1. ¿Kʼusi la snuptan li ermanoetik ta baʼyel sigloe?

KʼALAL jaʼo li sjabilaltik 62 kʼalal ta 64, li jtakbol Pedroe la stakbe batel karta li ermanoetik ti ‹j-echʼelbeetik noʼox ti pukemik batel ta yosilal Ponto, Galasia, Kapadosia, Asia xchiʼuk ta Bitiniae› (1 Ped. 1:1). Jeltos tajek bu likemik tal li ermanoetike xchiʼuk tskʼanik tajek patbel yoʼontonik ta skoj ti jaʼo tsnuptanik tsatsal kontrainele. Xibal tajek sba li xkuxlejalike, jaʼ yuʼun xi laj yal li Pedroe: «Nopaj xa tal slajeb skotol li kʼusitike». Jaʼ jech, yuʼun jutuk xa ox tajek skʼan li slajeb choplejal ta Jerusalene. Pe, ¿kʼusi van xuʼ xkoltaatik yajtsʼaklomtak Kristo yoʼ xkuch yuʼunik li tsatsal vokolil tsnuptanike? (1 Ped. 4:4, 7, 12).

2, 3. ¿Kʼu yuʼun laj yal Pedro ti skʼan akʼo xchʼam sbaik ta jujuntal li ermanoetike? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

² Ep kʼusitik xuʼ xkoltaatik yoʼ stsʼik yuʼunik li prevae. Jtose jaʼ li kʼusi albatik yuʼun Pedro liʼe: «Chʼamo me abaik ta jujuntal» (1 Ped. 4:9). Kʼalal «chʼamo me abaik» xi li ta griegoe, jaʼ skʼan xal ti «oyuk slekil koʼontontik ta stojolal li buchʼutik mu xkojtikintike». Pe li jtakbol Pedroe maʼuk laj yal ti akʼo xchʼamik li buchʼutik mu xojtikinike, moʼoj, jaʼ ti xchʼam sbaik ‹ta jujuntale›, jaʼ xkaltik, ti lekuk xchʼamik li buchʼutik xojtikinik xa onoʼoxe.

 ³ Pe, ¿kʼuxi xuʼ xkoltaatik mi la xchʼunik li tojobtasel taje? Jaʼ ti mas to tspasatik ta jmoje. Yuʼun kʼalal chijbat ta vulaʼal ta sna junuk ermanoe, lek tajek ch-echʼ kuʼuntik xchiʼuk muʼyuk chchʼay-o ta joltik. Kʼalal voʼotik chkikʼ tal ta jnatik junuk ermano xtoke, mas to chkamigoin jba jchiʼuktik. Kʼuchaʼal chkakʼtik ventae, mas to lek chkojtikintik ermanoetik kʼalal lek jnaʼ xijchʼamvan ta jnatike. Ta skoj ti mas to tstsatsaj svokolik jujun kʼakʼal li ermanoetik ta skʼakʼalil Pedroe, mas to jtunel yuʼunik ti jmojuk oyike. Li avie ta slajebal xa kʼakʼal kuxulutik, jaʼ yuʼun, tsots tajek skʼoplal ti jmojuk oyutik eke (2 Tim. 3:1).

4. ¿Kʼusitik ta jkʼeltik batel li ta xchanobil liʼe?

⁴ ¿Butik xuʼ xkakʼtik ta ilel ti lek jnaʼ jchʼam jbatik ta jujuntale? Akʼo mi oy ta koʼontontik lek chijchʼamvan, pe xuʼ van oy kʼusi tsmakutik, ¿kʼusi xuʼ jpastik sventa stsal kuʼuntik taje? Xchiʼuk, ¿kʼusi skʼan jpastik ek mi voʼotik laj kichʼtik ikʼel batel ta sna junuk ermanoe? Jaʼ ta jkʼeltik batel li ta xchanobil liʼe.

5. ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti lek jnaʼ xijchʼamvan li ta jtsobajeltike?

⁵ Kʼalal jaʼo te oyutik ta jtsobajeltike. Li Jeova xchiʼuk s-organisasione chikʼutik batel sventa xbat kaʼitik li tsobajel xchapanojike. Li voʼotik eke oy ta koʼontontik ti lekuk xaʼi sbaik li buchʼutik chbat xchiʼinutik li ta tsobajeletike (Rom. 15:7). Mas to jech skʼan jpastik mi sba to velta chkʼote, ta jkʼantik ti junuk noʼox yoʼonton xaʼi sbae akʼo mi yan-o jutuk li skʼuʼ spokʼe, yuʼun jaʼ laj yikʼ tal ek li Jeovae (Sant. 2:1-4). Mi kʼot ta jsatik ti muʼyuk buchʼu chchiʼin ta loʼile, ¿mi xuʼ van xbat jchiʼintik ta loʼil xchiʼuk xkalbetik ti akʼo xchiʼinutik ta chotleje? Jun me yoʼonton chaʼi sba kuʼuntik xtok mi laj kalbetik smelolal jutuk kʼu yelan li tsobajele xchiʼuk mi la jkoltatik ta saʼel li tekstoetike. Mi jech ta jpastike, yakal me ta jchʼuntik li mantal liʼe: «Nopuk-o me xavaʼiik ti lek [chachʼamvanike]» (Rom. 12:13).

6. ¿Buchʼu ti mas to skʼan xkikʼtik batel ta jnatike?

⁶ Kʼalal oy buchʼu chkikʼtik batel ta slajesel jxutuk vaj o ta yuchʼel j-umuk voʼe. Li ta skʼakʼalil Vivliae buyuk noʼox xkiltik ti chikʼ sbaik ta veʼel ta snaik li krixchanoetike. Jaʼ jech chakʼik ta ilel ti tskʼan junuk noʼox yoʼontonike xchiʼuk ti tskʼan chamigoin sbaike (Gén. 18:1-8; Juec. 13:15; Luk. 24:28-30). ¿Buchʼu van mas to skʼan xkikʼtik ta veʼel o ta slajesel li kʼusi jsetʼjuteb x-ayan kuʼuntike? Jaʼ li ermanoetik ta jtsobobbailtike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun mi mas to tsatsaj li jkuxlejaltike, chtun me tajek kuʼuntik ti oyuk kamigotaktik ti tukʼ-o yakʼoj sbaike xchiʼuk jaʼ me tskoltautik sventa xkuch kuʼuntik li vokolile. Li ta sjabilal 2011, li Jtsop Jbeiltasvaneje oy kʼusi la spas sventa masuk to jmoj oyikuk li buchʼutik chtunik ta Betel ta Estados Unidose. Yuʼun laj yalik ti mas xa sob ch-echʼ xchanel Li Jkʼel osil ta toyol ta jujun lunese, jaʼ xa la 6:15 ta mal kʼakʼal, maʼuk xa la 6:45. Jaʼ jech xuʼ xchiʼin sbaik lek ta loʼil li ermanoetike. Oy yantik Beteletik jech lik spasik ek. Li avi une mas xa jmoj oyik li ermanoetik ta Betele.

7, 8. ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti lek ta jchʼamtik li ermanoetik ti chtal yetʼesik mantal ta jtsobobbailtike?

⁷ Kʼalal chtal sjelubtas sdiskurso junuk ermano ti yan-o stsobobbaile, kʼalal chtal li jkʼelvanej ta sirkuitoe o kʼalal chtal svulaʼanutik junuk ermano ti jaʼ takbil tal yuʼun li Betele, jaʼo me xuʼ xkakʼtik ta ilel xtok ti lek jnaʼ xijchʼamvane (kʼelo 3 Juan 5-8). ¿Pe kʼuxi xuʼ jpastik taje? Lek me tajek ti xkikʼtik batel ta veʼele. ¿Kʼu chaʼal mu jechuk jpastik mi tal junuk kajvulaʼaltik leʼ okʼom chaʼeje?

⁸ Xi chal jun ermana ti likem ta Estados Unidose: «Voʼne xa onoʼox ti la jnopes jbakutik xchiʼuk jmalal ti chkikʼkutik batel ta jnakutik li ermanoetik ti chtal sjelubtasik mantal ta jtsobobbailkutike. Lek onoʼox tajek chjelav kuʼunkutik, pe li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti mas tstsatsubtasunkutik ta mantale. Ximuyubajkutik tajek ti jech jpasojkutik tale».

9, 10. 1) ¿Buchʼutik chtun tajek yuʼunik ti xkakʼbetik xchʼamun jnatik jayibuk kʼakʼale? 2) ¿Mi xuʼ xakʼik ta ilel ti lek snaʼ xchʼamvanik li buchʼutik kʼox noʼox snaike? Albo junuk skʼelobil.

⁹ Kʼalal chkakʼbetik xchʼamunik jnatik kʼuuk sjalile. Li ta voʼnee ep buchʼutik chakʼbeik  xchʼamun snaik kʼuuk sjalil li buchʼutik lek xojtikinike (Job 31:32; Filem. 22). ¿Mi skʼan van jech jpastik li avi eke? Mas to skʼan jech jpastik. Yuʼun oy ep ermanoetike chtun yuʼunik ti xkakʼbetik xchʼamun jvoychaʼvoyuk li jnatike, jech kʼuchaʼal li jkʼelvanej ta sirkuito kʼalal chtal svulaʼanutike, li ermanoetik ti chtal chanunajikuk sventa masuk to xtojobik ta spasbel li yabtel Diose o li ermanoetik ti chkoltavanik ta svaʼanel Salonetike. Mas to jech skʼan jpastik kʼalal ch-echʼ nikel, nojelal ta voʼ, tsatsal ikʼaloʼ o yan kʼusi chkʼot ta pasele, yuʼun ep ermanoetike muʼyuk sna chkomik, vaʼun chtun tajek yuʼunik ti xkomik ta jnatik kʼuuk sjalil yoʼ to smeltsanbat li snaike. Mu me jnoptik ti jaʼ noʼox xuʼ jech spasik li ermanoetik ti lek mukʼtik snaike o ti lek kʼupilik sba xvinaje, yuʼun xuʼ van ep xa ta velta jech spasojik. Jaʼ yuʼun, akʼo mi lek noʼox sba li jnatike, xuʼ me xkakʼbetik xchʼamunik ek li ermanoetike.

¹⁰ Xi chal jun ermano ta Corea del Sur ti oy jayibuk velta yakʼojbe xchʼamun sna li ermanoetik ti te chkʼotik ta Chanob vunetik sventa Diose: «Ta slikebale la jvul koʼontonkutik, yuʼun achʼtik toʼox jnupunelkutik xchiʼuk bikʼit noʼox li jnakutike. Pe kʼalal liʼ kom ta jnakutik li ermanoetike, solel la jkʼupinkutik tajek. Laj kilkutik ti kʼu yelan xmuyubajik tajek li nupultsʼakaletik kʼalal jmoj chtunik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk kʼalal jmoj yakʼoj ta yoʼontonik stael li kʼusitik ta mantale».

11. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti xkakʼtik ta ilel ti lek ta jchʼamtik li ermanoetik ti chjelavik tal ta jtsobobbailtike?

¹¹ Kʼalal chjelavik tal ta jtsobobbailtike. Xuʼ van oy ermanoetike liʼ chtalik ta naklej, chtal koltavanikuk ta cholmantal o xuʼ van liʼ laj yichʼik takel tal ta jtsobobbailtik ta skoj ti chtunik ta prekursore. Kʼalal oy bu yan chijbate vokol onoʼox chnop chkaʼitik, yuʼun jelel ti bu chijkʼote, jelel li tsobobbaile xchiʼuk xuʼ van yan-o li skʼopike o li kʼusi nopem xaʼiik spasele. Jaʼ yuʼun, ¿kʼusi xuʼ jpastik sventa spas ta kamigotik xchiʼuk xnop xaʼiik kʼu yelan jkuxlejaltik li ermanoetik ti jaʼ to chtalik ta jtsobobbailtike? Jaʼ ti xkikʼtik batel ta jnatik sventa oyuk kʼusi jlajestike o ti xkikʼtik batel ta paxyale.

12. ¿Mi xuʼ xakʼik ta ilel ti lek chchʼamvanik li buchʼutik mu masuk kʼusi x-ayan yuʼunike? Albo junuk skʼelobil.

¹² ¿A ti mi muʼyuk lek kʼusi x-ayan kuʼuntik une? Mu persauk ep kʼusi x-ayan kuʼuntik sventa xkakʼtik ta ilel ti lek chijchʼamvane (kʼelo Lukas 10:41, 42). Kaltik avaʼi kʼusi kʼot ta stojolal jun ermano kʼalal bat tunikuk ta misioneroal xchiʼuk li yajnile. Kerem tsebik toʼox tajek xchiʼuk la svul jutuk yoʼontonik. Xi chal kaʼitik li ermanoe: «Jaʼo jun bat ora, chat tajek yoʼonton li kajnile, tsnaʼ li kutsʼ kalalkutike xchiʼuk li kamigotakutike. Mu jnaʼ kʼuxi xuʼ jpatbe yoʼonton li kajnile. Pe kʼalal naka toʼox echʼ kʼuuk sjalile, te van ta vukub ora xchiʼuk oʼlole, jaʼ to laj kaʼie oy buchʼu xkʼojkʼun kʼotel ta stiʼ jnakutik. Jaʼ jun ants ti chichʼ estudioe; stsakoj kʼotel oxpʼej snaranja. Laj yal ti oy ta yoʼonton lek chchʼamunkutike. Laj kikʼkutik ochel ta jnakutik xchiʼuk laj kakʼbekutik jun vaso voʼ, la jpaskutik te xchiʼuk kʼakʼal chokolate. Mu toʼox jnabekutik li skʼopike, ti jaʼ li suajili sbie, jech ek li stuke mu snaʼ li jkʼopkutike. Kʼalal jech kʼot ta pasel taje, mas lik kamigoin jbakutik xchiʼuk li ermanoetik tee xchiʼuk mas to limuyubajkutik tajek».

13. ¿Kʼu yuʼun lek ti jnaʼ xijchʼamvane?

¹³ ¿Mi vokol chavaʼi ti lekuk xanaʼ xachʼamvane? Mi jaʼ jeche, xuʼ van oy xa jayibuk velta apajtsanoj aba o chibajem avoʼonton ta yikʼel batel ta ana junuk ermano ti xuʼ ox mas laj avamigoine. Kʼalal chkakʼtik ta ilel ti lek jnaʼ xijchʼamvane, jaʼ me tskoltautik sventa mu masuk xkat koʼontontik. Mi lek kʼusitik chkʼot ta pasel kʼalal lek jnaʼ xijchʼamvane, ¿kʼu yuʼun vokol chaʼiik spasel jech li junantike? Jkʼeltik avil jayibuk srasonal.

14. ¿Kʼusi xuʼ jpastik mi lubemutik noʼox chkaʼitik o mu noʼox xijxokob sventa xkakʼtik ta ilel ti jnaʼ xijchʼamvane?

¹⁴ Mu noʼox xakʼ ora yilel o lubem chkaʼi jbatik. Li yajtunelutik Jeovae mu noʼox xijxokob xchiʼuk ep kʼusi jbainojtik. Jaʼ yuʼun, oy buchʼutik solel mu xa noʼox xakʼ ora chilik sventa xakʼ ta ilel ti lek snaʼ xchʼamvanike xchiʼuk lubem xa noʼox  chaʼiik. Mi jaʼ jech chkaʼi jbatike, ¿mi xuʼ jelbetik yorail o jkʼeltik lek mi persa skʼan pasel li butik ta jchʼay koʼontontike? Mi jech la jpastike, oy me yorail kuʼuntik sventa xkikʼ batel ta jnatik li ermanoetike o ti voʼotik xbat jvulaʼantike. Li Vivliae chal ti skʼan teuk-o ta joltik ti lekuk xijchʼamvane (Evr. 13:2). Maʼuk chopol mi la jchʼakbetik yorail sventa jchiʼin jbatik ta loʼil xchiʼuk li kermanotaktike o ti jchʼay koʼontontik mukʼta jaluke, moʼoj, jaʼ li kʼusi mas lek xuʼ jpastike. Pe sventa jechuk xkʼot ta pasel une, skʼan jutukajesbetik yorail jtoschaʼtosuk li kʼusi mu masuk tsots skʼoplale.

15. ¿Kʼusi van xuʼ xchibajes koʼontontik?

¹⁵ Chchibaj-o koʼontontik ta skoj li jtalelaltike o li kʼusitik oy kuʼuntike. ¿Mi oy junuk velta chakʼan ox chavikʼ batel ta ana junuk ermano pe ti te lachibaj ta bee? Xuʼ van jaʼ ta skoj ti mu noʼox jnaʼ lek kʼusi chkaltike o chijxiʼ mi xchʼajub kuʼuntik li ermanoetike. Xuʼ van muʼyuk mas jtakʼintik xtok xchiʼuk ta jnoptik ti mu x-akʼbe kuʼuntik jech kʼuchaʼal chakʼik li yan ermanoetik ta jtsobobbailtike. Pe jvules ta joltik ti mu persauk yan xa sba ta kʼelel li jnatike o li kʼusi chkakʼbetike. Li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti sakuke, ti lekuk chʼubabile xchiʼuk ti lekuk xaʼi sba kuʼuntik li ermanoetike.

16, 17. ¿Kʼusi tskoltautik sventa mu jvul koʼontontik kʼalal oy buchʼu ta jtaktik ta ikʼel ta jnatike?

¹⁶ Mu jtuktikuk ti chakʼ xiʼel chkaʼitik kʼalal chtal kajvulaʼaltike. Xi chal jun mol ta tsobobbail ta Gran Bretañae: «Xuʼ van chakʼ jutuk xiʼel chkaʼitik kʼalal oy buchʼu ta jtaktik ta ikʼel ta jnatike, pe stalel onoʼox ti jech chkaʼi jbatike, jaʼ jech chkaʼitik kʼalal sba to velta ta jpasbetik jtosuk yabtel li Jeovae. Pe ta me jtabetik sbalil mi jech la jpastike xchiʼuk xijmuyubaj noʼox. Lek tajek chkaʼi ti jmoj chkuchʼkutik kafe xchiʼuk li ermanoetik kʼalal chiloʼilajkutike». Teuk ta joltik ti mas toj lek kʼalal ‹oy ta koʼontontik li› kajvulaʼaltike (Filip. 2:4). Xi chal sloʼil yan mol ta tsobobbaile: «Kʼalal chkikʼ ta jna li ermanoetike mas to chlik kojtikinan, chlik xcholbeikun ti kʼuxi laj yojtikinik mantale xchiʼuk mas chkaʼibe smelolal ti kʼu yelan chaʼi sbaike». Jutuk mu skotoluk li krixchanoetike lek tajek chaʼiik yalbel skʼoplal li sloʼil xkuxlejalike. Jech oxal, lek me tajek ti jvulaʼan jbatike yuʼun jaʼo xuʼ te jchiʼin jbatik ta loʼil. Jun noʼox me koʼontontik ch-echʼ mi lek ta jchʼamtik li buchʼu ta jtaktik ta ikʼele.

¹⁷ Jun prekursora laj yal ti chiʼ toʼox tajek ta slikebal kʼalal chakʼbe xchʼamun sna li ermanoetik ti te chkʼotik ta Chanob vunetik sventa Diose, yuʼun abol noʼox sba li snae xchiʼuk pokoʼik noʼox li xmexae, li xilae xchiʼuk li yan kʼusitik oy yuʼune. Xi chal kaʼitike: «Li kʼusi la spatbun tajek koʼontone jaʼ li kʼusi laj yalbun li yajnil ermano ti jaʼ jchanubtasvanej li ta Chanob vunetik sventa Diose, xi laj yalbune: ‹Kʼalal chitunkutik toʼox ta jkʼelvanej ta sirkuitoe, toj lek chkaʼikutik te chikomkutik ta sna li ermanoetik ti jaʼ batem ta yoʼontonik li yabtel Jeovae xchiʼuk ti lek noʼox sba xkuxlejalik jech kʼuchaʼal li voʼonkutike›. Ti vaʼ yelan laj yalbune, vul ta jol li kʼusi nopem xaʼi chalbun jmeʼkutik ta jbikʼtalkutike, xi mal snaʼ xale: ‹Acʼo me yu itaj noʼox ta jloʼtic ti me jaʼ lec jcʼanoj jbatique›» (Prov. 15:17). Jaʼ yuʼun, mu me jvul koʼontontik kʼalal oy buchʼu chkikʼ batel ta jnatike, yuʼun li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti oyuk ta koʼontontike.

18, 19. ¿Kʼuxi tskoltautik kʼalal lek jnaʼ xijchʼamvane?

¹⁸ Ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuk li yantike. ¿Mi oy junuk ermano ta jtsobobbailtik ti mu lekuk xkil jba jchiʼuktike? Mi jaʼ jeche, mu me teuk tsʼijil xijkom. Yuʼun mi muʼyuk kʼusi ta jpastike, jech-o me chopol chkiltik li ermanoe. Yikʼaluk mu jkʼan xkikʼtik ta veʼel junuk ermano ta skoj ti muʼyuk lek chkilbetik li stalelale o ti oy kʼusi la spasbutik ti mu xchʼay-o ta joltike.

¹⁹ Li Vivliae chal ti mas lek xkil jbatik xchiʼuk yantik kʼalal lek jnaʼ xijchʼamvane, maʼuk noʼox, yuʼun xuʼ spas ta kamigotik xtok li kajkontratike (kʼelo Proverbios 25:21, 22). Kʼalal oy buchʼu chkikʼtik ta veʼele jaʼ me tskoltautik sventa jchʼay ta joltik li kʼusi chopol kʼot ta pasel kuʼuntike xchiʼuk mas xa lek chkil jba jchiʼuktik. Maʼuk noʼox, yuʼun xuʼ skoltautik xtok sventa jaʼuk jkʼelbetik li slekil talelal jech kʼuchaʼal la spas Jeova kʼalal laj yikʼ tal ta steklumale (Juan 6:44). Chjel tajek ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuk jun ermano kʼalal chkikʼtik ta veʼel ta  skoj ti jkʼanojtik ta melele. Pe, ¿kʼuxi xuʼ jnaʼtik mi jaʼ ta skoj ti jkʼanojtik ta melel ti jech ta jpastike? Jaʼ tskoltautik li beiltasel ta Filipenses 2:3 yoʼ bu chal ti skʼan bikʼit xkakʼ jbatike xchiʼuk ti masuk tsots skʼoplal xkiltik li kermanotike. Ti melel xkaltike, skotol li ermanoetike oy onoʼox jtosuk stalelalik ti mas to x-echʼ jech kʼuchaʼal li voʼotike, jlome mas tsots xchʼunel yoʼontonik, yantike mas to oy stsʼikemal yuʼunik, mas to tsots yoʼontonik o oy yan slekil talelalik. Mi jaʼ chkakʼtik persa skʼelel li slekil talelal kermanotaktike, mas me ta jkʼantik xchiʼuk mas to kʼun chkaʼitik ti lekuk jchʼamtike.

20. ¿Kʼusi skʼan jpastik kʼalal oy xa buchʼu stakojutik ta ikʼele, xchiʼuk kʼu yuʼun?

²⁰ Li Davide xi la sjakʼe: «Mucʼul Dios, ¿Bochʼo xuʼ chnaqui te ta chʼulna avuʼune?» (Sal. 15:1). Li Jeovae laj yal ti jaʼ li buchʼu chkʼot «ta pasel yuʼun li cʼusi yaloje, acʼo me te tsta o svocol xchiʼuc» (Sal. 15:4). Jech oxal, mu me jsutestik kʼop kʼalal oy buchʼu tstakutik ta ikʼele, yuʼun mi jech la jpastike, jecheʼ noʼox me ch-echʼ svokol kuʼuntik li ermano ti oy xa ox kʼusi xchapanoje (Mat. 5:37). Oy junantike tsutes skʼopik ta skoj ti oy bu yan laj yichʼik takel ta ikʼel ti mas to lek laj yaʼiike. ¿Mi mu jechuk xanaʼ ti jaʼ svinajeb ti muʼyuk skʼanoj xchiʼuk ti muʼyuk tstsak ta venta xchiʼil li buchʼu jech tspase? Mas lek ti jchʼamtik li takʼel ta ikʼele xchiʼuk ta sjunuluk koʼonton jtojbetik ta vokol li kʼusi chlokʼ ta yoʼonton li ermanoetike (Luk. 10:7). ¿Kʼusi xuʼ jpastik mi solel mu xuʼ kuʼuntike? Jaʼ ti jkʼopontik noʼox li buchʼu la stakutik ta ikʼele, jaʼ me jech chkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik xchiʼuk ti oy ta koʼontontik li kermanotike.

21. ¿Kʼusitik skʼan jtsaktik ta venta kʼalal chkichʼtik takel ta ikʼele?

²¹ Toj tsots skʼoplal xtok ti jtsaktik ta venta li kʼusi nopem xaʼiik spasel ti bu nakalutike. Li ta junantik lume lek noʼox chilik kʼalal oy buchʼu chkʼot ta anil ta vulaʼal ti muʼyuk yaloj batele; jaʼuk li ta yantike mas lek chilik ti xal batel baʼyuk ti kʼusi ora chkʼote. Ta yantik lum xtoke, jaʼ tstʼujbeik lek sveʼel li yajvulaʼalike; pe ta yantik xtoke mu persauk jech spasik. Ta junantik jteklum xtoke nopem xaʼiik ti oy kʼusi chichʼik batel kʼalal chichʼik takel ta ikʼele, jaʼuk li ta yan jteklume xuʼ xokol xbat skʼobik. Ta junantik lum xtoke mas lek chaʼiik ti «moʼoj» xiik junchibuk velta kʼalal chtakatik ta ikʼele; jaʼuk li ta yan lume «mu kʼusi skʼan» xi skʼoplal li buchʼu jech tspase. Pe mu ventauk ti kʼusi nopem xkaʼitik spasele, jkʼeltik kʼusi xuʼ jpastik sventa junuk noʼox yoʼonton xaʼi li buchʼu la stakutik ta ikʼele.

22. ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti jnaʼuk jchʼam jbatik ta jujuntale?

²² Melel tajek li kʼusi chal li jtakbol Pedro liʼe: «Nopaj xa tal slajeb skotol li kʼusitike» (1 Ped. 4:7). Tsots me tajek skʼoplal ti masuk to jkʼan jbatik ta jujuntal li avie, yuʼun yantik tsok batel li jkuxlejaltike xchiʼuk toj echʼ xa noʼox tsots li vokolil ta jnuptantik ta tsʼakale. Jaʼ yuʼun, jchʼuntik-o me li tojobtasel chal Pedro liʼe: «Chʼamo me abaik ta jujuntal» (1 Ped. 4:9). ¡Jech!, toj tsots me skʼoplal xchiʼuk toj tunel me kuʼuntik avi xchiʼuk ta sbatel osil ti lekuk jnaʼ xijchʼamvane.