1, 2. 1) ¿Kʼusi tsnuptanik li yalab xnichʼnab jyanlumetike? 2) ¿Kʼusitik ta jchantik li ta xchanobil liʼe?

XI CHAL jun stestigo Jeova ti Joshua sbie: «Li jtot jmeʼe jyanlumetik toʼox, ta jbikʼtal onoʼox la jchanbe skʼop li jtot jmeʼe xchiʼuk ti kʼu yelan chkʼopojik li ta tsobobbaile». Pe kʼalal och ta chanun li Joshuae, jaʼ lik skʼupin li skʼop krixchanoetik tee. Xi to chale: «Pe kʼalal echʼ jayibuk jabile, mu xa xkaʼi lek li kʼusitik chichʼ alel li ta tsobajeletike xchiʼuk mu xa xikoʼolaj chkaʼi jba xchiʼuk li jtot jmeʼe». Li kʼusi kʼot ta pasel ta xkuxlejal li Joshuae, ep tajek buchʼutik jech chkʼot ta stojolal.

² Li avie oy mas ta 240 miyon krixchanoetik ti nakalik ta yan lume. Mi totilot xchiʼuk ti likemot ta yan lume, ¿kʼuxi xuʼ xakolta avalab anichʼnab ti ‹xanavik-o ta stojolal li kʼusi melele› xchiʼuk ti jechuk-o skʼanik li Jeovae? (3 Juan 4). ¿Kʼu van yelan xuʼ xkoltavanik li yan ermanoetike?

3, 4. 1) ¿Kʼuxi xuʼ xakʼbeik ta ilel slekil kʼelobil yalab xnichʼnabik li totil meʼiletike? 2) ¿Kʼusi skʼan mu snopik li totil meʼiletike?

³ Totil meʼiletik, mi chakʼanik ti lekuk xil sba xchiʼuk Jeova li avalab  anichʼnabike xchiʼuk ti xkuxiik ta sbatel osile, toj tsots me skʼoplal ti xavakʼik ta ilel slekil kʼelobile. Mi laj yil avalab anichʼnabik ti jaʼ ‹baʼyel chavakʼ ta akuxlejalik li Ajvalilal yuʼun Diose›, ta me spat yoʼontonik ta stojolal Jeova ek ti ch-akʼbat li kʼusitik jtunel yuʼunik jujun kʼakʼale (Mat. 6:33, 34). Jaʼ yuʼun jaʼ baʼyel xavakʼ ta akuxlejalik li yabtel Jeovae, mu jaʼuk xbat ta avoʼontonik saʼel li kʼusitik chakʼan oyuk avuʼunike. Lekuk noʼox sba li akuxlejalike xchiʼuk mu xasaʼ avilik. Maʼukuk xasaʼ li akʼulejalike o ti ‹tstoyboxuk akʼoplalik li krixchanoetike›, jaʼ mas lek ti jaʼ xasaʼ ‹akʼulejalik ta vinajele›, jaʼ xkaltik, ti lekuk xa yiloxuk li Jeovae (Juan 12:43; kʼelo Markos 10:21, 22).

⁴ Akʼo mi toj ep kʼusitik chapasik voʼoxuk li totil meʼiloxuke, skʼan me xachʼak akʼakʼalik ta sventa li avalab anichʼnabike. Albeik ti xamuyubajik ta skoj ti jaʼ baʼyel chakʼ ta xkuxlejalik li Jeovae xchiʼuk ti maʼuk noʼox tsaʼik ti ojtikinbilik yuʼun li krixchanoetike, ti tsaboxuk atakʼinik o stakʼin stukike. Mu me xa nopik ti jaʼ skʼan x-abtej li avalab anichʼnabik sventa oyuk noʼox kʼusi x-ayan avuʼunike. Vuleso ta ajol ti «maʼuk tstsob stakʼin alab nichʼnabiletik sventa li stot smeʼike, jaʼ tstsob stakʼin totil meʼiletik sventa li yalab xnichʼnabike» (2 Kor. 12:14).

5. ¿Kʼu yuʼun skʼan nopolik noʼox xchanubtasik ta sventa Jeova li yalab xnichʼnabike?

⁵ Jech kʼu chaʼal laj yal li Vivliae, epal krixchanoetik «ta jujuchop cʼop ta scotol banamil» yakal ch-ochik talel li ta s-organisasion Jeovae (Zac. 8:23). Totil meʼiletik, mi mu xaʼiik lek kʼu yelan chakʼopojik li avalab anichʼnabike, mas me toj vokol chavaʼiik ta xchanubtasel ta sventa li kʼusi melele. Li avalab anichʼnabike jaʼ li avaj-estudioik ti mas to tsots skʼoplale xchiʼuk ta me sta xkuxlejalik mi laj yojtikinik li Jeovae (Juan 17:3). Jaʼ yuʼun, skʼan me nopolik noʼox xavalbeik skʼoplal li kʼusi chchanubtasvan li Jeovae (kʼelo Deuteronomio 6:6, 7).

6. ¿Kʼusi lek chkʼot ta pasel kʼalal chchanbeik skʼop stot smeʼik li alab nichʼnabiletike? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

⁶ Li avalab anichʼnabike xuʼ van jaʼ te xchanik yan kʼop li ta chanune xchiʼuk ta stojolal li yan krixchanoetike. Pe jaʼ noʼox me chchan akʼopik mi nopem xavaʼiik chachiʼinik ta loʼile. Mi la xchanike, mas me kʼun chaʼiik chchiʼinoxuk ta loʼil xchiʼuk ti xalboxuk kʼu yelan chaʼi sbaike. Pe oy to me yan kʼusi lek chkʼot ta pasel xtok. Kʼalal chchanik yan kʼope mas me chchanik lek snopel xchiʼuk jaʼ me chkoltaatik sventa xaʼibeik smelolal kʼu yelan snopobil yuʼunik li yan krixchanoetike. Jech noxtok, mas me xuʼ xcholik mantal. Xi laj yal Carolina ti jyanlum krixchano li stot smeʼe: «Toj kʼupil sba ti te oyun ta jun tsobobbail ti yan-o skʼopike. Xchiʼuk lek tajek chkaʼi ti chikoltavan ti bu chtun mas jcholmantaletike».

7. ¿Kʼusi skʼan xakʼik persa spasel li totil meʼiletike?

⁷ Li alab nichʼnabiletike ta kʼunkʼun chchanik batel ti kʼu yelan xkuxlejalik xchiʼuk skʼopik li krixchanoetik ti bu chkʼotik ta naklej xchiʼuk li stot smeʼike. Jaʼ yuʼun jlome xuʼ van mu xa skʼanik o mu xa snaʼ skʼopojik li ta skʼop stot smeʼike. Mi jaʼ jech svokol li avalab anichʼnabe, ¿mi xuʼ van xachanik akʼo mi jutuk noʼox li kʼop bu nakaloxuke? Jaʼ me mas kʼun chavaʼiik chakoltaik sventa spasik ta yajtsʼaklom Kristo mi xanaʼik kʼusi tsloʼiltaik, kʼusi chchʼay-o yoʼontonik xchiʼuk mi xtojobik spasel li stareaike. Mas me chkoltaatik xtok mi la achiʼinbeik ta loʼil li smaestroike. Melel onoʼox chaʼa, kʼalal ta jchantik yan kʼope skʼan jchʼakbetik yorail, skʼan xkakʼ kiptik xchiʼuk skʼan bikʼit xkakʼ jbatik. Pe oy me sbalil mi jech la jpastike. Nopo ta sventa liʼe, mi pas ta pakʼchikin junuk avol anichʼone, ¿mi mu tauk xavakʼbe yipal xchanel senya kʼop sventa xachiʼin ta loʼil? Vaʼun chaʼa, mi jaʼ mas lek chaʼi chloʼilaj ta yan kʼop li avol anichʼone, ¿mi mu jechuk skʼan xavakʼbe yipal xchanel ek sventa xachiʼin ta loʼil? *

8. ¿Kʼuxi xuʼ skolta yalab xnichʼnabik akʼo mi mu snaʼik lek li yan kʼope?

 ⁸ Jlom totil meʼiletik ti likemik tal ta yan lume vokol van chaʼiik ti xchiʼinik ta loʼil li yalab xnichʼnabik ta skoj ti yan xa kʼop la xchanike. Jech oxal, xuʼ van vokol chaʼiik xchanubtasel yalab xnichʼnabik ta yaʼibel smelolal «li chʼul [tsʼibetike]» (2 Tim. 3:15). Taje xuʼ van jech yakal chanuptan. Akʼo mi jech, xuʼ xakolta avalab anichʼnab sventa xojtikinik xchiʼuk skʼanik li Jeovae. Xi chal jun mol ta tsobobbail ti Shan sbie: «Li jmeʼe stuk la stsʼitesunkutik, mu snaʼ lek li kʼop la jchankutik xchiʼuk li jchiʼiltak ta vokʼele. Jaʼ noʼox jech li voʼonkutik eke mu jnakutik lek li skʼope. Pe kʼalal laj kil ti yakʼoj yip ta xchanel Svivlia, ta spasel orasion xchiʼuk ti yakʼoj tajek yip yoʼ x-echʼ kuʼunkutik li yichʼel ta mukʼ Jeova ta kutsʼ kalalkutike, laj kaʼibekutik smelolal ti toj tsots skʼoplal ti xkojtikinkutik li Jeovae».

9. ¿Kʼusi xuʼ spasik sventa skolta yalab xnichʼnabik mi skʼan ta xchaʼchopal kʼop xchanik li Vivliae?

⁹ Jlom ololetike xuʼ van skʼan xchanik ta xchaʼchopal kʼop li kʼusitik ta sventa Jeovae. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun yan-o kʼop chkʼopojik li ta xchanunike xchiʼuk yan-o li ta snaike. Jech oxal li junantik totil meʼiletike tstunesik vunetik, kʼusitik pasbil gravar xchiʼuk videoetik ta xchaʼchopal kʼop. Ta melel, li totil meʼiletik ti likemik ta yan lume skʼan me xakʼbeik yipal tajek sventa skolta yalab xnichʼnabik yoʼ xkʼot ta slekil amigoik li Jeovae.

10. 1) ¿Buchʼu skʼan snop ti bu junukal tsobobbail skʼan xbatike? 2) ¿Kʼusi skʼan spas baʼyel?

¹⁰ Mi toj nom xilik yan ermanoetik ti jmoj skʼopik li jyanlumetike, skʼan me xbatik ta junuk tsobobbail ti bu kʼotik ta nakleje (Sal. 146:9). Pe mi oy junuk tsobobbail ta skʼopik ti te noʼox nopol xkome, skʼan me snop li jolil ta utsʼ alalil bu junukal tsobobbail xuʼ xbatik. Pe yoʼ to mu xkʼot ta nopel yuʼun li kʼusi skʼan spase, skʼan me skʼel lek baʼyel xchiʼuk ti skʼanbe koltael Jeova sventa xbeiltasate. Jech noxtok, skʼan me xchiʼin ta loʼil li yajnil xchiʼuk xnichʼnabe (1 Kor. 11:3). ¿Kʼusi van skʼan stsak ta venta? ¿Kʼusitik van beiltasel ta Vivlia xuʼ xkoltae?

11, 12. 1) ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jaʼuk te xbatik ta tsobajeletik ti bu xaʼiik lek li ololetike? 2) ¿Kʼu yuʼun mu xa skʼan xchanbeik skʼop stot smeʼik li jlom alab nichʼnabiletike?

¹¹ Li totil meʼiletike skʼan skʼelik lek kʼusi ti mas jtunel yuʼun li yalab xnichʼnabike. Yuʼun sventa xchanik lek li kʼusitik melel chal Vivliae, mu baluk noʼox ti xkʼotik li ta tsobajeletik jujun xemana ti kʼajomal jun chib ora chjalije. Pe xuʼ me jaʼ te xchanik mi batik ta junuk tsobobbail li ta kʼop ti jaʼ mas xaʼiike. Akʼo mi muʼyuk sbalil chilik yilel li totil meʼiletike, pe xuʼ van jaʼ mas ep kʼusitik xchanik te. Yuʼun li ololetike xuʼ van mu xchanik mi mu xaʼiik li kʼusi chichʼ alel ta tsobajeletike (kʼelo 1 Korintios 14:9, 11). Jech xtok, li ololetike xuʼ van jaʼ xa mas lek chaʼiik ti ta yan kʼop chal li kʼusitik tsnope o li kʼusi oy ta yoʼontone. Akʼo mi x-al lek yuʼun sloʼilik li ta tsobajeletike, lek tsjelubtas li sdemostrasionike o li sdiskursoike, pe bakʼintike muʼyuk chlokʼ lek ta yut yoʼontonik li kʼusi chalike.

¹² Li jkʼoptik xtoke tsots skʼoplal, yuʼun jaʼ te tsakal skʼoplal kʼu yelan stalelal chbat xchiʼuk kʼu yelan snopobil yuʼun li jun olole, pe maʼuk noʼox li kʼusi mas tsots skʼoplale. Xi chal Esther, ti jaʼ xvix li Joshua laj kalbetik skʼoplal naxe: «Ta sventa li ololetike koʼol tajek tsots skʼoplal chaʼiik li kʼope, li kʼusi nopem xaʼiik spasel li stot smeʼike xchiʼuk li srelijionike». Taje jaʼ jech laj yaʼi li Joshuae. Jaʼ yuʼun, mi mu lekuk xa chaʼi sbaik ta sventa ti kʼusi nopem xaʼiik spasel stot smeʼ li jun kerem o li jun tsebe, xuʼ van mu xa skʼan xchan li skʼop stot smeʼe mi jaʼuk li srelijionike. ¿Kʼusi van xuʼ spasik li totil meʼiletike?

13, 14. 1) ¿Kʼu yuʼun la sjel stsobobbailik jun utsʼ alalil? 2) ¿Kʼusi la spasik sventa lekuk xil-o sbaik xchiʼuk Jeova li totil meʼiletik taje?

¹³ Li yajtsʼaklomtak Kristoe skʼan me jaʼ mas tsots skʼoplal xilik li kʼusitik chtun yuʼun li yalab xnichʼnabike, maʼuk li kʼusi lek chaʼi stukike  (1 Kor. 10:24). Xi chal li stot Joshua xchiʼuk Esther ti Samuel sbie: «La jkʼelkutik xchiʼuk kajnil kʼusi jchopukal kʼop ti mas chkʼot-o ta yoʼontonik kʼusi melel ta Vivlia li kalab jnichʼnabkutike. Jech noxtok, la jkʼanbekutik Jeova ti akʼo xakʼbunkutik jpʼijilkutike. La stakʼ j-orasionkutik li Jeovae, pe li kʼusi laj yakʼ kilkutike maʼuk li kʼusi mas lek chkaʼikutike. Pe kʼalal laj kilkutik ti muʼyuk mas kʼusi chchanik ta tsobajeletik ta jkʼopkutik li kalab jnichʼnabkutike, kʼot ta nopel kuʼunkutik ti jaʼ mas lek ti jel li jtsobobbailkutike. Jmoj chibatkutik li ta tsobajeletike xchiʼuk li ta cholmantale. Jech noxtok, chkikʼkutik ta veʼel xchiʼuk ta paxyal li ermanoetike. Taje jaʼ koltavan sventa xojtikinik lek li ermanoetike xchiʼuk ti xilik kʼuchaʼal yamigoik xchiʼuk stotik li Jeovae, ti maʼuk noʼox xilik kʼuchaʼal Sdiosike. Taje jaʼ li kʼusi mas tsots skʼoplal laj kilkutike, jaʼ mu masuk tsots skʼoplal laj kilkutik ti xchanik li jkʼopkutike».

¹⁴ Xi to chal li Samuele: «Sventa tsotsunkutik-o ta mantal xchiʼuk li kajnile, chibatkutik ta tsobajeletik li ta jkʼop jtukutike. Toj ep kʼusitik ta jpaskutik xchiʼuk chilubkutik tajek. Pe laj yakʼbunkutik bendision Jeova ta skoj ti laj kakʼbekutik yipale. Yuʼun yoxvoʼal li kalab jnichʼnabkutike chtunik ta tsʼakal ora. Jaʼ yuʼun ta jtojbekutik ta vokol li Jeovae».

15. ¿Kʼu yuʼun kʼot ta nopel yuʼun Kristina ti mas to xuʼ xtun ta stojolal Jeova mi bat ta jun tsobobbail li ta kʼop bu nakalike?

¹⁵ Kʼalal chchʼiik xa tal li alab nichʼnabiletike, xuʼ van xakʼik venta ti jaʼ mas lek chaʼiik chtunik ta stojolal Jeova ta junuk tsobobbail li ta kʼop ti mas xaʼiike. Mi jech kʼot ta pasele, mu me lekuk ti pʼajbil xaʼi sbaik li totil meʼiletike. Xi chal jun ermana ti Kristina sbie: «Xkaʼi jutuk li skʼop jtot jmeʼe, pe vokol tajek chkaʼi yaʼibel smelolal li kʼusi chalik ta tsobajeletike. Kʼalal 12 xa ox jabilale libat ta jun mukʼta tsobajel li ta kʼop bu nakalunkutike. Jaʼ to te laj kakʼ venta ti yakal chkaʼi li kʼusi melele. Jech noxtok, kʼalal la jpas orasion li ta kʼop taje, ¡jaʼ to sba velta laj kaʼi ti lokʼ ta koʼonton li kʼusi laj kalbe Jeovae! (Ech. 2:11, 41). Taje jaʼ li kʼusi yan la skoltaun yoʼ lekuk li kʼusi xkʼot ta nopel kuʼune». Kʼalal la sta 18 sjabilal li Kristinae, la xchiʼin ta loʼil li stot smeʼe xchiʼuk kʼot ta nopel yuʼun ti chbat ta yan tsobobbail ti jaʼ li ta kʼop bu xa nakalik avie. Xi to chal li Kristinae: «Ep tajek kʼusi la stij koʼonton spasel kʼalal lik jchan mantal li ta kʼop taje». Ta tsʼakal jutuke, och ta prekursora xchiʼuk jaʼ xmuyubaj-o.

16. ¿Kʼu yuʼun xmuyubaj Nadia ti te kom ta stsobobbail stot smeʼe?

¹⁶ Kerem tseb, ¿mi jaʼ van mas lek chavaʼi ti xabat ta junuk tsobobbail li ta kʼop bu nakaloxuke? Mi jaʼ jeche, jakʼbo aba kʼu yuʼun. ¿Mi jaʼ van ta skoj ti yuʼun chakʼan tstsatsub ti kʼu yelan xavil aba xchiʼuk li Jeovae? (Sant. 4:8). ¿O mi yuʼun chakʼan ti mu xa yiloxuk kʼusitik chapas li atot ameʼe o ti mu xakʼan xavakʼbe jutuk yipal li ta tsobobbaile? Kʼelavil kʼusi chal Nadia, ti chtun xa ta Betel avie: «Kʼalal chex kerem tsebunkutik toʼox xchiʼuk li jchiʼiltak ta vokʼele, ta toʼox jkʼan chibatkutik ta jun tsobobbail li ta kʼop bu nakalunkutike». Pe li stot smeʼike snaʼojik ti maʼuk xa te chchʼiik ta mantal mi batik ta yan tsobobbaile. Xi laj yakʼ venta li Nadiae: «Ta jtojbekutik tajek ta vokol jtot jmeʼkutik ti laj yakʼbeik yipal sventa la xchanubtasunkutik li ta skʼopike xchiʼuk ti muʼyuk xakʼunkutik batel li ta yan tsobobbaile. Jaʼ jech mas lekub jkuxlejalkutik xchiʼuk jaʼ jech la jkoltakutik-o yan krixchanoetik sventa xojtikinik li Jeovae».

17. 1) ¿Buchʼu yakʼojbe sbain xchanubtasel Jeova li alab nichʼnabiletike? 2) ¿Kʼusi xuʼ spasik totil meʼiletik mi tskʼanik koltael chaʼiike?

¹⁷ Li Jeovae jaʼ yakʼojbe ta sba xchanubtasel ta mantal yalab xnichʼnabik li totil meʼiletike, maʼuk yakʼojbe ta sba li mukʼtot yayailetike o li yan krixchanoetike (kʼelo Proverbios 1:8; 31:10, 27, 28). Pe kʼalal mu snaʼik lek xkʼopojik li  ta skʼop xa yalab xnichʼnabike xuʼ van skʼanik koltael sventa xkʼot ta yoʼonton yuʼunik li kʼusi chalbeike. Kʼalal tskʼanik koltael li totil meʼiletike maʼuk skʼan xal ti yuʼun mu xa skʼan xchanubtasik li yalab xnichʼnabike. Moʼoj, ti jech tskʼanik koltaele jaʼ sventa jechuk-o ‹stukʼibtasik, sventa xchabiik xchiʼuk xalbeik mantal jech kʼuchaʼal tskʼan li Jeovae› (Efes. 6:4). Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ sjakʼbeik moletik ta tsobobbail ti kʼuxi xuʼ spasik li yichʼel ta mukʼ Dios ta yutsʼ yalalike. Jech noxtok, xuʼ van skʼanbeik koltael yoʼ x-albatik ti kʼuxi xuʼ lek saʼ yamigo li yalab xnichʼnabike.

18, 19. 1) ¿Kʼuxi xuʼ skoltaik alab nichʼnabiletik li yan ermanoetike? 2) ¿Kʼusi skʼan spasik-o li totil meʼiletike?

¹⁸ Sventa skolta yalab xnichʼnabik li totil meʼiletike, xuʼ van xalbeik yan utsʼ alaliletik ti akʼo xchiʼinatik kʼalal tspasik li yichʼel ta mukʼ Dios ta yutsʼ yalalike. Epal kerem tsebetike oy kʼusi lek chchanik kʼalal chlokʼik ta cholmantal xchiʼuk yan ermanoetike xchiʼuk kʼalal oy kʼusi jmoj tspasike (Prov. 27:17). Xi chal Shan ti laj kalbetik skʼoplal jlikel toe: «Xvul to ta jol ti oyikun tajek ta yoʼontonik li ermanoetike. Kʼalal tskoltaikun ta xchapanel li jpartee, mas to ep kʼusi ta jchan. Xchiʼuk ta jkʼupin tajek li kʼusi ta jpaskutik sventa jchʼay koʼontonkutike».

¹⁹ Li ermanoetik ti tskoltaik li totil meʼiletike skʼan me stijbeik yoʼonton alab nichʼnabiletik ti akʼo yichʼ ta mukʼ li stot smeʼike. ¿Pe kʼuxi xuʼ spasik taje? Jaʼ ti lekuk xalbeik skʼoplal li totil meʼiletike xchiʼuk mu me lekuk ti jaʼ xa oy ta sba chaʼiik xchanubtasel li alab nichʼnabiletike. Jech noxtok, skʼan me mu kʼusi spasik ti xuʼ van chopol xilik li ermanoetike xchiʼuk li krixchanoetike (1 Ped. 2:12). Akʼo mi tskʼanbeik yan krixchanoetik sventa xichʼik koltael li yalab xnichʼnabike, jaʼ me oy-o ta sbaik xchanubtasel ta sventa li kʼusi melele. Skʼan me jechuk-o skʼelik kʼu yelan chichʼik koltael yuʼun yan ermanoetik li yalab xnichʼnabike.

20. ¿Kʼuxi xuʼ skolta yalab xnichʼnabik sventa xkʼotik ta tukʼil yajtuneltak Jeova?

²⁰ Totil meʼiletik, albeik Jeova ti akʼo skoltaoxuke xchiʼuk jechuk-o akʼik persa ti bu kʼalal xuʼ avuʼunike (kʼelo 2 Crónicas 15:7). Jaʼuk mas tsots skʼoplal xavilik ti lekuk xil sbaik xchiʼuk Jeova li avalab anichʼnabike, maʼukuk me li kʼusi lek chavaʼiike. Akʼbeik tajek yipal skʼelel kʼuxi xuʼ lek xkʼot ta yoʼontonik li mantale. Pato avoʼontonik ti xuʼ xkʼotik ta yajtuneltak Jeovae. Kʼalal mi la spasik li kʼusi chal Vivliae xchiʼuk kʼalal mi la xchanik li alekil talelalike, jaʼ me jech chavaʼi abaik kʼuchaʼal li jtakbol Juan ti xi laj yalbe skʼoplal li xnichʼnab ta mantale: «Muʼyuk [kʼusi] yan ti jech ximuyubaj yuʼun jech kʼuchaʼal liʼe: ti chkʼot ta jchikin ti yakal chanavik-o ta stojolal kʼusi melel li jnichʼnabe» (3 Juan 4).