1, 2. ¿Kʼu yuʼun pʼajat yuʼun Jeova li Saule? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

LI Saule bikʼit toʼox yakʼoj sba kʼalal laj yichʼ tʼujel ta Ajvalile (1 Sam. 9:1, 2, 21; 10:20-24). Pe kʼalal laj yichʼ xa ox vaʼanel ta ajvalile, lik stoy sba. Jun veltae, tal stsakik ta kʼop j-israeletik li jfilista soltaroetike. Li Saule skʼan tsmala ti xkʼot Samuel sventa xakʼ li chikʼbil matanal ta sventa li Jeovae. Pe mu xa xmalaj yuʼun ta skoj ti chiʼik xa yil li j-israeletike xchiʼuk ti ep xa krixchanoetik ch-iktaat komele. Jaʼ yuʼun li Saule muʼyuk smala li Samuele xchiʼuk laj yakʼ li chikʼbil matanal ti maʼuk oy ta sba yakʼele. Taje, jaʼ ilin-o tajek yuʼun li Jeovae (1 Sam. 13:5-9).

² Kʼalal kʼot ti bu oy Saul li Samuele, la svul ta skoj ti muʼyuk xchʼunbe smantal li Jeovae. Pe mu jamaluk laj yal ti jaʼ smule, moʼoj, yuʼun la spak skʼoplal xchiʼuk laj yakʼbe smulin li yantike (1 Sam. 13:10-14). Jaʼ te lik stoy-o sba talel li Saule. Jaʼ yuʼun la spʼaj li Jeovae xchiʼuk laj yalbe ti chpojbat li yabtel ta ajvalile (1 Sam. 15:22, 23). Toj lek lik xkuxlejal li Saule,  pe toj chopol ti kʼu yelan laje (1 Sam. 31:1-6).

3. 1) ¿Kʼusi tsnop epal krixchanoetik ta sventa ti bikʼit chkakʼ jbatike? 2) ¿Kʼusitik sjakʼobiltak ta jtakʼtik?

³ Epal krixchanoetik avie, tsnopik ti mu stakʼ bikʼit xkakʼ jbatik mi ta jkʼan chkichʼtik ojtikinele. Tstoy sbaik ta sventa li kʼusi snaʼike sventa jaʼuk mas snaʼik xvinaj kʼuchaʼal li yantike. Jech kʼuchaʼal liʼe, jun j-akʼ-elov (actor) xchiʼuk ti jaʼ jun jpolitiko ti lek ojtikinbile, xi laj yale: «Ti bikʼit chkakʼ jbae maʼuk jech jtalelal chkaʼi xchiʼuk ta jkʼan ti mu jechuk xkʼot ta pasele». Vaʼun chaʼa, ¿kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti skʼan bikʼit xakʼ sbaik li yajtsʼaklomtak Kristoe? ¿Kʼusi skʼan xal ti bikʼit chkakʼ jbatike? Li ta xchanobil liʼe, te chichʼ takʼel li sjakʼobiltak liʼe. Xchiʼuk li ta yan xchanobile, ta jkʼeltik ti kʼuxi bikʼit-o chkakʼ jbatik kʼalal oy jvokoltike.

4. ¿Kʼusi jaʼ li toybaile?

⁴ Li Vivliae chal ti skʼan bikʼit xkakʼ jbatike (kʼelo Proverbios 11:2). Xi laj yalbe Jeova li Davide: «Loqʼuesbun ta coʼnton li toybaile» (Sal. 19:13). ¿Kʼusi jaʼ li toybaile? Jaʼ ti xichʼ pasel li kʼusi muʼyuk jderechotik chichʼ pasele o muʼyuk albilutik ti akʼo jpastike o xuʼ van chichʼ pasel ta skoj li toybaile o ta skoj ti muʼyuk smalael kuʼuntike. Ta skoj ti jmulavilutike oy van jech jpasojtik junuk velta jkotoltik. Pe mi nop xkaʼitik spasel jeche, ta me jchopol kʼoptatik li Jeovae, jech kʼuchaʼal kʼot ta stojolal li Saule. Xi chal li ta Salmo 119:21: «Voʼot chataqʼui li jtoybaetique». ¿Kʼu yuʼun jech chal?

5. ¿Kʼu yuʼun muʼyuk lek ti ta jtoy jbatike?

⁵ Muʼyuk lek ti ta jtoy jbatike. ¿Kʼu yuʼun? Baʼyele, yuʼun jaʼ skʼan xal ti mu xkichʼtik ta mukʼ li Jeovae, ti jaʼ li Jdiostike xchiʼuk li Ajvalil kuʼuntike. Xchibale, yuʼun kʼalal ta jpastik li kʼusi muʼyuk jderechotik ta jpastike xuʼ me jech xlik-o kʼop kuʼuntik xchiʼuk li yantike (Prov. 13:10). Yoxibale, jaʼ ti chijkomutik ta kʼexlal kʼalal mi laj yakʼik venta yantik ti toyba laj kakʼ ta ilel jtalelaltike (Luk. 14:8, 9). Jaʼ yuʼun oy srasonal ti chalbutik Jeova ti bikʼit xkakʼ jbatike.

6, 7. ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti bikʼit chkakʼ jbatike?

⁶ ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti bikʼit chkakʼ jbatike? Yuʼun li jun yajtsʼaklom Kristo ti bikʼit yakʼoj sbae, muʼyuk xtoyet chaʼi sba, moʼoj, yuʼun tsnop ti jaʼ mas tsots skʼoplal li yantike (Filip. 2:3). Li buchʼu bikʼit chakʼ sbae ta onoʼox xal li kʼusi mu xtojob spasele xchiʼuk chal li kʼusi muʼyuk lek bat ta pasel yuʼune. Jech noxtok, oy ta yoʼonton chchikinta li kʼusi chal yantike xchiʼuk oy ta yoʼonton chchan li kʼusi mu snaʼ spasele. Toj lek chil Jeova li buchʼutik bikʼit yakʼoj sbaike.

⁷ Li Vivliae chal ti jun krixchano ti bikʼit yakʼoj sbae xojtikin sba stuk xchiʼuk snaʼoj ti oy kʼusi mu spas yuʼune o muʼyuk spermiso sventa spas jtosuk kʼusie. Taje jaʼ chkoltaat sventa xichʼ ta mukʼ li yantike xchiʼuk ti xkʼuxubinvane.

8. Mi ta jkʼan ti bikʼit xkakʼ jbatike, ¿kʼusi skʼan mu jnoptik xchiʼuk kʼu yelan jtalelaltik skʼan xkakʼtik ta ilel?

⁸ Mi mu jkʼel jbatike, xuʼ van mu xkakʼtik venta ti chlik jtoy jbatike. ¿Kʼuxi ti jech chkʼot ta pasele? Yuʼun xuʼ van xlik jnoptik ti mas tsots jkʼoplal chkaʼitik kʼuchaʼal li yantike, taje jaʼ van ta skoj ti oy kabteltik ta tsobobbaile o jaʼ oy yabtel li kamigotike (Rom. 12:16). O xuʼ van mas  xa tsots jkʼoplal ta jkʼantik ilel yuʼun li krixchanoetik ta sventa li kʼusitik ta jpastike (1 Tim. 2:9, 10). Xchiʼuk xuʼ van xlik kalbetik yantik li kʼusi stakʼ spasike xchiʼuk li kʼusi mu stakʼ spasike (1 Kor. 4:6).

9. ¿Kʼu yuʼun pasemik ta jtoyba li junantik krixchanoetike? Alo junuk skʼelobil.

⁹ Mi mu jpajtsan jbatik ta sventa li kʼusi tskʼan koʼontontike, xuʼ me jech xlik jtoy jbatik ek. Ep buchʼutik tstoy sbaik ta skoj ti mu spajtsan sbaik ta sventa li itʼixale, ti ch-ilinike o ti xichʼik ichʼel ta mukʼ yuʼun li yantike. Jaʼ jech kʼot ta stojolalik jlom krixchanoetik ti chalbe skʼoplal li Vivliae, jech kʼuchaʼal li Absalón, Usias xchiʼuk Nabucodonosore. Albatik onoʼox yuʼun Jeova ti skʼan bikʼit xakʼ sbaike (2 Sam. 15:1-6; 18:9-17; 2 Crón. 26:16-21; Dan. 5:18-21).

10. ¿Kʼu yuʼun mu stakʼ jchopol kʼoptatik li kʼusi tspas yantike? Albo junuk skʼelobil ti chal Vivliae.

¹⁰ Xuʼ van oy yantik-o srasonal ti kʼu yuʼun chakʼik ta ilel ti snaʼik noʼox skotol chaʼiik li krixchanoetike. Jnoptik ta sventa Abimélec xchiʼuk li Pedroe (Gén. 20:2-7; Mat. 26:31-35). ¿Mi laj van stoy sbaik? ¿Mi oy van kʼusitik mu snaʼik ta skoj ti jech la spasike? ¿O mi muʼyuk lek la snopik li kʼusi la spasike? Ta skoj ti mu jnaʼtik kʼusi oy ta yoʼontonik li yantike, mu xuʼ jchopol kʼoptatik li kʼusi tspasike (kʼelo Santiago 4:12).

11. ¿Kʼu yelan stalelal li yajtsʼaklom Kristo ti bikʼit yakʼoj sbae?

¹¹ Li yajtsʼaklom Kristo ti bikʼit chakʼ sbae chchʼam ti bu yavil laj yichʼ akʼbel yuʼun Diose. Ta skoj ti lek chapal kʼusi tspas li Jeovae, jkotoltik yakʼojbutik kaviltik li ta stsobobbaile. Jkotoltik oy jbaliltik. Li Jeovae yakʼojbutik jpʼijiltik sventa jpastik kʼusitik xchiʼuk ti jpastik kʼuchaʼal tskʼan koʼontontike. Mi bikʼit chkakʼ jbatike, jaʼ jech ta jtunestik kʼuchaʼal tskʼan stuke (Rom. 12:4-8). Li Jeovae tskʼan ti lekuk jtunestik li kʼusitik xijtojobutik spasele sventa jech xkichʼtik ta mukʼ xchiʼuk sventa jkoltatik li yantike (kʼelo 1 Pedro 4:10).

12, 13. ¿Kʼusi skʼan jvules ta joltik mi chjel ti kʼu yelan chijtun ta stojolal li Jeovae?

¹² Li kʼusi ta jpastik li ta steklumal Diose xuʼ me xjel batel. Jnoptik ta sventa ti kʼutik yelan jel talel xkuxlejal li Jesuse. Ta baʼyele stuk toʼox nakal xchiʼuk stot (Prov. 8:22). Ta tsʼakale la skolta Stot sventa spasik li anjeletike, li vinajelbalumile xchiʼuk li krixchanoetike (Kol. 1:16). Ta tsʼakale, li Jesuse laj yichʼ takel talel ta balumil. Vokʼ kʼuchaʼal jun krixchano xchiʼuk chʼi jaʼ to ti pas ta mukʼta krixchanoe (Filip. 2:7). Kʼalal chame, sut batel ta vinajel xchiʼuk ta 1914 kʼot ta Ajvalil li ta Ajvalilal yuʼun Diose (Evr. 2:9). Xchiʼuk kʼalal mi laj xa ox ajvalilajuk jmil jabile, tsutesbe li Ajvalilal yuʼun Stote. Vaʼun te chlik-o tal ti «stuk xa noʼox chkʼot ta Ajvalil ta skotol kʼusitik li Diose». Jaʼ xkaltik, ti tsventain skotol kʼusitik ta vinajelbalumile (1 Kor. 15:28).

¹³ Li voʼotik eke xuʼ van xjel li jkuxlejaltike. Xuʼ van li kʼusitik jbainojtike xuʼ xjel ta anil ta skoj li kʼusi la jnop ta jpastike. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ van muʼyuk toʼox jnup jchiʼiltik pe li avie la jnop chijnupunutik. O xuʼ van oy xa kalab jnichʼnabtik. Xuʼ van ta tsʼakale, la jnoptik ti ta jel jkuxlejaltik sventa xijtun mas ta stojolal Jeova ta tsʼakal orae. Pe junantik veltae li kʼusitik jbainojtike xuʼ me xjel ta skoj li kʼusitik chkʼot ta pasel ta jkuxlejaltike. Li avie xuʼ van ep to kʼusitik xuʼ jpastik o xuʼ van jutuk xa kʼusitik ta jpastik li ta yabtel Jeovae. Pe mu ventauk mi  kerem tsebutik, mi lekutik o mi muʼyuk, li Jeovae snaʼoj onoʼox kʼuxi lek xuʼ xijtun ta stojolal. Li stuke muʼyuk tsmala li kʼusi mu spas kuʼuntike. Moʼoj, yuʼun solel xmuyubaj li kʼusi ta jpastik kʼalal chijtun ta stojolale (Evr. 6:10).

14. ¿Kʼuxi tskoltautik ti bikʼit chkakʼ jbatik sventa junuk noʼox koʼontontik akʼo mi xjel li jkuxlejaltike?

¹⁴ Li Jesuse la spas skotol li yabtel akʼbat yuʼun Stote xchiʼuk xuʼ me jech jpastik li voʼotik eke (Prov. 8:30, 31). Mi bikʼit chkakʼ jbatike, jun noʼox me koʼontontik ta sventa li kabtel akʼbilutike xchiʼuk li kʼusitik jbainojtik ta tsobobbaile. Maʼuk chbat ta koʼontontik li kʼusitik sbainojik li yantike. Moʼoj, yuʼun solel xijmuyubaj ta skoj ti jnaʼojtik ti yakʼoj kaviltik Jeova li ta steklumale. Ti bikʼit chkakʼ jbatike jaʼ me tstij koʼontontik sventa xkichʼtik ta mukʼ li kermanotaktike xchiʼuk ti ta sjunul koʼontontik ta jkoltatike. Ta me jchʼamtik ti akʼbilik yavilik yuʼun Jeova ek li ta steklumale (Rom. 12:10).

15. ¿Kʼusi chchanubtasutik ti kʼu yelan laj yakʼ ta ilel stalelal li Jedeone?

¹⁵ Li Jedeone jaʼ jun slekil kʼelobil ta sventa ti skʼan bikʼit xkakʼ jbatike. Ta jun veltae albat yuʼun Jeova ti tskolta steklumal Israel ta stojolal li yajkontra ti likemik ta Madiane. ¿Kʼusi van laj yal li Jedeone? Laj yal ti muʼyuk tsots skʼoplal li yutsʼ yalale xchiʼuk ti muʼyuk mas tsots skʼoplal ta yutsʼ yalal li stuk eke (Juec. 6:15). Akʼo mi jech, li Jedeone la spat yoʼonton ta stojolal Dios xchiʼuk la  xchʼam li abtelal akʼbate. Laj yaʼibe lek smelolal li kʼusi tskʼan Jeovae xchiʼuk la skʼanbe ti akʼo xbeiltasate (Juec. 6:36-40). Melel onoʼox ti Jedeoene jaʼ jun tsatsal vinik xchiʼuk ti toj tsots yoʼontone, pe toj pʼij xchiʼuk toj lek snaʼ skʼel sba xtok (Juec. 6:11, 27). Kʼalal albat yuʼun krixchanoetik ti jaʼ xkʼot ta ajvalile, muyuk la xchʼam. Jaʼ yuʼun, kʼalal laj xa ox spas li abtelal akʼbat yuʼun Jeovae, sut batel ta sna (Juec. 8:22, 23, 29).

16, 17. ¿Kʼusi skʼan stsak ta venta li jun yajtsʼaklom Kristo ti bikʼit yakʼoj sba ti oy ta yoʼonton tskʼan chchʼi ta mantale?

¹⁶ ¿Mi jaʼ skʼan xal ti ta jtoy jbatik mi ta jchʼamtik junuk abtelal o ta jkʼan mas xijkoltavan li ta tsobobbaile? Moʼoj. Li Vivliae chal ti lek ti ta jkʼan chijtunutik ta stojolal li Jeovae, ta stojolal li kermanotike xchiʼuk ti xijchʼiutik ta mantale (1 Tim. 4:13-15). Pe mu persauk xakʼbutik achʼ kabteltik sventa xijchʼiutik ta mantal. Jkotoltik xuʼ xlekub batel kuʼuntik li jtalelaltik kʼuchaʼal yajtsʼaklomutik Kristoe xchiʼuk li kʼusitik lek xijtojob spasel ti jaʼ yakʼojbutik li Jeovae. Jaʼ jech xuʼ lek xijtun ta stojolal li Jeovae xchiʼuk ti jkoltatik li yantike.

¹⁷ Kʼalal skʼan toʼox xchʼam junuk abtelal li yajtsʼaklom Kristo ti bikʼit yakʼoj sbae, skʼan baʼyel lek skʼel li kʼusi tspase. Tspas orasion ta stojolal Jeova ta sventa li abtelale xchiʼuk tsnop lek baʼyel mi spas yuʼun li abtelal ch-akʼbate. Xuʼ van skʼan sjakʼbe sba mi x-ayan to yorail xchiʼuk yipal sventa spas yuʼun li yan kʼusitik ti tsots skʼoplale. Mi mu xuʼ yuʼune, xuʼ van xichʼ akʼbel yan ermanoetik j-oʼloluk li abtelal chichʼ akʼbele. Kʼalal mi laj xa ox snop lek li yajtsʼaklom Kristo ti bikʼit yakʼoj sbae xuʼ van laj yil ti mu spas yuʼun li abtelal chichʼ akʼbele. Mi bikʼit kakʼoj jbatike, ta onoʼox me xkaltik bakʼintik ti mu spas kuʼuntik jtosuk abtelale.

18. 1) Mi bikʼit chkakʼ jbatike, ¿kʼusi ta jpastik mi laj yakʼbutik achʼ kabteltike? 2) ¿Kʼuxi tskoltautik Romanos 12:3 sventa bikʼit xkakʼ jbatik?

¹⁸ Li Jeovae tskʼan bikʼit chkakʼ jbatik kʼalal chijtunutik ta stojolale (Miq. 6:8). Jaʼ yuʼun, kʼalal chkichʼtik akʼbel junuk abtelale, jaʼuk me jech jpastik kʼuchaʼal li Jedeone xchiʼuk jkʼanbetik Jeova ti akʼo sbeiltasutik xchiʼuk ti skoltautike. Jnoptik me lek ta sventa li kʼusi chalbutik Jeova ta Vivliae xchiʼuk li ta s-organisasione. Mu me xchʼay xkaʼitik ti skotol li kʼusitik ta jpastik ta sventa Jeovae, jaʼ koliyal ti bikʼit yakʼoj sbae xchiʼuk ti tskoltautike, ti maʼuk ta skoj ti yuʼun toj pʼijutik ta spasel jtosuk kʼusie (Sal. 18:35). Mi bikʼit chkakʼ jbatike, maʼuk chbat tajek ta koʼontontik li kʼusi ta jkʼan jtuktike (kʼelo Romanos 12:3).

19. ¿Kʼu yuʼun skʼan bikʼit xkakʼ jbatik?

¹⁹ Jech kʼuchaʼal laj xa kiltike, skʼan bikʼit xkakʼ jbatik yuʼun jnaʼojtik ti jaʼ noʼox Jeova sta-o xichʼ ichʼel ta mukʼe, yuʼun jaʼ la spas skotol li kʼusitike xchiʼuk ti jaʼ noʼox stuk Mukʼul Dios ta sjunul vinajelbalumile (Apok. 4:11). Ti bikʼit chkakʼ jbatike jaʼ me tskoltautik sventa xijmuyubajuk noʼox ti bu kʼakʼal xuʼ kuʼuntik xijtun ta stojolal li Jeovae. Jech noxtok, tskoltautik sventa xkichʼtik ta mukʼ ti kʼu yelan chaʼi sbaik xchiʼuk ti kʼusi tsnopik li kermanotike, vaʼun jaʼ jech jmoj oyutik. Mi bikʼit chkakʼ jbatike, jaʼ me jech mu xlik tsatsal kʼop kuʼuntik, yuʼun ta jnoptik lek baʼyel li kʼusi ta jkʼan ta jpastike. Jech noxtok, li Jeovae toj lek chil li buchʼu bikʼit chakʼ sbae. Li srasonaltak liʼe jaʼ chakʼ ta ilel ti kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti bikʼit xkakʼ jbatik li yajtunelutik Jeovae. Li ta xchanobil liʼe, ta jkʼelbetik skʼoplal kʼuxi xuʼ bikʼit-o xkakʼ jbatik akʼo mi oy tsots jvokoltik.