1. 1) ¿Kʼusitik ta jnuptantik li avie? 2) ¿Kʼu yuʼun xmuyubaj tajek Jeova ta stojolal li tukʼil yajtuneltake? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

KERMANOTAK, voʼoxuk ti kʼuxoxuk tajek ta koʼontonkutike, jkotoltik kilojtik ti solel noj ta vokolil li balumil avie. Xuʼ van ipoxuk ta tsatsal chamel o yakal chachabiik junuk avutsʼ avalalik ti oy xa sjabilale akʼo mi yijoxuk xa ek li voʼoxuke. O xuʼ van yakal chavakʼik persa skʼelel kʼuxi xuʼ xavakʼbeik kʼusitik chtun yuʼun li avutsʼ avalalike. Jnaʼojkutik ti xlik xkaj noʼox li avokolik bakʼintike. Kʼalal jech chkil jvokoltike chijlub-o tajek yuʼun, ep ta jchʼay jkʼakʼaltik noxtok xchiʼuk chlaj jtakʼintik. Akʼo mi jech, tsots-o tajek xchʼunel avoʼontonik xchiʼuk jech-o apatoj avoʼontonik ti chakʼ tal lekilal ta jelavel li Jeovae. Ta skoj taje xuʼ xachʼunik ta melel ti xmuyubaj tajek avuʼunik li Jeovae.

2. 1) ¿Kʼuxi tstsatsubtas koʼontontik li Isaías 40:29? 2) ¿Kʼusi van xuʼ xlik jpastik ti solel muʼyuk leke?

² Akʼo mi anaʼoj ti xmuyubaj avuʼun li Jeovae, xuʼ van mu xa xuʼ chavaʼi bakʼintik. Pe mu atukuk ti jech chanuptane. Li Vivliae chal ti oy tukʼil yajtuneltak Dios ta voʼne ti muʼyuk xa yip laj yaʼiik sventa xkuch yuʼunik li kʼusi yakal tsnuptanike (1 Rey. 19:4; Job 7:7). Pe muʼyuk bu la sten-o sbaik komel, la skʼanbeik Jeova ti akʼo x-akʼbat stsatsalike, vaʼun li Jeovae kʼot onoʼox ta pasel yuʼun li kʼusi yaloje: ti «chacʼbe stsatsal li bochʼo lubene» (Is. 40:29). Ep  yajtuneltak Jeova avie xi tsnopik bakʼintik kʼalal chil svokolike: «Jaʼ lek ta jkux kaʼitik mukʼta jaluk sventa jtsak jutuk kip yoʼ jtsal li vokolil liʼe». Kʼalal jech chalike xkoʼolaj ti jaʼ jun ikatsil chaʼiik li kʼusitik ta mantale, maʼuk xa jun bendision chilik. Jech oxal, chikta sbaik ta skʼelel li Svivliaike, chikta sbaik ta tsobajel xchiʼuk muʼyuk xa chlokʼik ta cholmantal, jaʼ chlik spasik li kʼusi stseʼin-o li Satanase.

3. 1) ¿Kʼusitik skʼan jpastik sventa mu xkʼot ta pasel li kʼusi oy ta yoʼonton Satanase? 2) ¿Kʼusi ta jkʼeltik batel li ta xchanobil liʼe?

³ Li Diabloe snaʼoj ti jaʼ te ta jta kiptik kʼalal kakʼoj tajek ta koʼontontik spasel li kʼusitik ta mantale. Xkapet xa sjol kʼalal lek tsotsutik chile. Jaʼ yuʼun, kʼalal chakʼ xa lubel chavaʼie, mu xanamaj ta stojolal li Jeovae. Moʼoj, jaʼ lek masuk to xanopaj ta stojolal. Vuleso ta ajol ti xi chal li Vivliae: «Jaʼ tskoltaoxuk sventa tukʼuk-o oyoxuk, jaʼ tskoltaoxuk sventa tsotsukoxuk-o» (1 Ped. 5:10; Sant. 4:8). Li ta xchanobil liʼe baʼyel ta jkʼelbetik skʼoplal li Isaías 40:26 kʼalal ta 31 ti jaʼ chakʼ kiltik kʼuxi chakʼ kiptik li Jeovae. Mi laje, jaʼo ta jkʼeltik chaʼtosuk vokolil ti jaʼ xuʼ slubtsanutik ta spasbel yabtel li Jeovae. Vaʼun ta jkʼeltik kʼuxi xuʼ skoltautik li beiltaseletik ta Vivlia sventa xkuch kuʼuntik li vokoliletik taje.

4. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li Isaías 40:26?

⁴ (Kʼelo Isaías 40:26). Mi junuk krixchano chapem yuʼun jaypʼej oy kʼanaletik li ta vinajele. Li sientifikoetike chalik ti xuʼ van oy 400 mil miyon ta pʼej li ta jgalaxiatik noʼoxe. Li Diose yakʼojbe sbi ta jujupʼej li vaʼ kʼanaletike. ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Nopo noʼox avaʼi, li Diose kʼux ta yoʼonton li kʼusitik spasoj ti muʼyuk kuxajtik jech kʼuchaʼal voʼotike. Pe li voʼote ta sjunul avoʼonton chatun ta stojolal, maʼuk ti pasbilot ta mantal jech kʼuchaʼal junuk makinae, vaʼun chaʼa, ¿mi mu jaʼuk mas to oyot ta yoʼonton xanaʼ? (Sal. 19:1, 3, 14). Jech xtok, xayojtikinot lek li Jtotik ta vinajele. Xi laj yal li Jesuse: «Kʼalal to ta stsotsil ajolik chapbil [yuʼun] skotol» (Mat. 10:30). Xi laj yal ek li jtsʼibajom yuʼun salmoe: «Li Mucʼul Diose jaʼ xchabiojbe yorail li bochʼo tucʼ yoʼntonique» (Sal. 37:18). Jaʼ xkaltik, li Jeovae snaʼoj, xojtikin lek li kʼusi yakal chanuptane xchiʼuk xuʼ yuʼun xakʼ avipal sventa xkuch avuʼun.

5. ¿Kʼu yuʼun xuʼ jchʼuntik lek ti chakʼ kiptik li Jeovae?

⁵ (Kʼelo Isaías 40:28). Jaʼ noʼox te chlik tal ta stojolal Jeova li juʼelal o li ipalile. Jnopbetik skʼoplal ti kʼu to noʼox yepal yip o xkʼixnal chakʼbe li kʼakʼale. Li jtsʼibajom sventa siensia ti David Bodanis sbie xi la chchapbe smelolal taje: «Ta jujun segundoe, li kʼakʼale tsten lokʼel yip o xkʼixnal ti xkoʼolaj chichʼ tʼomesel ta smiyonal xa noʼox vomba atomikae». Xi to laj yal yan sientifikoe: «Ti kʼu yepal chkʼixnavan o tslokʼes yip li kʼakʼal ta jun noʼox segundoe lek xkʼixnaj-o yuʼun jbalumiltik sventa xijkuxi te van 200 mil jabil». Mi chakʼbe yip kʼakʼal li Jeovae, ¿mi jaʼ xa mu xakʼ kiptik sventa xkuch kuʼuntik ti kʼusiuk xtal ta jtojolaltike?

6. 1) ¿Kʼu yuʼun laj yal Jesus ti lek kʼun ta kuchel li kʼatlom teʼ yuʼune? 2) ¿Kʼu yelan chkom koʼontontik kʼalal chkaʼitik taje?

⁶ (Kʼelo Isaías 40:29). Chakʼ tajek jmuyubajeltik kʼalal chijtun ta stojolal li Jeovae. Xi laj yalbe yajchankʼoptak li Jesuse: «Jaʼ kuchik li kʼatlom teʼ kuʼune [...] vaʼun chata siketel avoʼontonik. Yuʼun li kʼatlom teʼ kuʼune kʼun ta kuchel xchiʼuk muʼyuk bu ol li kikatse» (Mat. 11:28-30). ¡Jaʼ melel li kʼusi laj yal Jesuse! Yuʼun akʼo mi akʼbil xa tajek persa chijbat ta tsobajel o ta cholmantal bakʼintik ta skoj ti lubemutike, jaʼ to chkaʼitik kʼalal chijsut xa talel ta jnatike mas xa oy yipal kuʼuntik. Jech xtok, mas xa jnaʼtik kʼuxi chkutik sventa jtsaltik komel li jvokoltike. Ta melel, lek kʼun ta kuchel batel li kʼatlom teʼ yuʼun Jesuse.

7. Albo skʼoplal junuk loʼil ti chakʼ ta ilel ti melel li kʼusi laj yal Jesus ta Mateo 11:28 kʼalal ta 30.

 ⁷ Kalbetik skʼoplal jun ermana ti ep ta tos xchamele, jecheʼ noʼox chakʼ tajek lubel chaʼi (síndrome de fatiga crónica), ip ta at-oʼonton xchiʼuk tsakbil ta tsatsal kʼux jolal. Jaʼ yuʼun, muʼyuk chkʼot ta tsobajel bakʼintik. Pe jun veltae laj yakʼ persa bat li ta tsobajel ch-echʼ ta savado o ta domingoe. Vaʼun xi laj yale: «Li diskursoe jaʼ laj yalbe skʼoplal kʼalal chijchibaje. Li buchʼu laj yetʼes li mantale lek xaʼibe smelolal li xkʼuxul jvokole, solel ta xkʼuxul yoʼonton kʼopoj; vaʼun te tʼom kokʼel. Jaʼ te laj kakʼ venta ti skʼan xibat li ta tsobajeletike». Li ermana taje muyubaj tajek ti laj yakʼ to persa bat ta tsobajele.

8, 9. ¿Kʼusi la skʼan laj yal Pablo kʼalal «jaʼo tsotsun kʼalal kʼunune» xie?

⁸ (Kʼelo Isaías 40:30). Akʼo mi oy kʼusitik lek xijtojob ta spasel, pe oy onoʼox kʼusitik ti mu spas kuʼun ta kipal jtuktike. Taje tsots tajek skʼoplal ti teuk ta joltike. Jnopbetik skʼoplal avaʼi li jtakbol Pabloe. Li stuke spas noʼox yuʼun skotol yilel, akʼo mi jech, mu spas yuʼun skotol li kʼusi oy ta yoʼontone. Vaʼun laj yalbe Jeova ti kʼu yelan chaʼi sbae, xi takʼbate: «Lek xa tsʼakal ta atojolalik li juʼel kʼalal kʼunoxuke». Li Pabloe laj yaʼibe smelolal li kʼusi albate, jaʼ yuʼun xi laj yale: «Jaʼo tsotsun kʼalal kʼunune» (2 Kor. 12:7-10). ¿Kʼusi la skʼan laj yal taje?

⁹ Li Pabloe snaʼoj lek ti mu epuk kʼusi spas yuʼun mi muʼyuk buchʼu chkoltaat yuʼun ti mas to tsots yipe. Snaʼoj lek ti jaʼ noʼox xuʼ x-akʼbat yip stsatsal yuʼun li xchʼul espiritu Dios kʼalal jaʼo mu xa xuʼ yuʼun chaʼie. Maʼuk noʼox, yuʼun xuʼ xchapanat ta spasel kʼusiuk ti mi jsetʼuk spas yuʼun ta stuke. Jaʼ me jech xuʼ skoltautik ek li voʼotike. Xuʼ jchʼuntik ta melel ti ta onoʼox xakʼbutik sjuʼel Jeova sventa tsotsukutike.

10. ¿Kʼuxi koltaat yuʼun Jeova ta stsalel svokol li Davide?

¹⁰ Li Davide ep ta velta laj yaʼi kʼu to yelan chakʼ kiptik li xchʼul espiritu Diose. Xi laj yale: «Voʼot ta aventa xuʼ ta jtsal li cajcontrae; voʼot ta aventa xuʼ chibituj jelovel ta sbaba li coralton yuʼun slumalique» (Sal. 18:29). Bakʼintike joyobtabilutik xa ta jun mukʼta koralton o muro chkaʼitik ta skoj ti toj tsots li jvokoltike xchiʼuk ti mu xa jnaʼtik kʼuxi xuʼ chijlokʼ yilele. Jaʼ yuʼun skʼan skoltautik li Jeovae.

11. ¿Kʼuxi tskoltautik chʼul espiritu sventa stsal kuʼuntik li jvokoltike?

¹¹ (Kʼelo Isaías 40:31). Li xiketike maʼuk ta yip noʼox stukik ti lek tajek kʼu yelan chvilik muyele xchiʼuk kʼalal jal te xviletik ta vinajele. Jaʼ chkoltaatik yuʼun li ikʼ ti jaʼ xkʼixnal balumile, jaʼ chujatik muyel, vaʼun muʼyuk xa bu mas chakʼ yip li stukike. Jaʼ yuʼun, kʼalal oy avokole, nopbo skʼoplal kʼuxi chichʼik koltael li xiketike. Vokoletan ta skʼanbel Jeova ti akʼo xujot batel xkaltik eke, ti akʼo abtejuk ta atojolal «li jkoltavanej ti jaʼ li chʼul espiritue» (Juan 14:26). Vuleso ta ajol xtok ti xuʼ xakʼanbe Jeova ta kʼakʼal ta akʼobal li kʼusi chtun avuʼun chavaʼie. Kalbetik skʼoplal jtos vokolil ti jaʼo te skʼan mas jkʼanbetik Jeova ti akʼo skoltautike: jaʼo kʼalal chlik jkʼoptik xchiʼuk junuk kermanotike. Pe, ¿kʼu yuʼun van ti chlik jkʼoptike?

12, 13. 1) ¿Kʼu yuʼun ti chlik jkʼoptik bakʼintik xchiʼuk li kermanotaktike? 2) ¿Kʼusi chakʼ jchantik ti kʼu yelan echʼ xkuxlejal li Josee?

¹² ¿Kʼu yuʼun van ti chlik jkʼoptik xchiʼuk li kermanotaktike? Jaʼ ta skoj ti jpasmulilutike. Jech oxal, bakʼintike oy kʼusi chopol tspasbutik o xuʼ van oy kʼusi chalik ti kʼux chkaʼitike, pe bateltike voʼotik oy kʼusitik chopol ta jpasbetik li kermanotaktike. Jaʼ jun mukʼta preva kʼalal jech chkʼot ta pasele. ¿Kʼu yuʼun chakʼ permiso Jeova ti jechuk xkʼot ta pasele? Jaʼ sventa xkakʼtik ta ilel ti ta melel tukʼ-o chkakʼ jbatike xchiʼuk jaʼ sventa jchantik ti jmojuk xij-abtej xchiʼuk li yajtuneltak ti skʼanojan tajeke akʼo mi ep spaltailik.

¹³ Ti kʼu yelan echʼ xkuxlejal li Josee chakʼ jchantik ti muʼyuk tsmak ta be Jeova sventa mu xtal preva ta jtojolaltike. Li xchabankiltak Josee itʼix tajek yoʼontonik ta stojolal,  jech oxal, la xchonik batel sventa xichʼ mosoinel ta Ejipto kʼalal chex kerem toʼoxe (Gén. 37:28). Li Diose toj kʼux laj yaʼi kʼalal laj yil ti chichʼ ilbajinel li stukʼil amigoe, akʼo mi jech, muʼyuk bu ay spoj lokʼel. Jech xtok, kʼalal laj yichʼ jutbel smul ti tskʼan ox la tstsatsal tsakbe li yajnil Potifare xchiʼuk ti laj yichʼ-o tikʼel ta chukel ta skoje, li Jeovae muʼyuk xyal tal sventa spoj lokʼel noxtok. Pe, ¿mi jaʼ skʼan xal ti iktaat komel stuk li Josee? Moʼoj. Yuʼun xi chal li Vivliae: «Te chiʼinbil yuʼun Mucʼul Dios li Josee, jech lec ibat yuʼun scotol li cʼusitic la spase» (Gén. 39:21-23).

14. ¿Kʼusitik sbalil ta jtatik ta mantal xchiʼuk ta jbekʼtaltik mi ta jpajtsan jbatik sventa mu xij-iline?

¹⁴ Kalbetik skʼoplal yan yamigo Jeova ti tsots tajek laj yichʼ ilbajinel eke, jaʼ li Davide. Xuʼ van muʼyuk mas buchʼu jech yiloj svokol kuʼuntik kʼuchaʼal li stuke. Akʼo mi jech, muʼyuk bu la snakʼ skʼakʼal yoʼonton. Xi la stsʼibae: «Comtsanic li ilinele xchiʼuc li scʼacʼal avoʼntonique; mu me xaʼilin, yuʼun xuʼ chopol chbat avuʼun» (Sal. 37:8). ¿Kʼu yuʼun skʼan jkomtsantik li ilinele? Li srasonal mas tsots skʼoplal ti kʼu yuʼun skʼan xkakʼtik persa jech spasele jaʼ ti ta jkʼan ta jchanbetik stalelal li Jeovae, yuʼun li stuke «mu sta jech ch-ilin ta jtojoltic jech chac cʼu chaʼal yepal li jmultique» (Sal. 103:10). Jaʼ noʼox ta jsaʼ jchamel jtuktik kʼalal lek jnaʼ xijkape, yuʼun xuʼ chmuy-o jpresiontik, mu xa lek xkichʼtik ikʼ, ch-ipaj-o jsekubtik, ch-ipaj-o jchʼutik xchiʼuk mu xa x-abtej lek li jbikiltike. Kʼalal kapemutik xtoke mu xa xkaʼi kʼusi chlokʼ ta ketik xchiʼuk xuʼ van xij-ipaj-o ta at-oʼonton. Jaʼ yuʼun, ep sbalil ta jtatik kʼalal ta jkomtsantik li ilinele. Xi chal li Vivliae: «Me mucʼ noʼox coʼntontique jaʼ slequilal li jbecʼtaltique» (Prov. 14:30). Vaʼun chaʼa, mi lik jkʼoptik xchiʼuk li kermanotaktike, ¿kʼusi van tskoltautik sventa jchapantik noʼox? Jaʼ mi laj kakʼ ta jkuxlejaltik li beiltaseletik ta Vivliae.

15, 16. ¿Kʼusi skʼan jpastik mi oy buchʼu chopol kʼusi la spasbutike?

¹⁵ (Kʼelo Efesios 4:26). Kʼalal oy kʼusi chopol tspasbutik li yan krixchanoetike, muʼyuk mas chopol chkaʼitik. Pe mi jaʼ jun kermanotik o junuk kutsʼ kalaltik ti jech tspasbutike, toj kʼux chkaʼitik, solel mu xa x-echʼ chkaʼitik. Jnoptik noʼox ti tsots tajek chkaʼitik li kʼusi laj kichʼtik pasbele, ¿mi jech-o van te xijkapet ch-echʼ chib oxib jabil? ¿O mi jaʼ ta jchʼuntik li tojobtasel ta Vivlia ti chal ti skʼan jchapan noʼox li jkʼoptike? Yuʼun mi chkakʼtik jalijuk li jkʼoptike, mas xa me vokol chkaʼitik ta xchapanel ta tsʼakal.

¹⁶ Pe jnoptik noʼox ti oy kʼusi chopol la spasbot junuk ermanoe xchiʼuk ti muʼyuk avip chavaʼi sventa xatsʼikbee, ¿kʼusi van tskoltaot sventa xachapan li akʼopike? Baʼyel, ta sjunuluk avoʼonton xakʼopon Jeova xchiʼuk kʼanbo ti akʼo skoltaot sventa ta slekiluk avoʼonton  xbat achiʼin ta loʼile. Vuleso ta ajol xtok ti jaʼ yamigo Jeova li ermanoe xchiʼuk ti skʼanoj tajeke (Sal. 25:14). Li Jeovae kʼux ta yoʼonton li yamigotake, jech oxal, tskʼan ti jechuk kʼuxuk ta koʼontontik ek li yamigotake (Prov. 15:23; Mat. 7:12; Kol. 4:6). Vaʼun jaʼo xanop kʼusi chkʼot avalbe li ermanoe. Mu me xlikuk anop ta anil ti yuʼun jaʼ ta smul li kʼusi kʼot ta pasele o ti yolbaj jech la spasbote. Jaʼ lek nopo ti yuʼun jaʼ onoʼox ta amul jutuk eke. Xuʼ van xi xkʼot avalbee: «Yuʼun jutijelun noʼox jnaʼ ek; pe kʼalal la achiʼinun ta loʼil voljee xi yelan laj kaʼi jbae». Mi mu jechuk kʼot ta pasel ti kʼuchaʼal anopoje, sabo yan yorail. Xchiʼuk jechuk-o me xakʼanbe Jeova ti akʼo xakʼbe bendision li ermanoe xchiʼuk ti akʼo skoltaot ek sventa jaʼuk xakʼelbe li slekil talelaltake. Akʼo mi muʼyuk xkʼot ta pasel li kʼusi oy ta avoʼontone, xuʼ me xachʼun ta melel ti xmuyubaj avuʼun Jeova ta skoj ti chakʼan lekuk xavil aba xchiʼuk li avermanoe, ti jaʼ yamigo li Jeovae.

17. 1) ¿Kʼuxi tskoltautik Jeova mi la jpas jmultike? 2) ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jchʼamtik li koltael taje?

¹⁷ Oy ermanoetike batsʼi mu sta-o chaʼiik ti chtunik ta stojolal Jeova ta skoj ti tsots spasoj smulike. Kʼalal chvul ta sjolik li kʼusi chopol spasojike mu xa junuk yoʼontonik, tsvul tajek yoʼontonik xchiʼuk chlaj stsatsalik. Xi laj yal li ajvalil David kʼalal jaʼo jech yakal tsnuptan eke: «Cʼalal muʼyuc caloj ta jamal jmule, yantic noʼox chiʼalub batel laj caʼay, jaʼ ta scoj ti puru oqʼuel, ti puru jicʼ oʼnton ta jpase. Yuʼun ta cʼacʼal ta acʼubal la jcuchbe yalal li acʼobe». Pe tsal onoʼox yuʼun ta tsʼakal li svokole, laj yakʼ ta ilel ti yij ta mantale xchiʼuk jech la spas kʼuchaʼal tskʼan li Jeovae. Xi laj yale: «Laj calbot ta jamal li jmule [...]. Jech laj apasbun perdón, laj achʼaybun li jmule» (Sal. 32:3-5). Mi apasoj jtosuk tsatsal mulil ek li voʼote, li Jeovae oy tajek ta yoʼonton tskʼan tskoltaot sventa xatsatsub yan velta. Pe sventa xuʼ skoltaote skʼan xachʼam li koltael chakʼbot ta stojolal li moletik ta tsobobbaile (Prov. 24:16; Sant. 5:13-15). Mu me xajalij ta spasel jech, yuʼun jaʼ noʼox me jech xuʼ xata li kuxlejal ta sbatel osile. Pe akʼo mi anaʼoj ti yakʼojot xa ta perton li Jeovae, xuʼ van te xvulvun-o tajek avoʼonton yuʼun li amule, ¿kʼusi xuʼ xapas mi jech chavaʼi abae?

18. Li buchʼutik mu sta-o tajek chaʼiik chtunik ta stojolal li Jeovae, ¿kʼuxi chkoltaatik yuʼun li skʼelobil laj yakʼ ta ilel Pabloe?

¹⁸ Li Pablo eke ep ta velta abul tajek sba laj yaʼi ta skoj li kʼusitik toʼox chopol la spase. Xi laj yale: «Voʼon li buchʼu mas bikʼit ta skotol li jtakboletike xchiʼuk mu jta-o ti jtakbol chkichʼ albele, yuʼun la jkontrainbe li stsobobbail Diose». Akʼo mi jech, xi laj yal xtoke: «Ti kʼusi jtaoje, jaʼ koliyal li slekil yutsil yoʼonton Diose» (1 Kor. 15:9, 10). Li Jeovae lek laj yil li Pabloe akʼo mi oy kʼusitik chopol la spas ta voʼne xchiʼuk oy ta yoʼonton ti jechuk xaʼi sba li Pablo eke. Jaʼ noʼox jech ek, mi asutesoj xa avoʼonton ta melele xchiʼuk mi laj xa avalbe Jeova li amule xchiʼuk mi laj xa avalbe moletik ta skoj ti tsots li kʼusi la apase, xuʼ me xachʼun ta melel ti chaxkʼuxubinot li Jeovae. Pato avoʼonton ti yakʼojot xa ta perton li Jeovae xchiʼuk mu xapʼaj li slekil yoʼontone (Is. 55:6, 7).

19. ¿Bu lokʼem tal li teksto sventa li sjabilal 2018, xchiʼuk kʼu yuʼun toj lek sta-o?

¹⁹ Ta skoj ti yantik xa chnopaj talel slajeb li balumil liʼe, mas to ep kʼusitik ta jnuptantik likel. Pe xuʼ me xachʼun ta melel ti chakʼ avip Jeova ti bu kʼalal chtun avuʼun sventa mu xa yal ta lume, yuʼun «jaʼ chacʼbe stsatsal li bochʼo lubene; jaʼ chepajesbe stsatsal li bochʼo muʼyuc cʼusi xuʼ yuʼune» (Is. 40:29; Sal. 55:22; 68:19). Jaʼ yuʼun, kʼalal chijbat ta tsobajel xchiʼuk kʼalal chkil ta jsalontik li teskto sventa sjabilal 2018, jvules ta joltik li kʼusi melel liʼe: ‹Li buchʼutik jaʼ spatoj yoʼontonik ta stojolal Jeovae ch-achʼub lek stsatsalik› (Is. 40:31).