1, 2. 1) ¿Kʼuxi mu xijkoʼolaj xchiʼuk yan krixchanoetik ta sventa li spatobil koʼontontike? 2) ¿Kʼusi ta jkʼelbetik skʼoplal?

¡TOJ ep kʼusitik labal sba yaloj tspas ta melel li Jeovae! Jech kʼuchaʼal liʼe, yaloj ti chchʼultajes li sbie xchiʼuk ti chkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi tskʼan ta vinajel xchiʼuk ta Balumile (Mat. 6:9, 10). Taje jaʼ li kʼusitik mas tsots skʼoplal jmalaojtik chkʼot ta pasele. Jech xtok, yalojbutik Jeova ti chakʼ jkuxlejaltik sbatel osile, ta vinajel o liʼ ta Balumile (Juan 10:16; 2 Ped. 3:13). Jpatoj koʼontontik xtok ti tsbeiltasutik xchiʼuk tskoltautik Jeova li ta slajebal kʼakʼale.

² Xi chal li Vivliae: «Li xchʼunel oʼontonale jaʼ ti oy kʼusi malabil ti chkʼot onoʼox ta pasel ta persae». Taje jaʼ skʼan xal ti jpʼel ta koʼonton jchʼunojtik ti chkʼot ta pasel yuʼun Jeova li kʼusi yalojbutike (Evr. 11:1). Oy jlom krixchanoetike oy kʼusi tskʼanik chkʼot ta pasel, pe muʼyuk spatoj yoʼontonik mi jpʼel skʼoplal tstaik. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi albatik ti oy kʼusi tspasik kanale, mu snaʼik mi jpʼel onoʼox skʼoplal tstaik. Li ta xchanobil liʼe ta jkʼeltik kʼusi skʼan jpastik yoʼ stsatsub li xchʼunel koʼontontik ta sventa li kʼusi yaloj tspas Diose. Ta jkʼeltik xtok kʼuxi tskoltautik avi mi tsots lek li xchʼunel koʼontontike.

3. ¿Kʼu yuʼun jchʼunojtik lek ti chkʼot ta pasel li kʼusi yaloj Jeovae?

³ Jkotoltik chʼabal xchʼunel koʼontontik kʼalal chijvokʼe. Jaʼ yuʼun, mi ta jkʼan ti oyuk xchʼunel koʼontontike skʼan xkakʼtik ti jaʼuk  sbeiltasutik li xchʼul espiritu Diose (Gal. 5:22). Yuʼun jaʼ tskoltautik sventa xkojtikintik li Jeovae. Kʼalal chkakʼtik venta ti skotol xuʼ yuʼune xchiʼuk ti lek pʼije, jaʼ me ta jpat-o koʼontontik ti jpʼel skʼoplal chkʼot ta pasel yuʼun skotol li kʼusitik yaloje. Yuʼun persa onoʼox chakʼ kʼotuk ta pasel, jech oxal kʼalal chalbe skʼoplale xkoʼolaj kʼuchaʼal kʼotem xa ta pasel yuʼun. Xi chale: «¡Kʼot xa yorail! [o «Cʼot xa ta pasel», Ch]» (kʼelo Apokalipsis 21:3-6). Li Jeovae «mu sjel yoʼnton o», yuʼun persa onoʼox chkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi yaloje. Jaʼ yuʼun, jpatoj lek koʼontontik ti chkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi yaloj ta jtatik ta tsʼakale (Deut. 7:9).

4. ¿Kʼusi xchʼunojik lek li yajtuneltak Jeova ta voʼnee?

⁴ Li ta kapitulo 11 ta Evreose te chalbe skʼoplal vaklajunvoʼ viniketik xchiʼuk antsetik ta voʼne ti xchʼunojik lek ti chkʼot ta pasel li kʼusi yaloj Jeovae. Jech xtok, chalbe skʼoplal yan yajtuneltak Jeova ti «lek laj yichʼ albel skʼoplalik ta skoj [li] xchʼunel [yoʼontonike]» (Evr. 11:39). Spatoj yoʼontonik ti ta onoʼox xvul ta lokʼel li ‹nitilulal› ti yalojbe skʼoplal Jeovae. Snaʼojik ti jaʼ chakʼbe slajeb skotol li yajkontratak Diose xchiʼuk ti jaʼ tspas ta paraiso yan velta li Balumile (Gén. 3:15, Ch). Jech xtok, spatoj yoʼontonik ti chchaʼkuxesatik yuʼun Dios kʼalal mi chamike. Pe muʼyuk spatoj yoʼonton chchaʼkuxiik ta vinajel, yuʼun muʼyuk toʼox bu sjamojbe sbelel kuxlejal ta vinajel li Jesuse (Gal. 3:16). Moʼoj, yuʼun spatoj yoʼonton chkuxiik sbatel osil liʼ ta Balumile, ti pasem xa ox ta paraisoe (Sal. 37:11; Is. 26:19; Os. 13:14).

5, 6. 1) ¿Kʼusi spatoj yoʼonton tstaik li Abraan xchiʼuk yutsʼ yalale? 2) ¿Kʼusi la spasik sventa lekuk tsots li xchʼunel yoʼontonike? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

⁵ Xi chal Evreos 11:13 ta sventa li yajtuneltak Jeova ti tukʼ laj yakʼ sbaik taje: «Oy xchʼunel yoʼonton chamik skotol li buchʼutik taje, akʼo mi muʼyuk bu kʼot ta pasel ta skʼakʼalilik li kʼusi onoʼox albil skʼoplal chkʼot ta pasele, [pe] laj yilik ta nom xchiʼuk lek la xchʼamik». Jaʼ xkaltik, spatoj yoʼontonik ti chilik onoʼox li achʼ balumile xchiʼuk te xa oy laj yaʼi sbaik. Jun li yajtunel Jeova taje jaʼ li Abraane, ti xi laj yalbe skʼoplal li Jesuse: «Xkuxet tajek yoʼonton ta skoj ti spatoj yoʼonton ti ta xil» chkʼot ta pasel li kʼusitik albil skʼoplale (Juan 8:56). Li Sara, Isaak, Jakob xchiʼuk li yan yajtuneltak Jeovae spatoj yoʼontonik ti chkʼot skʼakʼalil tsventain spʼejel Balumil li Ajvalilal yuʼun Diose (Evr. 11:8-11).

⁶ ¿Kʼusi la spas li Abraan xchiʼuk yutsʼ yalal sventa lekuk tsots li xchʼunel yoʼontonike? Jaʼ ti muʼyuk bu laj yikta sbaik ta yojtikinel li Jeovae. ¿Kʼuxi laj yojtikinik? Bakʼintike ta stojolal anjeletik, ta xvayichik o moʼoje oy kʼusi ch-akʼbat yilik yuʼun Dios. Xuʼ van jaʼ chanubtasatik yuʼun xtok li yajtuneltak Jeova ti oy xa sjabilalike o ta voʼneal vunetik. Pe muʼyuk bu la xchʼay ta sjolik li kʼusi yaloj tspas Jeovae. Lek xaʼiik snopbel skʼoplal. Jaʼ yuʼun jpʼel ta yoʼonton xchʼunojik ti chkʼot onoʼox ta pasel yuʼune. Vaʼun jaʼ koltaatik sventa tukʼuk yoʼonton xakʼ sbaik ta stojolal Jeova manchuk mi laj yil tsots svokolik o laj yichʼik kontrainel.

7. ¿Kʼusi yakʼojbutik Jeova sventa stsatsub li xchʼunel koʼontontike, xchiʼuk kʼusi skʼan jpastik?

⁷ ¿Kʼusi tskoltautik sventa lekuk tsots li xchʼunel koʼontontike? Veno, li Jeovae yakʼojbutik li Vivliae. Te chalbe skʼoplal ti kʼusi tspas ta mas tsʼakale xchiʼuk ti kʼusi skʼan jpastik sventa xijmuyubaje. Jech oxal skʼan me jchantik jujun kʼakʼal li Vivliae xchiʼuk ti xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi ta jchantike (Sal. 1:1-3; kʼelo Echos 17:11). Jech xtok, sventa chakʼ ‹jveʼeltik ta yoraile›, jaʼ tstunes «li tukʼil xchiʼuk pʼijil [mosoile]» (Mat. 24:45). Jaʼ me jech skʼan jpastik kʼuchaʼal la spas li yajtuneltak Jeova ta voʼnee: skʼan me nopajtik noʼox jchanbetik skʼoplal li kʼusi yaloj tspase xchiʼuk ti jnopbetik skʼoplale. Mi jech ta jpastike, jaʼ  me tskoltautik sventa tukʼuk xkakʼ jbatik ta stojolal li Diose xchiʼuk ti jpatojuk lek koʼontontik jmalabetik skʼakʼalil ti chlik sventain spʼejel Balumil li Ajvalilal yuʼun Diose.

8. ¿Kʼuxi tstsatsub li xchʼunel koʼontontike?

⁸ ¿Kʼusi yan koltaatik li yajtuneltak Jeova ta voʼne sventa lekuk tsots li xchʼunel yoʼontonike? Jaʼ ti laj yalbeik Jeova ti akʼo xkoltaatike xchiʼuk ti laj yil takʼbat s-orasionike (Neh. 1:4, 11; Sal. 34:4, 15, 17; Dan. 9:19-21). Jaʼ jech ek, ta me stsatsub xchʼunel koʼontontik kʼalal chkiltik ti kʼu yelan tstakʼ j-orasiontik li Jeovae xchiʼuk ti chakʼbutik li kʼusi chtun kuʼuntike (kʼelo 1 Juan 5:14, 15). Skʼan me jkʼanbetik xchʼul espiritu xtok sventa stsatsub li xchʼunel koʼontontike (Luk. 11:9, 13).

9. ¿Kʼusitik skʼan xkaltik li ta j-orasiontike?

⁹ Kʼalal ta jkʼopontik Jeovae maʼukuk noʼox me ta skoj ti oy kʼusi ta jkʼanbetike. Skʼan me jtojbetik ta vokol jujun kʼakʼal xtok xchiʼuk ti jkʼupil kʼoptatike, yuʼun jun to yutsil skotol li kʼusitik spasoje (Sal. 40:5). Jech xtok, skʼan me jpastik orasion ta stojolal li kermanotaktik ta spʼejel Balumile, jech kʼuchaʼal «li buchʼutik tikʼajtik ta [chukele]». Skʼan me jpastik orasion ta stojolalik xtok li buchʼutik oy yabtelik ta tsobobbaile. Vaʼun kʼalal chkiltik ti tstakʼ j-orasiontik li Jeovae jaʼ me chijnopaj-o mas ta stojolal xchiʼuk mas me tstsatsub li xchʼunel koʼontontike (Evr. 13:3, 7).

10. ¿Kʼuxi la sta stsatsal yoʼontonik li yajtuneltak Dios sventa tukʼuk xakʼ sbaike?

¹⁰ Xi laj yal jtakbol Pablo li ta kapitulo 11 ta Evreose: «Oy antsetik ti la xchʼam yanimaik ti chaʼkuxiik tale, pe oy yan viniketik ti tsots tajek akʼbat svokolik ta skoj ti muʼyuk la xchʼamik [jtosuk] [...] pojelale, taje jaʼ sventa staik li chaʼkuxesel ti mas leke» (Evr. 11:35). Ep yajtuneltak Diose tukʼ yoʼonton laj yakʼ sbaik akʼo mi la snuptanik preva ta skoj ti xchʼunojik ti yaloj chchaʼkuxesvan ta tsʼakal li Diose. Snaʼojik onoʼox ti chchaʼkuxesatike xchiʼuk ti chkuxiik sbatel osil ta Balumile. Jnoptik avaʼi li kʼusi la snuptan Nabot xchiʼuk li Sakariase. Lajik ta ton xchaʼvoʼalik, vaʼun jaʼ jech chamik ta skoj ti la xchʼunbeik smantal Diose (1 Rey. 21:3, 15, TNM; 2 Crón. 24:20, 21). Li Daniel eke laj yichʼ jipel ochel ta xchʼen leonetik ti chviʼnajik tajeke. Jaʼ jech li oxvoʼ xchiʼiltak eke, laj yichʼik jipel ochel ta orno ti solel xpulpun skʼakʼale. Ta melel, jaʼ xlokʼ venta laj yaʼiik ti xchamike xchiʼuk ti tukʼ-o xakʼ sbaik ta stojolal li Jeovae. Xchʼunojik lek ti ch-akʼbatik yuʼun Jeova li xchʼul espiritue xchiʼuk ti chkoltaatik sventa xkuch yuʼunik kʼusiuk prevaile (Dan. 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Evr. 11:33, 34).

11. ¿Kʼusitik kuch yuʼunik li j-alkʼopetik ta skoj ti oy xchʼunel yoʼontonike?

¹¹ Ep j-alkʼopetike kuch yuʼunik labanel xchiʼuk tikʼatik ta chukel, jech kʼuchaʼal la snuptan li Micaías (Micaya) xchiʼuk Jeremiase. Li yan j-alkʼopetike «xanavik ta takixokol balumil, ta vitstik, ta chʼentik xchiʼuk ta nail chʼentik», jech kʼuchaʼal la spas li Eliase. Pe tukʼ kuch yuʼunik li prevaetike, yuʼun spatoj yoʼontonik ti «chkʼot onoʼox ta pasel ta [persa]» li kʼusi spatoj-o yoʼontonike (Evr. 11:1, 36-38; 1 Rey. 18:13; 22:24-27; Jer. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2).

12. ¿Buchʼu skʼan jchanbetik stalelal, xchiʼuk kʼuxi kuch yuʼun li prevaetike?

¹² Li buchʼu toj lek skʼan jchanbetik stalelale jaʼ li Jesuse. Yuʼun spajebal xa noʼox tsatsal preva kuch yuʼun sventa tukʼ yoʼonton xakʼ sba ta stojolal li Jeovae. ¿Kʼuxi kuch yuʼun? Xi laj yal li Pabloe: «Kuch yuʼun milel ta jtel teʼ sventa vokolil xchiʼuk li kʼexlaltasel ta sventa li xkuxetel oʼontonal ti te akʼbil ta yelovale, jech xtok choti xa ta xokon chotlebal sventa ajvalilal yuʼun Dios ta batsʼikʼob» (Evr. 12:2). Jech oxal xi albatik yuʼun Pablo li yajtsʼaklomtak Kristoe: ‹Kʼelik lek li buchʼu kuch yuʼun skotole› (kʼelo Evreos 12:3). Ta skoj ti tukʼ yoʼontonik li yajtsʼaklomtak Kristo ta voʼnee, laj yichʼik milel ek, june jaʼ li Antipase (Apok. 2: 13). Pe laj xa yichʼ smotonik, jaʼ muʼyuk to li baʼyel yajtuneltak Jeova ti spatoj yoʼonton chkuxiik liʼ ta Balumile (Evr. 11:35). Kʼalal te xa ox van kʼuk sjalil slikel ta Ajvalil ta 1914 li Jesuse, li buchʼutik chamemik ti tʼujbil chbatik ta vinajele laj yichʼik chaʼkuxesel sventa xkuxiik ta vinajel. Ta tsʼakale jmoj tsventainik Balumil xchiʼuk li Jesuse (Apok. 20:4).

13, 14. ¿Kʼusitik svokol la snuptan jun ermano, xchiʼuk kʼusi koltaat sventa xkuch yuʼun?

¹³ Li avie ta smiyonal xa noʼox stestigotak Jeova ti jaʼ chchanbeik stalelal li Jesuse. Tsnopbeik skʼoplal li kʼusi yaloj tspas Diose xchiʼuk tukʼ yoʼonton chkuch yuʼunik li prevaetike. Kalbetik skʼoplal jun ermano ti Rudolf Graichen sbie, ti te vokʼ ta Alemania ta 1925. Kʼalal bikʼit toʼoxe, la snapʼanik ta spakʼbal snaik jayibuk kuadroetik ti chakʼ ta ilel lokʼoletik ta sventa Vivliae. Xi laj yal li ermanoe: «Oy jun jkuadrokutike jaʼ chakʼ ta ilel ti jun yoʼonton xvinaj li okʼil xchiʼuk chije, li unin tentsun xchiʼuk li jtiʼval bolome, li neneʼ vakax xchiʼuk leone, pe jun noʼox uni bikʼit kerem ta xchabi batel» (Is. 11:6-9). Jaʼ koltaat sventa snopbe skʼoplal li Paraisoe xchiʼuk jaʼ tsatsub-o li xchʼunel yoʼontone. Koliyal taje tukʼ laj yakʼ sba ta stojolal Jeova  akʼo mi jal tsots ilbajinat yuʼun li polisiaetik ti ta mukul ch-abtejik ta Alemania nazie xchiʼuk li polisiaetik ta Alemania komunistae.

¹⁴ Toj ep laj yil svokol li ermano Rudolfe, pe kuch yuʼun. Cham smeʼ ta jtos chamel ti tifus sbie, kʼalal jaʼo te oy ti bu chtakatik batel ta tsatsal abtel li jchukeletik yuʼun jnazietike. Jech xtok, li stote la spas firmar jlik vun ti bu chal ti mu xa skʼan jaʼuk stestigo Jeovae. Akʼo mi jech, tukʼ laj yakʼ sba li Rudolfe. Kʼalal lokʼ ta chukele lik tunuk ta jkʼelvanej ta sirkuito. Laje bat ta Chanob vun ta Galaad, vaʼun takat batel ta Chile. Te lik tunuk ta jkʼelvanej ta sirkuito xtok xchiʼuk te nupun xchiʼuk jun misionera ti Patsy sbie. Laj yil jun yuni tsebik. Pe cham kʼalal naka toʼox chlokʼ jun jabil snupunelike. Te van kʼuk sjalil xtoke, cham yajnil ti yichʼoj 43 jabile. Toj tsots svokol la snuptan li Rudolfe. Akʼo mi jech, kuch yuʼun xchiʼuk tukʼ yoʼonton tun ta stojolal Jeova. Yuʼun manchuk mi mol xa xchiʼuk ti ip noʼox chaʼie, tun ta prekursor regular xchiʼuk ta mol ta tsobobbail. Sventa xkaʼibetik mas smelolale, jkʼelbetik li sloʼil xkuxlejal ta revista La Atalaya 1 yuʼun agosto ta 1997, ta pajina 20 kʼalal ta 25. ^[1]

15. Albo skʼoplal jayibuk ermanoetik ti xmuyubaj noʼox chkuch yuʼun svokolike.

¹⁵ Li avie ep kermanotaktik ti xmuyubaj noʼox chtunik ta stojolal li Jeovae, manchuk mi yakal chilik tsatsal kontrainel. Yuʼun ta sienal xa noʼox ermanoetik ta Eritrea, ta Singapur xchiʼuk ta Corea del Sur ti ochemik ta chukele. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun mu skʼan ‹stsak yespadaik› (Mat. 26:52). Jech kʼuchaʼal li ermano Isaac, Negede xchiʼuk li Paulose mas xa ta jtob jabil yochelik ta chukel ta Eritrea. Toj echʼ xa noʼox ch-utsʼintaatik. Ta skoj ti kʼu xa sjalil tikʼilik ta chukele, muʼyuk saʼoj snup xchiʼilik xchiʼuk mi jaʼuk xuʼ xchabi li stot smeʼike. Akʼo mi jech, tukʼ yoʼonton yakʼoj sbaik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk tsots lek xchʼunel yoʼontonik. Akʼo mi tsots chil svokolik, stseʼet noʼox satik, jaʼ yuʼun kʼalal ta jchabichukinabetik ch-ichʼatik ta mukʼ. Li ta jpajinatik ta jw.org oy te jun sfotoik ti xmuyubajik noʼox xvinaje.

16. ¿Kʼuxi ta jtabetik sbalil mi tsots xchʼunel koʼontontike?

¹⁶ Jutuk mu skotoluk li stestigoutik Jeovae muʼyuk bu chkil jvokoltik ta chukel mi jaʼuk bu chkichʼtik ilbajinel kʼuchaʼal li ermanoetik ti laj xa kalbetik skʼoplale. Pe oy onoʼox chkil jvokoltik ta skoj povreal, paskʼop, nikel, nojelal ta voʼ o yan kʼusitik. Yan ermanoetik xtoke jaʼ xchanojbeik stalelal li Abraan, Isaak, Jakob xchiʼuk li Moisese, yuʼun mu jaʼuk tsaʼik li kʼulejale xchiʼuk ti lekuk x-ojtikinatike, moʼoj, yuʼun jaʼ batem ta yoʼontonik spasbel yabtel li Jeovae. ¿Kʼusi chkoltaatik sventa xmuyubajikuk noʼox xtunike? Jaʼ ti skʼanojik tajek li Jeovae xchiʼuk ti xchʼunojik lek ti chkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi yaloje. Snaʼojik ti ta onoʼox x-akʼbat xkuxlejalik sbatel osil mi tukʼ laj yakʼ sbaike: kuxlejal ta jun achʼ balumil ti bu muʼyuk xa chichʼik ilbajinele (kʼelo Salmo 37:5, 7, 9, 29).

17. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa tsotsuk lek li xchʼunel koʼontontike, xchiʼuk kʼusi ta jchanbetik skʼoplal li ta yan xchanobile?

¹⁷ Kʼuchaʼal laj xa jchantik li ta xchanobil liʼe, «li xchʼunel oʼontonale jaʼ ti oy kʼusi malabil ti chkʼot onoʼox ta pasel ta persae». Jaʼ yuʼun, mi ta jkʼan tsotsuk lek xchʼunel koʼontontike, jkʼopontik me li Jeovae xchiʼuk jnopbetik skʼoplal li kʼusi yaloj tspase. Mi jech ta jpastike, jaʼ me tskoltautik sventa xkuch kuʼuntik kʼusiuk prevail. Li ta yan xchanobile jaʼ ta jkʼelbetik skʼoplal xtok ti kʼusi mas smakoj li xchʼunel koʼontontike.