1. ¿Kʼusi sbi li kʼanelal ti mas mukʼ skʼoplale, xchiʼuk kʼu yuʼun ti jaʼ mas mukʼe? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

LI JEOVAE jaʼ Snioʼal li kʼanelale (1 Juan 4:7). Sventa chalbe skʼoplal Vivlia li jtos kʼanelal ti toj mukʼ skʼoplal taje, tstunes li jpʼel kʼop Agápe ti likem tal ta griegoe. Li talelal taje jaʼ tspasat ta mantal yuʼun li tukʼil beiltaseletik yuʼun Diose. Li kʼanelal taje maʼuk noʼox chakʼ ti oyuk kʼusi xkaʼi ta koʼontontik yuʼun li yantike, moʼoj, yuʼun jaʼ chakʼ ti oyuk kʼusi jpastik ta yutsil koʼontontik ta stojolalike. Xi chalbe smelolal jlik diksionarioe: «Kʼalal oy kʼusitik ta jpastik ta stojolal li jchiʼiltaktike jaʼ svinajeb ti ch-abtej ta koʼontontik li kʼanelal ti Agápe sbie». Chakʼ muyubajkutik xchiʼuk oy sbalil chkaʼi jkuxlejaltik yuʼun li kʼanelal taje.

2, 3. ¿Kʼuxi yakʼoj ta ilel Jeova ti skʼanojutik ta melele?

² Li Jeovae skʼanoj xa onoʼox li krixchanoetike akʼo mi muʼyuk toʼox spasoj li Adan xchiʼuk Evae. ¿Kʼuxi jnaʼojtik taje? Yuʼun la smeltsan li Balumile sventa jaʼuk xkʼot ta jnatik ta sbatel osil xchiʼuk laj yakʼ skotol li kʼusitik jtunel kuʼuntik sventa xijkuxi-oe. Maʼuk noʼox, yuʼun jech la spas ti kʼu yelan xuʼ jkʼupintik xchiʼuk ti xijmuyubajuk yuʼune; jech la spas akʼo mi muʼyuk tstabe sbalil jsetʼuk li stuke. Jech xtok, laj yakʼ ti xuʼuk xijkuxi ta sbatel osil ta jun Paraisoe.

 ³ Kʼalal la stoy sbaik li Adan xchiʼuk Evae, li Jeovae laj yakʼ ta ilel ti batsʼi skʼanojutik ta melele. Yuʼun oy kʼusi la xchapan sventa spoj lokʼel ta mulil li snitilultak Adane xchiʼuk spatoj lek yoʼonton ti oy onoʼox buchʼutik chtojbat ta vokol ta sventa li kʼusi la xchapane (Gén. 3:15; 1 Juan 4:10). Kʼalal naka toʼox laj yal ta jamal ti chakʼ jun Jpojvaneje, kʼotem xa ox ta pasel laj yil li stuke. Vaʼun, kʼalal echʼ chanmil jabile laj yakʼ li jun noʼox Xnichʼon sventa xcham ta stojolal skotol li krixchanoetike, akʼo mi solel kʼux tajek laj yaʼi (Juan 3:16). ¡Ta jtojbetik tajek ta vokol ti jaʼ jech stalelale!

4. Akʼo mi jpasmulilutik li voʼotike, pe ¿kʼuxi jnaʼtik ti xuʼ xijkʼanvan ta melel eke?

⁴ Li Jeovae jaʼ jech la spasutik kʼuchaʼal slokʼol stuk, jech oxal, xuʼ xijkʼanvan ta melel jech kʼuchaʼal li stuke. Pe ta skoj ti jkuchojtik li mulile vokol tajek chkaʼitik bakʼintik, vaʼun chaʼa, ¿kʼuxi xuʼ jnaʼtik mi spas onoʼox ta melel? Kalbetik skʼoplal li Abele. Kʼalal laj yakʼbe smotonin Jeova li kʼusi mas lek oy yuʼune jaʼ jech laj yakʼbe yil ti skʼanoj ta jyalele (Gén. 4:3, 4). Li Noe eke laj yakʼ ta ilel ti skʼanoj li krixchanoetike, yuʼun jal tajek la xcholbe mantal akʼo mi muʼyuk xtukʼulanbat (2 Ped. 2:5). Li yan buchʼu laj yakʼ ta ilel ti skʼanoj tajek li Diose, jaʼ li Abraane. Yuʼun tsmil xa ox xnichʼon sventa xakʼbe smotonin li Jeovae, akʼo mi solel kʼux laj yaʼi ti jech kʼanbate (Sant. 2:21). Jech kʼuchaʼal la spasik li tukʼil yajtuneltak Jeova liʼe, jaʼ jech ta jkʼan chkakʼtik ta ilel ti chijkʼanvan eke akʼo mi jaʼo tsots ta pasel chkaʼitik.

5. ¿Kʼuxitik xuʼ xkakʼtik ta ilel ti chijkʼanvan ta melele?

⁵ Li Vivliae chal ti maʼuk noʼox ta ketik skʼan xkaltik ti chijkʼanvane, moʼoj, yuʼun skʼan xkakʼtik ta ilel ta sventa kʼusitik ta jpastik ti chijkʼanvan ta melele (1 Juan 3:18). Pe taje maʼuk me skʼan xal xtok ti mu xa stakʼ xkalbetik ti jkʼanojtik li jchiʼiltaktike (1 Tes. 4:18). Moʼoj, li kʼusi skʼan xale jaʼ ti bakʼintike maʼuk noʼox skʼan xkalbetik ti jkʼanojtike, yuʼun skʼan xkakʼbetik yil, jaʼ xkaltik, oyuk kʼusi jpastik ta stojolalik. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi chʼabal kʼusi stun slajes o mi chʼabal kʼusi slap li kermanotaktike, mu baluk noʼox ti xi chkalbetike: «Mu xavul avoʼonton» o «tsotsuk avoʼonton» (Sant. 2:15, 16). Jech xtok, ta skoj ti jkʼanoj li jchiʼiltaktike maʼuk noʼox ta jkʼanbetik Jeova ti akʼo stak tal mas jkʼajojetike, moʼoj, yuʼun ta jpastik bu kʼalal xuʼ kuʼuntik li ta cholmantale (Mat. 9:38).

6, 7. 1) ¿Kʼusi smelolal ti ‹mu me jecheʼuk noʼox xkaltik ti chijkʼanvane›? 2) ¿Buchʼutik ti muʼyuk xkʼanvanik ta melele, xchiʼuk buchʼutik jech tspasik li avie?

⁶ Li jtakbol Juane laj yal ti ‹skʼan xkakʼtik ta ilel ta melel ta sventa kʼusitik ta jpastik› ti chijkʼanvane. O ti ‹mu jecheʼuk noʼox xkaltik ti chijkʼanvane› (Rom. 12:9; 2 Kor. 6:6). Taje jaʼ skʼan xal ti mu lekuk mi ta jkuy noʼox jbatik ti chijkʼanvane o ti ta jmaktik noʼox satile. Yuʼun mi jsetʼuk oy sbalil mi naka noʼox chijloʼlavane.

⁷ Kalbetik skʼoplal junantik krixchanoetik ti muʼyuk xkʼanvanik ta melele. Baʼyel kalbetik skʼoplal li Satanase. Kʼalal la xchiʼin ta loʼil Eva li ta nichimaltik Edene lek xa tajek yaʼel li kʼusitik laj yalbee; li Evae xuʼ van la snop ti yuʼun ch-ichʼat ta kʼuxe. Pe ta melele naka noʼox chloʼlavan li Satanase xchiʼuk jaʼ noʼox tsaʼ li kʼusi lek chaʼi stuke (Gén. 3:4, 5). Li yan buchʼu loʼlavane jaʼ li Ahitofele, yuʼun yamigo xa tajek David la spas sba; pe ta tsʼakale la skontrain kʼalal jaʼo xuʼ stabe sbalil laj yile (2 Sam. 15:31). Taje jaʼ jech chkʼot ta pasel li avie, yuʼun li jvalopatinej mantaletik xchiʼuk li yan krixchanoetike «oy xa tajek xchiʼil xchiʼuk smuil yaʼel chkʼopojik» sventa xchʼakik li tsobobbaile. Jaʼ jech tspasik sventa xchʼun yuʼunik ermanoetik ti skʼanojik xa yilele. Pe li kʼusi oy ta yoʼontonik ta melele jaʼ ti xijlaj ta loʼlaele (Rom. 16:17, 18).

8. ¿Kʼusi skʼan jnopbetik skʼoplal?

⁸ Mi jaʼ noʼox sventa ta jloʼlatik yantik kʼalal chijkʼanvan xa yilele persa onoʼox me chkichʼbetik stojol, yuʼun mu xuʼ jloʼlatik li Jeovae. Xi laj yal stuk li Jesuse: «Tsots chakʼbe stoj smul [...] li jloʼlavanejetike» (Mat. 24:51). Pe li  yajtunelutik Jeovae mu jkʼantik ti ‹jloʼlavanej› xi jkʼoplaltike. Jaʼ yuʼun, xiuk jnopbetik skʼoplale: «¿Mi ta sjunul koʼonton jkʼanoj li yantike o mi jaʼ noʼox ta skoj ti ta jtabe sbalil chkile?». Li ta parafoetik ta jchantik batele ta jkʼelbetik skʼoplal baluntosuk ti kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti ‹mu jecheʼuk noʼox chkaltik ti chijkʼanvane›.

9. ¿Kʼusitik ta jpastik mi jkʼanojtik li kermanotaktike?

⁹ Ta yutsiluk koʼonton tunkutik akʼo mi mu xakʼik venta li yantike. Skʼan ta sjunuluk koʼonton xijtun ta «mukul» ta stojolal li kermanotaktike, jaʼ xkaltik, akʼo mi muʼyuk bu chaʼibeik skʼoplal li yantike (kʼelo Mateo 6:1-4). Li Ananias xchiʼuk Safirae mu jechuk la spasik, yuʼun li stukike tskʼan tajek chakʼik ta aʼiel ti chakʼik matanal takʼine. Maʼuk noʼox, yuʼun muʼyuk xkʼexlal loʼlavanik; muʼyuk xa tsʼakal laj yakʼik li takʼine. Jaʼ yuʼun, akʼbatik kastigo yuʼun Dios ta skoj ti jech la spasike (Ech. 5:1-10). Jech oxal, mi ta melel jkʼanojtik kermanotaktik li voʼotike ta sjunul me koʼonton ta jkoltatik xchiʼuk muʼyuk bu xijpuket xa ta yalel batel ti jech la jpastike. Skʼan jchanbetik stalelalik li jkoltavanejetik yuʼun li Jtsop Jbeiltasvanej ti tsots tajek ch-abtejik sventa skolta sbaik ta xchapanel li veʼlil ta mantale. Yuʼun li stukike muʼyuk bu tsots xa skʼoplal chaʼiik xchiʼuk muʼyuk chalik batel li kʼusitik tspasike.

10. ¿Kʼuxi xuʼ xkichʼtik ta mukʼ li yantike?

¹⁰ Kichʼtik ta mukʼ li yantike (kʼelo Romanos 12:10). Jun velta li Jesuse la spokbe yakan li yajchankʼoptake. ¿Kʼu yuʼun ti jech la spase? Jaʼ sventa chakʼ ta ilel ti skʼan xkichʼtik ta mukʼ li yantike. Kʼalal laj yichʼik chʼul espiritu li yajchankʼoptake laj yaʼibeik lek smelolal taje (Juan 13:3-5, 7, 12-15). ¿Kʼusi chakʼ jchantik ek li kʼusi la spas Jesuse? Jaʼ ti skʼan xkakʼtik persa ti bikʼituk xkakʼ jbatike xchiʼuk ti xkichʼtik ta mukʼ li yantike. ¿Kʼuxi xuʼ jpastik taje? Jaʼ ti mu jnoptik ti voʼotik mas mukʼ jkʼoplaltik ta skoj ti kuchem lek jchanuntike, ti ep kʼusitik x-ayan kuʼuntike o ta skoj ti oy kʼusi tsots jbainojtik li ta yabtel Jeovae (Rom. 12:3). Jech xtok, xuʼ van oy kʼusi la jkolta jbatik ta spasel ti jtatik-o kʼupil kʼoptaele, pe jaʼ to chkiltike, jaʼ noʼox chichʼik kʼupil kʼoptael li yantike. Kʼalal jech chkʼot ta pasel taje, mu x-itʼixaj koʼontontik; jaʼ lek kuxetuk noʼox koʼontontik ta stojolalik ek.

11. ¿Kʼu yuʼun skʼan xlokʼ ta koʼontontik ta melel kʼalal ta jkʼupil kʼoptatik li yantike?

¹¹ Ta sjunuluk koʼonton jkʼupil kʼoptatik li kermanotaktike. Skʼan jkʼupil kʼoptatik ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntik li yantike yuʼun jaʼ «tstsatsubtasvan» (Efes. 4:29). Pe skʼan xlokʼ ta koʼontontik ta melel li kʼusi chkalbetike, jaʼ xkaltik, ti maʼukuk noʼox jech xkalbetik ta skoj ti ta jkʼantik ti lekuk xaʼi sbaik kuʼuntike. Jech xtok, muʼyuk lek kʼalal ta jmak koʼontontik ta stojobtasel li buchʼutik chtun yuʼunike (Prov. 29:5). ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun naka noʼox me chijloʼlavan kʼalal ta jkʼupil kʼoptatik xa yilel li yantike, pe ti ta jloʼiltatik batel ta skoj ti ep butik chchʼayik chkiltike. Jaʼ lek jaʼ jchanbetik stalelal li jtakbol Pablo ti laj yakʼ ta ilel ti chkʼanvan ta melele. Yuʼun kʼalal lekik kʼusitik tspasik li yajtsʼaklomtak Kristo ta Korintoe ta sjunul yoʼonton la skʼupil kʼoptaan (1 Kor. 11:2). Pe la stojobtasan ta slekil yoʼonton xtok kʼalal chʼayik ta bee; lek jamal laj yalbe li kʼusitik chopol tspasike (1 Kor. 11:20-22).

12. ¿Kʼuxi to yan xuʼ xkakʼtik ta ilel ti chijkʼanvan ta melele?

¹² Kakʼtik ta ilel ti lek chijchʼamvane. Li Jeovae chalbutik mantal ti xlokʼuk ta koʼontontik skʼelanbel kermanotaktik li kʼusitik x-ayan kuʼuntike (kʼelo 1 Juan 3:17). Pe tsots me skʼoplal ti ta yutsiluk koʼonton jech jpastike. Xiuk jakʼbe jbatike: «¿Mi jaʼ noʼox lek tajek koʼonton ta stojolalik li kamigotake o ta stojolal li buchʼutik tsotsik skʼoplal chkil ta tsobobbaile? ¿Mi jaʼ noʼox chkikʼ batel ta jna li buchʼutik jnaʼoj ti oy kʼusitik xuʼ spas ta jtojolal ta tsʼakale? ¿O mi ta jkʼel kʼuxi xuʼ xkakʼ ta ilel slekil koʼonton ta stojolal li ermanoetik ti mu xkojtikinan leke xchiʼuk ti xuʼ van mu xpak yuʼunik sutele?» (Luk. 14: 12-14). Jech xtok, ¿mi chlokʼ van ta koʼontontik skoltael junuk ermano ti chil svokol ta skoj ti muʼyuk lek kʼusi kʼot ta nopel yuʼune? ¿Mi ta to van jkoltatik yan velta li buchʼu mu snaʼ stoj ta vokol kilojtike? Mi jech kʼot ta pasel taje, jchʼuntik li tojobtasel liʼe: «Chʼamo me abaik ta jujuntal, mu me ta bikʼtal vulajeteluk xapasik» (1 Ped. 4:9). Mi ta jchʼuntik li tojobtasel taje xkuxet noʼox me koʼontontik, yuʼun jnaʼojtik ti ta yutsil koʼonton ta jpastike (Ech. 20:35).

13. 1) ¿Kʼu van yuʼun vokol chkaʼitik skoltael li buchʼutik kʼunike? 2) ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik li buchʼutik kʼunike?

¹³ Jkoltatik li buchʼutik kʼunike. Yan kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti chijkʼanvan ta sjunul koʼontontike jaʼo kʼalal ta jchʼuntik li mantal liʼe: «Koltaik me li buchʼutik kʼunike, tsʼikbeik me skotolik» (1 Tes. 5:14). Li ermanoetik ti kʼun noʼox chaʼi sbaik ta mantale tstsatsubik ta tsʼakal. Pe oy junantike jech-o skʼan jkoltatik ta smukʼul koʼontontik. ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik? Ep kʼusitik xuʼ jpastik ta stojolalik, june jaʼ ti jkʼelbetik junchibuk tekstoe, ti xkaʼibetik li kʼusi oy ta yoʼontonike xchiʼuk ti jtijbetik yoʼontonik yoʼ jmojuk xijlokʼ ta cholmantal xchiʼukike. Pe mu me lekuk ti xi xkaltike: «Mu noʼox stsatsub chaʼi yilel li ermano liʼe, pe jaʼuk li jun ermano leʼe tsots tajek xchʼunel yoʼonton». Moʼoj, jaʼ lek jvules ta joltik ti oy onoʼox butik chijkʼunib eke. Kʼalal ta jtakbol Pablo laj yakʼ venta ti chkʼunib yoʼonton bakʼintik eke (2 Kor. 12:9, 10). Jkotoltik onoʼox ta jkʼantik koltael xchiʼuk tsatsubtasel yuʼun li kermanotaktike.

14. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa junuk noʼox koʼontontik xchiʼuk li yantike?

¹⁴ Junuk noʼox me koʼontontik xchiʼuk li yantike. Skʼan junuk noʼox koʼontontik xchiʼuk li kermanotaktike akʼo mi muʼyuk stukʼil kʼusi chalik o tspasik ta jtojolaltik (kʼelo Romanos 12:17, 18). Mi kap sjol kuʼuntik junuk jchiʼiltike skʼan ta sjunuluk koʼonton jkʼanbetik perton. Pe mu baluk noʼox ti xi chkalbetike: «Te xa tsʼik mi kʼux la avaʼie», moʼoj, yuʼun skʼan xkalbetik ta jamal ti voʼotik oy jmultike, xuʼ xi xkalbetike: «Akʼun ta perton avokoluk, yuʼun la jsaʼ jmul ta atojolal». Jech xtok, li nupultsʼakaletike tsots me skʼoplal ti junuk noʼox yoʼontonike. Yuʼun muʼyuk lek kʼalal skʼanoj xa sbaik yilel o lek xa tajek tskʼopon sbaik kʼalal te xchiʼukik yan krixchanoetike, pe ti mu skʼopon sbaik lek kʼalal stuk oyike o ti kʼuxik tajek li kʼusi chalbe sbaike xchiʼuk ti stsak sbaik ta majel bakʼintike.

15. ¿Kʼuxitik xuʼ xkakʼtik ta ilel ti ta sjunul koʼonton chkakʼtik pertone?

¹⁵ Lokʼuk ta koʼontontik yakʼel perton. Mi oy buchʼu chopol kʼusi la spas ta jtojolaltike skʼan xkakʼtik ta perton akʼo mi mu yolbajuk jech tspas, xchiʼuk jip ta koʼontontik li kʼusi la spasbutike. Yuʼun li yajtsʼaklomutik Kristoe ta jchʼuntik li mantal liʼe: «Tsʼikbo me abaik ta jujuntal ta skoj ti akʼanoj abaike, junuk me avoʼontonik ta jujuntal, akʼbeik me yipal ta sjunul avoʼontonik sventa jmojuk oyoxuk ta skoj li chʼul espiritue» (Efes. 4:2, 3). Sventa ta sjunuluk koʼonton xkakʼtik pertone, skʼan jpastik ta mantal li jnopbentike, jaʼ xkaltik, ti jchʼay ta joltike xchiʼuk ti mu jchaptik batel li kʼusi chopol chijpasbate (1 Kor. 13:4, 5). Yuʼun mi ta jnakʼ skʼakʼal koʼontontike, mu xa me xuʼ lek  xkil jbatik xchiʼuk li kermanotaktike xchiʼuk li Jeovae (Mat. 6:14, 15). Yan kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti ta sjunul koʼonton chkakʼtik ta perton li yantike jaʼ mi ta jpastik orasion ta stojolalike (Luk. 6:27, 28).

16. ¿Kʼu yuʼun toj lek mi oy kʼusi la jbaintike?

¹⁶ Kiluk jvokoltik ta stojolal li yantike. Toj lek kʼalal oy kʼusi ch-akʼbat sbain spasel li jun ermanoe, yuʼun jaʼ te xuʼ xakʼbe yil yermanotak ti skʼanojan ta melele, ¿kʼuxi taje? Jaʼ ti jaʼuk saʼ «li kʼusi lek chaʼi yan krixchanoe», maʼuk «li kʼusi lek chaʼi» stuke (1 Kor. 10:24). Jech kʼuchaʼal liʼe, li jcholvanejetik ta jujun asambleae jaʼ onoʼox mas sob chkʼotik, pe xuʼ van x-ayan ta yoʼontonik ti jaʼuk xbat stʼujik ti bu mas lek xuʼ xchotiik xchiʼuk li yutsʼ yalalike. Pe li kʼusi lek tspasik junantike jaʼ ti te chbat chotliikuk ti bu stukʼil ch-abtejike akʼo mi mu masuk lek ti bu tstaike. Jaʼ jech chakʼik ta ilel ti mu jecheʼuk noʼox chalik ti chkʼanvanike. ¿Mi xtal ta joltik kʼuxitik yan xuʼ xkakʼtik ta ilel ti chijkʼanvan ta melele?

17. ¿Kʼusi chtijbat yoʼonton spasel mi chkʼanvan ta melel li buchʼu la spas smule?

¹⁷ Kaltik ta jamal mi oy kʼusi chopol ta jpastik ta mukule xchiʼuk kiktatik spasel. Oy ermanoetike tsmukik li kʼusi chopol tspasike, yuʼun chiʼik mi chakʼ sbaik ta kʼexlal o mu skʼanik ti chopol xaʼi sba yuʼunik li yantike (Prov. 28:13). Pe kʼalal jech tspasike chilbajin sba stukik xchiʼuk ep buchʼu chil svokol yuʼunik, vaʼun jaʼ jech chakʼik ta ilel ti mu xkʼanvanike. Jech xtok, mu xa me x-abtej lek ta tsobobbail li chʼul espiritue xchiʼuk mu xa me junuk koʼontontik (Efes. 4:30). Pe mi chkʼanvan ta melel li jun ermanoe, jaʼ me chtijbat yoʼonton sventa skʼanbe moletik ti akʼo xkoltaate (Sant. 5:14, 15).

18. ¿Kʼu yuʼun tsots tajek skʼoplal ti xijkʼanvan ta melele?

¹⁸ Li talelal mas mukʼ skʼoplal oy yuʼun li yajtsʼaklomtak Kristoe jaʼ li kʼanelale (1 Kor. 13:13). Yuʼun jaʼ chakʼ ta ilel ti voʼotik li melel yajtsʼaklomutik Kristoe, ti ta jchanbetik stalelal Jeova ti jaʼ Snioʼal li kʼanelale (Efes. 5:1, 2). Li Pabloe laj yal ti mu kʼusi xtun-o xkuxlejal mi muʼyuk chkʼanvane (1 Kor. 13:2). Jaʼ yuʼun chaʼa, jechuk-o kakʼtik ta ilel ti chijkʼanvane, pe «maʼuk ti ta ketik noʼox chlokʼe, moʼoj, yuʼun skʼan xkakʼtik ta ilel ta melel ta sventa li kʼusitik ta jpastike».