LI JOSE TA ARIMATEAE bat skʼopon li ajvalil ta Roma ti Ponsio Pilato sbie, yuʼun bat skʼanbe vokol ti akʼo x-akʼbat li sbekʼtal Jesus sventa xichʼ lek mukele. Pe li ajvalil taje lek ojtikinbil ti jaʼ jun pimil vinike o ti mi jsetʼ x-och ta rasone. Jaʼ yuʼun li Josee mu to xchʼun laj yaʼi ti bat onoʼox chchiʼin ta loʼile, yuʼun muʼyuk xaʼi bu la sta li stsatsal yoʼontone. Pe lek ti laj onoʼox yakʼ persa bate, yuʼun kʼalal te xa ox chchiʼin sbaik ta loʼil xchiʼuk li mol ajvalile, ichʼbat ta mukʼ li yaʼyeje. Li ajvalile la sjakʼbe lek jun bankilal soltaro mi chamem xa onoʼox ta melel li Jesuse. Vaʼun li Josee albat ti xuʼ spas li kʼusi la skʼane. Akʼo mi chat tajek yoʼonton, bat ta anil ti bu la smilik li Jesuse (Mar. 15:42-45).

• ¿Buchʼu li Jose ta Arimateae?

• ¿Mi yuʼun onoʼox lek xil sbaik xchiʼuk li Jesuse?

• ¿Kʼu yuʼun lek ti jkʼeltik batel li kʼusitik la spase?

Li S-evanjelio Markose chal ti te ch-abtej ta Sanedrin ek li Josee xchiʼuk «ti lek ichʼbil ta [mukʼe]». Li Sanedrin taje jaʼ li snail mukʼta chapanobbail yuʼun judaetike, jaʼ te chtojobtasvanik xchiʼuk jaʼ te tskʼelik mi chichʼ chʼunel li kʼusi chal smantal judaetike (Mar. 15:1, 43). Li Jose xtoke jaʼ jun jbeiltasvanej li ta jteklume xchiʼuk jaʼ jun jkʼulej vinik (Mat. 27:57). Skotol taje chakʼ ta ilel kʼu yuʼun akʼbat permiso sventa skʼopon li ajvalil ta Romae.

Jutuk mu skotolikuk li buchʼutik te ch-abtejik li ta Sanedrine skontrainojik li Jesuse xchiʼuk jaʼik onoʼox li buchʼutik la xchapik kʼuxi xuʼ xakʼbeik slajele. Pe mu jechuk stalelal li Josee, yuʼun «jaʼ jun lekil [xchiʼuk tukʼil] vinik» (Luk. 23:50). Mu snaʼ xloʼlavan, bikʼit yakʼoj sba xchiʼuk yakʼoj persa xchʼunbel smantal li Diose. Jech noxtok, «smalaoj ek li Ajvalilal yuʼun Diose»; taje xuʼ van jaʼ tijbat-o yoʼonton yoʼ xkʼot ta yajchankʼop li Jesuse (Mar. 15:43; Mat. 27:57). Skʼanoj van tajek li kʼusi melele xchiʼuk li kʼusi tukʼe, jaʼ yuʼun lek laj yil li kʼusi chakʼ ta chanel Jesuse.

Pe li Josee muʼyuk bu laj yakʼ ta aʼiel mi yakʼoj xchʼunel yoʼonton ta stojolal li Jesuse. Xi chal li Juan 19:38: «Ta mukul noʼox ochem ta yajchankʼop Jesus ta skoj ti chiʼta li judaetike». Pe, ¿kʼu van yuʼun ti chiʼe? Yuʼun li judaetike spʼajojik tajek li Jesuse; jech oxal, mi laj yaʼiik ti oy buchʼu xchʼunoj li Jesuse tsnutsik lokʼel li ta nail tsobobbail yuʼunike (Juan 7:45-49; 9:22). Muʼyuk xa bu lek chilik; muʼyuk xa bu tstsakik ta venta, tspʼajik-o ta jyalel. Jaʼ yuʼun li Josee snaʼoj lek ti chchʼay skʼoplal yabtel xchiʼuk muʼyuk xa bu ch-ichʼat ta mukʼ mi lokʼ ta ye ti yakʼoj xchʼunel yoʼonton ta stojolal li Jesuse.

Pe maʼuk noʼox stuk ti vaʼ yelan svokole. Xi chal li Juan 12:42: «Ep ajvaliletik laj yakʼ xchʼunel yoʼontonik ta stojolal ek [li Jesuse], pe muʼyuk bu jamal laj yalik ta skoj li jfariseoetike, sventa mu xichʼik nutsel lokʼel li ta nail tsobobbaile». Taje te tsakal skʼoplal li Nikodemoe, ti jaʼ te ch-abtej ek li ta Sanedrine (Juan 3:1-10; 7:50-52).

Li Josee jaʼ jchankʼop; jaʼ noʼox ti kʼusie, muʼyuk toʼox bu chakʼ ta aʼiel. Pe, ¿mi lek van ti vaʼ yelan tspase? Xi laj yal li Jesuse: «Li buchʼu chal ta stojolal krixchanoetik ti xojtikinune, jaʼ jech chkal ta stojolal Jtot ta vinajel ek ti xkojtikine. Pe li buchʼu tspʼajun ta stojolal krixchanoetike, jaʼ jech ta jpʼaj ta stojolal Jtot ta vinajel ek» (Mat. 10:32, 33). Pe li Josee maʼuk ti yuʼun spʼajoj li Jesuse, moʼoj, li kʼusie jaʼ ti muʼyuk toʼox stsatsal yoʼonton sventa xal ta jamal ti yuʼun tstsʼakli li Jesuse. ¿Mi oy van jech kaʼioj jbatik ek?

Li Vivliae xi chal ta stojolal li Josee: «Li vinik taje muʼyuk bu la skolta sba ta sventa li kʼusitik la snopik xchiʼuk li kʼusitik la [spasik]» ta Sanedrin ta skontra li Jesuse (Luk. 23:51). Yaʼele, li Josee muʼyuk bu te oy kʼalal la xchapanik li Jesuse. Pe kʼalal laj yaʼi  li kʼusi chopol kʼot ta nopel yuʼunike, batsʼi chopol tajek van laj yaʼi sba. Akʼo mi jech, mi jsetʼuk kʼusi stakʼ spas.

Li Vivliae xi to chal ta sventa li Josee: «Tsots yoʼonton bat ta stojolal Pilato, bat skʼanbe li sbekʼtal Jesuse» (Mar. 15:43). Jech oxal chaʼa, jamal ta aʼiel ti lek xa ox tsots yoʼonton Jose kʼalal laj yichʼ milel li Jesuse xchiʼuk ti jmoj xa ox yakal chtunik ta stojolal Dios xchiʼuk li yajtsʼaklomtak Kristoe.

¿Bu la sta stsatsal yoʼonton li Josee? Xavaʼi noʼoxe, te xnochʼet batel ek ti bu laj yichʼ milel li Jesuse. ¿Kʼuxi jnaʼojtik taje? Yuʼun jaʼ baʼyel la snaʼ ti cham li Jesuse. Jech oxal, kʼalal ay skʼan tal permiso sventa xichʼbe batel sbekʼtal li Jesuse, «li Pilatoe tskʼan tsnaʼ mi [ta melel ti] chamem xa li Jesuse»; jaʼ xkaltik, mu toʼox snaʼ li stuke, jaʼuk li Josee snaʼoj xa onoʼox (Mar. 15:44). Mi te skʼeloj Jose kʼu to yelan laj yichʼ svokol Jesus kʼalal jaʼo te jokʼol ta jtel teʼe, ¿mi jaʼ to van te la snop lek li kʼusi tspase xchiʼuk mi jaʼ to van te laj yakʼ venta ti skʼan sten ta yoʼonton li xiʼel sventa jamal xal ti jaʼ jchankʼope? Xuʼ van jech. Pe li kʼusi jnaʼojtik leke jaʼ ti oy kʼusi tijbat yoʼonton spasel ta anile. Vaʼun jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti maʼuk xa ta mukul tstsʼakli li Jesuse.

Li smantal judaetike chal ti skʼan noʼox smukik ta smalel kʼakʼal li buchʼutik tsmilik o tsjokʼanik ta jtel teʼ ta skoj ti la spas smulike (Deut. 21:22, 23). Jaʼuk li jromaetike te jokʼol chiktaik komel jaʼ to ti kʼuxi chkʼaʼe, o mi moʼoje, chbat sukik komel ta jun mukinal ti mu toj masuk leke. Pe li Josee mu skʼan ti  jech spasbeik li sbekʼtal Jesuse. Jaʼ yuʼun jaʼ te ay smuk li ta smukinal sjomoj ta jpʼej tone. Taje tetik noʼox nopol xkom ti bu la smilik li Jesuse xchiʼuk muʼyuk toʼox buchʼu mukbil-o te. Taje chakʼ ta ilel ti muʼyuk toʼox bu jal slokʼel tal ta Arimatea * sventa xtal ta naklej ta Jerusalen li Josee, xchiʼuk li kʼusi oy ta yoʼontone jaʼ ti te xmuk yutsʼ yalal li ta mukinal taje (Luk. 23:53; Juan 19:41). Li Josee jaʼ te smalaoj chichʼ mukel li bu yakʼoj ta jomele; akʼo mi jech, jaʼ te la smuk li Jesuse. Kʼalal jech la spase, laj yakʼ ta ilel ti lek tajek yoʼontone. Vaʼun jaʼ jech kʼot ta pasel li kʼusi onoʼox albil skʼoplal ta sventa li Mesiase: ti chichʼ mukel «jech chac cʼu chaʼal [jkʼulejetike]» (Is. 53:5, 8, 9).

Li xchanibal Evanjelioetike jamal chal ti kʼalal laj xa ox syalesik ta jtel teʼ li sbekʼtal Jesuse, li Josee «la xpix ta jlik sakil lekil lino», vaʼun te ay yakʼ li ta smukinale (Mat. 27:59-61; Mar. 15:46, 47; Luk. 23:53, 55; Juan 19:38-40). Li buchʼu noʼox ay koltavanuk chal Vivliae jaʼ li Nikodemoe; yichʼoj kʼotel lekil muil poxiletik sventa xjaxbeik ta sbekʼtal li Jesuse. Xuʼ van jaʼ sviniktakik li buchʼutik la xkuchbeik batel sbekʼtal Jesus sventa xbat smukike, yuʼun jech kʼuchaʼal laj xa kaltike, li stukike tsots tajek yabtel yichʼojik. Pe mu ventauk ti buchʼu la xkuch batele, li kʼusi la spasik li Jose xchiʼuk Nikodemoe tsots tajek skʼoplal. Ta skoj ti jech lokʼ ta yoʼontonik spasel taje, xuʼ van jaʼ xa muʼyuk x-echʼ yuʼunik li kʼin Koltaele xchiʼuk li yan kʼusitik chichʼ pasel li vaʼ orae. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li buchʼutik tspikik junuk animae, chopol chkomik vukub kʼakʼal, xchiʼuk mi oy kʼusi la spikike chopol chkom ek (Núm. 9:6;19:11; Ageo 2:13). Li Josee snaʼoj noxtok ti xuʼ xichʼ-o pʼajel yuʼun krixchanoetik mi la smuk li Jesuse. Akʼo mi jech, muʼyuk bu tsots skʼoplal laj yaʼi. Li kʼusi tsots skʼoplal laj yile jaʼ ti lekuk xichʼ mukel li Jesuse xchiʼuk ti xakʼ ta ilel ta jamal ti jaʼ yajtsʼaklom Kristoe.

Kʼalal laj xa ox smuk Jesus li Jose ta Arimateae muʼyuk xa bu laj yichʼ albel skʼoplal li ta Vivliae. Jech oxal xi van ta jakʼbe jbatike: «Pe, ¿kʼusi onoʼox la spas un?». Ti jamal xkaltike, mu jnaʼtik. Pe ti kʼu xa yepal laj kalbetik tal skʼoplal li ta mantal liʼe, chakʼ ta ilel yilel ti laj onoʼox yal ta jamal ti jaʼ yajtsʼaklom Kristoe. Yuʼun yantik xa ox x-ayan mas xchʼunel yoʼonton xchiʼuk stsatsal yoʼonton kʼalal jaʼo oy tajek vokolil xchiʼuk prevae.

Laj xa jkʼeltik li kʼusitik la spas Josee; jaʼ yuʼun, lek ti xi jakʼbe jbatike: «¿Mi jaʼ tsmakun chkaʼi sventa mu lekuk xkil jba xchiʼuk Jeova li kabtele, li kutsʼ kalale, ti tsots jkʼoplal chilikune, ti oy kʼusitik x-ayan kuʼune o mi jaʼ chixiʼ mi laj kichʼ tikʼel ta chukele? ¿Mi jaʼ mas tsots skʼoplal chkaʼi skotol taje ti jaʼ jutuk skʼoplal chkil li Jeovae?».