1, 2. 1) ¿Kʼu yuʼun jelelutik li stestigoutik Jeova xchiʼuk li ta yan relijionetike? 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta xchanobil liʼe xchiʼuk li ta yan xchanobile?

LI KRIXCHANOETIKE nopoltik noʼox tsjakʼbutik buchʼu li jbeiltasvanej kuʼuntik li stestigoutik Jeovae. ¿Kʼu yuʼun jech tsjakʼik? Yuʼun li epal relijionetike oy buchʼu tsbeiltasatik, xuʼ van vinik o ants. Pe li voʼotike xuʼ xkaltik ta jamal ti maʼuk jun jpas mulil krixchano li buchʼu tsbeiltasutike. Li Jbeiltasvanej kuʼuntike jaʼ li Jesukristoe. Jaʼ tspas li kʼusi ch-albat yuʼun li Stote ti jaʼ li Jeovae, li Jbeiltasvanej yuʼune (Mat. 23:10).

² Li avi eke oy jtsop viniketik ti jaʼ tsbeiltas li steklumal Diose, xi tsbiiltas li Vivliae: «Tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoil» (Mat. 24:45). Vaʼun chaʼa, ¿kʼuxi jnaʼojtik ta melel ti jaʼ tsbeiltasutik Jeova ta stojolal li Xnichʼone? Li ta xchanobil liʼe xchiʼuk li ta yan xchanobile, ta jkʼelbetik oxtos skʼoplal kʼu yuʼun xuʼ jchʼuntik ta melel taje. Ta jkʼelbetik skʼoplal xtok ti akʼo mi la stunes junantik viniketik sventa tsbeiltas steklumal li Jeovae, jaʼ onoʼox Jbeiltasvanej ta melel li ta steklumale (Is. 58:11).

3. ¿Kʼusi la spas Jeova sventa lek sbeiltas batel j-israeletik li Moisese?

³ Laj yichʼik koltael yuʼun chʼul espiritu li yajkʼopojeltak Diose. Li Diose la stʼuj Moises sventa jaʼuk sbeiltas li j-israeletike.  ¿Kʼuxi koltaat Moises sventa spas yuʼun li abtelal ti toj tsots skʼoplale? Li Jeovae «laj yacʼbe ta stojol li svuʼele» (kʼelo Isaías 63:11-14). Ta melel, jaʼ la sbeiltas steklumal li Jeovae, ¿kʼu yuʼun jech chkaltik? Yuʼun jaʼ la skolta ta xchʼul espiritu li Moisese.

4. ¿Kʼusi chakʼ ta ilel ti jaʼ chkoltaat ta xchʼul espiritu Dios li Moisese? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

⁴ ¿Mi laj van yakʼik venta li krixchanoetik ti chkoltaat yuʼun xchʼul espiritu Dios li Moisese? Tana. Koliyal li xchʼul espiritu Jeovae, li Moisese la spas skʼelobiltak juʼelal xchiʼuk laj yakʼbe yojtikin sbi Dios li ajvalil ta Ejipto ti toj mukʼ chaʼi sbae (Éx. 7:1-3). Li xchʼul espiritu Dios xtoke jaʼ koltae Moises sventa xkʼot ta jun jbeiltasvanej ti chkʼanvane xchiʼuk ti oy smalael yuʼune. Li Moisese mu jechuk kʼuchaʼal li yan jbeiltasvanejetik ta yan lum ti toj chopol yoʼontonike xchiʼuk ti jaʼ noʼox tskʼan stukik li kʼusi oy ta yoʼontonike (Éx. 5:2, 6-9). Jamal xvinaj ti jaʼ Jeova stʼujoj Moises sventa xkʼot ta jbeiltasvanej li ta steklumale.

5. ¿Buchʼutik van mas laj yakʼbe xchʼul espiritu Jeova sventa sbeiltas li steklumale?

⁵ ¿Buchʼutik van mas laj yakʼbe xchʼul espiritu Jeova sventa sbeiltas li steklumale? Xi chal li Vivliae: «Li Josué xnichʼon Nune, la sta ep sbijil» (Deut. 34:9). Xi to chal xtoke: «La sventainbe yoʼnton li Gedeone» (Juec. 6:34). Xchiʼuk «li Davide lic ventainbatuc yoʼnton yuʼun li Espíritu yuʼun Mucʼul Diose» (1 Sam. 16:13). Skotol li viniketik taje, la spat yoʼontonik ti jaʼ chkoltaatik yuʼun chʼul espiritu sventa spasik li kʼusi mu spas yuʼunik ta yipal noʼox stukike (Jos. 11:16, 17; Juec. 7:7, 22; 1 Sam. 17:37, 50). Melel onoʼox ti jaʼ akʼbat sjuʼelik yuʼun Jeova sventa spas yuʼunik li kʼusitik labalik sbae. Jaʼ yuʼun jaʼ noʼox stuk sta-o ti xichʼ ichʼel ta mukʼe.

6. ¿Kʼu yuʼun tskʼan Jeova ti akʼo xichʼik ta mukʼ jbeiltasvanejetik yuʼunik li j-israeletike?

⁶ ¿Kʼusi la spasik jechuk j-israeletik kʼalal laj yilik ti koltabilik yuʼun xchʼul espiritu Dios li Moises, Josue, Jedeon xchiʼuk li Davide? Laj yichʼik ta mukʼ ti jechuke. Jun velta kʼalal lik bikʼtal kʼopojikuk ta stojolal li Moisese, xi la sjakʼ li Jeovae: «¿Baqʼuin to chlic lecubuc yoʼntonic ta jtojol li cristianoetic liʼi?» (Núm. 14:2, 11). Melel onoʼox ti jaʼ Jeova li buchʼu stʼujoj li viniketik taje, sventa sbeiltasik li steklumale. Kʼalal chchʼunbeik smantal li viniketik taje, ta melel jaʼ chchʼunbeik smantal li Jbeiltasvanej yuʼunike, li Jeovae.

7. ¿Kʼu yelan koltaat yuʼun anjeletik li Moisese?

⁷ Li yajkʼopojeltak Diose koltaatik yuʼun li anjeletike (kʼelo Evreos 1:7, 14). Li Jeovae la stunes anjeletik sventa tsbeiltas li Moisese. Jkʼeltik kʼu yelan la skolta. Baʼyel, la stakbe batel jun anjel «ti te laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal Moises ta jpets [chʼixe]», taje jaʼ sventa xtakat batel ta slokʼesel ta mosoil j-israeletik xchiʼuk ti sbeiltas batele (Ech. 7:35). Xchibal, li Diose la stunes anjeletik sventa xakʼbe Mantaletik li Moisese, taje jaʼ sventa xchanubtas li j-israeletike (Gal. 3:19). Ta yoxibale, xi laj yalbe Jeova li Moisese: «Icʼo batel li achiʼiltac yoʼ bu calojbote. Jaʼ ta stojobtasot batel li jʼalmantal cuʼune» (Éx. 32:34). Li Vivliae muʼyuk chal mi laj yilik junuk yaj-anjel Jeova ti jaʼ tspas li kʼusitik taje. Pe ti kʼu yelan laj yalbe mantal xchiʼuk ti kʼu yelan la sbeiltas li jteklume jaʼ te vinaj ti jaʼ koltabil yuʼun li anjeletike.

8. ¿Kʼuxi koltaatik yuʼun anjeletik li Josue xchiʼuk Esekiase?

⁸ ¿Buchʼutik yan la skoltaik li anjeletike? Li Vivliae chal ti koltaat yuʼun jun «banquilal yajsoldado» Jeova li Josuee, taje jaʼ sventa spas kanal ta paskʼop ta stojolal li jkanaanetike (Jos. 5:13-15; 6:2, 21). Li Vivliae chal xtok ti kʼusi kʼot ta pasel ta tsʼakal kʼalal jaʼ tsbeiltas steklumal Dios li Ajvalil Esekiase. Li epal soltaroetik ta Asiriae laj yalik ti tslajesik li Jerusalene. Pe ta jun noʼox akʼobal «ital yajʼalmantal Mucʼul Dios; la smil  voʼob slajunvinic ta mil (185,000) asiriaetic» (2 Rey. 19:35).

9. Akʼo mi jpas muliletik li yajkʼopojeltak Diose, ¿kʼusi skʼan spas li j-israeletike?

⁹ Li anjeletike toj tukʼik. Pe li krixchanoetik ti laj yichʼik koltaele maʼuk tukʼil krixchanoetik. Jech kʼuchaʼal liʼe, ta jun veltae li Moisese muʼyuk xichʼ ta mukʼ li Jeovae (Núm. 20:12). Li Josuee muʼyuk bu skʼanbe koltael Dios kʼalal la spas trato xchiʼuk li jgabaonetike (Jos. 9:14, 15). Li ajvalil Esekiase te van kʼuk sjaliluk ti toyba la spas sba eke (2 Crón. 32:25, 26). Akʼo mi jpas muliletik li viniketik taje, li j-israeletike skʼan xchʼunbeik smantal. Li j-israeletike xuʼ van laj yakʼik venta ti tstunes yaj-anjeltak Jeova sventa tskolta li buchʼutik chbeiltasvane. Jamal xvinaj ti jaʼ Jeova li buchʼu tsbeiltas li steklumale.

10. ¿Kʼuxi beiltasat yuʼun Mantaletik li Moisese?

¹⁰ Li Skʼop Diose jaʼ la sbeiltasan li yajkʼopojel Jeovae. Kʼalal chalbe skʼoplal Vivlia li mantaletik laj yichʼik akʼbel li j-israeletike, Smantal Moises laj yichʼ ojtikinel (1 Rey. 2:3, TNM). Pe jaʼ stuk Vivlia chal ta jamal ti jaʼ Jeova laj yakʼbe jteklum Israel li Mantaletik taje. Jaʼ yuʼun skʼan xchʼun li Moises eke (2 Crón. 34:14). Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal albat yuʼun Dios ti smeltsan li chʼulna pasbil ta nukule: «Li Moisese la spas jech chac cʼu chaʼal iʼalbat [mantal] yuʼun li Mucʼul Diose» (Éx. 40:1-16).

11, 12. 1) ¿Kʼusi skʼan spasik li Josue xchiʼuk li yan jbeiltasvanejetik ta steklumal Diose? 2) ¿Kʼusi la spasik li jbeiltasvanejetik ta steklumal Jeova ti oy ta skʼobik li Skʼop Diose?

¹¹ Oy xa onoʼox jvokʼ Skʼop Dios kʼalal och ta jbeiltasvanej ta steklumal Israel li Josuee. Jaʼ yuʼun albat yuʼun Jeova ti skʼan skʼel ta kʼunkʼun «ta cʼacʼal ta acʼubal» sventa xchʼun li mantaletik te tsʼibabile (Jos. 1:8). Li buchʼutik ch-ajvalilajik ta steklumal Dios ta tsʼakale skʼan skʼelik jujun kʼakʼal ek li Smantal Diose. Jech noxtok, skʼan spasik junuk kopia li Mantaletike xchiʼuk ti xchʼunik skotol li mantaletik te chale (kʼelo Deuteronomio 17:18-20).

¹² ¿Kʼusi la spasik li jbeiltasvanejetik ta steklumal Jeova ti oy ta skʼobik li Skʼop Diose? Jnoptik ta sventa li ajvalil Josiase. Kʼalal la staik li Smantal Moisese, li Josiase lik kʼelbatuk tal yuʼun li jtsʼibajom yuʼune. * ¿Kʼusi la spas? «Cʼalal laj yaʼay cʼusi chal svunal mantaletic li ajvalile, la sliʼ scʼuʼ». Koliyal li Skʼop Diose jaʼ tijbat-o yoʼonton sventa slilin skotol li jecheʼ diosetik ti te oy li ta jteklume xchiʼuk ti xichʼ pasel li kʼin Koltael ti muʼyuk bu jech-o xichʼ pasele (2 Rey. 22:11; 23:1-23). Li Josias xchiʼuk li yan jbeiltasvanejetike laj yakʼik ti jaʼ xbeiltasatik yuʼun li Skʼop Diose. Jaʼ yuʼun ta sjunul yoʼonton oy kʼusitik la sjelik sventa lekuk ti kʼu yelan la sbeiltasik batel li steklumal Diose. Li kʼusitik jel taje jaʼ koltaat steklumal Dios sventa jaʼ spasik li kʼusi tskʼan yoʼonton li Jeovae.

13. ¿Kʼusi jelelik-o li steklumal Dios xchiʼuk li yan lumetike?

¹³ Li ajvaliletik ta yan lume jaʼ noʼox la spat yoʼontonik li ta spʼijil krixchanoetik ti oy noʼox spajebe. Jech kʼuchaʼal liʼe, li krixchanoetik xchiʼuk li ajvaliletik ta Kanaane toj chopol tajek li kʼusitik tspasike. Chchiʼinik ta vayel yutsʼ yalalik, chchiʼinik ta vayel xchiʼilik ta vinikal o ta antsil xchiʼuk chchiʼinik chonbolometik. Jech xtok chichʼik ta mukʼ jecheʼ diosetik xchiʼuk chchikʼik yalab xnichʼnabik sventa smoton sdiosik (Lev. 18:6, 21-25). Jech noxtok li ajvaliletik ta Babilonia xchiʼuk ta Ejiptoe mu jechuk smantalik ta sventa ti sakikuk jech kʼuchaʼal li steklumal Diose (Núm. 19:13). ¡Toj jelel stalelalik li jbeiltasvanejetik yuʼun li steklumal Diose! Yuʼun tstijbeik yoʼonton krixchanoetik sventa xichʼik ta mukʼ Dios ti kʼu yelan lek ta pasele, ti sakuk xkuxlejalike xchiʼuk ti mu xmulivajike. Taje  jaʼ chakʼ ta ilel ti jaʼ Jeova tsbeiltas li steklumale.

14. ¿Kʼu yuʼun tsots laj yakʼbe mantal junantik jbeiltasvanejetik li Jeovae?

¹⁴ Mu jechuk la spasik kʼuchaʼal albatik yuʼun Jeova li junantik ajvaliletik ta steklumal Diose. Li ajvaliletik taje muʼyuk la xchʼunik mantal xchiʼuk muʼyuk la xchʼunik li beiltaseletik akʼbatik yuʼun Dios ta chʼul espiritue, ta stojolal li anjeletike xchiʼuk li ta Skʼope. Bakʼintik xtoke, li Jeovae tsots laj yakʼbe mantal o la sabe yan xkʼexol li jbeiltasvanej ti mu xchʼun mantale (1 Sam. 13:13, 14). Pe ta tsʼakale la svaʼan jun jbeiltasvanej ti maʼuk jpas mulile.

15. 1) ¿Kʼu yelan laj yakʼik ta ilel j-alkʼopetik ti chtal jun tukʼil jbeiltasvaneje? 2) ¿Buchʼu li tukʼil jbeiltasvanej taje?

¹⁵ Ta epal sien jabil yaloj xa onoʼox tal Jeova ti tsvaʼan jun tukʼil jbeiltasvanej ta steklumale. Jech kʼuchaʼal liʼe, xi laj yalbe j-israeletik li Moisese: «Li Mucʼul Dios cuʼuntique ta to stʼujboxuc jun jʼalcʼop avuʼunic jech chac cʼu chaʼal vuʼun, pero chʼunbeic me li cʼusi chayalboxuque» (Deut. 18:15). Li Isaias eke laj yal ti j-alkʼop taje chkʼot ta «banquilal, [o] jpasmantal», jaʼ xkaltik ta jbeiltasvanej (Is. 55:4). Li Daniel xtoke laj yalbe skʼoplal li «bochʼo tʼujbil yuʼun Diose, jaʼ li banquilal jpasmantale» (Dan. 9:25). Xchiʼuk li Jesuse laj yal stuk ti jaʼ «Jnitvanej» li ta steklumal Diose (kʼelo Mateo 23:10). Li yajchankʼoptake ta slekil yoʼontonik la stsʼakliik batel xchiʼuk jpʼel yoʼonton xchʼunojik ti jaʼ la stʼuj Jeova sventa tsbeiltas li steklumale (Juan 6:68, 69). ¿Kʼu yuʼun ti jpʼel yoʼonton xchʼunojike?

16. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Jesus ti yichʼoj li xchʼul espiritu Diose?

¹⁶ Li Jesuse akʼbat sjuʼel yuʼun li chʼul espiritue. Kʼalal laj yichʼ voʼ li Jesuse, li Juan J-akʼvanej ta voʼe «laj yil jam li vinajele, vaʼun laj yil yal tal [ta stojolal Jesus li] chʼul espiritu ti xkoʼolaj kʼuchaʼal palomae». Ta tsʼakale, li chʼul espiritue jaʼ la stijbe yoʼonton Jesus sventa xbat li ta taki xokol balumile (Mar. 1:10-12). Kʼalal liʼ toʼox oy ta Balumil li Jesuse akʼbat sjuʼel yuʼun chʼul espiritu sventa xchanubtasvan xchiʼuk spas skʼelobil juʼelal (Ech. 10:38). Jech noxtok, jaʼ koltaat sventa xakʼ ta ilel slekil talelal jech kʼuchaʼal ti chkʼanvane, ti xkuxet noʼox yoʼontone xchiʼuk ti lek tsots xchʼunel yoʼontone (Juan 15:9; Evr. 12:2). Mi junuk jbeiltasvanej jech laj yakʼ ta ilel ti koltabil yuʼun li xchʼul espiritu Diose. Jamal xvinaj ti jaʼ tʼujat yuʼun Jeova sventa xkʼot ta Jbeiltasvaneje.

17. ¿Kʼuxi koltaat yuʼun anjeletik li Jesuse?

¹⁷ Li Jesuse laj yichʼ koltael yuʼun li anjeletike. Kʼalal echʼ xa ox kʼuk sjalil laj yichʼ voʼ li Jesuse «tal anjeletik sventa tskoltaik li Jesuse» (Mat. 4:11). Xchiʼuk kʼalal jutuk xa ox skʼan xchame: «Te vinaj tal jun anjel ta vinajel ta stojolal, vaʼun tsatsubtasbat  yoʼonton» (Luk. 22:43). Li Jesuse snaʼoj ti ta onoʼox stak tal anjeletik Jeova sventa xkoltaat kʼalal jaʼo chtun yuʼune (Mat. 26:53).

18, 19. ¿Kʼu yelan beiltasat yuʼun Skʼop Dios ta xkuxlejal xchiʼuk ti kʼu yelan chanubtasvan li Jesuse?

¹⁸ Li Jesuse laj yichʼ beiltasel ta Skʼop Dios. Li Jesuse laj yakʼ ti jaʼ xbeiltasat yuʼun Skʼop Dios kʼalal lik xchol mantal jaʼ to ti kʼalal cham ta jtel teʼe. Yuʼun onoʼox laj yalbe skʼoplal albil kʼopetik ta sventa li Mesiase (Mat. 4:4; 27:46; Luk. 23:46). ¡Toj jelel stalelalik li jbeiltasvanejetik ta relijion ta skʼakʼalil Jesuse! Yuʼun muʼyuk tstsakik ta venta Skʼop Dios kʼalal chilik ti mu jechuk chal ti kʼu yelan chchanubtasvanike. Xi laj yal Jesus ta stojolalike: «Li jteklum liʼe ta yeik noʼox chichʼikun ta mukʼ, pe li yoʼontonike nom tajek oy ta jtojolal. Muʼyuk sbalil ti chichʼikun-o ta mukʼe, yuʼun jaʼ noʼox smantaltak krixchanoetik li kʼusi chakʼik ta chanele», taje jaʼ li kʼusi yaloj xa onoʼox li j-alkʼop Isaiase (Mat. 15:7-9). Li Jeovae muʼyuk onoʼox tstʼuj li buchʼu mu xchʼunbat smantal sventa xbeiltasbat li steklumale.

¹⁹ Li Jesuse la stunes Skʼop Dios sventa xchanubtasan li krixchanoetike. Kʼalal oy kʼusi jakʼbat yuʼun jbeiltasvanejetik ta relijion sventa x-akʼat ta prevae, muʼyuk bu la stakʼbe ta spʼijil stuk o ta skoj ti ep xa kʼusi xchanoje. Moʼoj, yuʼun persa onoʼox la stunes li Skʼop Diose (Mat. 22:33-40). Ti jaʼuk laj yalbe krixchanoetik ti kʼu yelan li xkuxlejal ta vinajele o ti kʼu yelan meltsaj li vinajelbalumile, xuʼ van chʼayal to kʼot yoʼontonik yuʼun ti jechuke. Pe ta skoj ti skʼanoj li Skʼop Diose, ta sjunul yoʼonton tskʼan chalbe krixchanoetik li kʼusi chale. «Jambat lek snopbenik [yuʼun Jesus] sventa xaʼibeik smelolal li Tsʼibetike» (Luk. 24:32, 45).

20. 1) ¿Kʼu yelan laj yichʼ ta mukʼ Jeova li Jesuse? 2) ¿Kʼusi jelel-o li Jesus xchiʼuk Erodes Agripa 1?

²⁰ Kʼalal chkʼopoj li Jesuse, chʼayal to chkʼot yoʼontonik li buchʼutik chaʼiik li kʼusi chale (Luk. 4:22). Pe li stuke persa onoʼox laj yichʼ ta mukʼ li Yajchanubtasvaneje, li Jeovae. Oy jun jkʼulej vinik ti laj yichʼ ta mukʼ yaloj li Jesuse, vaʼun xi la sbiiltase: «Lekil Jchanubtasvanej». Pe li Jesuse bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk xi laj yalbee: «¿Kʼu yuʼun chavalbun ti lekune? Muʼyuk onoʼox buchʼu lek, jaʼ noʼox jun, jaʼ li Diose» (Mar. 10:17, 18). Kʼalal echʼ xa ox vaxakib jabil xchamel li Jesuse, lik ajvalilajuk ta Judea li Erodes Agripa 1. Pe ti kʼu yelan la spas stalelale mu xkoʼolaj tajek kʼuchaʼal li Jesuse. Jun veltae la spas jun mukʼta tsobajel, vaʼun jaʼ «la slap li kʼuʼil sventa ajvalile». Kʼalal laj yil xchiʼuk laj yaʼi krixchanoetik ti kʼu yelan chkʼopoje, xi lik avanikuke: «¡Yechʼomal ye jun dios, maʼuk yechʼomal ye jun krixchano!». Toj lek laj yaʼi kʼusi albat li Erodese, ¿kʼusi kʼot ta pasel? Xi chal li Vivliae: «Ta anil noʼox yayijesat yuʼun li yaj-anjel Jeovae, yuʼun maʼuk laj yakʼ ta ichʼel ta mukʼ li Diose; lik tiʼatuk ta xuvit xchiʼuk cham» (Ech. 12:21-23). Jamal xvinaj ti maʼuk tʼujat yuʼun Jeova sventa xkʼot ta jbeiltasvaneje. Yan li Jesuse laj yakʼ ta ilel ti jaʼ tʼujbil yuʼun li Jeovae xchiʼuk persa onoʼox laj yichʼ ta mukʼ Jeova ta skoj ti jaʼ noʼox stuk Bankilal Jbeiltasvanej li ta steklumale.

21. ¿Kʼusitik ta jtakʼtik li ta yan xchanobile?

²¹ Li Jeovae mu skʼan ti jun chibuk noʼox jabil xkʼot ta Jbeiltasvanej yuʼun steklumal li Jesuse. Kʼalal chaʼkuxi xa oxe, xi laj yalbe li yajchankʼoptake: «Akʼbil jventain skotol li kʼusitik ta vinajel xchiʼuk ta sba balumile», xchiʼuk xi to laj yal xtoke: «¡Kʼelo avilik!, te ta jchiʼinoxuk-o skotol kʼakʼal jaʼ to kʼalal poʼot xa xlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile» (Mat. 28:18-20). Pe mi te oy ta vinajel li Jesuse, ¿kʼuxi tsbeiltas li steklumal Dios ta Balumile? ¿Buchʼutik tstʼuj Jeova ta yajkʼopojel Jesus liʼ ta Balumile? Xchiʼuk ¿kʼuxi chojtikinik buchʼutik yajkʼopojeltak Dios li yajtsʼaklomtak Kristoe? Li ta yan xchanobil chtale te ta jtakʼtik li sjakʼobiltak taje.