JKOTOLTIK ta jtojtik ta vokol kʼalal oy buchʼu tsvul yoʼonton ta jtojolaltike xchiʼuk kʼalal chichʼutik ta mukʼe. Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi skʼan jpastik sventa jechuk jtalelaltik ta stojolalik eke?

Li yutsil oʼontonal o slekil oʼontonal chal Vivliae jaʼ skʼan xal ti oy ta koʼontontik li yantike, taje te chvinaj kʼalal ta slekil koʼonton ta jkʼopontike xchiʼuk kʼalal lek jtalelaltik ta stojolalike. Li yutsil oʼontonale maʼuk noʼox ti chkichʼtik ta mukʼ li yantike, moʼoj, yuʼun jaʼ te chvinaj kʼalal kʼux chkaʼibetik svokolike xchiʼuk ti jkʼanojtike. Jech xtok, jaʼ jtos talelal ti chakʼbutik li xchʼul espiritu Diose, ti skʼan jechuk jtalelaltik li yajtsʼaklomutik Kristoe (Gal. 5:22, 23). Jaʼ yuʼun, jkʼeltik batel kʼu yelan yakʼojik ta ilel li Jeova xchiʼuk Jesuse xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelalike.

Li yutsil oʼontonale xkoʼolaj tajek xchiʼuk li slekil oʼontonale. * Jaʼ jech yakʼoj ta ilel stalelal ta jtojolaltik li Jeovae, yuʼun «lek yoʼonton ta stojolal li buchʼu mu snaʼ stoj ta vokole xchiʼuk li buchʼu toj chopole» (Luk. 6:35). «Chakʼ lokʼuk Kʼakʼal ta stojolal li buchʼutik chopolike xchiʼuk li buchʼutik lekike, xchiʼuk chakʼ taluk voʼ ta stojolal li buchʼutik tukʼike xchiʼuk li buchʼutik muʼyuk tukʼike» (Mat. 5:45). Yuʼun manchuk mi maʼuk Jpasvanej chilik Jeova li jlom krixchanoetike, tstabeik sbalil li kʼusitik yakʼojbutike xchiʼuk xmuyubajik onoʼox jutuk.

Jkʼeltik avil kʼu yelan laj yakʼ ta ilel yutsil yoʼonton Jeova ta stojolal li Adan xchiʼuk Evae. Kʼalal naka toʼox la saʼ smulike, «lic stsʼisic yanal higo teʼ» sventa slapik. Pe li Jeovae laj yakʼ venta ti skʼan mas lek skʼuʼ spokʼike, yuʼun maʼuk xa te oyik li ta nichimaltik Edene xchiʼuk toj chopol xa li balumile, yuʼun chʼi «ep ta chop chʼixetic». Jaʼ yuʼun la spasbe «cʼuʼil ta snuculil chonbolometic» (Gén. 3:7, 17, 18, 21).

Li Jeovae lek yoʼonton ta stojolal «li buchʼutik chopolike xchiʼuk li buchʼutik lekike». Pe mas to tstsak ta mukʼ li yajtuneltak ti tukʼ yakʼoj sbaike. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta skʼakʼalil j-alkʼop Sakariase oy jun anjel ti chat tajek yoʼonton ta skoj ti kechi li xchaʼvaʼanel templo ta Jerusalene. La xchikinta Dios li kʼusi chat-o yoʼontone, vaʼun la xchiʼin ta loʼil «ta lequil cʼop ta sventa patub oʼntonal» (Zac. 1:12, 13). Jaʼ jechtik la snuptan li j-alkʼop Elias eke. Jun veltae batsʼi chat tajek yoʼonton, vaʼun la skʼanbe Jeova ti akʼo xchame. La xchikinta Jeova ti kʼu yelan chaʼi sbae, jaʼ yuʼun la stakbe tal jun anjel sventa tspatbe yoʼonton. Jech  xtok, laj yalbe ti mu stukuke. Koliyal ti ta slekil yoʼonton la skʼopone xchiʼuk ti la skoltae, la spasbe-o echʼel yabtel Jeova li Eliase (1 Rey. 19:1-18). Pe ¿buchʼu ti jamal xvinaj ta stalelal xchiʼuk ta skʼopojel ti oy yutsil yoʼonton kʼuchaʼal li Jeovae?

Toj echʼ noʼox lek stalelal kʼalal ay ta cholmantal ta balumil li Jesuse, yuʼun ta slekil yoʼonton la stsak ta mukʼ li krixchanoetike. Muʼyuk bu jpʼel xa xal xchiʼuk muʼyuk bu ti tsots xa tspasvan ta mantale, moʼoj, yuʼun xaʼibe smelolal li jvokoltike. Xi laj yale: «Laʼik ta jtojolal akotolik, voʼoxuk ti tsots tajek cha-abtejike xchiʼuk ti ol avikatsike, voʼon ta jsikubtas avoʼontonik». Xi to laj yale: «Yuʼun li kʼatlom teʼ kuʼune kʼun ta kuchel» (Mat. 11:28-30). Jaʼ yuʼun ta buyuk noʼox tstsʼakliat yuʼun li krixchanoetike. Ta skoj ti kʼux ta yoʼontone, la smakʼlin, la xpoxta li buchʼutik ipike xchiʼuk «ep kʼusitik lik yakʼbe xchan» ta sventa li Stote (Mar. 6:34; Mat. 14:14; 15:32-38).

Lek yoʼonton echʼ li Jesuse xchiʼuk xaʼibe smelolal ti kʼu yelan chaʼi sba li yantike. Lek tstakʼbe li buchʼutik te chnopajik tal ta stojolale manchuk mi maʼuk yorail chchʼam yajvulaʼaltak (Luk. 9:10, 11). Jun veltae, te nopaj tal jun ants ti oy xa ta lajcheb jabil ti solel mu xmak xchamele, te vul pikbatuk skʼuʼ yuʼun tsnop ti jaʼ jech chpoxtaje. Pe taje mu xuʼ jech tspas, yuʼun ibal sba kʼuchaʼal chal li Mantale (Lev. 15:25-28). Akʼo mi jech, li Jesuse muʼyuk bu la stsak ta utel. Moʼoj, yuʼun xi laj yalbe li ants ti chiʼ tajeke: «Jtseb, lapoxtaj xa ta skoj li xchʼunel avoʼontone. Junuk avoʼonton batan, yuʼun kol xa li achamel ti toj ep laj avil-o avokol yuʼune» (Mar. 5:25-34). ¡Jun to yutsil yoʼonton echʼ li Jesuse!

Kʼuchaʼal laj xa kakʼtik ventae, skʼan jamal xvinaj ta jtalelaltik ti oy yutsil koʼontontike. Jaʼ yuʼun sventa xkaʼibetik lek smelolale, li Jesuse laj yalbe skʼoplal jun lokʼolkʼop ta sventa jun jsamaria vinik. Manchuk mi muʼyuk lek xil sbaik li jsamariaetik xchiʼuk li judaetike, kʼuxubaj ta yoʼonton jun juda vinik ti laj ta j-elekʼe, ti majee xchiʼuk ti chamem xa yilel jipat komel ta bee. Pe li jsamaria vinike ta slekil yoʼonton la xpoxtabe li syayijemale, la xchʼamunbe snail xchiʼuk la stoj yajval na sventa skʼel li juda vinike. Maʼuk noʼox, yuʼun laj yalbe xtok ti tstoj ti kʼu yepal chlaj ta skotole (Luk. 10:29-37).

Melel onoʼox ti skʼan xkakʼ ta ilel ta jtalelaltik li yutsil koʼontontike, pe skʼan jpatik oʼontonal ta jkʼopojeltik xtok. Ta melel, «li at-oʼntonale ta slajesbutic stsatsal coʼntontic», «yan li lequil aʼyeje ta xacʼ xcuxetel coʼntontic» (Prov. 12:25). Li yutsil koʼontontik xchiʼuk li slekil koʼontontike jaʼ me tstij koʼontontik sventa jnoptik lek kʼusi chkalbetik li yantike, ti jaʼ xmuyubajik-o xchiʼuk ti tsakbil ta venta chaʼi sbaik kuʼuntike. Vaʼun jaʼ ch-akʼbat yipalik sventa stsal yuʼun li svokolike (Prov. 16:24).

Kʼalal la spasutik li Jeovae, «jaʼ la slocʼta sba jech cʼu chaʼal stuc», jaʼ yuʼun xuʼ xkakʼ ta ilel yutsil koʼontontik ek (Gén. 1:27). Jkʼeltik jlomuk skʼelobil ta Vivlia. Kʼalal bat ta Roma li jtakbol Pabloe, chabibil bat ta jun soltaro ti Julio sbie. Toj lek yoʼonton li soltaro taje xchiʼuk «laj yakʼ batuk ti bu oy yamigotak sventa [xkʼelat]» li ta Sidone (Ech. 27:3). Ta mas tsʼakal xtoke, laj yakʼ ta ilel slekil yoʼontonik li jnaklejetik ta Malta kʼalal mutʼij ta nab svarkoalik li Pablo xchiʼuk yan krixchanoetike. La stsanik kʼokʼ sventa xkʼatinik xchiʼuk ep kʼusitik la spasik sventa skoltaik (Ech. 28:1, 2). Toj echʼ noʼox lek laj yakʼ ta ilel stalelalik. Akʼo mi jech, maʼuk noʼox bakʼintik skʼan xkakʼtik ta ilel li yutsil koʼontontike.

Mi ta jkʼantik xkuxet noʼox yoʼonton kuʼuntik li Jeovae, skʼan me xkakʼtik ta ilel skotol kʼakʼal ta jkuxlejaltik li yutsil koʼontontike. Melel onoʼox ti oy bakʼintik ti tsots chkaʼitik yakʼel ta  ilele. ¿Kʼu yuʼun? Jaʼ van ta skoj ti tskontrainik li kabtel ta jpastik ta stojolal Jeovae, ti chijkʼexav noʼoxe, ti jech noʼox mu stakʼ chkaʼitike o jaʼ van ta skoj ti voʼotik mas tsots jkʼoplal chkaʼi jbatike. Pe skotol taje xuʼ me stsal kuʼuntik mi chkakʼ akʼo skoltautik li chʼul espiritue xchiʼuk mi ta jchanbetik stalelal li Jeovae (1 Kor. 2:12).

¿Kʼusi tskoltautik sventa masuk to xkakʼtik ta ilel li yutsil koʼontontike? Xiuk jnoptike: «¿Mi jaʼ jech ta jchikintabeik sloʼilik jech kʼuchaʼal ta jkʼan chikintabele? ¿Mi te jsat ta sventa li kʼusi chtun yuʼunike? ¿Kʼusi ora ti oy kʼusi lek la jpas ta stojolal junuk krixchano ti maʼuk kutsʼ kalal o ti maʼuk kamigoe?». Oy kʼusitik skʼan xkakʼ ta koʼontontik spasel: jaʼ ti xkojtikintik lek li yantike, mas to li ermanoetik ta jtsobobbailtike. Mi jech ta jpastike, jnaʼojtik me kʼusi chtun yuʼunik xchiʼuk ti kʼu yelan xkuxlejalike. Jech xtok, jaʼuk me jpastik li kʼusi ta jkʼantik pasbel ta slekil oʼontonale (Mat. 7:12). Laje jkʼanbetik Jeova ti akʼo skoltautike, vaʼun chakʼbutik sbendision (Luk. 11:13).

Li jtakbol Pabloe jaʼ jech laj yakʼ ta ilel slekil yoʼonton ta stojolal li yantike. Xi chal li Vivliae: «Chchʼam ta slekil yoʼonton skotol li buchʼu chkʼotik ta vulaʼale» (Ech. 28:30, 31). Maʼuk noʼox chal ti oy ta yoʼonton li krixchanoetike, yuʼun chakʼ ta ilel xtok. Jaʼ yuʼun chtalik ta stojolal li krixchanoetike. Jaʼ jech li voʼotik eke, li jtalelaltike xuʼ me stijbe yoʼonton yantik sventa xchʼamik li mantale. Mi lek ta jchʼamtik skotol li krixchanoetike akʼo mi jaʼ li buchʼu muʼyuk lek chaʼi li kʼusi jchʼunojtike, xuʼ me jkʼunibtasbetik li yoʼontone xchiʼuk ti sjel stalelalike (Rom. 12:20). Ta mas tsʼakale, xuʼ van mas xa xchikintaik li mantale.

Li ta Paraiso chtale, epal krixchanoetik chchaʼkuxiik tal xchiʼuk xmuyubajik van tajek ti sba to velta jech chichʼik tsakel ta ventae. Ta skoj taje, jaʼ jech chtijbat yoʼontonik ti jechuk spasbeik li yantike. Li buchʼutik chakʼik ta ilel kʼanelal xchiʼuk ti tstsakvanik ta ventae ch-akʼbat xkuxlejalik sbatel osil yuʼun Jeova. Pe li buchʼutik mu skʼan jech spasike, muʼyuk me tstaik li kuxlejale (Sal. 37:9-11). Ta melel, kʼalal mi tal li Ajvalilal yuʼun Diose, muʼyuk xa me xiʼel xchiʼuk ch-ayan jun oʼontonal li ta balumile. Pe ta skoj ti skʼan to xkʼot ta pasele, ¿kʼusi sbalil ta jtabetik ti oy yutsil koʼontontike?

Li Vivliae chal ti tstabeik sbalil li buchʼutik ch-ichʼvanik ta mukʼe xchiʼuk ti lek yoʼontonike (Prov. 11:17). Oy ta yoʼontonik yantik ti xchanbat stalelalike xchiʼuk ti xnopajik ta stojolalike. Xi laj yal li Jesuse: «Ti kʼu yelan chapʼisvanike jaʼ jech chavichʼik pʼisel ek» (Luk. 6:38). Li buchʼutik jech tspasike mu vokoluk chaʼiik ta stael yamigoik.

Li jtakbol Pabloe xi laj yalbe mantal li yajtsʼaklomtak Kristo ta Efesoe: «Oyuk slekil avoʼontonik ta [jujuntal], kʼuxuk tajek ta avoʼonton xavaʼi abaik xchiʼuk pasbo abaik perton ta sjunul avoʼontonik ta jujuntal» (Efes. 4:32). Kʼalal chkoltavanik xchiʼuk ti xaʼibeik smelolal kʼu yelan chaʼi sbaik yantik li ermanoetik ta tsobobbaile, toj ep tstabeik sbalil. Muʼyuk chkʼexlaltasvanik, muʼyuk toj tsotsik xa kʼusi chalik, muʼyuk bu chyayijesvan ta skʼopojelik. Maʼuk batem ta yoʼontonik loʼiltavanej, jaʼ chakʼik persa yalel li kʼusitik ti tstsatsubtas oʼontonale (Prov. 12:18). Mi jech tspasike, chchʼiik ta mantal sjunul li tsobobbaile.

Jech ta melel, li yutsil oʼontonale chvinaj ta jkʼopojeltik xchiʼuk ta jtalelaltik. Kʼalal oy kʼusi lek ta jpasbetik li yantike, chkakʼtik ta ilel li slekil yoʼonton Jeovae xchiʼuk ti mu snaʼ kʼusi sjalane (Efes. 5:1). Jaʼ jech ta jtsatsubtastik li tsobobbaile xchiʼuk jaʼ jech ch-ayan ta yoʼonton mantal kuʼuntik li yan krixchanoetike. Jaʼ yuʼun, kakʼtik persa yakʼel ta ilel ta jkuxlejaltik li kʼupil sba talelal taje.