Kʼalal jun xa ox akʼobal skʼan xcham li Jesuse, laj yalbe yajtakboltak ti mu me saʼik ti mas ojtikinbilik xae xchiʼuk ti jaʼuk xa mas tsots skʼoplal yabtel xaʼi sbaik kʼuchaʼal li yan yajtuneltak Diose. Xi laj yalanbee: «Li ajvaliletik ta jteklumetike jpʼel xa xalik ta stojolal li buchʼutik sventainojike xchiʼuk ‹Jkʼuxubinvanejetik› chalbeik ti buchʼutik mukʼ skʼoplalik ti tspasvanik ta mantale. Pe mu me jechukoxuk kʼuchaʼal taje» (Luk. 22:25, 26).

¿Buchʼutik li Jkʼuxubinvanejetik laj yalbe skʼoplal Jesuse? Jech kʼuchaʼal chvinaj ta jlom lokʼoletik, takʼinetik xchiʼuk voʼneal tsʼibetike, li krixchanoetik ta Grecia xchiʼuk Romae nopem onoʼox xaʼiik ti chichʼik ta mukʼ jlom ajvaliletik xchiʼuk li buchʼutik lek ojtikinbilik kʼalal xi chakʼbeik sbie: «Jkʼuxubinvanejetik» (li ta griegoe jaʼ euerguétes o evérgetes). Jaʼ jech chichʼik ichʼel ta mukʼ ta skoj ti oy kʼusi lek tspasik ta stojolal li krixchanoetike.

Oy jayibuk ajvaliletik ti jech yichʼ akʼbel sbiike. Taje te oy skʼoplal li ajvaliletik ta Ejipto Tolomeo III Evérgetes (te van ta 247-222 kʼ.m.jkʼ.) xchiʼuk Tolomeo VIII Evérgetes II (te van ta 147-117 kʼ.m.jkʼ.). Jaʼ jech laj yichʼik biiltasel ek li ajvaliletik ta Romae, jech kʼuchaʼal li Julio Césare (48-44 kʼ.m.jkʼ.), li Augustoe (31 kʼ.m.jkʼ. kʼalal ta 14 t.jkʼ.) xchiʼuk li ajvalil ta Judea ti Erodes el Grande sbie. Ti laj yichʼ biiltasel kʼuchaʼal taje, jaʼ ta skoj ti laj yakʼ trigo sventa mu xa xil svokolik ta viʼnal li ta slumale xchiʼuk ti laj yakʼbe skʼuʼ spokʼ li buchʼutik chtun yuʼune.

Jun krixchano ti chchanbe skʼoplal Vivlia ti ta Alemania likem ti Adolf Deissmann sbie laj yal ti ojtikinbil tajek li biil Jkʼuxubinvanejetik xie. Xi laj yale: «Ta jlikel noʼox chichʼ tael mas ta sien tsʼibetik o lokʼoletik ta sventa li biil taje».

Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi la skʼan laj yalbe yajchankʼoptak Jesus kʼalal laj yalbe ti mu stakʼ jech spasike? ¿Mi jaʼ van skʼan xal ti mu xa sventauk li xchiʼiltakike? Ta melel moʼoj. Li kʼusi laj yat-o yoʼontone jaʼ li kʼusi chtijbat-o yoʼontonik spasele.

Li ta skʼakʼalil Jesuse, li jkʼulejetike tstojik jtajimoletik, j-akʼ-elovetik xchiʼuk yan kʼusitik, tsmeltsanik parkeetik xchiʼuk temploetik. Pe mu yuʼunuk ta slekil yoʼonton chakʼik, moʼoj, li kʼusi tskʼanike jaʼ ti xichʼikuk ojtikinel leke o ti xichʼ alel ti toj lek xa noʼox yoʼontonike. Xi chal jlik livroe: «Akʼo mi oy onoʼox buchʼu ta slekil yoʼonton chakʼ li kʼusitike, pe jaʼ mas ep ti jaʼ noʼox chakʼik ta skoj ti tskʼanik ojtikinele». Taje jaʼ li kʼusi laj yalbe yajtsʼaklomtak Jesus ti mu stakʼ jech spasike.

Te van jayibuk jabil yechʼele, li jtakbol Pabloe la stakbe batel karta li yajtsʼaklomtak Kristo ta Korintoe, laj yal ti toj tsots skʼoplal ti skʼan xkakʼ ta ilel slekil koʼontontike, pe maʼuk ta skoj ti yuʼun oy kʼusi ta jkʼantike. Xi laj yalanbee: «Ta jujuntal akʼik ti kʼu yelan chlokʼ ta avoʼontonike, mu me xchibetuk avoʼonton xavakʼik o mu me sujbiluk chavaʼi abaik, yuʼun kʼanbil yuʼun Dios li buchʼu xkuxet noʼox yoʼonton chakʼe» (2 Kor. 9:7).