1, 2. 1) ¿Kʼu yelan laj yil Jesus li Mantaletik yuʼun Diose? 2) ¿Kʼusi chakʼ ta ilel ti mu jechuk yakal chchʼunik mantal li jfariseoetik xchiʼuk li jchanubtasvanejetik ta Mantale?

MU LABALUK chkaʼitik ti skʼanoj tajek Smantal Moises li Jesuse, yuʼun snaʼoj ti jaʼ yakʼoj ta naʼel stuk li Jeovae. Li Vivliae yaloj xa onoʼox ti skʼanoj tajek Mantaletik li Jesuse, yuʼun xi chale: «Dios cuʼun, jaʼ lec chavil ti jpas cʼusi chacʼane, ti oy ta coʼnton ta jchʼun li amantale» (Sal. 40:8). Skotol li kʼusitik laj yal xchiʼuk la spas li Jesuse laj yakʼ ta ilel ti lekik, melelik xchiʼuk ti chkʼot ta pasel li kʼusi chal li Mantaletike (Mat. 5:17-19).

² Li Jesuse laj van yat tajek yoʼonton kʼalal laj yil ti mu jechuk chchʼunik Mantaletik li jchanubtasvanejetik ta Mantal xchiʼuk li jfariseoetike. Yuʼun jaʼ noʼox chchʼunik ti bu kʼunik noʼox ta pasel chaʼiike, jaʼ yuʼun xi laj yal li Jesuse: «Chavakʼik li diesmo ta sventa alavena, inojo xchiʼuk kominoe». Pe, ¿kʼusi ti muʼyuk yakal tspasike? Jaʼ ti muʼyuk yakalik «spasel li kʼusitik mas tsots skʼoplal ta Mantale, jaʼ xkaltik, li tukʼilale, li xkʼuxul oʼontonale xchiʼuk li xchʼunel oʼontonale» (Mat. 23:23). Li stukike mu xaʼibeik lek smelolal li Mantaletike xchiʼuk jaʼ mas tsots skʼoplal chaʼi  sbaik. Pe li Jesuse xojtikin lek li Mantaletike xchiʼuk snaʼoj kʼusi chakʼ ta chanel ta sventa li Jeovae.

3. ¿Kʼusi ta jkʼeltik batel li ta xchanobil liʼe?

³ Li avie maʼuk xa ta jchʼuntik li Smantaltak Moisese (Rom. 7:6). Pe, ¿kʼu yuʼun laj yakʼ ta tsʼibael ta Vivlia li Jeovae? Veno, maʼuk sventa xlik jchanbetik skʼoplal skotol li kʼusi chale, yuʼun jaʼ sventa xkaʼibetik smelolal xchiʼuk yoʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik «li kʼusitik mas tsots skʼoplal ta Mantale». Jnopbetik skʼoplal liʼe, ¿kʼusi beiltaseletik xuʼ jtatik kʼalal ta jchanbetik skʼoplal li jteklumetik sventa nakʼobbaile? Li ta xchanobil echʼe laj jkʼeltik kʼusi skʼan spas li buchʼu mu yolbajuk milvan yoʼ xkʼuxubinate. Pe li ta xchanobil liʼe, jaʼ chakʼ ta ilel kʼusi chakʼ jchantik ta sventa Jeova li jteklumetik sventa nakʼobbaile xchiʼuk ti kʼu yelan xuʼ jchanbetike. Jech xtok, ta jtakʼtik batel oxib sjakʼobiltak: ¿Kʼusi chakʼ ta ilel li jteklumetik sventa nakʼobbail ta sventa li xkʼuxul yoʼonton Jeovae? ¿Kʼu yelan chil kuxlejal li Jeovae? Xchiʼuk, ¿kʼu yelan chakʼ ta ilel li stukʼilal Jeovae? Kʼalal ta jkʼeltik batele, nopbo skʼoplal kʼu yelan xuʼ xachanbe li Jtotik ta vinajele (kʼelo Efesios 5:1).

4, 5. 1) ¿Kʼusi la spasik ta voʼne yoʼ xuʼ anil noʼox xkʼotik li ta lumetik sventa nakʼobbaile? 2) ¿Kʼusi chakʼ jchantik ta sventa li Jeovae?

⁴ Li Jeovae la skʼel kʼuxi xuʼ anil xkʼotik li ta vakib jteklumetik sventa nakʼobbaile. Jaʼ yuʼun laj yakʼ ti oyuk oxib lumetik sventa nakʼobbail ta jujot stiʼil li ukʼum Jordane. Koliyal taje xuʼ anil noʼox xchiʼuk mu vokoluk chkʼot li buchʼu milvane (Núm. 35:11-14). Jaʼ yuʼun, li j-israeletike skʼan lek xchʼubaik li sbelel jteklumetik taje (Deut. 19:3). Maʼuk noʼox, yuʼun li judaetike nopem xaʼiik chakʼik letreroetik yoʼ snaʼik bu xuʼ chbat snakʼ sba li buchʼu milvane. Koliyal taje, li jmilvaneje muʼyuk chbat snakʼ sba ta yan lum ti bu xuʼ chlik yichʼ ta mukʼ li jecheʼ diosetike.

⁵ Li Jeovae laj yal ti skʼan xichʼ milel li buchʼu yolbaj milvane, yan li buchʼu mu yolbajuk milvane chkʼuxubinat xchiʼuk chchabiat. Xi laj yal jun vinik ti chchanbe skʼoplal li Vivliae: «Skotol li kʼusi laj yichʼ chapanele kʼun ta pasel xchiʼuk kʼun ta aʼibel smelolal. Taje chakʼ ta ilel li kʼuxubinel yuʼun li Diose». Li Jeovae muʼyuk chakʼbe svokol li yajtuneltake yuʼun «lek tajek chkʼuxubinvan» (Efes. 2:4).

6. ¿Kʼusi jelelik-o li jfariseoetik xchiʼuk li Jeovae?

⁶ Li jfariseoetike mu jechuk tspasik kʼuchaʼal li Jeovae, yuʼun mu xkʼuxubinik li yantike. Li judaetike nopem xaʼiik ti muʼyuk bu tspasik ta perton jun krixchano mi oxib xa ox velta koʼol tspas smule. Jaʼ yuʼun, yoʼ xakʼik venta ti muʼyuk lek li kʼusi yakal tspasik li judaetike, li Jesuse laj yalbe skʼoplal jun jfariseo xchiʼuk jun jtsob patan ti yakal tspasik orasione. Li jtsob patane yakal tskʼanbe ta orasion Dios ti akʼo xkʼuxubinate, yan li jfariseoe xi yakal chale: «Dios, ta jtojbot ta vokol ti  mu jechukun kʼuchaʼal skotol li [yantik] ti j-elekʼetike, ti muʼyuk stukʼilike, ti tsloʼla snup xchiʼilike ti mi jaʼuk xikoʼolaj kʼuchaʼal li jtsobpatan liʼe». Li jfariseoetike mu persauk chilik ti xkʼuxubinik li yantike, yuʼun «muʼyuk sbalil chilik» (Luk. 18:9-14).

7, 8. 1) ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik Jeova mi oy buchʼu tsaʼ smul ta jtojolaltike? 2) ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti bikʼituk xkakʼ jbatik yoʼ xij-akʼvan ta pertone?

⁷ Mu me jpastik jech kʼuchaʼal li jfariseoetike, jaʼ lek jchanbetik stalelal Jeova xchiʼuk jnaʼuk xijkʼuxubinvan (kʼelo Kolosenses 3:13). Jtos ti kʼusi xuʼ jpastike jaʼ ti lekuk noʼox jtalelaltik sventa kʼunuk xaʼiik skʼanbutik perton li yantike (Luk. 17:3, 4). Xi jakʼbe jbatike: «¿Mi chkakʼbe yil yantik ti ta jpasbeik perton skotol veltae? ¿Mi oy ta koʼonton spasbel perton li buchʼu tsaʼ smul ta jtojolale?».

⁸ Yoʼ xkakʼtik ta perton li yantike skʼan bikʼituk xkakʼ jbatik. Li jfariseoetike mu x-akʼvanik ta perton ta skoj ti tsots skʼoplal chaʼi sbaike. Pe li yajtunelutik Jeovae skʼan bikʼit xkakʼ jbatik xchiʼuk ti jaʼuk ‹mas tsots skʼoplal xkiltik li yantike› xchiʼuk ti xij-akʼvanutik ta pertone (Filip. 2:3). Xiuk jakʼbe jbatike: «¿Mi bikʼit chkakʼ jba jech kʼuchaʼal li Jeovae?». Mi jech ta jpastike, mas me kʼun chaʼiik yoʼ skʼanbutik perton; jaʼ jech li voʼotik eke, mas me kʼun chkaʼitik yakʼel ta perton. Jaʼ yuʼun skotoluk ora kakʼtik ta ilel xkʼuxul koʼontontik xchiʼuk mu aniluk xij-ilin (Ecl. 7:8, 9).

9. ¿Kʼusi la spas Jeova yoʼ xakʼik venta li j-israeletik ti chʼul li kuxlejale?

⁹ Jun srasonal ti kʼu yuʼun laj yichʼ akʼel li lumetik sventa nakʼobbaile, jaʼ sventa mu xkom ta sbaik li xchʼichʼel jun krixchanoe (Deut. 19:10). Li Jeovae skʼanoj tajek li kuxlejale, jaʼ yuʼun spʼajoj «li bochʼo tsmil xchiʼil ti muʼyuc smule» (Prov. 6:16, 17). Ta skoj ti tukʼ xchiʼuk chʼul li Diose, jaʼ jun tsatsal mulil chil mi oy buchʼu tsmil junuk krixchano akʼo mi mu yolbajuk jech la spas. Akʼo mi jech, xuʼ xichʼ kʼuxubinel, pe skʼan xalbe li bankilaletik li kʼusi kʼot ta pasele. Mi laj yakʼik venta ti mu yolbajuk la spase, te chnaki li ta lum sventa nakʼobbaile jaʼ to mi cham li bankilal palee. Taje jaʼ skʼan xal ti xuʼ van te xkom sjunul xkuxlejale. Ti jech laj yakʼ lumetik sventa nakʼobbail li Jeovae, jaʼ sventa xakʼik venta j-israeletik ti chʼul li kuxlejale. Yoʼ stojbeik ta vokol li Buchʼu laj yakʼ li xkuxlejale, skʼan skʼelik lek li kʼusitik tspasik yoʼ mu xakʼik ta vokol li xkuxlejal yantike.

10. Jech kʼuchaʼal laj yal li Jesuse, ¿kʼuxi laj yakʼik ta ilel li jchanubtasvanejetik ta Mantal xchiʼuk jfariseoetik ti muʼyuk chʼul chilik li kuxlejale?

¹⁰ Muʼyuk la xchanbeik stalelaltak Jeova li jchanubtasvanejetik ta Mantal xchiʼuk li jfariseoetike, jaʼ yuʼun, xi albatik yuʼun Jesus ta skoj ti muʼyuk chʼul chilik li kuxlejale: «La apojbeik li syaveal yojtikinobile. Muʼyuk la-ochik li voʼoxuke xchiʼuk la amakik ta be xtok li buchʼutik yakal xaʼox ch-ochike» (Luk. 11:52). Li kʼusi skʼan spasik jechuke, jaʼ ti skoltaik li krixchanoetik yoʼ xojtikinik li Skʼop Diose xchiʼuk yoʼ staik li kuxlejal  sbatel osile, pe mu jechuk la spasik, yuʼun mu xakʼik ti stsʼakliik batel Jesus ti jaʼ li «Bankilal Jbeiltasvanej sventa kuxlejale» (Ech. 3:15). Kʼalal jech tspasik li jchanubtasvanejetik ta Mantal xchiʼuk li jfariseoetike, chakʼ ta ilel ti muʼyuk tsots skʼoplal chilik li kuxlejal xchiʼuk li xchiʼiltakike, yuʼun ¡chopolik tajek xchiʼuk muʼyuk xkʼuxul yoʼontonik!

11. 1) ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel li jtakbol Pablo ti chʼul chil li kuxlejale? 2) ¿Kʼusi xuʼ skoltautik yoʼ jcholtik mantal jech kʼuchaʼal li jtakbol Pabloe?

¹¹ Mi mu jkʼantik ti jechutik kʼuchaʼal li jbeiltasvanejetik ta mantale, skʼan xij-ichʼvan ta mukʼ xchiʼuk skʼan chʼuluk xkiltik li kuxlejal jech kʼuchaʼal chil li Jeovae. Li jtakbol Pabloe laj yakʼbe yipal yoʼ xcholbe mantal epal krixchanoetik, jaʼ yuʼun xi laj yale: «Muʼyuk jmul ta sventa li xchʼichʼel skotol krixchanoetike» (kʼelo Echos 20:26, 27). Li stuke la xchol mantal ta skoj ti skʼanoj li krixchanoetike xchiʼuk ti chʼul chilbe li xkuxlejalike, maʼuk ta skoj ti laj yichʼ sujel o sventa mu chopoluk xaʼi sbae (1 Kor. 9:19-23). Li voʼotik eke skʼan jechuk xkiltik li kuxlejal jech kʼuchaʼal chil li Jeovae, yuʼun ‹li kʼusi tskʼane jaʼ ti sutes yoʼonton skotolike› (2 Ped. 3:9). ¿Mi jaʼ jech oy ta avoʼonton ek? Yuʼun mi mas chkʼuxubaj ta koʼontontik li krixchanoetike, ta sjunul me koʼonton ta jcholtik mantal xchiʼuk xkuxet noʼox me koʼonton chkaʼitik.

12. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal chkiltik ti ta jchabi jbatike?

¹² Mi chʼul chkiltik li kuxlejale xchiʼuk mi jaʼ jech chkiltik kʼuchaʼal chil li Jeovae, ta jkʼel jbatik lek ti kʼu yelan chij-abteje; jech kʼuchaʼal ta svaʼanel salonetik o ta yan abtelaletik. Jech xtok, ta me xkichʼ jpʼijiltik kʼalal ta jtsʼot jkarotike. Taje jaʼ li kʼusi mas tsots skʼoplale. Ta skoj ti toj lek kʼusitik tspas skotol ora li Jeovae, skʼan jechuk jpastik ek. Li buchʼutik baʼyel skʼan jech spasike jaʼ li moletik ta tsobobbaile, yuʼun skʼan xchabi sbaik xchiʼuk xchabiik li yantike (Prov. 22:3). Jaʼ yuʼun skʼan jchʼuntik mi oy junuk mol ta tsobobbail chalbutik ti oy kʼusi skʼan jpastik yoʼ jchabi jbatike (Gal. 6:1). Mi jaʼ jech chkiltik li kuxlejal jech kʼuchaʼal chil Jeovae muʼyuk ‹chkom ta jbatik mi oy buchʼu chchame›.

13, 14. ¿Kʼusi skʼan spasik li bankilaletik ta Israel yoʼ xakʼik ta ilel li stukʼilal Jeovae?

¹³ Li bankilaletik ta Israele albatik yuʼun Jeova ti akʼo tukʼuk xchapanvanik jech kʼuchaʼal chal li smantaltake. Jaʼ yuʼun, baʼyel skʼan snaʼik lek li kʼusi kʼot ta pasele xchiʼuk skʼan skʼelik lek kʼu toʼox yelan li xkuxlejale xchiʼuk li stalelaltak yoʼ snaʼik mi chkʼuxubinik li buchʼu milvane. Jech xtok, sventa xakʼik ta ilel li stukʼilal Jeovae skʼan skʼelik baʼyuk kʼu yuʼun ti milvane (kʼelo Números 35:20-24). Pe, ¿kʼusi van skʼan spasik mi oy buchʼu chal ti yuʼun yolbaj milvane? Skʼan oyuk chaʼvoʼ o mas testigoetik sventa xalik ti yuʼun jech kʼot ta pasel ta melele (Núm. 35:30).

¹⁴ Jech kʼuchaʼal chkiltike, mi laj yaʼiik xa ox li kʼusi kʼot ta pasele, li bankilaletike skʼan snopbeik skʼoplal ta stojolal li krixchanoe maʼuk xa noʼox li smul spasoje. Jech xtok, skʼan oyuk spʼijilik sventa maʼuk noʼox stsakik ta venta li kʼusi snaʼojike, yuʼun skʼan sabeik lek skʼoplal. Sventa spas yuʼunik skotol taje, skʼan skʼanbeik li xchʼul espiritu Jeovae, vaʼun, jaʼ me jech chakʼik ta ilel xkʼuxul yoʼontonik xchiʼuk tukʼ me chchapanvanik (Éx. 34:6, 7).

15. ¿Kʼu yelan laj yil Jesus li jpas muliletike xchiʼuk kʼu yelan chilik li jfariseoetike?

¹⁵ Li jfariseoetike jaʼ noʼox tskʼelik li kʼusi chopol spasoj li jun krixchanoe maʼuk li kʼusi oy ta yoʼonton ta melele. Jaʼ yuʼun, kʼalal ay ta jun mukʼta veʼel ta sna Mateo li Jesuse, li jfariseoetike xi la sjakʼbeik li yajtsʼaklomtak Jesuse: «¿Kʼu yuʼun chchiʼin ta veʼel jtsobpatanetik xchiʼuk jpasmuliletik li jchanubtasvanej avuʼunike?». Pe xi la stakʼ stuk li Jesuse: «Muʼyuk bu chtun yuʼunik doktor li buchʼutik muʼyuk ipike, jaʼ noʼox chtun yuʼunik li buchʼutik ipike. Batanik chaʼa, bat aʼibeik kʼusi smelolal liʼe: ‹Jaʼ ta jkʼan li kʼuxubinele,  maʼuk li milbil matanale›. Yuʼun maʼuk tal jtak ta ikʼel li buchʼutik tukʼike, jaʼ tal jtak ta ikʼel li jpasmuliletike» (Mat. 9:9-13). ¿Mi yuʼun lek chil jpasmuliletik li Jesuse? Moʼoj, yuʼun li kʼusi tskʼane jaʼ ti akʼo sutes yoʼontonike. Taje jaʼ li kʼusi laj yalbe skʼoplal kʼalal la xchol mantale (Mat. 4:17). Ta skoj ti pʼij tajek li Jesuse laj yakʼ venta ti oy ta yoʼontonik sjel xkuxlejalik li junantik «jtsobpatanetik xchiʼuk jpasmuliletike». Kʼalal ay ta sna Mateo li Jesuse maʼuk noʼox yuʼun te bat ta veʼel, yuʼun jaʼ ta skoj ti te oyik li buchʼutik tstsʼakliate (Mar. 2:15). Pe li jfariseoetike maʼuk chchanbeik li stalelal Jesuse, yuʼun jaʼ noʼox tskʼelik kʼusi chopol chbat ta pasel yuʼun li krixchanoetike. Jech kʼuchaʼal chkakʼtik ventae, akʼo mi chichʼik ta mukʼ yalojik li Diose, pe muʼyuk chakʼik ta ilel li stalelaltake.

16. ¿Kʼusi skʼan stsakik ta venta li moletik ti oy ta sbaik xchapanel li buchʼu spasoj tsots smule?

¹⁶ Li avi eke, skotol li moletik ta tsobobbaile skʼan xchanbeik li Jeovae, yuʼun li stuke «scʼanoj li bochʼo tucʼ cʼusi tspase» (Sal. 37:28). Sventa spas yuʼunik li moletik ti oy ta sbaik xchapanel taje, skʼan baʼyel sabeik lek skʼoplal yoʼ snaʼik mi ta melel la spas tsots smul li jun ermanoe. Mi jaʼ jeche, jaʼ tstsakik ta venta li beiltaseletik ta Vivlia yoʼ xchapanike (Deut. 13:12-14). Jaʼ yuʼun li moletike skʼan skʼelik mi ta melel sutesoj xa yoʼonton li buchʼu la spas tsots smule. Pe taje maʼuk kʼun ta pasel, yuʼun skʼan skʼelik lek kʼu yelan tspas li stalelale, li kʼusi tsnop ta sventa li kʼusi spasoje xchiʼuk li kʼusi oy ta yoʼontone (Apok. 3:3). Sventa xuʼ xichʼ kʼuxubinel li jun ermanoe, skʼan sutes yoʼonton ta melel. *

17, 18. ¿Kʼuxi xuʼ snaʼik li moletik mi ta melel sutesoj xa yoʼonton li buchʼu spasoj tsots smule? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

¹⁷ Li Jeova xchiʼuk Jesuse snaʼojik li kʼusi oy ta yoʼonton li jun krixchanoe, pe jaʼuk li moletik ta tsobobbaile muʼyuk. Jaʼ yuʼun, ¿kʼuxi xuʼ snaʼik mi ta melel sutesoj xa yoʼonton li buchʼu spasoj tsots smule? Baʼyel skʼan skʼanbeik Jeova ti akʼo x-akʼbat spʼijilik yoʼ xaʼibeikuk lek smelolale (1 Rey. 3:9). Xchibal, skʼan skʼelik li Vivlia xchiʼuk li vunetik slokʼesoj li j-abtel ti tukʼ yoʼontone. Jaʼ jech chakʼik venta mi ‹chat yoʼonton ta sventa balumil› o mi ‹chat yoʼonton jech kʼuchaʼal tskʼan Dios› li buchʼu spasoj smule, jaʼ xkaltik, mi sutesoj xa yoʼonton ta melel (2 Kor. 7:10, 11). Yuʼun li ta Vivliae chal kʼu yelan tspas stalelal jun krixchano kʼalal mi sutesoj xa yoʼonton ta melele.

¹⁸ Yoxibal, skʼan skʼelik kʼu toʼox yelan stalelal li jun jpasmulile xchiʼuk ti kʼu yelan xkuxlejal li avie. Xi ch-albat skʼoplal ta Vivlia li Jesus ti jaʼ jolil sventa tsobobbaile: «Mu jaʼuc noʼox jech ta xchapan ti cʼu xʼelan ta xil ta sate; mu jaʼuc noʼox jech ta spas ti cʼu xʼelan chaʼay ta xchiquine. Tucʼ ta xchapan li bochʼotic mu snaʼ spoj sbaique; jaʼ chal cʼu xʼelan lec chcom li bochʼotic abul sbaique» (Is. 11:3, 4). Li Jesuse svaʼanoj moletik yoʼ xchabiik li tsobobbaile, jech xtok, tskolta yoʼ jechuk xchapanvanik jech kʼuchaʼal tspas stuke (Mat. 18:18-20). Ta jtojtik tajek ta vokol ti chkʼanvanik li moletik ta skoj ti chchanbeik li stalelal Jesuse. Xchiʼuk ti yakʼojbeik yipal skoltael ermanoetik yoʼ xkʼuxubin sbaik xchiʼuk ti oyuk tukʼilale.

19. ¿Kʼusi chchanubtasot li lumetik sventa nakʼobbaile?

¹⁹ Li Smantaltak Moisese yichʼoj «li yojtikinobil xchiʼuk li kʼusi melel» ta sventa Jeova xchiʼuk ta sventa li tukʼil beiltaseletik yuʼune (Rom. 2:20). Li lumetik sventa nakʼobbaile chakʼbe yil moletik ti kʼu yelan skʼan ‹tukʼ xchapanvanike›. Maʼuk noʼox, yuʼun chakʼbutik ta ilel ek ti skʼan oyuk ‹xkʼuxul koʼontontik xchiʼuk ti oyuk slekil koʼontontik ta stojolal li yantike› (Zac. 7:9). Akʼo mi muʼyuk xa ta jchʼuntik li Smantaltak Moisese, tsots-o skʼoplal chil Jeova li tukʼilal xchiʼuk li kʼuxubinel yuʼune. ¡Jaʼ jun mukʼta matanal ti xuʼ xijtun ta stojolal li Jeovae! Jaʼ yuʼun jchanbetik li stalelaltake xchiʼuk jaʼuk xkʼot ta jpojobbailtik.