1. ¿Kʼu yuʼun jkotoltik ta jkʼantik ti xkichʼ patbel koʼontontike?

JKOTOLTIK ta jkʼantik ti xkichʼ patbel koʼontontike, yuʼun xuʼ van ta jvul koʼontontik, chopol chkaʼi jbatik xchiʼuk oy kʼusitik chopol ta jnuptan li ta jkuxlejaltike. Yikʼaluk van chkil jvokoltik ta skoj ti oy xa jabilaltike, ti iputik noʼoxe o ti oy buchʼu cham kuʼuntike. Junantik xtoke skʼan stsʼikik li kʼusi chopol tspasbatik yuʼun yantike. Ta skoj ti yantik xa tsok batel li kuxlejale, mas to ta jchʼuntik ti kuxulutik xa ‹li ta slajebal kʼakʼal ti toj echʼ noʼox xibal sbae› xchiʼuk ti jutuk xa skʼan xtal li achʼ balumile (2 Tim. 3:1). Pe xuʼ van jal xa jmalaojtik ti xkʼot ta pasel li kʼusi yaloj ta jamal Jeovae xchiʼuk xuʼ van yantik stsatsaj li jvokoltike. Mi jaʼ jeche, ¿bu xuʼ jtatik li spatobil koʼontontike?

2, 3. 1) ¿Kʼusi jnaʼojtik ta stojolal li Abakuke? 2) ¿Kʼu yuʼun ta jkʼelbetik skʼoplal li slivroal Abakuke?

² Sventa jnaʼtik bu xuʼ jta spatobil koʼontontike, jkʼelbetik skʼoplal li livro la stsʼiba Abakuke. Li Vivliae muʼyuk chal skotol kʼu yelan echʼ xkuxlejal li j-alkʼope. Pe yikʼaluk van xi skʼan xal li sbie: «Meyel». Taje oy chaʼtos kʼusi chakʼ ta aʼiel. June jaʼ  ti tsmeyutik Jeova sventa tspat koʼontontike. Li yane jaʼ ti ta sjunul koʼonton ta jnochʼan jbatik ta stojolal li Jeovae. Li kʼusi chal li slivroal Abakuke tspat tajek koʼontontik, teye chvinaj ti ep kʼusi la sjakʼbe Dios ti tsotsik skʼoplale xchiʼuk ti takʼbat skotole. Jech xtok, li Jeovae laj yalbe ti akʼo stsʼiba skotol li kʼusi la sloʼiltaike yuʼun snaʼoj ti jtunel kuʼuntike (Hab. 2:2).

³ Li ta Vivliae kʼajomal noʼox te ta jtabetik skʼoplal li j-alkʼop Abakuk kʼalal loʼilaj xchiʼuk li Jeovae. Li slivroal Abakuke te skʼoplal ta «skotol li kʼusitik laj yichʼ tsʼibael ta voʼnee» xchiʼuk te kom ta Vivlia «sventa jchanubtaseltik, sventa oyuk spatobil koʼontontik ta skoj ti chkuch kuʼuntik xchiʼuk ti tspat koʼontontik li Tsʼibetike» (Rom. 15:4). Oy chaʼtos kʼuxi tskoltautik li livro taje: chakʼ kiltik kʼusi smakoj ti ta jpat koʼontontik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk chakʼ kiltik ti xuʼ jun noʼox koʼontontik akʼo mi jnuptantik vokoliletik. Jech oxal, jkʼeltik echʼel kʼusi chal li slivroal Abakuke.

4. ¿Kʼu yuʼun la svul tajek yoʼonton li Abakuke?

⁴ (Kʼelo Habacuc 1:2, 3). Li Abakuke la svul tajek yoʼonton yuʼun jaʼo kuxi kʼalal sokem tajek xkuxlejal li krixchanoetike. Xuʼ van xi la sjakʼe: «Jeova, ¿kʼusi to ora chalajes li choplejale? ¿Kʼu yuʼun muʼyuk to kʼusi apasoj?». Li j-alkʼope laj yil ti naka ilbajinel oye xchiʼuk ti muʼyuk tukʼ kʼusi chichʼ pasel ta skoj li kʼusi chopol tspas j-israeletike. Jech oxal, mu kʼusi stakʼ pasel laj yil. Kʼalal jech laj yil li Abakuke, la skʼanbe Jeova ti oyuk kʼusi spase, yuʼun yikʼaluk van la snop ti mu sventa-o Jeova li kʼusi yakal chkʼot ta pasele o ti jal yakal tsmala yoʼ xchapane. ¿Mi oy jech kaʼioj batik junuk velta kʼuchaʼal li tukʼil Abakuke?

5. ¿Kʼusi tsots skʼoplal chakʼ jchantik li slivroal Abakuke? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

⁵ ¿Mi yuʼun muʼyuk xa spatoj yoʼonton ta stojolal Jeova li Abakuke? O ¿mi yuʼun muʼyuk xchʼunoj ti chkʼot ta pasel li kʼusi yaloje? Moʼoj. Li j-alkʼope maʼuk laj yalbe jun krixchano li svokole, jaʼ laj yalbe Jeova skotol ti kʼusi tsvul-o yoʼontone, taje chakʼ ta ilel ti muʼyuk laj yakʼ tsalatuk yuʼun li vul oʼontonale. Laj onoʼox svul yoʼonton ta skoj ti mu xaʼibe smelolal kʼu yuʼun muʼyuk kʼusi spasoj li Jeovae xchiʼuk ti yakʼoj to xil svokole. Ti jech laj yakʼ ta tsʼibael Jeova li kʼusi tsvul-o yoʼonton Abakuke, oy kʼusi tsots skʼoplal chakʼ jchantik: ti skʼan mu jmak koʼontontik ta yalbel Jeova li kʼusi ta jvul-o koʼontontike o mi oy kʼusi mu noʼox xkaʼibetik smelolale. Li Jeovae oy ta yoʼonton ti jamal xkalbetik skotole (Sal. 50:15; 62:8). Xi tspʼijubtasutik li Proverbios 3:5: «Jaʼ noʼox pato avoʼnton ta stojol li Mucʼul Diose; mu me jaʼuc xapat avoʼnton yuʼun li abijil atuque». Taje xuʼ van snaʼoj li Abakuk eke xchiʼuk jaʼ van la stsak ta venta.

6. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jpastik orasione?

⁶ Li Abakuke laj yalbe Jeova skotol li kʼusi tsvul-o yoʼontone, yuʼun spatoj yoʼonton ta stojolal, jaʼ yamigo chil xchiʼuk jaʼ Stot kʼotem. Jech oxal, muʼyuk laj yakʼ tsalatuk yuʼun li vul oʼontone mi jaʼuk la spat yoʼnton ta stojolal stuk. Jaʼ jun slekil kʼelobil laj yakʼbutik komel. Li Jeovae tstij koʼontontik ek yoʼ xkalbetik ti kʼusi ta jvul-o koʼontontike, yuʼun chchikinta li j-orasiontike (Sal. 65:2). Mi jech la jpastike, xkoʼolaj chkaʼitik ti tsmeyutik Jeova kʼalal tstakʼ j-orasiontik xchiʼuk kʼalal tsbeiltasutike (Sal. 73:23, 24). Tskoltautik xtok yoʼ jechuk jnopbentik kʼuchaʼal li Jeovae akʼo mi oy kʼusitik chopol chkʼot ta pasel. Jtos ti kʼu yelan chkakʼtik ta ilel ti jpatoj koʼontontik ta stojolal li Jeovae, jaʼ mi ta sjunul koʼontontik ta jkʼopontike.

7. ¿Kʼu yelan laj yil Jeova kʼalal albat li kʼusi tsvul-o yoʼonton Abakuke?

⁷ (Kʼelo Habacuc 1:5-7). Kʼalal laj xa ox yalbe Jeova skotol ti kʼusi tsvul-o yoʼonton li Abakuke, yikʼaluk van la sjakʼbe sba mi oy kʼusi tspas li Diose. Li Jeovae xkoʼolaj ta jun totil ti chaʼi kʼu yelan chaʼi sba li xnichʼnabtake, jech oxal, muʼyuk chopol laj yaʼi ti jech laj yal li Abakuke yuʼun snaʼoj ta melel ti tsots chaʼi li kʼusi yakal chkʼot ta pasele. Jech oxal, laj yakʼ ta aʼiel kʼusi chkʼot ta stojolal li jtoyba j-israeletike. Li Jeovae yikʼaluk van jaʼ baʼyel laj yalbe Abakuk ti poʼot xa xichʼ lajesel li choplejal ta skʼakʼalile.

8. ¿Kʼu yuʼun labal sba laj yaʼi Abakuk li kʼusi tspas Jeovae?

⁸ Li Jeovae laj yakʼbe yil Abakuk ti oy kʼusi tspase, yuʼun jutuk xa ox skʼan xakʼbe stoj smul li jtoyba krixchanoetike, xi laj yal li Jeovae: ‹Ta jpas jchop abtelal ta avorailik›. Kʼalal avorailik xie, jaʼ te laj yakʼ ta aʼiel ti te noʼox ta skʼakʼalil j-alkʼop chichʼ chapanel li krixchanoetike. Pe ¿mi jaʼ van li kʼusi smalaoj li Abakuke? Maʼuk. Li kʼusi xchapanoj li Jeovae mas to tsta-o svokol sjunul li Judae. Yuʼun jaʼ ta stunes li jbabiloniaetike o jkaldeaetik ti toj echʼ noʼox chopolik xchiʼuk ti mas to chʼabal xkʼuxul yoʼontonik kʼuchaʼal li krixchanoetik ta slumal Abakuke. Pe ¿kʼu yuʼun jaʼ tstunes Jeova jun jteklum ti muʼyuk chichʼik ta mukʼ Dios yoʼ xakʼbe stoj smul li steklumale? Ati voʼotikuk laj kichʼtik albel taje, ¿kʼusi van la jnoptik?

9. ¿Kʼusitik la sjakʼbe Jeova li Abakuke?

⁹ (Kʼelo Habacuc 1:12-14, 17). Li Abakuke laj yaʼibe smelolal ti jaʼ tstunes jbabiloniaetik li Jeova sventa xakʼbe stoj smul li chopol krixchanoetike. Pe mu noʼox chʼunbaj laj yaʼi. Akʼo mi jech, bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk laj yalbe Jeova ti jaʼo «Jchabivanej» yuʼune (Deut. 32:4; Is. 26:4). Li stuke spatoj yoʼonton ti snaʼ xkʼanvan xchiʼuk ti oy xkʼuxul yoʼonton li Jeovae. Jech oxal, ta sjunul yoʼonton oy to kʼusitik la sjakʼbe, jech kʼuchaʼal liʼe: «¿Kʼu yuʼun chavakʼ ti stsatsaj li vokoliletik ta Judae? ¿Kʼu yuʼun mu xapajes li vokolile? Mi jaʼot li Buchʼu skotol xuʼ yuʼune, ¿kʼu yuʼun avakʼoj ti x-epaj li vokolile? ¿Kʼu yuʼun ti te noʼox akʼeloj xchiʼuk atsʼikoj li choplejale?». Li j-alkʼope snaʼoj lek ti «Chʼul» li Jeovae xchiʼuk ti mu skʼan skʼel jsetʼuk li choplejale.

10. ¿Kʼusi xuʼ xkʼot ta jtojolaltik jech kʼuchaʼal li Abakuke?

¹⁰ Bateltike, xuʼ van jech chkaʼi jbatik ek kʼuchaʼal li Abakuke. Pe yoʼ oyuk spatobil koʼontontike, skʼan jchikintabetik li Jeovae, ti jpat koʼontontik ta stojolale xchiʼuk ti jchanbetik li Skʼope. Koliyal li s-organisasione, xuʼ te jchantik li kʼusitik yaloj tspas ta tsʼakal li Jeovae. Pe akʼo mi jech ta jpastik, bateltike, xuʼ van xi ta jakʼbe jbatike: «¿Kʼusi ora chlaj li vokolile?». Jkʼeltik batel kʼusi yan la spas li Abakuke xchiʼuk jkʼeltik kʼusi chakʼ jchantik.

11. ¿Kʼusi laj yakʼ ta yoʼonton spasel Abakuk kʼalal laj yoʼonton ta loʼil xchiʼuk li Jeovae?

¹¹ (Kʼelo Habacuc 2:1). Li Abakuke jun yoʼonton kom kʼalal loʼilaj xchiʼuk li Jeovae, jech oxal, jun xa yoʼonton la smala kʼusi tspas li Diose. Maʼuk ti jlikel noʼox jech laj yaʼi sba ti jun yoʼontone, yuʼun ta mas tsʼakale, xi to laj yale: «Ta jmala caʼay cʼusi ora ch-acʼbat svocolic yuʼun Dios li [j-utsʼintavanejetike]» (Hab. 3:16). Jech kʼuchaʼal li Abakuke, oy yan yajtuneltak Jeova ti jaʼ jech laj yakʼ ta ilel smalael yuʼunik xchiʼuk ti la spat yoʼontonik ta stojolal li Jeovae. Li sloʼilike xuʼ skoltautik yoʼ mu xijlubtsaj avi yoʼ to ta jmalatik chchapanvan li Jeovae (Miq. 7:7; Sant. 5:7, 8).

12. ¿Kʼusi chakʼ jchantik ti kʼu yelan la spas stalelal li Abakuke?

 ¹² ¿Kʼusi oxtos chakʼ jchantik li stalelal Abakuke? Baʼyel, skʼan mu xkikta jbatik ta spasel orasion akʼo mi jnuptantik vokoliletik. Xchibal, jchikintatik skotol li kʼusi chal Jeova ta Skʼope xchiʼuk li ta s-organisasione. Xchiʼuk yoxibal, skʼan jpat lek koʼontontik ta stojolal Jeova ti yakʼojbe xa yorail sventa slajes li vokolile xchiʼuk ti oyuk smalael kuʼuntik eke. Mi jech la jpastik kʼuchaʼal li Abakuke, jun noʼox koʼontontik xchiʼuk tskoltautik yoʼ xkuch batel kuʼuntik. Li spatobil koʼontontike tskoltautik yoʼ oyuk smalael kuʼuntike, taje jaʼ tskoltautik xtok yoʼ xijmuyubaj noʼox akʼo mi oy jvokoltik. Li spatobil koʼontontik xtoke tskoltautik yoʼ jpat koʼontontik ti persa oy kʼusi tspas li Jtotik ta vinajele (Rom. 12:12).

13. ¿Kʼusi jamal albat yuʼun Jeova li Abakuke?

¹³ (Kʼelo Habacuc 2:3). Li Jeovae muyubaj tajek kʼalal laj yil ti oy smalael yuʼun li Abakuke. Li Buchʼu skotol xuʼ yuʼune snaʼoj lek ti tsots svokol li j-alkʼope, jech oxal, ta slekil yoʼonton la stakʼbe li kʼusitik jakʼbate. Li Abakuke muʼyuk xa jal tsmala yoʼ xkʼot ta pasel li kʼusi laj yal Jeovae, yuʼun xitik albate: «Oyuk smalael avuʼun, pato avoʼonton ta jtojolal. Akʼo mi jal chamala, malao me, yuʼun ta onoʼox xkʼot ta pasel». Li Jeovae la svulesbe ta sjol Abakuk ti oyuk smalael yuʼune xchiʼuk ti yakʼojbe xa lek yorail li kʼusi yaloj tspase xchiʼuk ti persa chkʼot ta pasele.

14. ¿Kʼusi skʼan jpʼel ta koʼontontik spasel akʼo mi oy jvokoltik?

¹⁴ Mi ta jmalatik ek ti akʼo xchapanvan li Jeovae xchiʼuk mi ta jtsʼet chikintatik skotol li kʼusi chalbutike, mas to ta jpat koʼontontik ta stojolal xchiʼuk jun noʼox koʼontontik akʼo mi oy jvokoltik. Li Diose muʼyuk yalojbutik kʼusi ora tslajes li choplejale, jaʼ yuʼun li Jesuse laj yal ti mu xkakʼ ta koʼontontik snaʼel kʼusi ora lek chkʼot ta pasele (Ech. 1:7). Jpat koʼontontik ti snaʼoj lek Jeova kʼusi ora tspas li kʼusi yaloje. Jaʼ yuʼun skʼan mu xijlubtsaj ta smalael, bikʼituk xkakʼ jbatik, oyuk xchʼunel koʼontontik xchiʼuk oyuk smalael kuʼuntik. Yoʼ to ta jmalatike, jtunes lek jkʼakʼaltik yoʼ xijtun ta stojolal Jeova ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike (Mar. 13:35-37; Gal. 6:9).

15, 16. 1) ¿Kʼusi laj yal tspas Jeova ti te tsʼibabil kom li ta slivroal Abakuke? 2) ¿Kʼusi chakʼ jchantik?

¹⁵ Li Vivliae jamal chal ti chkuxiik skotol li buchʼutik tukʼ chakʼ sbaike xchiʼuk ti «ta xnoj ta scotol banamil li bochʼo chotquinbeic slequilal yutsilal Mucʼul Diose» (Hab. 2:4, 14). Li Jeovae chakʼbe xkuxlejal sbatel osil li buchʼutik oy smalael yuʼunik xchiʼuk ti tspat yoʼontonik ta stojolale.

¹⁶ Toj tsots skʼoplal li kʼusi laj yal tspas Jeova li ta Habacuc 2:4. Jaʼ jech laj yil ek li jtakbol Pabloe, yuʼun oxib to velta laj yalbe skʼoplal (Rom. 1:17; Gal. 3:11; Evr. 10:38). Jech oxal, mi oy xchʼunel koʼontontik xchiʼuk mi jpatoj koʼontontik ta stojolal li Jeovae, xuʼ chkiltik chkʼot ta pasel skotol li kʼusitik yaloje akʼo mi jnuptantik jeltos vokoliletik. ¿Kʼusi noʼox tskʼanbutik Jeova ti akʼo xkakʼ ta koʼontontike? Jaʼ ti akʼo tukʼ jkʼeltik batel li kʼusi yaloj tspas ta mas jelavele, maʼuk li vokoliletik oy avie.

17. ¿Kʼusi jamal chalbutik li slivroal Abakuke?

¹⁷ Avi ti ta slajebal xa kʼakʼal kuxulutike, jtunel tajek kuʼuntik li kʼusi chalbutik li slivroal Abakuke. Li Jeovae jamal chal ti jaʼ noʼox chakʼbe xkuxlejal li buchʼutik tukʼ chakʼ sbaik xchiʼuk ti tspat yoʼontonik ta stojolale. Jech oxal, kʼusiuk li vokolil yakal ta jnuptantike, skʼan xkakʼbetik yipal yoʼ jtsatsubtastik li xchʼunel koʼontontike  xchiʼuk jpat mas koʼontontik ta stojolal li Jeovae. Li ta slivroal Abakuke jamal chakʼ kiltik Jeova ti muʼyuk chiktautik xchiʼuk ti chchabiutike. Li stuke ta slekil yoʼonton chalbutik ti akʼo jpat koʼontontik ta stojolal xchiʼuk ti jmalatik akʼo xlik sventain balumil li Ajvalilal yuʼune. Mi kʼot ta pasel taje, chnoj ta lekil krixchanoetik spʼejel li balumile xchiʼuk jmoj chichʼik ta mukʼ Jeova ta muyubajel (Mat. 5:5; Evr. 10:36-39).

18. ¿Kʼu yelan laj yaʼi Abakuk li kʼusitik albat yuʼun Jeovae?

¹⁸ (Kʼelo Habacuc 3:16-19). Ep la stabe sbalil Abakuk li kʼusi laj yal Jeovae. Kʼalal la snopbe skʼoplal xtok ti kʼu yelan la skolta Jeova li steklumal ta mas voʼnee, jaʼ koltaat yoʼ spat yoʼonton ta stojolal. Li Abakuke jal to onoʼox la stsʼik batel svokol, pe snaʼoj lek ti jutuk xa ox skʼan xchapan skotol li Jeovae; taje patbat tajek yoʼonton. Akʼo mi ep kʼusi mu xaʼibe smelolal li ta slikebale, pe la spat yoʼonton ti chkoltaat yuʼun li Jeovae. Jech xtok, la stsʼiba komel ti bu chakʼ ta ilel ti solel tsots xchʼunel yoʼontone. Li buchʼutik chchanbeik skʼoplal Vivliae xi chalik ta sventa li versikulo 18 ta Abakuke: «Xuʼ van xpʼit noʼox xchiʼuk ti xjoyobaj ta muyubajel Abakuk ta skoj li kʼusi la spas Diose». ¿Mi mu jechuk ti toj lek kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la spase? Li Jeovae mu baluk noʼox chil ti xakʼbutik spatobil koʼontontike, yuʼun jamal chal ti oy xa kʼusi yakal tspas yoʼ xkʼot ta pasele.

19. ¿Kʼusi skʼan jpastik yoʼ jechuk xkichʼtik patbel koʼontontik kʼuchaʼal li Abakuke?

¹⁹ Toj tsots skʼoplal li kʼusi chal li slivroal Abakuke, yuʼun chal ti skʼan jpat koʼontontik ta stojolal li Jeovae (Hab. 2:4). Pe ¿kʼusi tskoltautik yoʼ jechuk-o jpat koʼontontik ta stojolal li Jeovae? Oy oxtos kʼusi tskoltautik yoʼ masuk to lek xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae. Baʼyel, skotoluk ora jpastik orasion xchiʼuk kalbetik Jeova li kʼusi ta jvul-o koʼontontike. Xchibal, jchikintatik skotol li kʼusi chal Jeova ta Skʼope xchiʼuk li ta s-organisasione. Xchiʼuk yoxibal, skʼan oyuk xchʼunel koʼontontik xchiʼuk oyuk smalael kuʼuntik ta sventa li kʼusi yaloj tspas Jeovae. Taje jaʼ jech la spas li Abakuke, yuʼun akʼo mi tsots svokol laj yaʼi kʼalal lik stsʼiba li slivroe, mu xa jechuk kʼalal tsuts yuʼune, yuʼun laj yakʼ ta ilel ti spatoj xa yoʼonton ta stojolal li Jeovae xchiʼuk ti xkuxet xa yoʼontone. Jchanbetik li Abakuke, vaʼun jaʼ jech chkaʼitik kʼu yelan tsmeyutik li Jeovae. Taje stuk xa noʼox jech ti kʼu yelan chkichʼtik patbel koʼontontik li ta jun chopol balumil liʼe.