1-3. 1) ¿Kʼusi muʼyuk la spas li j-alkʼop ta Judae? 2) ¿Kʼusi kʼot ta pasel? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

LI Jeroboam ti jaʼ jun ajvalil ta Israele, la spas jun skajleb matanal sventa xichʼ ta mukʼ jecheʼ diosetik li ta jteklum ti Betel sbie. Jaʼ yuʼun li Jeovae la stak talel jun j-alkʼop ti likem ta Juda sventa xalbe jun aʼyej ti ta xichʼ chapanel li ajvalile. Li j-alkʼope bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk laj yal li aʼyej yuʼun Jeovae. Li ajvalile ilin tajek kʼalal laj yaʼi li aʼyej taje, pe chabiat yuʼun Jeova li j-alkʼope (1 Rey. 13:1-10).

² Li Jeovae laj yalbe ti akʼo mu xveʼ mu xuchʼ voʼ ta Israel li j-alkʼope xchiʼuk ti yanuk xa be stam batel kʼalal mi sut ta snae. Kʼalal sut xa ox batel ta sna li j-alkʼope, te la snup ta be jun vinik ti mol xae xchiʼuk ti jutbat kʼope yuʼun albat ti yichʼoj la tal jun aʼyej yuʼun Jeovae. Li mol vinik taje laj yalbe j-alkʼop ti akʼo xbat ta veʼel xchiʼuk xbat yuchʼ voʼ li ta snae. Pe li j-alkʼop ta Judae muʼyuk bu xchʼunbe smantal li Jeovae, vaʼun bat ta sna li vinike. Li taje, muʼyuk bu lek laj yil li Jeovae. Kʼalal sut ta sna li j-alkʼope, laj ta milel ta jkot leon (1 Rey. 13:11-24).

³ Mu jnaʼtik lek kʼu yuʼun jaʼ la xchʼunbe li mol vinike ti jaʼ muʼyuk bu la xchʼunbe li Jeovae. Li kʼusi jnaʼtike jaʼ ti mu bikʼituk laj yakʼ  sba ta stojolal li Diose (kʼelo Miqueas 6:8). Kʼalal chal Vivlia ti bikʼit chkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae, jaʼ skʼan xal ti ta jpat koʼontontik ta stojolale, ti xkakʼ sbeiltasutike xchiʼuk ti jchʼunbetik li smantale. Jun krixchano ti bikʼit yakʼoj sbae snaʼoj ti nopoltik noʼox tskʼanbe koltael li Jeovae. Ti bikʼituk laj yakʼ sba li j-alkʼope, la sjakʼbe Jeova jechuk ti mi jel xa li kʼusi albate. Li voʼotik bakʼintik eke, oy kʼusi ta jnop ta jpastik ti tsots chkaʼitike xchiʼuk ti mu jnaʼtik lek mi lek chil Jeova o mi moʼoj li kʼusi ta jpastike. Pe mi bikʼit chkakʼ jbatike, ta me jkʼanbetik Jeova ti akʼo sbeiltasutik sventa mu jpas tsots jmultike.

4. ¿Kʼusi ta jkʼelbetik skʼoplal li ta xchanobil liʼe?

⁴ Li ta xchanobil echʼe, la jchantik kʼusi skʼan xal ti bikʼit chkakʼ jbatike xchiʼuk ti kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti bikʼit chkakʼ jbatik li yajtsʼaklomutik Kristoe. Pe, ¿kʼusi skʼan jpastik sventa mas bikʼit chkakʼ jbatik? Xchiʼuk ¿kʼusi chakʼ ta preva ti bikʼit chkakʼ jbatike? Jkʼeltik oxtos butik xuʼ xkakʼtik ta ilel mi bikʼit chkakʼ jbatik o mi muʼyuk (Prov. 11:2).

5, 6. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel ti bikʼit yakʼoj sba li Barzilaie?

⁵ Ti kʼu yelan chkakʼ ta ilel jtalelaltik kʼalal chjel li jkuxlejaltike o li kabteltike jaʼ me te chkakʼtik ta ilel mi bikʼit chkakʼ jbatik o mi muʼyuk. Xuʼ me jchanbetik Barzilai ti jaʼ li stukʼil amigo li ajvalil Davide. Kʼalal 80 xa ox sjabilale albat ti akʼo xbat li ta snail spasobmantal li Davide sventa te chventainat-o. Li Barzilaie snaʼoj ti jaʼ jun mukʼta matanale. Pe jaʼ la skʼan ti akʼo xbat li xnichʼon ti jaʼ li Quimame (2 Sam. 19:31-37).

⁶ ¿Kʼu yuʼun muʼyuk xchʼam li kʼusi albat yuʼun David li Barzilaie? ¿Mi yuʼun van mu kʼusi skʼan sbain o mi yuʼun van jun xa noʼox yoʼonton tskʼan chkuxi? Moʼoj, ti kʼu yuʼun muʼyuk la xchʼam li Barzilaie, jaʼ ti bikʼit yakʼoj sbae. Yuʼun snaʼoj ti mu xa xuʼ yuʼune xchiʼuk ti mu xa spas yuʼun skotol ta skoj ti mol xae (kʼelo Galatas 6:4, 5). Skʼan me bikʼit chkakʼ jbatik jech kʼuchaʼal li Barzilaie. Mu me jaʼuk xbat ta koʼontontik li kʼusi ta jkʼan ta jtatike o ti jkoʼoltas jbatik xchiʼuk li yantike, jaʼuk batem ta koʼontontik ti xkakʼbetik li kʼusi mas lek oy kuʼuntik li Jeovae. Li taje jaʼ me mas tsots skʼoplal, jaʼ mu sta li abtelal chij-akʼbat ti tsotsik skʼoplale o ti lekuk ojtikinbilutike (Gal. 5:26). Mi bikʼit chkakʼ jbatike, jmoj me chij-abtejutik xchiʼuk li kermanotaktike sventa xkichʼtik ta mukʼ li Jeovae xchiʼuk ti jkoltatik li yantike (1 Kor. 10:31).

7, 8. ¿Kʼuxi tskoltautik ti bikʼit chkakʼ jbatik sventa mu jpat koʼontontik ta jtuktike?

⁷ Xuʼ van toj tsots chkaʼitik ti bikʼit chkakʼ jbatik kʼalal chkichʼtik akʼbel tsots kabteltike o tsots skʼoplal li kʼusi ta jbaintike. Ti kʼu yelan laj yakʼ ta ilel stalelal li Nehemiase jaʼ me xuʼ skoltautik. Kʼalal laj yaʼi ti toj ep svokol li krixchanoetik ta Jerusalene, la skʼanbe koltael li Jeovae (Neh. 1:4, 11). Vaʼun li Jeovae la stakʼbe li s-orasione. ¿Kʼuxi? Li ajvalil Artajerjese laj yakʼbe yabtel ta ajvalil ta Jerusalen li Nehemiase. Akʼo mi jkʼulej xchiʼuk toj tsots yabtel, muʼyuk bu la spat yoʼonton ta stojolal stuk. Ta onoʼox saʼ li beiltasel ta stojolal Jeovae xchiʼuk ta onoʼox skʼel li Smantaltak Diose (Neh. 8:1, 8, 9). Akʼo mi toj tsots yabtel ta stojolal epal krixchanoetik, pe muʼyuk bu la stunes sventa chilbajin li yantike o sventa tsaʼ slekilal stuk (Neh. 5:14-19).

⁸ Mi chkichʼtik akʼbel mas kabteltik o chkichʼtik jelbel kabteltike, skʼan me bikʼit xkakʼ jbatik jech kʼuchaʼal la spas li Nehemiase. Ti bikʼit chkakʼ jbatike, jaʼ me tskoltautik sventa mu jpat koʼontontik ta sventa ti lek kʼusi xijtojob spasele o ti ep xa kʼusi jnaʼtike. ¿Kʼusi chakʼ ta ilel ti yakal tspat yoʼonton ta stojolal stuk li jun yajtsʼaklom Kristoe? Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ van li jun mol ta tsobobbaile muʼyuk tspas orasion sventa tskʼanbe beiltasel Jeova kʼalal chlik spas junuk abtelal ta tsobobbaile. O xuʼ van ta jpastik baʼyel jtosuk kʼusi xchiʼuk jaʼ to ta tsʼakal ta jkʼanbetik Jeova ti  akʼo yakʼbutik sbendisione. Pe li yajtsʼaklom Kristo ti bikʼit yakʼoj sbae mu spat yoʼonton ta stojolal stuk, akʼo mi ep xa ta velta spasoj li kʼusitik tspase. Yuʼun persa onoʼox tsvules ta sjol ti akʼo mi oy kʼusitik lek xa xtojob spasele, mu onoʼox xkoʼolaj xchiʼuk li kʼusitik tspas Jeovae (kʼelo Proverbios 3:5, 6). Li ta balumil liʼe, epal krixchanoetik ti jaʼ noʼox oy ta yoʼontonik li kʼusi tskʼan stukike xchiʼuk tskʼanik ti mas mukʼ skʼoplalik kʼuchaʼal li yantike. Pe li yajtunelutik Jeovae mu jechuk jtalelaltik. Muʼyuk jchʼunojtik ti ta skoj li kʼusitik jbainojtike, mas mukʼ jkʼoplaltik kʼuchaʼal li yantik ermanoetik ta tsobobbaile o li kutsʼ kalaltike. Moʼoj, yuʼun jchʼamojtik li kaviltik yakʼojbutik Jeova li ta steklumale xchiʼuk jmoj chij-abtejutik xchiʼuk li kermanotike (1 Tim. 3:15).

9, 10. ¿Kʼuxi tskoltautik ti bikʼit chkakʼ jbatik kʼalal oy buchʼu chchopol kʼoptautike?

⁹ Kʼalal oy buchʼu naka noʼox chchopol kʼoptautike, toj kʼux chkaʼitik. Jaʼ jech kʼot ta stojolal jun ants ti Ana sbie. Akʼo mi kʼanbil tajek yuʼun li smalale, li stuke chat tajek yoʼonton, yuʼun tskʼan yaʼi yalab, pe mu xuʼ xil yol. Jech noxtok, li yan yajnil smalale skotol kʼakʼal chlabanat. Li jun veltae kʼalal jaʼo chat tajek yoʼonton li Anae, bat ta chʼulna pasbil ta nukul sventa tspas orasion. Li bankilal pale Elie laj yil ti te ch-okʼ li Anae, vaʼun laj yal ti yuʼun chyakube. Xuʼ van toj chopol laj yaʼi sba li Anae, pe laj yichʼ ta mukʼ kʼalal la stakʼbee. Ta tsʼakale, la spas orasion ti bu laj yakʼ ta ilel li xchʼunel yoʼonton ta stojolal Jeovae xchiʼuk ti kʼu to yepal skʼanoje (1 Sam. 1:5-7, 12-16; 2:1-10).

¹⁰ Ti bikʼit chkakʼ jbatike jaʼ me tskoltautik ti jpastik li kʼusi chal liʼe: «Jaʼ tsalo-o ta sventa kʼusi lek li kʼusi chopole» (Rom. 12:21). Li Balumil liʼe, ti jaʼ ventainbil yuʼun li Satanase noj ta choplejal. Jaʼ yuʼun mu labaluk sba chkaʼitik ti bakʼintik oy buchʼu chopol kʼusi tspasbutike. Melel onoʼox ti xuʼ van xij-ilin-o yuʼune, pe mu me xkakʼ tajek ta koʼontontik li kʼusi la spasbutike (Sal. 37:1). Xuʼ van mas to chopol chkaʼi jbatik kʼalal jmoj jtsobobbailtik xchiʼuk li buchʼu oy jkʼop jchiʼuktike. Mi jech kʼot ta pasel ta jtojolaltike, jaʼuk me jchanbetik li Jesuse. Li Vivliae chal ti kʼalal laj yichʼ chopol kʼoptael Jesus yuʼun li yajkontratake, muʼyuk bu la  spak sutel. Moʼoj, yuʼun solel «laj yakʼ sba ta ventainel ta stojolal li Buchʼu tukʼ snaʼ xchapanvane» (1 Ped. 2:23). Li Jesuse bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk la spat yoʼonton ti jaʼ tstukʼibtas Jeova li kʼusi muʼyuk lek tspasike (Rom. 12:19). Li voʼotik eke, skʼan bikʼit xkakʼ jbatik xchiʼuk ti mu ‹jpakbe jbatik sutel ta jujuntale› (1 Ped. 3:8, 9).

11, 12. 1) ¿Kʼuxi ti bikʼit-o chkakʼ jbatik kʼalal chkichʼtik kʼupil kʼoptaele? 2) Mi bikʼit chkakʼ jbatike, ¿kʼu yelan ta jlap jkʼuʼ jpokʼtik xchiʼuk kʼu yelan ta jpas jtalelaltik?

¹¹ Ti bikʼit chkakʼ jbatike, xuʼ me xichʼ akʼel ta preva kʼalal chkichʼtik kʼupil kʼoptaele. Jaʼ jech kʼot ta pasel ta stojolal li Estere. Li stuke jaʼ li ants ti mas kʼupil sba ta sjunul steklumal li Persiae. Jun jabil laj yichʼ kʼelel lek xchiʼuk laj yichʼ jaxbel muil poxiletik sventa kʼupiluk sba xvinaj, jaʼ jech laj yichʼ pasbel li yantik tsebetik eke sventa lekuk x-ilatik yuʼun li ajvalile xchiʼuk ti xtʼujatike. Pe li ajvalile jaʼ la stʼuj Ester sventa xkʼot ta meʼ ajvalil. Li Estere toj ep laj yichʼ kʼelel sventa alakʼuk sba xvinaj, pe maʼuk bat ta yoʼonton ti jaʼ noʼox tsnop ta sventa stuke. Bikʼit-o laj yakʼ sba, lek yoʼonton xchiʼuk ichʼvan ta mukʼ (Est. 2:9, 12, 15, 17).

¹² Mi bikʼit chkakʼ jbatike, lek noʼox me ta jlap jkʼuʼ jpokʼtik xchiʼuk lek noʼox me ta jpas jtalelaltik sventa chkakʼtik ta ilel ti chkichʼtik ta mukʼ li yantike xchiʼuk sventa jlekilal jtuktik. Mu jkʼan ti jtoy jbatike xchiʼuk ti voʼotik xa noʼox chij-ichʼat ta mukʼ yuʼun li krixchanoetike, yuʼun jaʼ ta jkʼantik ‹ti chʼan xijchie xchiʼuk ti manxo jtalelaltike› (kʼelo 1 Pedro 3:3, 4; Jer. 9:23, 24). Mi mu bikʼituk chkakʼ jbatik ti kʼu yelan chijkʼopoje xchiʼuk ti kʼu yelan ta jpas jtalelaltike jaʼ me jech chkakʼtik ta ilel li kʼusi ta jnop ta jtojolaltike. Jech kʼuchaʼal liʼe, ¿Mi ta van xkakʼtik snop yantik ti jtuk xa noʼox chkaʼi jbatik ta skoj li kʼusi ta jpastike, li kʼusi jnaʼtike o ta skoj li buchʼutik xkojtikinantike? ¿O mi ta van xkakʼbetik snop yantik ti oy kʼusi tsots skʼoplal la jpastike xchiʼuk ti muʼyuk buchʼu la skoltautike, akʼo mi laj kichʼtik koltaele? Jnoptik ta sventa li Jesuse. Li stuke xuʼ van toj labal to sba laj yil yuʼun krixchanoetik ta sventa li kʼusitik la spase. Pe muʼyuk bu spas jech. Yuʼun solel ep ta velta laj yalbe skʼoplal li Skʼop Diose, yuʼun mu skʼan xichʼ ichʼel ta mukʼ li stuke. Jaʼ tskʼan ti jaʼ noʼox xichʼ ichʼel ta mukʼ li Jeovae (Juan 8:28).

13, 14. Ti bikʼit chkakʼ jbatike, ¿kʼuxi tskoltautik sventa lekuk kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntik?

¹³ Li voʼotik eke skʼan bikʼit xkakʼ jbatik kʼalal oy kʼusi ta jnop ta jpastike o kʼalal oy kʼusi tsnop tspasik li yantike. Kʼalal yakal batel ta xanbal ta Jerusalen sventa xbat spas jun abtelal ti laj yichʼ akʼbel yuʼun Jeova li Pabloe, te kom jun chibuk kʼakʼal li ta jteklum Sesareae. Li tee, jun j-alkʼop ti Agabo sbie, laj yal ti mi bat ta Jerusalene te la chichʼ chukel xchiʼuk ti xuʼ van te xichʼ-o milele. Akʼo mi xvokolet laj yalbeik ti akʼo mu xbat ta Jerusalen li Pabloe, pe li stuke kʼot ta nopel yuʼun ti chbate. Ti jech la spas taje, maʼuk ti la tspat yoʼonton ta stuk noʼoxe. Li Pabloe bikʼit yakʼoj sba xchiʼuk spatoj yoʼonton ta stojolal li Jeovae. Xchiʼuk li ermanoetik eke bikʼit laj yakʼ sbaik. Jaʼ yuʼun, lek laj yaʼiik li kʼusi la snop Pabloe vaʼun laj yakʼik ti xbate (Ech. 21:10-14).

¹⁴ Akʼo mi mu jnaʼtik li kʼusitik chkʼot ta pasel ta tsʼakale o ti mu xpajtsaj kuʼuntik li kʼusi chtale, mi bikʼit chkakʼ jbatike jaʼ me tskoltautik sventa lek xbat ta nopel kuʼuntik li kʼusi ta jpastike. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ van yakalutik snopel ti chijtun ta tsʼakal orae. Yikʼaluk van ta jakʼbe jbatik kʼusi chkʼot ta pasel mi li j-ipaje o mi ipaj jtot jmeʼtike xchiʼuk ti tskʼanik koltaele. Jech noxtok, xuʼ van chkat koʼontontik kʼuxi chijkuxiutik kʼalal mi mas xa ox ep jabilaltike. Akʼo mi jpastik orasion ta sventa taje xchiʼuk ti jnopbetik tajek skʼoplale, mu jnaʼtik kʼusi ta jpastik (Ecl. 8:16, 17). Mi bikʼit chkakʼ jbatik xchiʼuk ti jpatoj koʼontontik ta stojolal Jeovae, ta me jchʼamtik ti bu kʼalal mu xuʼ kuʼuntik  spasele, ta me jkʼel jbatik ti kʼu kelantike xchiʼuk ta me jkʼantik tojobtasel. Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale, jaʼ ti jkʼanbetik akʼo sbeiltasutik li Jeovae xchiʼuk ti sbeiltasutik ta xchʼul espiritue (kʼelo Eclesiastés 11:4-6). Li Jeovae xuʼ xakʼbutik sbendision li kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntike o xuʼ van skoltautik sventa sjel li kʼusi jchapanojtik xa oxe (Prov. 16:3, 9).

15. ¿Kʼuxi tskoltautik ti bikʼit chkakʼ jbatik kʼalal ta jnoptik ta sventa li Jeovae?

¹⁵ ¿Kʼuxi van ti mas bikʼit xkakʼ jbatik li yajtunelutik Diose? Jkʼeltik batel chantosuk li kʼusitik xuʼ jpastike. Baʼyel, jaʼ ti skʼan jnoptik ta stojolal li Jeovae. Jnoptik ta sventa li smukʼulale xchiʼuk li spʼijilale. Kʼalal ta jkoʼoltajes jbatik xchiʼuke, te chkakʼtik venta ti toj bikʼitutike xchiʼuk ti toj jutuk kʼusi jnaʼtike (Is. 8:13). Jvules ta joltik ti jaʼ chijtunutik ta stojolal li Dios ti skotol xuʼ yuʼune, maʼuk ta stojolal jun anjel o junuk krixchano. Ti jnoptik ta sventa taje, jaʼ me tskoltautik sventa bikʼit chkakʼ jbatik xchiʼuk ti xkakʼtik venta ti toj tsots yabtel li Diose (1 Ped. 5:6).

16. ¿Kʼuxi tskoltautik ti bikʼit xkakʼ jbatik kʼalal ta jnoptik ta sventa li kʼanelal yuʼun Diose?

¹⁶ Li xchibal kʼusi skʼan jpastik sventa jchʼiestik ti bikʼit xkakʼ jbatike, jaʼ ti jnoptik ti toj ep skʼanojutik li Jeovae. Li Pabloe laj yal ti buchʼutik te oyik li ta tsobobbaile xkoʼolaj xchiʼuk ‹li stsʼakbenaltak jbekʼtaltike› (1 Kor. 12:23, 24). Li Jeovae toj ep jbaliltik chilutik ta jujuntal. Jaʼ yuʼun mu ventauk bu jotukal xijtunutik li ta s-organisasione. Li Jeovae muʼyuk tskoʼoltasutik xchiʼuk li yantike xchiʼuk muʼyuk tspʼajutik kʼalal oy kʼusi chopol ta jpastike. Ti jnaʼtik ti skʼanojutike, jaʼ me jun-o koʼontontik yuʼun.

17. ¿Kʼu yuʼun xuʼ jtabetik sbalil ti jaʼ ta jkʼeltik li slekil talelal yantike?

¹⁷ Li yoxibal kʼusi xuʼ jpastik sventa jchʼiestik ti bikʼit chkakʼ jbatike, jaʼ ti jkʼeltik li slekil talelal yantike, jech kʼuchaʼal tspas li Jeovae. ¿Kʼu yuʼun tskoltautik ti jech ta jpastike? Yuʼun maʼuk noʼox ti jkʼantik ti lek ichʼbilutik ta mukʼe o ti xkalbetik li kʼusi xuʼ spas li yantike, mas lek jkʼantik tojobtasel xchiʼuk jchʼamtik li kʼusi chalbutik ermanoetike (Prov. 13:10). Jech noxtok, kʼalal jaʼ ta jkʼelbetik slekil talelal li kermanotike, ta me xijmuyubaj kʼalal chichʼik akʼbel yabtelik ti tsots skʼoplale. Ta me xkalbetik koliyal Jeova ti jmoj chijtunutik xchiʼuk li kermanotaktike (1 Ped. 5:9).

18. ¿Kʼuxi tskoltautik sventa jchanubtas li jol koʼontontike xchiʼuk ti jchʼiestik ti bikʼit chkakʼ jbatike?

¹⁸ Li xchanibal kʼusi xuʼ jpastik sventa jchʼiestik ti bikʼit chkakʼ jbatike jaʼ ti jchanubtastik li jol koʼontontike, taje jaʼ tskoltautik li beiltaseletik ta Vivliae. Li beiltaseletik taje, chchanubtasutik ta sventa li kʼusi tsnop Jeovae xchiʼuk ti kʼu yelan chaʼi sbae. Kʼalal ta jchantik ti kʼu yelan lek chil kʼusitik li Jeovae, xuʼ me lek kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntik jech kʼuchaʼal lek chile. Mi ta jchantik, ta jpastik orasion xchiʼuk chkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi ta jchantike, li jol koʼontontike ta me stsatsub xchiʼuk ta me jnoptik baʼyel ta sventa li yantike (1 Tim. 1:5). Mi jech ta jpastike, li Jeovae chal ti tskoltautik sventa xijkʼot ta lekil yajtsʼaklom Kristoe xchiʼuk ti jech-o jchʼiestik ti bikʼit chkakʼ jbatike (1 Ped. 5:10).

19. ¿Kʼusi tskoltautik sventa bikʼit chkakʼ jbatik li avie xchiʼuk li ta tsʼakale?

¹⁹ ¿Mi xvul ta joltik li j-alkʼop ta Juda ti laj kalbetik skʼoplal ta slikebale? Muʼyuk xa lek xil sba xchiʼuk li Jeovae xchiʼuk cham ta skoj ti mu bikʼituk laj yakʼ sbae. Pe kʼalal ta jchanbetik bal sloʼil xkuxlejalik li epal tukʼil yajtuneltak Jeovae, jaʼ me tskoltautik sventa bikʼit chkakʼ jbatik akʼo mi tsots chkaʼitik. Akʼo mi jal xa chijtun tal ta stojolal li Jeovae, mas me skʼan jpat koʼontontik ta stojolal (Prov. 8:13). Mu ventauk ti kʼu yelan oyutike, tunkutik-o me ta stojolal li Diose. Jaʼ me jun mukʼta matanal jtaojtik. Jaʼ yuʼun, kakʼbetik me yipal ta spasel skotol li kʼusi la jchantik li ta xchanobil liʼe. Jaʼ me jech xuʼ bikʼit-o xkakʼ jbatik xchiʼuk ti te oyutik-o ta stojolal li Jeovae.