1, 2. 1) ¿Kʼusi la stakʼ Jesus kʼalal albat yuʼun Pedro ti akʼo xkʼuxubin sbae? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale). 2) ¿Kʼu yuʼun ti jech la stakʼbee?

LI Jesuse laj yalbe yajchankʼoptak ti persa chil svokol xchiʼuk ti ta xichʼ milele, li stukike mu chʼunbaj laj yaʼiik yuʼun smalaojik ti jaʼ chchaʼta yav yuʼun li ajvalilal ta Israele. Jech oxal, li jtakbol Pedroe xi laj yalbe li Jesuse: «Oyuk slekil avoʼonton ta atojolal, Kajval; ta batsʼi melel mu jechuk chkʼot ta atojolal taje». Pe xi la stakʼ li Jesuse: «¡Akʼo aba ta jpat Satanas! Chamakbun kok, yuʼun maʼuk chanop li snopben Diose, jaʼ chanop li snopben krixchanoetike» (Mat. 16:21-23; Ech. 1:6).

² ¿Kʼusi laj yakʼ ta ilel Jesus ti vaʼ yelan la stakʼe? Jaʼ ti jelel li kʼusi tsnop Jeova xchiʼuk li snopben balumile (1 Juan 5:19). Li kʼusi laj yal Pedroe jaʼ chakʼ ta ilel li stalelal balumile, pe li Jesuse te ta sjol ti maʼuk jech li kʼusi oy ta yoʼonton Stote. Yuʼun snaʼoj ti persa chil svokol xchiʼuk ti chichʼ milel jech kʼuchaʼal tskʼan li Jeovae. Li Jesuse jaʼ oy ta yoʼonton tspas li kʼusi tskʼan Stote, jaʼ yuʼun jamal laj yakʼ ta ilel ta skʼopojel ti jpʼel ta yoʼonton tspʼaj li snopben balumile.

3. ¿Kʼu yuʼun tsots chkaʼitik spasel li kʼusi oy ta yoʼonton Jeovae?

 ³ Li voʼotik une, ¿mi jaʼ jech jnopbetik kʼuchaʼal li Jeovae o mi jaʼ jech kʼuchaʼal li snopben balumile? Melel ti yakal xa ta jkuxlebintik li smantaltak Jeovae. Pe ¿kʼu van yelan oy li jnopbentike? ¿Mi chkakʼtik persa ti jechuk jnopbentik kʼuchaʼal li Jeovae? Skʼan jechuk-o xkakʼ kipaltik yoʼ koʼoluk li jnopbentike. Pe jaʼ mu vokoluk chkaʼitik ti jechuk xlik jnoptik kʼuchaʼal li balumile. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun oy ta jujot li xchopol espiritu balumile (Efes. 2:2). Li snopben balumil xtoke xuʼ sloʼla koʼontontik sventa stikʼ ta jnopbetik ti masuk tsots skʼoplal xkaʼi jbatike. Ta melel, tsots chkaʼitik sventa jechuk jnopbetik kʼuchaʼal li Jeovae, pe jaʼ kʼun tajek chkaʼitik ta chanbel li snopben balumile.

4. 1) ¿Kʼusi chkʼot ta pasel mi jaʼ laj kakʼtik akʼo sventain jnopbentik li balumile? 2) ¿Kʼuxi tskoltautik li xchanobil liʼe?

⁴ Mi jaʼ laj kakʼtik akʼo sventain jnopbentik li sba balumile, xuʼ me jaʼ xbat ta koʼontontik li kʼusi ta jkʼan jtuktike xchiʼuk ti xlik jnop jtuktik li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole (Mar. 7:21, 22). Jech oxal, toj tsots me skʼoplal ti jaʼuk jchanbetik li snopben Jeovae, maʼuk li snopben krixchanoetike. Taje jaʼ tskoltautik li xchanobil liʼe. Ta jkʼeltik batel xtok ti xuʼ kolemutik-o mi jaʼ jech jnopbentik kʼuchaʼal li Jeovae, yuʼun te chkakʼtik venta ti ta jtabetik sbalile. Ta jkʼeltik xtok kʼusi xuʼ jpastik sventa mu jaʼuk sventain jnopbentik li sba balumile. Li ta yan xchanobile ta jchantik kʼuxi xuʼ koʼoluk jnopbentik xchiʼuk Jeova ta jeltos kʼusitik.

5. ¿Kʼu yuʼun oy junantik krixchanoetik ti mu skʼanik albel li kʼusi skʼan spasike?

⁵ Junantik krixchanoetike mu skʼanik ti oyuk buchʼu x-albatik li kʼusi skʼan spasike. Xi chalike: «Mu jkʼan ti oy buchʼu xalbun li kʼusi skʼan jpase». ¿Kʼu yuʼun ti jech chalike? Yuʼun tskʼan van tsnop stukik li kʼusi xuʼ spasike, taje muʼyuk chopol ti jech tsnopike. Jech xtok, mu skʼanik van ti pasbilik xa ta mantale xchiʼuk mu skʼanik ti koʼoluk xa xvinajik xchiʼuk li yantike. *

6. 1) ¿Kʼusi yakʼojbutik li Jeovae? 2) ¿Mi jaʼ skʼan xal ti kolemutik ta spasel skotole?

⁶ Kʼalal ta jchanbetik snopben li Jeovae, maʼuk me skʼan xal ti mu xa xuʼ xkal li kʼusi ta jnoptike o ti jeltik ta j-echʼel li jtalelaltike. Jech kʼuchaʼal chal li 2 Korintios 3:17, «kolemik li buchʼutik yichʼojbeik li xchʼul espiritu Jeovae». Ta melel, li Jeovae laj yakʼ ti kolemutik sventa jtʼujtik ti kʼu yelan ta jkʼan jtalelaltike, li kʼusi ta jkʼan jtuktike xchiʼuk li kʼusi ta jkʼan ta jtatike. Pe taje maʼuk skʼan xal ti muʼyuk spajeb ti kʼu yelan kolemutike (kʼelo 1 Pedro 2:16). Jech oxal, li Jeovae oy ta yoʼonton ti jchʼuntik li beiltaseletik ta Vivlia kʼalal ta jnoptik mi lek li kʼusi ta jpastike o mi muʼyuk. ¿Mi chchukutik van tajek li kʼusi tskʼanbutike o mi ta jtabetik sbalil?

7, 8. ¿Mi jaʼ skʼan xal ti ep kʼusi chchukutik ta spasel kʼalal koʼol jnopbentik xchiʼuk li Jeovae?

⁷ Kalbetik junuk skʼelobil. Li totil meʼiletike chakʼ yipalik sventa lekuk kʼusi xakʼbeik xchan yalab xnichʼnabik yoʼ tukʼuk li kʼusi spasike, ti baxbolikuk ta abtele xchiʼuk ti snaʼuk stsakvanik ta mukʼe. ¿Mi toj echʼ noʼox tspajesvanik ti jech chalike? Moʼoj ta melel, yuʼun yakal tskolta yalab xnichʼnabik yoʼ lekuk xbat li xkuxlejalike. Vaʼun mi la sta svaʼlejik xchiʼuk mi kʼot yorail chikta komel li stot smeʼike, xuʼ xa snop stukik li kʼusi tspas ta xkuxlejalike. Mi jaʼ laj yakʼ ta  yoʼontonik spasel li kʼusi chanubtasatik yuʼun li stot smeʼike, jun noʼox yoʼontonik kʼalal oy kʼusi chkʼot ta nopel yuʼunike. ¿Kʼusi sbalil tstabeik? Jaʼ ti muʼyuk chil svokolike xchiʼuk muʼyuk tsvul yoʼontonik.

⁸ Li Jeovae jaʼ jun lekil totil ek ti oy ta yoʼonton ti lekuk xbat xkuxlejal li xnichʼnabtake (Is. 48:17, 18). Jech oxal, chakʼbutik lekil beiltaseletik sventa jnaʼtik kʼu yelan skʼan jpas jtalelaltik xchiʼuk ti kʼu yelan skʼan xkiltik li jchiʼiltaktike. Li Jeovae oy ta yoʼonton ti koʼoluk jnopbentike xchiʼuk ti tsotsuk skʼoplal xkiltik eke. ¿Mi mu xa kʼusi stakʼ jnoptik kʼalal jech chalbutike? Moʼoj, yuʼun mas chijpʼijub xchiʼuk tskoltautik yoʼ lekuk kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntik (Sal. 92:5; Prov. 2:1-5; Is. 55:9). Jech xtok, xijmuyubaj noʼox yuʼun li kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntike xchiʼuk oy noʼox yorail kuʼuntik ta spasel li kʼusi oy ta koʼonton jtuktike (Sal. 1:2, 3). Jamal xvinaj ti ep sbalil ta jtabetik mi jaʼ jech jnopbentik kʼuchaʼal li Jeovae.

9, 10. ¿Kʼu yuʼun chkaltik ti mas lek li snopben Jeova kʼuchaʼal li snopben balumile?

⁹ Li Jeovae lek tajek li kʼusitik chale, yan li snopben balumile mu jechuk, taje jaʼ yan srasonal ti ta jkʼan ta jchanbetik li snopbene. Li sba balumile chakʼ tojobtaseletik ta sventa li jtalelaltike, ti kʼu yelan skʼan xkil jbatik xchiʼuk li kutsʼ kalaltike xchiʼuk ta sventa li kabteltike. Pe ep ta veltae, mu koʼoluk ti kʼu yelan chal li Jeovae. Kalbetik junchibuk skʼelobil. Li krixchanoetik avie tspukbeik tajek skʼoplal ti tsotsuk jkʼoplal xkichʼtik ilele o ti muʼyuk la chopol li mulivajele. Bateltik xtoke, xi chichʼik albel li nupultsʼakaletike: «Mas me xamuyubajik mi chachʼak abaike o mi chatuchʼ anupunelik akʼo mi mu tsotsuk li akʼopike». Pe ¿mi mas van lek chtojobtasvan li sba balumil kʼuchaʼal li Vivliae?

¹⁰ Xi laj yal li Jesuse: «Li pʼijilale chvinaj ti tukʼ skʼoplal ta skoj li yabteltake» (Mat. 11:19). Li krixchanoetik avie ep tajek kʼusitik achʼ spasojik ti labalik sbae, akʼo mi jech, muʼyuk xijmuyubaj ta skoj ti muʼyuk lajem-o li vokoliletik jech kʼuchaʼal li paskʼope, li pʼajbaile o li choplejale. Jech xtok, lek tajek chilik li mulivajele, pe ¿mi yakʼoj van jun oʼontonal li ta utsʼ alaliletike, mi chʼayem van yuʼun li chameletike xchiʼuk li yan vokoliletike? Muʼyuk, yuʼun li krixchanoetike yakʼojik venta ti mas to yakʼoj vokolile. Pe jaʼuk li yajtuneltak Dios ti koʼol kʼusi tsnopik kʼuchaʼal li Jeovae jun noʼox yoʼonton li ta yutsʼ yalalike, muʼyuk tstaik chamel ta skoj li mulivajele xchiʼuk jun noʼox yoʼontonik xchiʼuk li yermanoik ta spʼejel balumile (Is. 2:4; Ech. 10:34, 35; 1 Kor. 6:9-11). ¿Mi mu jechuk chavil ti mas lek li snopben Jeova kʼuchaʼal li snopben balumile?

11. ¿Buchʼu laj yakʼ akʼo xbeiltasat li Moisese, xchiʼuk kʼusi sbalil la stabe?

¹¹ Li yajtuneltak Jeova ta voʼnee laj yakʼik venta ek ti jaʼ mas lek li snopben Dios kʼuchaʼal li snopben krixchanoetike. Kalbetik skʼoplal li Moisese. Li stuke ‹laj yichʼ chanubtasel ta skotol li spʼijil j-ejiptoetike›, akʼo mi jech, laj to skʼanbe Jeova ti akʼo x-akʼbat spʼijile (Ech. 7:22; Sal. 90:12). La skʼanbe vokol xtok ti akʼo x-akʼbat yil li beetik yuʼune o li kʼusi tskʼan tspase (Éx. 33:13). Ta skoj ti laj yakʼ sba ta beiltasel li Moisese, la skolta sba ta pasel li kʼusi oy ta yoʼonton Jeovae. Jech xtok, li Vivliae chal ti jaʼ jun vinik ti tsots xchʼunel yoʼonton echʼe (Evr. 11:24-27).

12. ¿Kʼusi la stsak ta venta jtakbol Pablo kʼalal oy kʼusi tsnop tspase?

¹² Li jtakbol Pabloe ep kʼusi xchanoj xchiʼuk pʼij tajek yuʼun snaʼ xkʼopoj ta chaʼtos kʼop (Ech. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3). Akʼo mi jech, kʼalal oy kʼusi la snop tspase, maʼuk la stsak ta venta li spʼijil krixchanoetike; jaʼ la spas li  kʼusi chal Skʼop Diose (kʼelo Echos 17:2; 1 Korintios 2:6, 7, 13). Jaʼ yuʼun, toj lek kʼusi kʼot ta pasel yuʼun li ta cholmantale xchiʼuk smalaoj tsta li kuxlejal sbatel osile (2 Tim. 4:8).

13. ¿Buchʼu oy ta sba snopel mi ta jkʼan koʼoluk jnopbentik jech kʼuchaʼal li Jeovae?

¹³ Jamal xvinaj ti mas to lek li snopben Jeova kʼuchaʼal li snopben balumile. Yuʼun lek chbat jkuxlejaltik xchiʼuk chakʼ jmuyubajeltik kʼalal jaʼ ta jchʼuntik li kʼusi chal Jeovae. Pe skʼan teuk ta joltik ti muʼyuk bu tsujutik sventa jpastik li kʼusitik chale. Jech xtok, muʼyuk tsujutik ek «li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoil» xchiʼuk li moletik ta tsobobbaile (Mat. 24:45; 2 Kor. 1:24). ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun voʼotik oy ta jbatik mi ta jkʼan ti koʼoluk jnopbentik kʼuchaʼal li Jeovae. ¿Kʼuxi van xuʼ jpastik taje?

14, 15. 1) Sventa jechuk jnopbentik kʼuchaʼal li Jeovae, ¿kʼusi li mas lek xuʼ jtikʼ ta jnopbentike? 2) Jech kʼuchaʼal chal Romanos 12:2, ¿kʼu yuʼun skʼan mu jtikʼ ta jnopbentik li snopben balumile? Albo junuk skʼelobil.

¹⁴ Xi chalbutik mantal Jeova li ta Romanos 12:2: «Mu xa me jechuk xapasik kʼuchaʼal tspas skotol li kʼusitik oy ta balumile; jaʼ lek jelo anopbenik sventa xjel atalelalik, sventa xavakʼ venta atukik li kʼusi leke, li kʼusi chʼambile xchiʼuk li kʼusi tukʼ tskʼan yoʼonton Diose». Liʼe chakʼ ta ilel ti xuʼ xkoʼolaj jnopbentik kʼuchaʼal li Jeovae akʼo mi jelel toʼox kʼusi tikʼil ta jnopbentik kʼalal muʼyuk toʼox kojtikinojtik mantale. Li kʼusitik echʼem ta jkuxlejaltik xchiʼuk li kʼusitik jchanojtik tale xuʼ onoʼox spasutik ta mantal jutuk. Pe li jnopbentike stakʼ chanubtasel xchiʼuk xuʼ xjel to batel. ¿Kʼuxi ta pasel? Jaʼ mi ta jkʼeltik li kʼusi ta jtikʼ ta jnopbentike. Jech oxal, mi jaʼ ta jnopbetik skʼoplal li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeovae, chlik kakʼtik venta ti lek li kʼusi chalbutike. Vaʼun, kʼun xa noʼox chkaʼitik sventa jechuk jnopbentik kʼuchaʼal li Diose.

¹⁵ Sventa xkachʼubtastik batel li jnopbentike, skʼan mu xa xkakʼbetik sventain jnopbentik li balumile, jaʼ xkaltik, ti mu xkakʼbetik yavil li kʼusitik chalik xchiʼuk li kʼusi tsnopik yantik ti mu jechuk tsnop li Diose. Taje jaʼ li kʼusi baʼyel skʼan jpastik xchiʼuk ti toj tsots skʼoplale. Kalbetik junuk skoʼoltasobil sventa xkaʼibetik smelolale. Sventa mu xa masuk x-ipaj li jun krixchanoe, skʼan xlik slajes lekil veʼliletik. Pe ¿kʼusi van bal-o mi yokel to tslajes li veʼliletik ti muʼyuk lekike? Jaʼ jech xkoʼolaj li jnopbentik eke, mi chkakʼ kipaltik yoʼ jechuk jnopbentik kʼuchaʼal li Diose, pe mi ta to jkaptik xchiʼuk li snopben balumile, muʼyuk me sbalil.

16. ¿Kʼusi ti skʼan jkʼel-o jbatike?

¹⁶ Melel onoʼox ti mu kʼusi stakʼ jpastik yoʼ mu xkʼot ta jchikintik li snopbentak balumil ta skoj ti liʼ to kuxulutike (1 Kor. 5:9, 10). Taje jaʼ jech chkʼot ta pasel kʼalal ta jcholtik mantale, yuʼun chkichʼtik albel li kʼusitik xchʼunojik li jecheʼ relijionetike. Akʼo mi jech, maʼuk skʼan xal ti mu xa kʼusi stakʼ jpastike, yuʼun xuʼ mu xkakʼbetik yavil ta koʼontontik xchiʼuk ti mu jnopbetik skʼoplale. Skʼan jchanbetik li Jesuse, yuʼun li stuke ta ora noʼox la spʼaj li snopbentak Satanase. Jech oxal, jkʼeltik batel kʼusi xuʼ skoltautik yoʼ mu yolbajuk jchikintatik li snopben balumile (kʼelo Proverbios 4:23).

17. ¿Kʼusi xuʼ skoltautik yoʼ mu yolbajuk sloʼlautik li snopben balumile?

¹⁷ Jtos ti kʼusi skʼan jpastike jaʼ ti jtʼujtik lek li buchʼutik ta xkamigointike. Li Vivliae tspʼijubtasutik ti skʼan mu xkamigointik li buchʼutik muʼyuk chtunik ta stojolal li Jeovae, yuʼun xuʼ koʼol kʼusi xlik jnoptik xchiʼukik (Prov. 13:20; 1 Kor. 15:12, 32, 33). Taje te smakojbe skʼoplal li chʼayob  oʼontonal ti skʼan jtʼujtik leke. Pe mi mu jkʼantik x-ikʼub kuʼuntik «li yojtikinobil Diose», skʼan jpʼajtik skotol li chʼayob oʼontonaletik ti tspukbe skʼoplal saʼkʼop, mulivajel xchiʼuk li jecheʼ loʼiletike (2 Kor. 10:5).

18, 19. 1) ¿Kʼu yuʼun skʼan jkʼel jbatik ta sventa li kʼusi chal li snopben balumile? 2) ¿Kʼusitik xuʼ jakʼbe jbatik, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹⁸ Li balumile oy kʼusitik tspukbe skʼoplal ti mu jamaluk ta kʼelel ti chopole, jaʼ yuʼun skʼan xijtojob stʼujel sventa jpʼajtike. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ van xkaʼitik junuk notisia ti lek xa yaʼeluk li kʼusi chale, pe ti jaʼ mas chalbe skʼoplal li politikae. Junantik xtoke chalbeik skʼoplal sloʼil krixchanoetik ti bu chakʼ ta aʼiel ti lek mi jaʼ chkakʼ ta koʼontontik stael li kʼusitik lek chil li krixchanoetike. Oy junantik pelikulaetik xchiʼuk livroetike chakʼik ta ilel ti lek xchiʼuk ti kʼupil sba kʼalal tsots jkʼoplal chkaʼi jbatik o ti tsotsuk lek skʼoplal li kutsʼ kalaltike. ¿Mi lek van ti jech jnoptik taje? Moʼoj, yuʼun li Vivliae chal ti jaʼ noʼox xuʼ xijmuyubaj xchiʼuk kutsʼ kalaltik mi jaʼ noʼox stuk jkʼanojtik li Jeovae (Mat. 22:36-39). Maʼuk noʼox, yuʼun oy junantik loʼiletik sventa kʼoxetike lek yilel kʼalal chlik skʼelike, pe ti xuʼ van ta kʼunkʼun stsʼunbat ta snopbenik ti lek li talelaletik ti ibalik sbae.

¹⁹ Taje maʼuk me skʼan xal ti chopol li lekil chʼayob oʼontonaletike. Pe lek onoʼox ti xi jakʼbe jbatike: «¿Mi chkakʼ venta mi jaʼ snopben balumil kʼalal mu jamaluk xvinaj mi chopol li kʼusi tspukbeik skʼoplale? ¿Mi chkalbe kalab jnichʼnab ti oy noʼox spajeb li kʼusi xuʼ skʼelike o li kʼusi chchanike? ¿Mi jaʼ jech ta jpas ek? ¿Mi ta jchanubtas kalab jnichʼnab ta sventa li kʼusi tskʼan Jeova yoʼ xlik spʼajik li snopben balumile?». Mi xkʼel kuʼuntik bu junukal li snopben Jeova xchiʼuk li snopben balumile, muʼyuk me ta jchʼamtik «li kʼusitik oy ta balumile».

20. ¿Kʼuxi xuʼ jnaʼtik buchʼu kakʼojbetik sventain li jnopbentike?

²⁰ Teuk ta joltik ti oy chaʼvoʼ li buchʼu xuʼ xalbutik li kʼusi skʼan jpastike, june jaʼ li Jeovae, li yane jaʼ li sbalumil Satanase. Jaʼ me chlik sventain jnopbentik li buchʼu mas ta jchikintabetik li kʼusi chale. Mi jaʼ la jambetik sbe ta jnopbentik li kʼusitik chal balumile, jaʼ me chlik sventain, vaʼun jaʼ xa me jech ta jnoptik kʼuchaʼal li yan krixchanoetike xchiʼuk jaʼ xa ta jchanbetik li stalelalike. Jaʼ yuʼun toj tsots skʼoplal ti jtʼujtik li kʼusi ta jkʼeltike, li kʼusi ta jchantike, li kʼusi ta jchikintatike xchiʼuk li kʼusi ta jnoptike.

21. ¿Kʼusi tsots skʼoplal ta jchantik li ta yan xchanobile?

²¹ Laj xa jchantik tal ti mu baluk noʼox ti jpʼajtik li kʼusi xuʼ sokes jnopbentik sventa jechuk jnopbentik kʼuchaʼal li Jeovae. Yuʼun persa skʼan jchotan jbatik ta snopel li kʼusitik tsnop Jeova sventa masuk to xkoʼolaj li jnopbentike. Li ta yan xchanobil chtale ta jkʼeltik kʼuxi xuʼ spas kuʼuntik taje.