios kʼusi tojobtaseletik xuʼ xal ta sventa li chʼakbaile. Xchaʼvoʼalik oy ta yoʼontonik ti xichʼik ta mukʼ snupunelik li yajtsʼaklomtak Kristoe. Li ta tsobobbailetik ta spʼejel balumile oy nupultsʼakaletik ti tukʼ yakʼoj sbaik xchiʼuk ti xmuyubajik noʼoxe, oy van buchʼutik jech li ta jtsobobbailtike. Yuʼun tukʼ yakʼoj sbaik ta jujuntal, skʼanoj sbaik xchiʼuk yichʼoj sbaik ta kʼux. Taje jaʼ skʼelobil ti stakʼ chabiel xchiʼuk ichʼel ta mukʼ li nupunele. Ta smiyonal noʼox nupultsʼakaletike chakʼik ta ilel ti melel li kʼusi yaloj Dios liʼe: «Ta xikta stot xchiʼuk smeʼ li vinike, xchiʼuk jaʼ xa te chkom-o xchiʼuk li yajnile, vaʼun tspas ta jun sbekʼtalik li chaʼvoʼike» (Efes. 5:31, 33).