1. 1) ¿Kʼu yuʼun sta-o xichʼ ichʼel ta mukʼ li junantik krixchanoetike? 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta xchanobil liʼe?

¿KʼU YELAN chichʼ ichʼel ta mukʼ li jun krixchanoe? Jaʼ ti chichʼ tsakel ta ventae xchiʼuk ti chichʼ ichʼel ta mukʼe. Li buchʼu chkichʼtik ta mukʼe jaʼ li krixchanoetik ti oy kʼusi tsots spasojike o ti tsots yabtelike. Li ta xchanobil liʼe ta jkʼeltik ti buchʼutik skʼan xkichʼtik ta mukʼe xchiʼuk ti kʼu yuʼune.

2, 3. 1) ¿Kʼu yuʼun sta-o ti stuk noʼox jech chichʼ ichʼel ta mukʼ li Jeovae? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale). 2) ¿Buchʼu skʼoplal «li Chʼiom Chij» chal ta Apokalipsis 5:13, xchiʼuk kʼu yuʼun skʼan xkichʼtik ta mukʼ?

² Li ta Apokalipsis 5:13 chal ti «buchʼu te chotol li ta chotlebal sventa ajvalilale xchiʼuk li Chʼiom Chije», staik-o ti xichʼik ichʼel ta mukʼe. «Li buchʼu te chotol li ta chotlebal sventa ajvalilale», jaʼ li Jeovae. Li ta kapitulo 4 ta Apokalipsise te chichʼ albel skʼoplal jtsop kuxlejaletik ti mu xvinaj ta kʼelele xchiʼuk ti chichʼik ta mukʼ li Jeovae, «ti jaʼ li buchʼu kuxul-o sbatel osile», ¿kʼu yuʼun ti jech chichʼik ta mukʼe? Xi chalike: «Xata-o albel amukʼulal, ichʼel ta mukʼ xchiʼuk oy ajuʼel Jeova Dios kuʼunkutik, yuʼun voʼot la apas skotol li kʼusitike, oy skotol xchiʼuk laj yichʼ pasel skotol ta  skoj ti jech la skʼan avoʼontone» (Apok. 4:9-11).

³ Li ‹Chʼiom Chij› chalbe skʼoplal li ta Apokalipsis 5:13, jaʼ li Jesukristoe. ¿Kʼuxi jnaʼtik taje? Yuʼun kʼalal liʼ toʼox oy ta balumil li Jesuse, xi laj yichʼ albel skʼoplale: «Xchʼiom Chij Dios ti chchʼay mulil ta balumile» (Juan 1:29). Li Jesus ti jaʼ ajvalile, jaʼ noʼox stuk laj yakʼ xkuxlejal sventa skolta lokʼel ta mulil li buchʼutik tsventaine. Ta melel, taje jaʼ srasonal ti kʼu yuʼun skʼan xkichʼtik ta mukʼe. Sta-o ti jech jpastike, yuʼun «jaʼ Ajvalil yuʼun li buchʼutik ch-ajvalilajike xchiʼuk jaʼ Kajvaltik yuʼun li buchʼutik ch-ajvalilajik kʼuchaʼal ajvaliletike» (1 Tim. 6:14-16). Xuʼ van jech chkaʼi jbatik kʼuchaʼal li kuxlejaletik ti mu xvinaj ta kʼelel ti xi chkʼejinike: «Li Chʼiom Chij ti laj yichʼ milel kʼuchaʼal matanale jaʼ sta-o xichʼ li juʼelale, li kʼulejale, li pʼijilale, li tsatsalile, li ichʼel ta mukʼe, li mukʼulale xchiʼuk li bendisione» (Apok. 5:12).

4. ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti xkichʼtik ta mukʼ li Jeova xchiʼuk Kristoe?

⁴ Li ta Juan 5:22 xchiʼuk 23 chal ti jaʼ akʼbat sbain yuʼun Jeova sventa xchapan skotol krixchanoetik li Kristoe. Taje jaʼ jun srasonal ti tsots skʼoplal ti kʼu yuʼun sta-o xkichʼtik ta mukʼ li Jesuse. Kʼalal chkichʼtik ta mukʼe, jaʼ me chkichʼtik ta mukʼ ek li Jeovae. Mi chkichʼtik ta mukʼ li Jesus xchiʼuk li Stote, xuʼ me xijkuxiutik sbatel osil (kʼelo Salmo 2:11, 12).

5. ¿Kʼu yuʼun xuʼ xkichʼtik ichʼel ta mukʼ?

⁵ «Cʼalal la spas cristiano li Diose, jaʼ la slocʼta sba jech cʼu chaʼal stuc» (Gén. 1:27). Jaʼ yuʼun jutuk mu jkotoltikuk xuʼ xkakʼtik ta ilel talelaletik kʼuchaʼal stalelal li Diose. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ xijkʼanvanutik, xuʼ xkakʼtik ta ilel slekil koʼontontik xchiʼuk xkʼuxul koʼontontik. Jech noxtok, jkotoltik oy jol koʼontontik, ti xkoʼolaj kʼuchaʼal yechʼomal eil ti chalbutik li kʼusi leke xchiʼuk li kʼusi chopole, li kʼusi melele xchiʼuk li kʼusi mu meleluke (Rom. 2:14, 15). Jaʼ onoʼox lek chkiltik li kʼusitik alakʼik sbae, ti lekuk sakike xchiʼuk ti jun noʼox koʼontontike. Taje mu labaluk chkaʼitik, yuʼun li Jeovae jaʼ lek chil li kʼusi lek chapale xchiʼuk ti oyuk jun oʼontonale. Jamal xvinaj ti ep ta tos kʼu yelan chkakʼtik ta ilel li stalelal Jeovae. Taje jaʼ srasonal ti xuʼ xkichʼtik ichʼel ta mukʼe (Sal. 8:5).

6, 7. ¿Kʼusi jelelik-o li stestigotak Jeova xchiʼuk li yan krixchanoetike?

⁶ Jnaʼojtik ti skʼan xkichʼtik ta mukʼ li yantike. Pe xuʼ van mu xkaʼibetik smelolal kʼu yelan skʼan xkichʼtik ta mukʼ xchiʼuk ti bu to kʼalal skʼan xkichʼtik ta mukʼe. Jutuk mu skotoluk jech chkʼot ta stojolal li krixchanoetike, taje jaʼ ta skoj ti chchanbeik stalelal li sbalumil Satanase. Ep krixchanoetike jaʼ xa jech chilik kʼuchaʼal sdiosik junantik viniketik xchiʼuk antsetik. Yuʼun toj echʼ xa noʼox chichʼik ta mukʼ, mu xa jechuk tspasik kʼuchaʼal chal li Jeovae. Junantik xtoke chchanbeik ti kʼu yelan tslap skʼuʼ spokʼ xchiʼuk ti kʼu yelan stalelal jun krixchano ti lek ojtikinbile. Jech kʼuchaʼal li jnitvanejetik ta relijione, li jpolitikoetike, li j-aktoretike xchiʼuk li buchʼutik chanemik ta tajimole.

⁷ Li melel yajtunelutik Diose jnaʼojtik ti muʼyuk lek ti toj echʼ xa noʼox chkichʼtik ta mukʼ li jun krixchanoe. Yuʼun jaʼ noʼox stuk Jesus ti xuʼ jchanbetik li stukʼil talelale, muʼyuk buchʼu jech kuxiem ta balumil ti jaʼ jech stalelale (1 Ped. 2:21). Jvules ta joltik li kʼusi melel chal Vivlia liʼe: «Jpasmulil [skotolik], mu stabeik li smukʼulal Diose» (Rom. 3:23). Jaʼ yuʼun, mu lekuk ti toj echʼ xa noʼox chkichʼtik ta mukʼ junuk krixchanoe. Yuʼun mi jech ta jpastike, chopol me chaʼi sba kuʼuntik li Jeovae.

8, 9. 1) ¿Kʼusi laj yal jtakbol Pablo ta sventa li yaj-abteltak ajvalile? 2) ¿Bu to kʼalal skʼan jchʼunbetik smantal li ajvalile?

⁸ Jlom krixchanoetike staik-o ichʼel ta mukʼ ta skoj li yabtel tspasike. Jech kʼuchaʼal liʼe,  jnoptik noʼox ta stojolal li yaj-abteltak ajvalile. Li stukike chchabiutik sventa mu kʼusi xibal sba xkʼot ta jtojolaltik xchiʼuk chakʼbutik li kʼusi chtun kuʼuntike. Jkotoltik ta jtabetik sbalil li yabtelike. Jech oxal li jtakbol Pabloe laj yal ti yaj-abteltak ajvalil taje jaʼik «li buchʼutik oy yabtelik ti mas mukʼ skʼoplalike» xchiʼuk ti skʼan jchʼunbetik smantalike. Laj yal xtok ti skʼan xkakʼbetik «li kʼusi staik-o ta jujuntale». Jech kʼuchaʼal «li buchʼu tskʼan patane» kakʼbetik patan xchiʼuk «li buchʼu tskʼan ichʼel ta mukʼe, akʼo yichʼ ichʼel ta mukʼ» (Rom. 13:1, 7).

⁹ Li stestigoutik Jeovae chkakʼbetik yipal ti xkichʼtik ta mukʼ li buchʼutik oy yabtelike. Melel onoʼox ti mu koʼoluk ti kʼu yelan chichʼik ichʼel ta mukʼ ta jujun lume. Xuʼ van oy junuk ajvalile tsujvan ta spasel jtosuk kʼusi ti mu jechuk chal li yan ajvalile. Jaʼ yuʼun, mu ventauk bu nakalutik li yajtunelutik Diose, ta onoʼox jchʼunbetik li smantalike. Pe muʼyuk ta jchʼuntik mi oy kʼusi tskʼanik akʼo jpastik ti skontrainoj li smantaltak Diose. Jaʼ me jech ta jchʼunbetik smantal xchiʼuk chkichʼtik ta mukʼ li Jeovae, maʼuk li krixchanoetike (kʼelo 1 Pedro 2:13-17).

10. ¿Kʼusi slekil kʼelobil laj yiktabutik komel li yajtuneltak Jeovae?

¹⁰ Li ta Vivliae te ta jtabetik slekil kʼelobiltak ta stojolal yajtuneltak Jeova ti laj yichʼik ta mukʼ xchiʼuk la xchʼunbeik smantal li ajvaliletike xchiʼuk li yaj-abteltake. Kalbetik skʼoplal li Jose xchiʼuk Mariae. Kʼalal tskʼan tsnaʼik jayib jnaklejetik sventainojik li j-abteletik ta Romae, batik kʼalal to ta Belen sventa stsak sbiik akʼo mi jutuk xa ox skʼan xvokʼ yol li Mariae (Luk. 2:1-5). Li Pablo eke jaʼ jun slekil kʼelobil, yuʼun laj yichʼ ta mukʼ li ajvalile. Kʼalal jaʼo tikʼbat smule ay spak skʼoplal ta stojolal li ajvalil Erodese xchiʼuk ta stojolal li Festoe, ti jaʼ li ajvalil ta yosilal Roma xchiʼuk ta Judae. Pe ti kʼu yelan kʼopoje laj yakʼ ta ilel ti yichʼoj lek ta mukʼ li ajvaliletik taje (Ech. 25:1-12; 26:1-3).

11, 12. 1) ¿Kʼu yuʼun mu stakʼ ti stuk xa noʼox jech skʼan xkichʼtik ta mukʼ li jnitvanejetik ta relijione? 2) ¿Kʼusi lek kʼot ta pasel yuʼun jun stestigo Jeova ta Austria ti laj yichʼ ta mukʼ li jun yaj-abtel ajvalile?

¹¹ Li voʼotike, ¿mi jaʼ van skʼan xal ti stuk xa noʼox jech skʼan xkichʼtik ta mukʼ li jnitvanejetik ta relijione? Moʼoj, yuʼun skʼan jech xkichʼtik ta mukʼ kʼuchaʼal skotol li yan krixchanoetike. Akʼo mi tskʼanik ti stuk xa noʼox jech xkichʼtik ta mukʼe, pe chʼabal me lek mi jech ta jpastike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun maʼuk chakʼik ta chanel li kʼusi melel ta sventa Diose xchiʼuk li ta Vivliae. Li Jesuse xi tsots laj yalbe mantal li jecheʼ jchanubtasvanejetike: «¡Toj abol abaik, jchanubtasvanejetik ta Mantal [...] ti jloʼlavanejoxuke!». Xi to laj yalanbe xtoke: «¡Maʼsat jbeiltasvanejetik!» (Mat. 23:23, 24). Pe mu me chopoluk mi chkichʼtik ta mukʼ li yaj-abteltak ajvalile. Yuʼun bateltike tskoltautik kʼalal chkakʼtik ta ilel ti chkichʼtik ta mukʼ ti oy yabtelike.

¹² Li jun yaj-abtel ajvalil ti la skolta li stestigotak Jeovae jaʼ li Heinrich Gleissner ti likem ta Austriae, ti jaʼ jun doktor sventa Derecho xchiʼuk ti jaʼ jun jpolitikoe. Kʼalal jaʼo yakal li Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile, li jnasietike la xchukik xchiʼuk la stakik batel ta tren sventa xbat li ta yavil tsatsal abtele. Li te ta trene laj yojtikin jun ermano ti xmuyubaj noʼoxe, ti Leopold Engleitner sbie xchiʼuk ti likem ta Austriae. Li ermano taje laj yichʼ ta mukʼ li Gleissnere, yuʼun ta slekil yoʼonton la xchapbe smelolal li kʼusi xchʼunoje, vaʼun li stuk eke lek la stsʼet chikinta. Ta skoj ti tsots yabtel li Gleissnere ep ta velta la skolta li stestigotak Jeova ta Austria kʼalal tsuts li paskʼope. Xuʼ van oy to bu yan kaʼiojbetik skʼoplal ti lek kʼusitik kʼotemik ta pasel ta skoj ti chkichʼtik ta mukʼ li j-abteletike.

13. ¿Buchʼutik ti mas staik-o ichʼel ta mukʼe, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹³ Skʼan xkichʼtik ta mukʼ skotol li kermanotaktike.  Li buchʼutik mas staik-o xkichʼtik ta mukʼe jaʼ li ermanoetik ti tsbeiltasik li tsobobbaile, jech kʼuchaʼal li moletik ta tsobobbaile, li jkʼelvanejetik ta sirkuitoe, li buchʼutik chtunik ta Komite sventa Betele xchiʼuk li buchʼutik chtunik li ta Jtsop Jbeiltasvaneje (kʼelo 1 Timoteo 5:17). Skotol li ermanoetik taje jaʼ chchabiik li steklumal Diose. Li Vivliae chal ti jaʼ matanaletik li ta tsobobbaile (Efes. 4:8). Jaʼ yuʼun oy srasonal ti xkichʼtik ta mukʼe akʼo mi jelel stsʼunbalik o slumalik, mi lek chanunajemik xchiʼuk mi oy stakʼinik o mi muʼyuk. Lek tajek ta chanbel stalelalik li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe. Yuʼun lek laj yichʼik ta mukʼ li buchʼu tsbeiltasatike, jaʼ jech ta jpastik ek li voʼotike. Pe jech xtok, maʼuk ti yan xa sba tajek kʼu yelan chkichʼtik ta mukʼ ti xkoʼolaj xa kʼuchaʼal anjeletik chkiltike. Moʼoj, yuʼun chkichʼtik ta mukʼ ta skoj ti tsots tajek ch-abtejike xchiʼuk ta skoj ti bikʼit yakʼoj sbaike (kʼelo 2 Korintios 1:24; Apokalipsis 19:10).

14, 15. ¿Kʼusi jelelik-o li moletik ta tsobobbail xchiʼuk li epal jbeiltasvanejetik ta relijione?

¹⁴ Li moletik ta tsobobbaile xkoʼolajik kʼuchaʼal jkʼel chijetik ti bikʼit yakʼoj sbaike. Mu skʼanik ti jech xichʼik ichʼel ta mukʼ kʼuchaʼal li buchʼutik lek ojtikinbilike. Mu xkoʼolajik kʼuchaʼal li epal jbabeetik ta relijion ta jkʼakʼaliltike. Mu xkoʼolaj xtok xchiʼuk li jbeiltasvanejetik ta relijion li ta skʼakʼalil Jesuse. Yuʼun li Jesuse xi laj yalbe skʼoplalike: «Jaʼ kʼupil chaʼi ti te chchotiik ti bu mas tsotsik skʼoplal li ta jujun kʼine xchiʼuk jaʼ lek chaʼi chchotiik li ta sbacholal chotlebal ta nail tsobobbailetike xchiʼuk lek xa chaʼiik ti chkʼoponatik ta chʼivite» (Mat. 23:6, 7).

¹⁵ Li moletik ta tsobobbaile jaʼ chchʼunik li kʼusi laj yal Jesus liʼe: «Mu me ‹Rabi›, xa-utatik li voʼoxuke, yuʼun jun noʼox li Jchanubtasvanej avuʼunike, yan li voʼoxuke avermano aba akotolik. Jech xtok, mu me buchʼu ‹tot›, xavutik liʼ ta sba balumile, yuʼun jun noʼox li Totil avuʼunike, jaʼ li Buchʼu te oy ta vinajele. Mu me ‹jnitvanej› xa-utatik xtok, yuʼun jun noʼox li Jnitvanej avuʼunike, jaʼ li Kristoe. Pe li buchʼu mas mukʼ skʼoplal avuʼunike skʼan xkʼot ta avajtunelik. Li buchʼu tstoy sbae chichʼ bikʼtajesbel skʼoplal, yan li buchʼu bikʼit chakʼ sbae chichʼ toybel skʼoplal» (Mat. 23:8-12). Kʼalal bikʼit chakʼ sbaik li moletik ta tsobobbail ta spʼejel Balumile xchiʼuk ti tspasik li kʼusi laj yal li Jesuse, chichʼik kʼanel xchiʼuk chichʼik ichʼel ta mukʼ yuʼun li ermanoetike.

16. ¿Kʼu yuʼun skʼan xkakʼbetik yipal sventa xkichʼtik ta mukʼ li yantike?

¹⁶ Xuʼ van mu jchantik ta anil ti kʼu yelan lek chkichʼtik ta mukʼ li yantike. Li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe vokol laj yaʼiik ek (Ech. 10:22-26; 3 Juan 9, 10). Pe mu jecheʼuk  noʼox mi laj kakʼbetik yipal spasel jeche. Yuʼun ta me jtabetik sbalil mi chkichʼtik ta mukʼ yantik jech kʼuchaʼal chal Jeovae.

17. ¿Kʼuxitik ta jtabetik sbalil ti chkichʼtik ta mukʼ li buchʼutik oy yabtelike?

¹⁷ Kʼalal chkichʼtik ta mukʼ li krixchanoetik ti oy yabtelik bu nakalutike, xuʼ van jaʼ skoltautik sventa xuʼ jcholtik li mantale. Xuʼ van lek xalbeik skʼoplal li cholmantal ta jpastike. Jaʼ jech kʼot ta pasel leʼ xa ta sjayibaluk jabil ta Alemaniae. Jun prekursora ti Birgit sbie, xi albat yuʼun li maestroetik kʼalal nel xchanun li yole: «Toj lek laj kaʼikutik ti la jchanubtaskutik li ololetik ti jaʼik stestigotak Jeovae. Yuʼun jaʼ chakʼik ti oyuk jun oʼontonal li ta eskuelae». Vaʼun li Birgite laj yalbe smelolal maestroetik ti skotol li stestigotak Jeovae chchanubtas yalab xnichʼnabik ti lekuk spas sbaik li ta eskuelae, jech kʼuchaʼal tskʼan li Diose, ti jaʼ te tsakal skʼoplal ti skʼan xichʼik ta mukʼ li smaestroike. Jun maestroe laj yal ti skotoluk jech li ololetik kʼuchaʼal li stestigotak Jeovae, toj kʼupilik la sba ta chanubtasel ti jechuke. Li maestroetik taje toj lek chalbeik skʼoplal li ololetik ti jaʼik stestigotak Jeovae, ta skoj taje tijbat yoʼonton jun maestro sventa xbat ta asamblea ta tsʼakal.

18, 19. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti oyuk noʼox smelolal kʼu yelan chkichʼtik ta mukʼ li moletike?

¹⁸ Li beiltaseletik ta Skʼop Diose xuʼ skoltautik sventa jnaʼtik kʼu yelan chkichʼtik ta mukʼ li moletik ta tsobobbaile (kʼelo Evreos 13:7, 17). Li voʼotike skʼan me jkʼupil kʼoptatik ta skoj ti tsots ch-abtejike. Skʼan me jkoltatik xtok, ¿kʼuxi? Jaʼo kʼalal ta jchʼuntik li beiltasel chakʼbutike. Vaʼun jaʼ me jech jun yoʼonton chtunik. Jech noxtok, li Vivliae chal ti skʼan jchanbetik li xchʼunel yoʼontonike. Pe taje maʼuk skʼan xal ti jaʼ xa jech ta jlap kʼuʼ jpokʼtik, ti jaʼ xa jech chijkʼopoj xchiʼuk jaʼ xa jech chijchanubtasvan kʼuchaʼal jun mol ta tsobobbail ti lek ojtikinbile. Mi jech la jpastike, xuʼ van jech chkakʼtik ta ilel ti jaʼ ta jtsʼaklitik li krixchanoetike ti maʼuk li Kristoe. Mu me xchʼay ta joltik ti jpas muliletik jech kʼuchaʼal voʼotik li moletik ta tsobobbailetike.

¹⁹ Mi chkichʼtik ta mukʼ li moletik ta tsobobbaile xchiʼuk mi oy noʼox smelolal kʼu yelan chkichʼtik ta mukʼe, ta me jkoltatik sventa bikʼituk xakʼ sbaik. Vaʼun muʼyuk me tsnopik ti jaʼ mas snaʼik kʼuchaʼal li yantike o ti mu xa snaʼ xchʼayike.

20. ¿Kʼusi sbalil ta jtabetik kʼalal chkichʼtik ta mukʼ li yantike?

²⁰ Kʼalal chkichʼtik ta mukʼ li yantike, jaʼ me tskoltautik sventa mu jaʼuk jpastik li kʼusi tskʼan koʼonton jtuktike xchiʼuk ti bikʼituk xkakʼ jbatik mi oy buchʼu chichʼutik tajek ta mukʼe. Jech xtok, mi oy noʼox smelolal ti kʼu yelan chkichʼtik ta mukʼ li yantike ta me xchabiutik. Yuʼun muʼyuk chijnamaj ta stojolal Jeova mi oy kʼusi chopol la spas junuk ermano ti kichʼojtik ta mukʼe. Yan ti kʼuxi xuʼ jtabetik sbalil ti chkichʼtik ta mukʼ yantike jaʼ ti jmoj tsobolutik-o li ta s-organisasion Jeovae. Li j-organisasiontike muʼyuk buchʼu chichʼ tajek ta mukʼ akʼo mi stestigo Jeova o mi maʼuk.

21. ¿Kʼusi sbalil ti mas tsots skʼoplal ta jtatik ta skoj ti chkichʼtik ta muk li yantike?

²¹ Li sbalil ti mas tsots skʼoplal ta jtatik ta skoj ti chkichʼtik ta muk li yantike, jaʼ ti xmuyubaj kuʼuntik li Diose. Mi chkichʼtik ta mukʼ li yantike, jaʼ me jech chkakʼtik ta ilel ti ta jchʼunbetik li smantale xchiʼuk ti tukʼ-o chkakʼ jbatik ta stojolale. Vaʼun jaʼ me jech tstakʼbe Jeova li buchʼu chopol ch-albat skʼoplale, ti jaʼ li Satanase, yuʼun li stuke chal ti muʼyuk la buchʼu tukʼ chakʼ sba ta stojolal li Diose (Prov. 27:11). Jutuk mu skotoluk li krixchanoetike mu snaʼik kʼu yelan lek ch-ichʼvanik ta mukʼ. Jaʼ yuʼun jtojbetik ta vokol Jeova ti chchanubtasutik kʼu yelan skʼan xkichʼtik ta mukʼ li yantike.