1, 2. 1) ¿Kʼusi chakʼbutik li Jeova avie? 2) ¿Kʼu yuʼun mu to junuk lek koʼontontik li avie? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

MU JUNUK krixchano tskʼan ti naka kʼop xil ta xkuxlejale o ti naka at-oʼonton chaʼie. Jaʼ yuʼun ta jtojbetik tajek ta vokol Jeova ti yakʼojbutik li «jun oʼontonal» yuʼune, ti jaʼ chchabi li jnopbentike xchiʼuk chakʼ ti xkuxetuk noʼox chkaʼitike akʼo mi oy kʼusi chakʼbutik vul oʼonton (Filip. 4:6, 7). Pe maʼuk noʼox taje, ta skoj ti kakʼoj xa jkuxlejaltik ta stojolal li Jeovae yakʼojbutik xtok ti «junuk koʼontontik ta [stojolale]», jaʼ xkaltik, ti xuʼ lek tajek xkil jbatik xchiʼuke (Rom. 5:1).

² Pe li Jeovae muʼyuk to kʼotem yorail yuʼun ti xakʼ ti junuk-o xa koʼontontik ta j-echʼele. Liʼ to kuxulutik li ta slajebal kʼakʼal ti toj xibal sbae, jaʼ yuʼun mu xa noʼox x-echʼ li jvokoltike xchiʼuk buyuk xa noʼox chkiltik ti oy kʼopetike (2 Tim. 3:1-4). Maʼuk noʼox, yuʼun skʼan jpastik kʼop xchiʼuk li Satanase xchiʼuk ti jpʼajtik li kʼusitik jecheʼ chakʼ ta chanele (2 Kor. 10:4, 5). Pe li kʼusi mas to van kʼux chkaʼitike o ti mu xa junuk koʼontontik yuʼune, jaʼ kʼalal tskontrainutik li kutsʼ kalaltik ti maʼukik stestigotak Jeovae. Yuʼun xuʼ van slabanik li kʼusitik ta jchantike o li kʼusitik ta jpastike. Xuʼ van xi chalbutik xtoke: «Jaʼ noʼox chakʼan chasokbe sjol li kutsʼ  kalaltike». Vaʼun, xuʼ van xi tsots chalbutike: «¡Mi mu xapajes abae, chʼayo ta avoʼonton ti kutsʼ kalal to jbatike!». ¿Kʼusi van xuʼ jpastik mi jech ta jnuptantike? ¿Kʼusi skʼan jvules ta joltik?

3, 4. 1) ¿Kʼusitik chkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi laj yakʼ ta chanel Jesuse? 2) ¿Bakʼin mas to tsots chkaʼitik ta stsʼakliel li Jesuse?

³ Li Jesuse snaʼoj xa onoʼox ti chchʼak sba yuʼun krixchanoetik li kʼusi laj yakʼ ta chanele, xchiʼuk ti skʼan stsatsal yoʼontonik li yajchankʼoptak ta skoj ti chichʼik kontrainele. Vaʼun xuʼ van xlik-o skʼopik li jujun utsʼ alalile. Xi laj yale: «Mu xanopik ti tal kakʼ jun oʼontonal ta balumile; maʼuk jun oʼontonal tal kakʼ, moʼoj, espada tal kakʼ. Yuʼun lital ta chʼakvanej, jech oxal tskontrain stot li vinike, tskontrain smeʼ li tsebe xchiʼuk tskontrain smeʼalib li alibale. Ta batsʼi melel, te noʼox ta sna chlokʼ yajkontra li krixchanoe» (Mat. 10:34-36, tsʼib ta yok vun).

⁴ Xi jamal laj yal li Jesuse: «Mu xanopik ti tal kakʼ jun [oʼontonale]», ¿kʼu van yuʼun ti jech laj yale? Yuʼun tskʼan ti snopbeik skʼoplal kʼusi tsnuptanik li buchʼutik tskʼan tstsʼakliate. Akʼo mi jaʼ sventa tal yalbe skʼoplal «kʼusi [melel]» li Jesuse, xuʼ onoʼox jech xkʼot ta pasel (Juan 18:37). Jaʼ yuʼun oy tajek ta yoʼonton chakʼbe xchan skotol yajchankʼoptak ti tsots onoʼox bakʼintik ti tstsʼakliate, mas to kʼalal kamigotaktik o batsʼi kutsʼ kalaltik tspʼajik li kʼusi ta jchantike.

5. ¿Kʼusitik snuptanojik li yajtsʼaklomtak Kristoe?

⁵ Li Jesuse laj yal ti skʼan xlokʼ ta yoʼonton stsʼikik vokolil li yajchankʼoptake, jech kʼuchaʼal li kontrainel yuʼun li yutsʼ yalalike (Mat. 10:38). Sventa sta-o xkʼot ta yajtsʼaklomtak Kristo li krixchanoetike skʼan xkuch yuʼunik labanel xchiʼuk kʼalal chjipat chtenatik yuʼun li yutsʼ yalalike. Pe akʼo mi jaʼ jech kʼotem ta stojolalik, mas ep kʼusitik lek staojik (kʼelo Markos 10:29, 30).

6. ¿Kʼusi skʼan jvules ta joltik kʼalal tskontrainutik li kutsʼ kalaltik ta skoj ti chijtun ta stojolal Jeovae?

⁶ Muʼyuk onoʼox bu ta jpʼaj kutsʼ kalaltik kʼalal tskontrainutik ta skoj ti chijtun ta stojolal Jeovae. Pe skʼan me jvules ta joltik ti jaʼ mas to skʼan jkʼantik li Diose xchiʼuk li Kristoe (Mat. 10:37). Jvules ta joltik xtok ti Satanase tskʼel tajek kʼusi xuʼ spas sventa mu tukʼuk xa xkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae, xuʼ lek xa chaʼi tsloʼlautik ta skoj ti jkʼanojtik li kutsʼ kalaltike. Kalbetik avaʼi skʼoplal kʼusitik xuʼ jnuptantik xchiʼuk ti kʼusi xuʼ jpastik sventa xkuch kuʼuntike.

7. ¿Kʼusi skʼan snopbe skʼoplal li buchʼu maʼuk stestigo Jeova li snup xchiʼile?

⁷ Xi chal ta jamal li Vivliae: «Chil tsots svokol stukik li buchʼu chnupunike» (1 Kor. 7:28). Pe xuʼ van mas to tsots chkaʼitik mi maʼuk stestigo Jeova li jnup jchiʼiltike. Akʼo mi jech yakal ta jnuptantik, skʼan me jechuk xkiltik o jechuk jnoptik kʼuchaʼal li Jeovae. Yuʼun li stuke jamal chal ti muʼyuk srasonal kuʼuntik sventa jchʼak jbatik o jtuchʼ jnupuneltik ta skoj noʼox ti muʼyuk chtun ta stojolal Jeova li jnup jchiʼiltike (1 Kor. 7:12-16). Jech xtok, mi oy junuk ermana ti muʼyuk chaʼi mantal li smalale skʼan onoʼox me xichʼ ta mukʼ, yuʼun li vinike jaʼ jolil li ta yutsʼ yalalike akʼo mi muʼyuk chakʼ li kʼusitik chtun ta mantale. Jaʼ noʼox jech ek, mi oy junuk ermano ti muʼyuk chtun ta stojolal Jeova li yajnile skʼan me stukʼulan xchiʼuk xichʼ ta kʼux (Efes. 5:22, 23, 28, 29).

8. ¿Kʼusi skʼan jnoptik mi oy bakʼintik mu xakʼ lek jpasbetik yabtel Jeova li jnup jchiʼiltike?

⁸ ¿Kʼusi van xuʼ jpastik mi oy bakʼintik mu xakʼ lek jpasbetik yabtel Jeova li jnup jchiʼiltike? Kalbetik junuk skʼelobil, jnoptik noʼox ti oy jun ermana ti xi ch-albat yuʼun li smalale: «Avokoluk, junchib noʼox me kʼakʼal xalokʼ ta cholmantal jujun xemana». ¿Kʼusi van ta jpastik ti voʼotikuk jech chkichʼtik albele? Xiuk jnoptike: «¿Mi tspajtsanun-o xa ta yichʼel ta mukʼ Jeova li jnup jchiʼile? Mi maʼuk jeche, ¿mi xuʼ jchʼunbe li kʼusi chalbune?». Kʼalal chijrasonaj leke xuʼ me skoltautik sventa mu jecheʼuk noʼox xlik jkʼoptik xchiʼuk li jnup jchiʼiltike (Filip. 4:5).

9. ¿Kʼusi xuʼ spas jun yajtsʼaklom Kristo sventa xichʼ ta mukʼ stot smeʼ li alab nichʼnabiletike?

 ⁹ Kʼalal maʼuk stestigo Jeova li jnup jchiʼiltike mas to vokol chkaʼitik ta xchanubtasel batel li kalab jnichʼnabtike. Yuʼun xuʼ van chopol stalelal o yan-o kʼusitik tspas li jnup jchiʼiltike. Jech oxal vokol van chkaʼitik ta xchanubtasel ti xichʼ ta mukʼ li stot smeʼik jech kʼuchaʼal chal li Vivliae (Efes. 6:1-3). Pe, ¿kʼusi xuʼ jpastik mi jaʼ jech yakal ta jnuptantike? Kakʼtik ta ilel slekil kʼelobil; kichʼtik ta mukʼ li jnup jchiʼiltike. Jaʼuk jkʼelbetik li slekil talelale xchiʼuk kalbetik ti xijmuyubaj ta sventa li kʼusitik lek tspase. Mu me xkalbetik li kʼusitik to skʼan spas kʼalal te skʼeloj li kalab jnichʼnabtike. Jaʼ lek kalbetik yaʼiik kalab jnichʼnabtik ti ta jujuntal onoʼox skʼan jnoptik mi chijtun ta stojolal li Jeovae. Kʼalal chakʼik venta jnup jchiʼiltik ti lek stalelal li yuni kerem tsebike xuʼ me jaʼ xtijbat yoʼontonik sventa xlik xchanik li Vivliae.

10. Akʼo mi maʼuk stestigo Jeova li snup xchiʼil jun yajtsʼaklom Kristoe, ¿kʼuxi xuʼ xchanubtas ta Vivlia li yalab xnichʼnabe?

¹⁰ Bakʼintik li jnup jchiʼiltike xuʼ van tskʼan ti akʼo skolta sba ta spasel jecheʼ kʼinetik li kalab jnichʼnabtike o ti xakʼbe xchan jecheʼ chanubtaseletike. Jech xtok, xuʼ van oy junuk ermana ti tsots ch-albat yuʼun smalal ti akʼo mu xchanubtas ta Vivlia li yalab xnichʼnabike. Xuʼ van xi ch-albat yuʼun li smalale: «Mu jkʼan chkil ti chavakʼbe estudio li jkʼoxtake; mu jkʼan noxtok ti xavikʼbun batel ta atsobajelike». Akʼo mi jech ch-albat li jun ermanae skʼan me mu xchʼun li pajtsanele (Ech. 16:1; 2 Tim. 3:14, 15). Akʼo mi tstsak ta venta kʼusi tsnop li smalale, skʼan onoʼox me xakʼ persa xchanubtasel yalab ti kʼusi ora mas lek chile. Vaʼun jaʼ jech chojtikinik li Jeovae xchiʼuk li smantaltake (Ech. 4:19, 20). Melel onoʼox, ta tsʼakale jaʼ xa me tsnop stukik mi chtunik  ta stojolal li Jeovae o mi moʼoj (Deut. 30:19, 20). *

11. ¿Kʼu van yuʼun chlik skontrainutik li kutsʼ kalaltike?

¹¹ Kʼalal lik xchanubtasutik ta Vivlia li stestigotak Jeovae, xuʼ van muʼyuk bu laj kalbetik skotol li kutsʼ kalaltike. Pe kʼalal tsatsub li xchʼunel koʼontontike, laj kaʼibetik smelolal ti skʼan xkakʼtik ta ilel ti tsots koʼontontike, ti skʼan xkalbetik yaʼiik skotol kutsʼ kalaltik li kʼusitik ta jchantike (Mar. 8:38). Vaʼun, ta skoj ti jaʼ xa tukʼ kakʼoj jbatik ta stojolal li Jeovae, xuʼ van lik jkʼoptik xchiʼuk li kutsʼ kalaltike. Pe, ¿kʼusi xuʼ jpastik sventa junuk noʼox koʼontontik xchiʼuk li kutsʼ kalaltike xchiʼuk ti tukʼuk-o xkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae? Jkʼeltik batel jaytosuk kʼusi xuʼ jpastik.

12. ¿Kʼu van yuʼun tskʼan tspajtsanutik kutsʼ kalaltik sventa mu xij-och ta stestigo Jeovae, pe kʼusi xuʼ jpastik?

¹² Kakʼtik persa yaʼibel smelolal kʼu yuʼun jech chalik li kutsʼ kalaltik ti maʼuk stestigotak Jeovae. Xijmuyubaj tajek kʼalal chkaʼibetik talel smelolal li kʼusitik chchanubtasvan ta melel li Vivliae. Pe xuʼ van xi chlik yalbutik junantik kutsʼ kalaltike: «Ya pe lalaj xa ta loʼlael chkil» o, «mu jchʼun chkaʼi ti jaʼ xa te labat li ta jecheʼ relijion ti naka saʼkʼop yesike. Yuʼun mu xa xakʼanunkutik jnaʼ ti muʼyuk chachiʼinunkutik ta spasel li jkʼintike». Xuʼ van xi chalbutik xtoke: «Xuʼ me oy kʼusi chopol xkʼot ta stojolal achʼulel mi lachame». Mi jech chkichʼtik albel taje, kakʼtik persa yaʼibel smelolal kʼu yuʼun ti jech chalike xchiʼuk skʼan lek jchikintabetik sventa xkaʼibetik smelolal kʼusi onoʼox ta melel ti tsvul-o yoʼontonike (Prov. 20:5). Lek me tajek ti jchanbetik stalelal li jtakbol Pablo ti laj yakʼ persa yaʼibel smelolal kʼusi tsnopik «skotol li krixchanoetike», yuʼun jaʼ koltaat ta spukbel skʼoplal li smantaltak Diose. Jaʼ yuʼun mi jech la jpastik eke, jaʼ me tskoltautik sventa xkalbetik yaʼiik skotol kutsʼ kalaltik li kʼusitik ta jchantike (1 Kor. 9:19-23).

13. ¿Kʼu yelan skʼan jkʼopontik li kutsʼ kalaltike?

¹³ Ta slekiluk koʼonton xijkʼopoj. Xi chal li Vivliae: «Skotoluk me ora oyuk lek smuil li akʼopojelike» (Kol. 4:6). Sventa ta slekiluk koʼonton jchiʼintik ta loʼil skotol li kutsʼ kalaltike xchiʼuk sventa xkakʼtik ta ilel ti manxoutike, skʼan jkʼanbetik xchʼul espiritu li Jeovae. Jech xtok, mu me lekuk ti xkalbetik ti chʼayemike o ti solel muʼyuk lek skotol li kʼusi xchʼunojike. Mi oy kʼusi chopol laj yalbutike jchanbetik stalelal li jtakboletike. Xi laj yal li Pabloe: «Chkakʼkutik bendision kʼalal chchopol loʼilajik ta jtojolalkutike; tsʼikem kuchem kuʼunkutik kʼalal tskontrainunkutike; ta slekil koʼonton chitakʼavkutik kʼalal chchopol kʼoptaunkutike» (1 Kor. 4:12, 13).

14. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti lekuk jtalelaltike?

¹⁴ Lekuk jtalelaltik. Kʼalal ta slekil koʼonton chijkʼopoje ta me xkoltavan sventa lekuk xkil jbatik xchiʼuk li kutsʼ kalaltike, pe li kʼusi mas to xuʼ skoltautike jaʼ kʼalal lek ta jpas jtalelaltike (kʼelo 1 Pedro 3:1, 2, 16). Yuʼun mi jech ta jpastike xuʼ me xakʼik venta ti jun noʼox koʼonton kuxulutik xchiʼuk jnup jchiʼiltike, ti jmoj ta jkʼel li kalab jnichʼnabtike xchiʼuk ti muʼyuk kʼusi chopol ta jpastike. Pe, ¿a ti mi jpʼel yoʼonton mu skʼan x-ochik ta stestigo Jeova li kutsʼ kalaltik une? Xuʼ onoʼox me xijmuyubaj ta skoj ti jnaʼojtik ti kʼupil chil Jeova kʼalal tukʼ-o chkakʼ jbatik ta stojolale.

15. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu xlik jkʼoptik xchiʼuk li kutsʼ kalaltike?

¹⁵ Jkʼeltik baʼyel li kʼusi xuʼ xlik-o jkʼoptike. Mas me lek kʼalal ta jnoptik baʼyel li kʼusitik chkap-o sjolik li kutsʼ kalaltike, vaʼun jkʼeltik kʼusitik xuʼ jpastik sventa mu jechuk xkʼot ta pasel (Prov. 12:16, 23). Xi chal sloʼil jun ermana ti likem ta Australiae: «Li jmol-alibe toj echʼ xa noʼox chopol chil li kʼusi ta jchankutike. Jech oxal, kʼalal skʼan toʼox jkʼoponkutik jujun veltae, kak xa noʼox ta jkʼanbekutik Jeova xchiʼuk li jmalal ti akʼo skoltaunkutik sventa ta slekiluk koʼonton jtakʼbekutik li kʼusitik tsjakʼe. Xchiʼuk ta jtʼujkutik kʼusi xuʼ xkalbekutik batel sventa ximuyubajkutik noʼox ti kʼu sjalil ta jkʼoponkutike. Jech xtok, lek noʼox sjalil ta jchiʼinkutik ta loʼil, yuʼun kakʼojkutik venta ti xuʼ van te xa chlik  jtsak jbakutik ta kʼop ta sventa kʼusi jchʼunojkutik kʼalal jal tajek ta jchiʼin jbakutik ta loʼile».

16. ¿Kʼusi xuʼ jpastik mi voʼotik ta jmul chkaʼitik ti lik jkʼoptik xchiʼuk li kutsʼ kalaltike?

¹⁶ Melel onoʼox, mu kʼusi stakʼ jpastik sventa mi jsetʼuk xa xlik jkʼoptik xchiʼuk li kutsʼ kalaltik ti maʼuk stestigotak Jeovae. Kʼalal jech chkʼot ta pasele xuʼ van voʼotik ta jmul chkaʼitik, yuʼun jkʼanojtik tajek xchiʼuk ep kʼusitik ta jpastik ta stojolalik sventa lekuk xilutik. Mi chopol tajek chkaʼi jbatike skʼan me jvules ta joltik ti jaʼ mas to tsots skʼoplal ti tukʼuk xkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae, ti jaʼ pekʼel skʼoplal li kʼanelal chkaʼitik ta stojolal li kutsʼ kalaltike. Vaʼun, mi jech la jpastike xuʼ me xakʼik venta ti yuʼun toj tsots tajek skʼoplal ti jchʼuntik li kʼusi chal li Vivliae, yuʼun xuʼ xijkuxi o xuʼ xchʼay li jkuxlejaltike. Ta skoj ti skʼanojutik tajek li Diose chakʼbe akʼo stʼuj stukik mi chtunik ta stojolal o mi moʼoj. Jaʼ yuʼun, mu me stakʼ ti jsujtik li voʼotike. Li kʼusi noʼox xuʼ jpastike jaʼ ti xkakʼbetik yilik ti ep tajek ta jtabetik sbalil mi ta jchʼunbetik li smantaltak Jeovae (Is. 48:17, 18).

17, 18. ¿Kʼusi xuʼ jpastik mi lokʼ ta mantal junuk kutsʼ kalaltike?

¹⁷ Spajebal xa noʼox kʼux chkaʼitik kʼalal chlokʼ ta tsobobbail junuk kutsʼ kalaltike, solel lajem tajek chijkom, yuʼun xkoʼolaj ti laj kichʼtik pajbel junuk espada yaʼeluk li ta koʼontontike. Kʼalal jech ta jnuptantike, ¿kʼusi xuʼ jpastik?

¹⁸ Jnopes jbatik ta spasel li kʼusitik sventa mantale. Sventa jechuk-o tsots li xchʼunel koʼontontike skʼan jkʼeltik jujun kʼakʼal li Vivliae, skʼan mu jchʼay jbatik li ta tsobajeletike xchiʼuk ti jchapan jbatik kʼalal skʼan to xijbate, skʼan xijlokʼ xtok li ta cholmantale xchiʼuk ti jkʼanbe kipaltik Jeova sventa xkuch kuʼuntike (Jud. 20, 21). ¿A ti mi mu x-echʼ-o xkʼuxul chkaʼitik akʼo mi jech ta jpastik skotol taje? ¡Mu me xijchibaj! Jaʼuk kakʼ-o ta koʼontontik li yabtel Jeovae, yuʼun jaʼ noʼox xuʼ skoltautik sventa jta siketel koʼontontik. Kalbetik avaʼi skʼoplal kʼusi la snuptan li jtsʼibajom yuʼun li Salmo 73. Jaʼ lik snop li kʼusitik muʼyuk yuʼune, jaʼ yuʼun toj abol sba laj yaʼi, lik svul tajek yoʼonton. Pe kʼalal jaʼ lik yakʼ ta yoʼonton spasel li yabtel Jeovae jaʼ koltaat sventa sjel li snopbene (Sal. 73:16, 17). Mi jech la jpastik taje, jaʼ me tskoltautik ek.

19. ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti chkichʼtik ta mukʼ ti kʼu yelan chtukʼibtasvan li Jeovae?

¹⁹ Kichʼtik ta mukʼ ti kʼu yelan chtukʼibtasvan li Jeovae. Kʼalal chichʼ tukʼibtasel o chichʼ lokʼesel ta tsobobbail junuk kutsʼ kalaltike mu x-echʼ xkʼuxul yaʼel kʼalal chib oxib to kʼakʼal yechʼele. Pe jkotoltik onoʼox ta jtabetik sbalil li tukʼibtasele (kʼelo Evreos 12:11). Jech kʼuchaʼal liʼe, ta jtabetik sbalil li mantal yalojbutik Jeova ti mu stakʼ jchiʼintik li buchʼutik tspas tsots smulik xchiʼuk ti mu sutes yoʼontonike (1 Kor. 5:11-13). Akʼo mi kʼux tajek chkaʼitik, pe skʼan me mu yolbajuk xa jkʼopontik batel ta selular, ta redes sosiales, ta koreo elektroniko, ti jtakbetik batel junuk mensaje o jlikuk kartae.

20. ¿Kʼusi xuʼ jmalatik chkʼot ta pasel?

²⁰ Jpat koʼontontik ti ta sutik tale. Li kʼanelale spatoj yoʼonton ta skotol, jech oxal ta jmalatik ti sutik tal ta stojolal Jeova li buchʼutik lokʼemik ta mantale (1 Kor. 13:7). ¿Kʼusi xuʼ jpastik mi laj kakʼtik venta ti yakal xa tsjel stalelal junuk kutsʼ kalaltike? Xuʼ jpastik orasion ta stojolal sventa x-akʼbat yip yuʼun li Vivliae xchiʼuk ti xchʼun li kʼusi ch-albat yuʼun Jeova liʼe: «Sutan me tal ta jtojol» (Is. 44:22).

21. ¿Kʼusi skʼan jpastik mi ochem junuk «espada» yaʼeluk ta kutsʼ kalaltik ta skoj ti ta jtsʼaklitik li Jesuse?

²¹ Li Jesuse laj yal ti jaʼ mas to skʼan jkʼantik li stuke, ti jaʼuk xkom to ti kʼu yelan ta jkʼantik li jun krixchanoe. Xchʼunoj lek ti tsots yoʼonton li yajchankʼoptak sventa tukʼ xakʼ sbaik akʼo mi chichʼik kontrainel yuʼun li yutsʼ yalalike. Mi skontrainojutik kutsʼ kalaltik ti xkoʼolaj ochem junuk «espada» yaʼeluk ta skoj ti ta jtsʼaklitik li Jesuse, jkʼanbetik Jeova ti akʼo skoltautike (Is. 41:10, 13). Teuk-o ta joltik ti xmuyubajik tajek Jeova xchiʼuk Jesus ta jtojolaltike xchiʼuk ti chakʼ jmotontik ta skoj ti tukʼ kakʼoj jbatike. ¿Mi mu jechuk ti chakʼ xkuxetel koʼontontik taje?