Li jtakbol Pabloe snaʼoj lek ti ch-ilbajinvan li kʼusitik tspukbe skʼoplal li Satanase, pe li yan yajtsʼaklomtak Kristo ta skʼakʼalile, mi jsetʼuk xakʼik venta. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta Korintoe la spat yoʼonton ta stukik noʼox, yuʼun la snopik ti tsots tajek li xchʼunel yoʼontonike xchiʼuk ti muʼyuk onoʼox bu chlajik ta loʼlaele (1 Kor. 10:12). Jaʼ yuʼun, xi tsots laj yal li Pabloe: «Chixiʼ ti jech xavichʼik loʼlael jech kʼuchaʼal manya loʼlaat yuʼun chon li Evae, ti sokes anopbenike, ti muʼyuk xa tukʼ chavakʼ abaike xchiʼuk ti x-ayan avikʼobalik ti mu sta-o jech li Kristoe» (2 Kor. 11:3).

Li kʼusi laj yal Pabloe chakʼ kaʼitik ti skʼan vikʼiluk noʼox jsatike xchiʼuk ti mu jpat koʼonton ta jtuktike. Sventa mu sokes jnopbentik li kʼusitik tspukbe skʼoplal Satanase, skʼan xkaʼibetik smelolal ti toj xibal sbae xchiʼuk ti skʼan jchabi jbatike.

Oy mu jechuk li aʼyejetik tspukbeik skʼoplale xchiʼuk toj echʼ xa noʼox chloʼlavan sventa spas ta mantal li kʼusi tsnop xchiʼuk li kʼusi tspasik li krixchanoetike. Li kʼusitik tspukbeik skʼoplal taje, te stsakojbe sba skʼoplal xchiʼuk li «jutbil kʼope, ti maʼuk xa jech chalik batel li kʼusi onoʼox jaʼe, li loʼlaele, ti manya xa tajek kʼuxi chloʼlavanike, ti tspas ta mantal li jnopbentike [...] xchiʼuk ti tsvovijes li jnopbentike». Sventa spas yuʼunik taje, «ep ta tos kʼutik yelan tstunesik li kʼusi ch-ikʼvan batel ta mulivajele, ti muʼyuk stukʼile xchiʼuk ti tsokesvan ta j-echʼele» (Propaganda and Persuasion).

¿Kʼu yuʼun toj xibal sba li kʼusitik tspukbeik skʼoplal taje? Yuʼun jaʼ jech yip kʼuchaʼal chopol gas ti mu xkiltike xchiʼuk ti mu xkaʼibetik yikʼe. Jaʼ yuʼun, akʼo mi mu xkakʼtik venta, ta onoʼox jikʼtik.  Jech oxal, nopolik noʼox tsokes li jol koʼontontike. Xi chal li sociólogo Vance Packarde: «Jutuk mu jkotoltikuk ta xilbajinutik, xchiʼuk toj echʼ xa noʼox manya kʼuxi tsloʼlautik». Xi chal yan ti xchanojbe lek skʼoplal eke: «Epal krixchanoetike oy kʼusitik toj echʼ noʼox bolik spasojik ta skoj li kʼusitik chichʼ pukbel skʼoplale. Jech xtok, jaʼ ta skoj ti chlik mukʼta milbail, paskʼop, ti oy pʼajbail ta skoj jtsʼunobaltike, ti tskontrain sbaik li relijionetike xchiʼuk yantik kʼusitik chichʼ pasel ti muʼyuk smelolale» (Easily Led—A History of Propaganda).

Vaʼun chaʼa, mi xuʼ yuʼun tsloʼlautik ta sventa kʼusitik tspukbeik skʼoplal li krixchanoetike, ¿mi mu jaʼuk mas kʼun chaʼi li Satanase? Li stuke ta smilal xa onoʼox jabil skʼeloj tal kʼuyelan stalelal li krixchanoetike. Ta skoj ti jaʼ oy ta skʼob o ta sjuʼel li balumile, xuʼ stunes jtosuk yabtejeb sventa spukbe skʼoplal li kʼusitik mu meleluke (1 Juan 5:19; Juan 8:44). Smakojbe snopben jutuk mu skotoluk li krixchanoetike, jaʼ yuʼun, xi chal li Vivliae: «Yakal tsloʼla skotol li jnaklejetik ta spʼejel balumile» (Apok. 12:9; 2 Kor. 4:4). ¿Kʼuxi xuʼ jchabi jbatik sventa mu xijlaj ta loʼlael yuʼun?

Li Jesuse chanubtasvan kʼuxi xuʼ jchabi jbatik yoʼ mu xijlaj ta loʼlael yuʼun li kʼusitik tspukbeik skʼoplale. Xi laj yale: «Chavojtikinik li kʼusi melele xchiʼuk jaʼ chakʼ akolebalik» (Juan 8:31, 32). Akʼo mi jaʼ jkoltavanej li kʼusi melele, li ta jun paskʼope jaʼ la li kʼusi baʼyel chlaj skʼoplale, yuʼun li soltaroetike chalbeik jutbil kʼopetik li yajkontraike. Jaʼ yuʼun, sventa mu xloʼlaat li jun soltaroe, skʼan saʼ li kʼusi melele. Jaʼ jechutik ek li voʼotike, sventa mu xijlaj ta loʼlaele, skʼan jsaʼtik li kʼusi melele. Taje jaʼ chakʼbutik li Jeovae, yuʼun yakʼojbutik li Vivliae. Jaʼ te ta jtatik skotol li kʼusi jtunel kuʼuntik yoʼ jtsaltik li kʼusitik tspukbe skʼoplal li Satanase (2 Tim. 3:16, 17).

Pe ta skoj ti jaʼ li bankilal jchanubtasvanej ta sventa li kʼusitik chichʼ pukbel skʼoplale, snaʼoj ti jaʼ te ta jtatik li ta Vivliae. Jaʼ yuʼun tstunes skotol li kʼusitik x-ayan ta balumil yoʼ xchʼay koʼontontik sventa mu jchantike. ¡Pe mu me xatsʼuj li ta petsʼ taje! (Efes. 6:11). Skʼan xkakʼtik persa yoʼ ‹lekuk tajek xkaʼibetik smelolal› li kʼusi melele (Efes. 3:18). Nopbo avaʼi skʼoplal li kʼusi laj yal li jchanubtasvanej Noam Chomsky liʼe: «Muʼyuk buchʼu chtal stikʼ ta jnopbentik li kʼusi melele, skʼan jsaʼ jtuktik». Jaʼ yuʼun, sventa xata li kʼusi melele, kʼelbo lek skʼoplal atuk «skotol kʼakʼal li [Tsʼibetike]» (Ech. 17:11).

Li Satanase mu skʼan ti lekuk jnopbetik skʼoplal li kʼusitik ta jpastike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jech kʼuchaʼal  chal jlik livroe, mas to la chijlaj ta loʼlael mi muʼyuk bu ta jnopbetik lek skʼoplal li kʼusitik tspukbeik skʼoplale (Media and Society in the Twentieth Century). Jaʼ yuʼun, mu ‹xavontolchʼun noʼox li kʼusi cha-albate› (Prov. 14:15). Sventa xachʼun lek ti melel skotol li kʼusitik achʼunoj avie, tuneso lek li jmotontik yakʼojbutik Diose: ti xijtojob lek snopele xchiʼuk ti xuʼ xijrasonaje (Prov. 2:10-15; Rom. 12:1, 2).

Li bankilal soltaroetik ti lek xtojobik kʼuxi chut tstsal li yajkontraike, oy kʼusitik tspukbeik skʼoplal ek. Taje jaʼ sventa sjelbe snopben li yajkontraike, vaʼun ti te xa noʼox tstsak sba ta kʼop stukike o ti xiktaik komel li xchiʼiltakike. Xi laj yal jun jeneral ti likem ta Alemaniae: «Jun srasonal ti kʼu yuʼun chʼay ta Baʼyel Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumil li jlumalkutike, jaʼ ta skoj ti ep kʼusitik la spukbeik skʼoplal li kajkontrakutike, vaʼun jaʼ jech la svovijesbe sjol li krixchanoetike. Jaʼ jech la spasik kʼuchaʼal tsvovijesbe sjol jkot tʼul li chone». Taje, jaʼtik jech tspas ek li Satanase, ¿kʼusi sventa? Jaʼ sventa xchʼakutik li ta tsobobbaile, vaʼun ti jaʼ jech xijlaj ta tsalel yuʼune. Xuʼ van spas ti akʼo xlik jkʼoptik xchiʼuk li kermanotaktike, o xuʼ van spas ti akʼo xnamaj ta slumal Jeova li buchʼutik muʼyuk tukʼ kʼusi pasbat chaʼiike.

¡Pe mu xavakʼ aba ta loʼlael! Jaʼ lek jaʼ akʼo sbeiltasot li Skʼop Diose. Yuʼun li Vivliae xi chal yoʼ jmojuk oyutike: «Mu me xajalanbe abaik ta jujuntal ti chapasbe abaik pertone», chal xtok ti akʼo jchapan noʼox ta anil li jkʼoptike (Mat. 5:23, 24; Kol. 3:13, 14). Jamal chal kaʼitik xtok ti toj xibal sba mi la jchʼak jbatik li ta tsobobbaile (Prov. 18:1). Jaʼ yuʼun, sventa mu x-och ta anopben li kʼusitik tspukbe skʼoplal li Satanase, ¿kʼu yuʼun mu xakʼel mi lek alapoj li amakobbaile? Yoʼ xavakʼ ventae, nopbo skʼoplal li kʼusi achʼ to tajek kʼot ta pasel ta atojolale, xi xajakʼbe abae: «¿Kʼu yelan laj kaʼi jba ta skoj li kʼusi chopol la spasbeikune? Ti kʼu yelan laj kakʼ ta ilel jtalelale, ¿mi jaʼ laj kakʼ ta ilel li snopben Diose o jaʼ li snopben balumile?» (Gal. 5:16-26; Efes. 2:2, 3).

¿Kʼusi van chkʼot ta pasel mi mu xa spat yoʼonton ta stojolal skomandante li jun soltaroe? Jaʼ ti mu xa ta sjunuluk yoʼonton tspas kʼope. Taje snaʼojik li manya soltaroetike, jaʼ yuʼun, xi chchibajesbe yoʼonton li yajkontraike: «Mu xapat avoʼonton ta stojolal li akomandanteike» o «¡jaʼ noʼox tskʼan chakʼoxuk ta milel!». Sventa xakʼik ta ilel ti melel xa yilel li kʼusi chalike, jaʼ chalbeik skʼoplal li spaltail komandantee. Taje jaʼ jech tajek tspas li Satanas eke. Jech onoʼox yes ti chchibajesutik sventa mu jpat  koʼontontik ta stojolal li viniketik ti svaʼanoj Jeova sventa sbeiltas li steklumale.

¿Kʼuxi xuʼ xachabi aba li ta petsʼ taje? Jpʼeluk-o avoʼonton ti tukʼ chavakʼ aba ta stojolal li s-organisasion Jeovae xchiʼuk jpʼeluk ta avoʼonton koltao li viniketik biiltasbilik sventa tsbeiltasutike, akʼo mi jpasmuliletik (1 Tes. 5:12, 13). Mu xavakʼ xchibajes avoʼonton li jvalopatinej mantaletike o li yan krixchanoetik ti tskontrainik li j-organisasiontike; mu me xachʼun, akʼo mi melel xa yilel li kʼusi chalike (2 Tes. 2:2; Tito 1:10). Jaʼ lek chʼuno li mantal laj yichʼ albel li kerem Timoteo liʼe: «Jech-o me xapas batel li kʼusi la achane xchiʼuk ti kʼot ta avoʼonton ta xchʼunele», xchiʼuk mu me xchʼay xavaʼi ti bu la achane (2 Tim. 3:14, 15). Li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoile mas xa ta sien jabil tunesbil tal yuʼun Jeova sventa xchanubtasutik li ta kʼusi melele, ¿mi mu oyuk lek sprevail kuʼuntik ti xuʼ jpat koʼontontik ta stojolale? (Mat. 24:45-47; Evr. 13:7, 17).

Bakʼintike lek jamal xkiltik ti kʼu yelan tstsakutik ta kʼop li Satanase. Xuʼ van jaʼ tstunes li xiʼele, taje «jaʼ onoʼox li kʼusi lek tunem yuʼunik ta voʼne kʼalal oy kʼusi tspukbeik skʼoplale» (Easily Led—A History of Propaganda). Kalbetik junuk skʼelobil, xi laj yal jun jchanubtasvanej ti Philip Taylor sbie xchiʼuk ti likem ta Gran Bretañae: «Sventa la stsal yajkontraik li j-asiriaetike, ep kʼusitik la spukbeik skʼoplal xchiʼuk la stikʼbeik xiʼel ta yoʼonton li soltaroetike». Jaʼ jech tspas li Satanas eke, yuʼun tspas ti akʼo xijxiʼ yuʼun li krixchanoetike, li tsatsal kontrainele, li lajelale o yan kʼusitik tstunes sventa xijxiʼ xchiʼuk sventa mu xa xijtun ta stojolal li Jeovae (Is. 8:12; Jer. 42:11; Evr. 2:15).

Mu me jsetʼuk xavakʼ akʼo stikʼ xiʼel ta avoʼonton li Satanase o ti xakʼ apas li kʼusi chopol chil Jeovae. Xi laj yal li Jesuse: «Mu xaxiʼtaik li buchʼu xmil yuʼun abekʼtalike pe ti mu xa kʼusi xuʼ yuʼun spasel ta tsʼakale» (Luk. 12:4). Pato avoʼonton ti ta onoʼox xchabiot li Jeovae, ti chakʼbot «li juʼelal ti mu kʼusi xkoʼolaj-oe», ti tskoltaot sventa xatsal li xiʼele xchiʼuk sventa tukʼuk-o xavakʼ abae (2 Kor. 4:7-9; 1 Ped. 3:14).

Veno, bakʼintike xuʼ van muʼyuk stsatsal avoʼonton chavaʼi o ti mu xa xanaʼ kʼusi chapase. Kʼalal mi jech la avaʼi abae, nopbo skʼoplal li kʼusi albat yuʼun Jeova li Josue, xi albate: «Tsotsan me; oyuc me lec stsatsal avoʼnton. Mu me xaxiʼ; mu me xchibaj avoʼnton. Vuʼun chajchiʼinot scotol cʼacʼal buyuc noʼox chabat, vuʼun li Mucʼul Diosun avuʼune» (Jos. 1:9). Kʼalal jaʼo tsots avokol chavaʼie, paso ta anil orasion, albo Jeova skotol li kʼusi chavul-o avoʼonton yuʼune. Xuʼ xachʼun ta melel ti chchabi avoʼonton «li jun oʼontonal yuʼun Dios ti toj echʼ xa noʼox leke» xchiʼuk ti chchabi anopben sventa stsal avuʼun li kʼusitik tspukbe skʼoplal Satanase (Filip. 4:6, 7, 13).

¿Mi xvul ta ajol kʼusi la spukbe skʼoplal li j-al-aʼyej yuʼun ajvalil ta Asiria ti Rabsaces (Rabsaqué) sbie? Xi laj yalbe yaʼel li steklumal Diose: «Muʼyuk buchʼu chaspojoxuk ta stojolal li Asiriae. Mi jaʼuk xuʼ yuʼun chaspojoxuk li Adiosik Jeovae». Muʼyuk xkʼexlal xi laj yale: «¿Me chanop ti muc ta sventauc Mucʼul Dios chtal jcontrain, chtal jlajes li lum liʼi? ¡Jaʼ ta smantal ti tal jlajes li lume!». Pe li Jeovae xi la spatbe yoʼonton li ajvalil ta Judae: «Mu xaxiʼ ta sventa cʼu xʼelan icholpolcʼopoj ta jtojol li jʼabteletic yuʼun ajvalil ta Asiriae» (2 Rey. 18:22-25; 19:6). Ta tsʼakale la stak tal jun anjel sventa smil 185 mil j-asiriaetik ta jun noʼox akʼobal (2 Rey. 19:35).

¿Mi oy aviloj ta junuk pelikula ti mu xakʼ venta mi chichʼ xa loʼlael li buchʼu te chlokʼe? Kʼalal jaʼo te akʼeloje, ¿mi mu jechuk ti xi xa chakʼan chavalbee: «¡Mu xa chʼunbe jaʼ noʼox tskʼan tsloʼlaot!»? Jnoptik xa noʼox avaʼiik ti kʼu yelan chaʼi sbaik ek li anjeletik ti te skʼelojutik tal ta vinajele, xuʼ van xi tskʼan chalbutike: «¡Mu xachʼunbe li Satanase, yuʼun jaʼ noʼox tskʼan tsloʼlaot!».

Mu xalaj ta loʼlael yuʼun li kʼusitik tspukbe skʼoplal li Satanase (Prov. 26:24, 25). Jaʼ noʼox chikintao li kʼusi chal Jeovae xchiʼuk «jaʼ noʼox pato avoʼnton ta stojol» (Prov. 3:5-7). Jech xtok, chʼunbo li kʼusi chal liʼe: «Jnichʼon, bijan me, jech xcuxet noʼox coʼnton avuʼun» (Prov. 27:11). Mi jech la apase, lek me chabibil li anopbene xchiʼuk chkuch avuʼun li paskʼope.