1. ¿Kʼuxi xuʼ jtatik lek jpʼijiltik, xchiʼuk kʼuxi tskoltautik kʼalal pʼijutike?

JAʼ TE likem talel ta stojolal Jeova li pʼijilale xchiʼuk muʼyuk bu tsjalanbutik, chakʼbutik ta slekil yoʼonton. Xi chal li Santiago 1:5: «Mi oy junuk avuʼunik ti skʼan to spʼijile, akʼo skʼanilanbe Dios, yuʼun tskʼupin yakʼel xchiʼuk muʼyuk bu ch-ilin». Sventa jtatik lek li jpʼijiltike, skʼan jchʼamtik li tukʼibtasel chakʼbutik Jeovae. Kʼalal lek pʼijutik une, jaʼ me chchabiutik sventa mu jpastik li kʼusi chopole xchiʼuk jaʼ tskoltautik sventa jkʼeltik kʼuxi xuʼ masuk to lek xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae (Prov. 2:10-12). Jaʼ me jech te oyutik-o li ta kʼanelal yuʼun Dios «ti ch-ikʼvan batel ta kuxlejal sbatel osile» (Jud. 21).

2. ¿Kʼusi tskoltautik yoʼ epuk sbalil xkiltik li tukʼibtasele?

² Ep ta veltae vokol tajek chkaʼitik xchʼamel li tukʼibtasele o xuʼ van chopol chkiltik. ¿Kʼu van yuʼun ti jech chkʼot ta jtojolaltike? Jaʼ ta skoj ti jpasmulilutike, ta skoj ti kʼu yelan kichʼojtik tsʼitesele o xuʼ van oy yan srasonal kuʼuntik. Pe kʼalal chkiltik ti lek kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal ta jchʼamtik li tukʼibtasele, mas to ep sbalil chkiltik xchiʼuk chkakʼtik venta ti skʼanojutik li Diose. Xi chal kaʼitik li Proverbios 3:11 xchiʼuk 12: «Jnichʼon, mu me chopoluc xavaʼay cʼalal chayacʼbot nucul [o kʼalal tstukʼibtasot] li Mucʼul Diose». Xi to chal xtoke: «Yuʼun li Mucʼul Diose ta xacʼbe nucul li bochʼo lec scʼanoje». Mu me xchʼay ta joltik ti jaʼ noʼox tskʼan Jeova ti lekuk xbat li jkuxlejaltike (kʼelo Evreos 12:5-11). Persa onoʼox lek tstukʼibtasutik ta skoj ti xojtikinutik  leke. Li ta xchanobil liʼe ta jkʼeltik batel chantos ti kʼuxitik tstukʼibtasutik li Jeovae. Baʼyel ta jkʼeltik ti kʼuxi xuʼ jtukʼibtas jba jtuktike, xchibal, ti kʼuxi xuʼ stukʼibtas lek yalab xnichʼnab li totil meʼiletike, yoxibal, ti kʼuxi xuʼ jtabetik lek sbalil li tukʼibtasel chkichʼtik ta tsobobbaile, xchiʼuk li ta xchanibale ta jkʼeltik kʼusi tskoltautik sventa mu jpastik li kʼusi mas to kʼux jech kʼuchaʼal li tukʼibtasele.

3. ¿Kʼuxi xuʼ skolta yalab xnichʼnabik yoʼ xchanik stukʼibtasel sba stukike? Albo junuk skʼelobil.

³ ¿Kʼusi skʼan xal ti jnaʼ jtukʼibtas jba jtuktike? Jaʼ skʼan xal ti xijtojob spajtsanel li kʼusi tskʼan koʼontontik xchiʼuk li kʼusitik ta jnoptik sventa xlekub batel li jtalelaltike. Skʼan xkakʼbetik yipal yoʼ jchantik spasel taje, yuʼun mu jechuk jtalelaltik kʼalal chij-ayane. Pe, ¿kʼuxi xuʼ jpastik batel taje? Kalbetik junuk skoʼoltasobil. Kʼalal naka to chchan stijel svisikleta junuk kʼoxe, ch-ikat batel yuʼun li stot o smeʼ sventa mu xbalchʼuje. Kʼalal xuʼ xa yuʼun stuk ch-ilate, chkoltabat jutuk li svisikletae. Mi lek xa la xchan une, mu xa persauk x-ikat batel, yuʼun li stot smeʼe spatoj yoʼontonik ti muʼyuk xa bu tstsʼuje. Jaʼ noʼox jech ek, mi nopolik noʼox xchiʼuk mi ta slekil yoʼonton tstukʼibtas yalab xnichʼnab li totil meʼiletik «jech kʼuchaʼal tskʼan Jeovae», ta me skoltaik sventa sta spʼijilik xchiʼuk ti xchan stukʼibtasel sba stukike (Efes. 6:4).

4, 5. 1) ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti jnaʼuk jtukʼibtas jba jtuktik yoʼ jlaptik li achʼ talelale? 2) ¿Kʼu yuʼun mu lekuk ti te xijchibaj-o mi oy bu lijchʼaye?

⁴ Kʼalal jaʼ to chlik kojtikintik mantal kʼalal oy xa jabilaltike, skʼan kʼunkʼun xkichʼtik chanubtasel ek. Yuʼun akʼo mi jchanojtik xa onoʼox jutuk ti kʼuxi xuʼ jtukʼibtas jba jtuktike, maʼuk skʼan xal ti yijutik xa ta mantale. Pe kʼalal chlik jlaptik «li achʼ talelal» xchiʼuk kʼalal chkakʼbetik tal yipal xchanbel stalelal li Kristoe, chlik yijubkutik talel (Efes. 4:23, 24). Jech xtok, tsots tajek skʼoplal ti jchantik stukʼibtasel jba jtuktik sventa jlaptik li achʼ talelale, yuʼun jaʼ tskoltautik «ta spʼajel li kʼusi chopole xchiʼuk li kʼusitik tskʼan koʼontontik ta balumile, ti oyuk lek jchʼuleltik xijkuxie, ti tukʼutikuke xchiʼuk ti lekuk xkichʼtik ta mukʼ Dios ta skotol li kʼusitik oy ta balumil avie» (Tito 2:12).

⁵ Pe, ¿mi jaʼ skʼan xal ti mu xijtojob stukʼibtasel jba jtuktik mi oy bu lijchʼaye? Moʼoj, yuʼun «muʼyuc bochʼo liʼ ta banamil ti batsʼi ven tuqʼue ti me jutuc mu sta smule» (Ecl. 7:20). Xi chal li Proverbios 24:16: «Acʼo me chyal ta lum vucubuc velta li bochʼo tucʼ yoʼntone, ta onoʼox stam sba liquel yan velta». Pe, ¿kʼuxi chut tstoy sba likel? Mu xuʼ yuʼun ta stuk, skʼan xkoltaat yuʼun li s-espiritu Diose (kʼelo Filipenses 4:13). Yuʼun li jtos talelal chakʼbutik chʼul espiritue jaʼ ti jnaʼuk jpajes jba jtuktike.

6. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa jchantik lek li Skʼop Diose? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

⁶ ¿Kʼusitik yan skʼan jpastik sventa jchantik stukʼibtasel jba jtuktik? Jaʼ ti jpastik orasione, ti jchantik lek li Jvivliatike xchiʼuk ti jnopbetik skʼoplale. Pe, ¿kʼusi xuʼ xapas mi tsots chavaʼi ta xchanel o mi muʼyuk smuil chavaʼie? Jaʼ ti mu xachibaje. Mi chavakʼ akʼo skoltaot li Jeovae, ta me xakʼ x-ayan ta avoʼonton xchanbel li Skʼope (1 Ped. 2:2). Li kʼusi baʼyel xuʼ xapase jaʼ ti xakʼanbe ti akʼo skoltaot ta spajtsanel abae, vaʼun jaʼ me jech muʼyuk kʼusi tsmakot sventa xachan li Avivliae. Jech ek li voʼote, mu me teuk noʼox ameyoj akʼob xakom, akʼo avip ta spasel li kʼusi chakʼan ta aorasione. Sventa xnop xavaʼie, bal jlikeluk noʼox xachan jujun kʼakʼal li ta slikebale. Jaʼ to chavile, mu xa toj tsotsuk chavaʼi, chlik atabe smuil xchiʼuk chakʼupin tajek ti kʼu sjalil chachʼakbe yorail sventa chanopbe skʼoplal li stalelaltak Jeovae (1 Tim. 4:15).

7. Kʼalal jnaʼ jtukʼibtas jba jtuktike, ¿kʼuxi tskoltautik ta stael li kʼusitik oy ta koʼontontik ta mantale? Albo junuk skʼelobil.

⁷ Mi jnaʼ jtukʼibtas jba jtuktike, jaʼ me tskoltautik ta stael li kʼusitik oy ta koʼontontik ta mantale. ¿Kʼuxi taje? Jkʼeltik avil kʼusi kʼot ta  pasel ta stojolal jun ermano ti oy xa yajnil xnichʼnabe. Kʼalal laj yakʼ venta ti mu xa masuk tskʼupin li cholmantale, lik svul yoʼonton. Jaʼ yuʼun lik snop kʼusi tspas, lik yakʼbe yipal sventa xuʼ xkʼot ta prekursor. La skʼel ta jvuntik kʼusitik xuʼ spas xchiʼuk laj yalbe Jeova li kʼusi oy ta yoʼontone. Kʼalal jech la spase, lik tsatsubuk yoʼonton xchiʼuk mas to lekub ti kʼu yelan xil sba xchiʼuk li Jeovae. Och ta prekursor auksiliar ti kʼalal xuʼ laj yile. Muʼyuk laj yakʼ kʼusi xchʼaybat-o yoʼonton. Ta tsʼakal une, la sta li kʼusi snopoje, och li ta prekursor regulare.

8-10. 1) ¿Kʼusi chkoltaat li totil meʼiletik sventa jechuk ‹stukʼibtasik kʼuchaʼal tskʼan Jeovae› li yalab xnichʼnabike? 2) ¿Kʼusi xuʼ xchanbeik Noe li totil meʼiletike?

⁸ Li totil meʼiletike jaʼ oy ta sbaik ‹stukʼibtasel li yalab xnichʼnabike xchiʼuk ti xalbeik mantal jech kʼuchaʼal tskʼan li Jeovae› (Efes. 6:4). Pe ta skoj ti muʼyuk xa noʼox smelolal li balumil avie, vokol tajek chaʼiik ti jechuk spasike (2 Tim. 3:1-5). Kʼalal jaʼ to ch-ayan jun olole, mu to snaʼ snopel, mu snaʼ stʼujel li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole, yuʼun chʼabal to bu chanubtasbil li sjol yoʼontone. Jaʼ yuʼun, sventa jaʼuk lekil vinik o ants xbate, tsots me skʼoplal ti xichʼ chanubtasel o tukʼibtasel li avie (Rom. 2:14, 15).

⁹ Kʼalal ta slekil yoʼonton tstukʼibtasatik li alab nichʼnabiletike, chabibil chaʼi sbaik. Chaʼibeik smelolal ti oy noʼox spajeb li kʼusitik xuʼ spasike xchiʼuk chaʼibeik smelolal ti xuʼ lek o chopol kʼusi chkʼot ta stojolalik ta skoj li kʼusi tspasike. Pe, ¿kʼuxi xuʼ jech spasik li totil meʼiletik une? Jaʼ ti saʼik li tojobtaseletik yuʼun Jeovae. Xuʼ van chjelanuk ta tsʼakal ti kʼu yelan tstsʼites yalab xnichʼnab li krixchanoetike xchiʼuk xuʼ van jeltos kʼu yelan nopem xaʼiik li ta jujun lume. Akʼo mi jech, kʼalal jaʼ tskʼanbeik Jeova ti akʼo xkoltaatike, chaʼibeik lek smelolal ti kʼu yelan skʼan stsʼites li yalab xnichʼnabike xchiʼuk mu jaʼuk tspat yoʼontonik ta stojolal li spʼijil krixchanoetike.

¹⁰ Jkʼeltik kʼusi xuʼ jchanbetik li Noee. Akʼo mi oy xa ox kʼusitik yiloj ta xkuxlejal kʼalal albat ti akʼo spas jun arkae, muʼyuk la snop ti xuʼ xa noʼox yuʼun ta spʼijil stuke. Jech xtok, muʼyuk bu yiloj-o kʼuxi ta pasel li kʼusi akʼbat sbaine. Jech oxal, jaʼ la spat yoʼonton ta stojolal li Jeovae xchiʼuk persa laj yil ti «spas scotol jech cʼu chaʼal iʼalbat yuʼun li Diose» (Gén. 6:22). ¿Kʼusi lek kʼot ta pasel ta skoj ti jech la spase? Kolik xchiʼuk li yutsʼ yalale. Jaʼ jun lekil totil echʼ ta skoj ti la xchʼun ti lek skotol li beiltaseletik akʼbat yuʼun Jeovae. Laj yakʼ ta ilel ta stalelal li kʼusi tskʼan akʼo spas li xnichʼnabe xchiʼuk lek la stukʼibtasan akʼo mi vokol tajek laj yaʼi ta skoj li choplejal kʼalal skʼan toʼox xtal li Nojelal ta voʼe (Gén. 6:5).

11. ¿Kʼusi lek chkʼot ta pasel mi la stsakik ta venta totil meʼiletik li beiltasel chakʼ Jeovae?

¹¹ Mi totil meʼilote, ¿kʼusi xuʼ xapas sventa lekuk xbat ta pasel avuʼun li kʼusi abainoje? Chikintao kʼusi chalbot li Jeovae. Akʼo aba ta koltael yuʼun li Skʼope xchiʼuk li s-organisasione. Mi jech chapase, xuʼ van stojbot tajek ta vokol ta tsʼakal li akerem o atsebe. Xuʼ van jech chalik  ta tsʼakal kʼuchaʼal jun ermano ti 21 sjabilale, xi laj yale: «Ta jtojbeik tajek ta vokol jtot jmeʼ ti kʼu yelan la stsʼitesikun tale. Laj kil kʼu yelan la spas bu kʼalal xuʼ yuʼunik sventa xkʼot ta koʼonton li kʼusi chalbeikune. Ti jech tsotsun ta mantale, jaʼ ta skoj ti lek la skoltaikun talele». Akʼo mi jech chakʼbeik yipal spasel li totil meʼiletik xtoke, xuʼ van xiktaik mantal li skerem o stsebike. Pe kʼalal jech chkʼot ta pasele, mu xa toj chopoluk chaʼi sbaik li totil meʼiletike, yuʼun snaʼojik ti la spas ti bu kʼalal xuʼ yuʼunike. Jech xtok, xuʼ spat yoʼontonik ti xuʼ sut tal ta mantal ta tsʼakale.

12, 13. 1) ¿Kʼuxi chakʼik ta ilel totil meʼiletik ti chchʼunbeik-o smantal Jeova kʼalal chlokʼ ta mantal li yalab xnichʼnabike? 2) ¿Kʼuxi la stabeik sbalil jun utsʼ alalil ta skoj ti la xchʼunik mantale?

¹² Kʼalal chlokʼ ta tsobobbail junuk skerem o stseb li totil meʼiletike, vokol tajek chaʼiik ti tukʼuk xakʼ sbaik ta stojolal li Jeovae. Jkʼeltik avil kʼu yelan laj yaʼi sba jun ermana kʼalal lokʼ ta tsobobbail li stsebe xchiʼuk ti lokʼ batel ta snaike. Xi chal li ermanae: «Oy tajek ta koʼonton ta jchiʼin ta loʼil li jtsebe xchiʼuk ta jkʼan ta jkʼelbe sat li kuni mome, jaʼ yuʼun, la jsaʼ tajek ta jvuntik mi oy bu chakʼ ta ilel jsetʼuk ti stakʼ jchiʼin ta loʼile. Pe xi laj yalbun ta slekil yoʼonton li jmalale: ‹Kʼelavil, mu xa jaʼuk oy ta jbatik li jtsebtike, li kʼusi noʼox xuʼ jpastike jaʼ ti tukʼuk xkakʼ jbatike xchiʼuk ti xkakʼtik akʼo tukʼibtasatuk yuʼun li Jeovae›».

¹³ Kʼalal echʼ jayibuk jabile, och ta stestigo Jeova yan velta li stsebike. Xi to chal kaʼitik li ermanae: «Avi xa une, jujun kʼakʼal ta jkʼopon jbakutik ta telefono o tstakbun tal mensaje li jtsebe, lek tajek xkil jbakutik. Chichʼunkutik ta mukʼ xchiʼuk li jmalale, yuʼun snaʼoj ti tukʼ laj kakʼ jbakutik ta stojolal li Diose». Mi lokʼem ta tsobobbail junuk akerem o atseb eke, ¿mi jaʼ chapat avoʼonton ta stojolal li Jeovae o mi jaʼ chapat avoʼonton yuʼun li apʼijil atuke? (Prov. 3:5, 6). Vuleso ta ajol ti tstukʼibtas Jeova li buchʼu skʼanoje xchiʼuk ti jaʼ svinajeb ti toj pʼij kʼalal jech tspase. Teuk-o ta ajol ti laj yakʼ Xnichʼon sventa jta jkolebaltike, jaʼ xkaltik, sventa sta skolebal li akerem o atsebe, yuʼun «mu skʼan ti oy buchʼu xbat ta lajelal junuke» (kʼelo 2 Pedro 3:9). Jaʼ yuʼun, totil meʼiletik, jpʼeluk ta avoʼonton chʼunik ti toj lek li tukʼibtasel xchiʼuk li beiltasel yuʼun Jeovae akʼo mi toj kʼux o toj vokol ta chʼunel bakʼintik. Mu xamakik li Jeovae, akʼo stukʼibtas li avalab anichʼnabike.

14. ¿Kʼuxi tskoltautik li beiltasel chakʼbutik Jeova ta stojolal li ‹tukʼil jchabinae›?

¹⁴ Li Jeovae yaloj ta jamal ti chchabi xchiʼuk ti chchanubtas li yajtuneltake. Ep ta tos ti kʼu yelan tspase, jech kʼuchaʼal liʼe, la svaʼan Xnichʼon sventa xchabi li tsobobbaile. Jech ek li Jesuse la svaʼan jun «tukʼil jchabina» sventa xakʼ jveʼeltik ta mantal ta yorail noʼox (Luk. 12:42). Li ‹tukʼil jchabinae› ep ta tos kʼu yelan tsbeiltasutik xchiʼuk tstukʼibtasutik. Ep tajek sbalil ta jtabetik ti jech tspase. Xuʼ van oy skoltaojot junuk diskurso o jlikuk jrevistatik ti la sjelbot anopben xchiʼuk atalelale. Mi jaʼ jeche, jaʼ me skʼan xal ti chavakʼ akʼo stukʼibtasot stuk li Jeovae (Prov. 2:1-5).

15, 16. 1) ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa jtabetik sbalil li yabtel moletike? 2) ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa skʼupin li yabtelike?

¹⁵ Li Kristoe svaʼanoj moletik xtok sventa xchabiik li tsobobbaile. Li Vivliae chal ti jaʼ jun «matanal» akʼbilutik li viniketik taje (Efes. 4:8, 11-13). Sventa jtabetik lek sbalil li jmotontike, skʼan jchanbetik li xchʼunel yoʼontonike, li slekil talelalike xchiʼuk jchʼuntik li tojobtasel chakʼbutik ta Vivliae (kʼelo Evreos 13:7, 17). Skʼanojutik tajek li moletike, oy tajek ta yoʼontonik ti lekuk xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae. Jaʼ yuʼun, mi laj yilik ti lik jchʼay jbatik ta tsobajel o mi lik jyochbetik yipal spasbel li yabtel Jeovae, ta anil noʼox tskoltautik. Chchikintabutik lek ti kʼu yelan chkaʼi jbatike, tspatik koʼontontik xchiʼuk chakʼbutik lekil tojobtaseletik ta Skʼop Dios. Kʼuchaʼal chkakʼtik ventae, li Jeovae svaʼanoj li moletik ta skoj ti skʼanojutike, ¿mi jaʼ jech chavil ek li voʼote?

 ¹⁶ Bakʼintike mu kʼunuk chaʼiik tstojobtasutik li moletike. Jnopbetik avaʼi skʼoplal kʼu to stsatsal laj yaʼi Natan kʼalal ay xchiʼin ta loʼil li ajvalil David ta skoj ti tsmuk ox yaloj li stsatsal mul la spase (2 Sam. 12:1-14). Li jtakbol Pablo eke vokol van laj yaʼi kʼalal la stukʼibtas li jtakbol Pedro ta skoj ti lik sten komel li jyanlumetike (Gal. 2:11-14). Jaʼ yuʼun, sventa kʼunuk xaʼi stukʼibtasutik li moletike, skʼan bikʼituk xkakʼ jbatik, jchikintatik li kʼusi chalbutike xchiʼuk jtojbetik ta vokol. Kʼalal tstukʼibtasutike, xiuk xkaltike: «Jeova, kolaval ti akʼanojune». Mi jech ta jpastike, ta me jtabetik lek sbalil li tojobtasele xchiʼuk xmuyubaj noʼox tspas yabtel kuʼuntik li moletike.

17. ¿Kʼuxi koltaat yuʼun moletik li jun ermanae?

¹⁷ Jkʼeltik avil kʼuxi koltaat yuʼun moletik jun ermana ti vokol tajek laj yaʼi lik skʼan Jeova ta skoj li kʼusi la spas ta voʼnee. Xi chal kaʼitik li ermanae: «Chkat toʼox tajek koʼonton. Jaʼ yuʼun la jchiʼin ta loʼil li moletike. Muʼyuk bu laj yutikun xchiʼuk muʼyuk la stikʼbeikun ta jsat li kʼusi chopol ta jpase. Moʼoj, kʼajomal noʼox la spatbeikun koʼonton. Kʼalal chlaj jujukoj tsobajele, persa onoʼox tsjakʼbun junuk mol ti kʼu kelane. Jech-o la spatbeikun koʼonton akʼo mi oy ep kʼusitik skʼan pasel yuʼunik. Ta skoj li kʼusitik chopol jpasoj ta voʼnee, mu toʼox jchʼun tajek chkaʼi ti skʼanojun li Jeovae. Pe jaʼ la stunes ermanoetik xchiʼuk moletik ta tsobobbail sventa xakʼ kil ti ta melel skʼanojune. Xivokolet ta jkʼanbe Jeova ti akʼo skoltaun sventa teuk-o oyun ta stojolal ta sbatel osile».

18, 19. ¿Kʼusi ti mas to kʼux jech kʼuchaʼal li tukʼibtasele? Albo junuk skʼelobil.

¹⁸ Melel onoʼox ti toj kʼux chkaʼitik bakʼintik kʼalal chkichʼtik tukʼibtasele. Pe mi muʼyuk la jchʼamtike, xuʼ van oy kʼusi jnuptantik ti mas to kʼuxe (Evr. 12:11). Kalbetik skʼoplal chaʼvoʼ viniketik ti jech la spasike. Baʼyel kalbetik skʼoplal li Kaine. Kʼalal laj yil Dios ti spʼajoj tajek li yitsʼine xchiʼuk ti tskʼan tajek tsmil yaʼie, xi albate: «¿Cʼu yuʼun ti solel chaʼiline, ti cotsbijem asate? Me chajel li cʼusi chanope, mu xastsalot li scʼacʼal avoʼntone. Pero me mu xajele, li mulile te xa smalaojot yuʼun acʼo xastsalot. Pero voʼot xuʼ chatsal ti me chacʼane» (Gén. 4:6, 7). Pe bu chata, muʼyuk la xchikintabe li Jeovae, la smil li yitsʼine. ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta skoj ti la spʼaj li tukʼibtasele? Lik sta ep svokol ta sjunul xkuxlejal (Gén. 4:11, 12). Ti lajuk xchʼam li tukʼibtasel yuʼun Jeovae, muʼyuk bu la snuptan jechuk li kʼusi mas toj kʼuxe.

¹⁹ Kalbetik skʼoplal yan vinik ti muʼyuk la xchʼam tukʼibtasele: jaʼ li ajvalil ta Jerusalen ti Sedequías sbie. Li stuke jaʼo la spas mantal kʼalal tsots laj yil svokol li jteklume. Chopol tajek echʼ xchiʼuk jaʼ la xiʼta li krixchanoetike. Akʼo mi ep ta velta tukʼibtasat yuʼun li j-alkʼop Jeremiase, mi jsetʼuk bu la stukʼulan. Ta skoj taje, xibal xa noʼox sba li kʼusitik kʼot ta pasel ta stojolale (Jer. 52:8-11). Jech kʼuchaʼal chkiltike, li Jeovae tstukʼibtasutik, yuʼun mu skʼan ti xkil jvokoltike (kʼelo Isaías 48:17, 18).

20. 1) ¿Kʼusi tsnuptanik li buchʼutik tspʼajik li tukʼibtasele?

²⁰ Li avie ep buchʼutik tspʼajik li tukʼibtasel yuʼun Jeovae. Pe jutuk xa tajek skʼan xil tsots svokolik ta skoj ti jech stalelalike (Prov. 1:24-31). Jaʼ yuʼun, jchʼamtik li tukʼibtasele xchiʼuk jsaʼtik li jpʼijiltike. Xi chalbutik Jeova li ta Proverbios 4:13: «Mu me xacomtsan [li tukʼibtasele]; chabio me lec, yuʼun jaʼ sventa acuxlejal».