Xi la sjakʼ li revista The Watch Tower ta 1 yuʼun enero ta 1918: «¿Kʼusitik chkʼot ta pasel li ta 1918?». Li vaʼ orae, jaʼo yakal li Mukʼta Paskʼop ta Europae, pe oy junantik kʼusi kʼot ta pasel ta slikebaltik jabil ti chakʼ ta ilel ti oy kʼusi lek chkʼot ta pasel ta spʼejel balumil xchiʼuk ta stojolal li Jchanolajeletik ta Vivliae.

Li ta 8 yuʼun enero ta 1918, li Woodrow Wilson ti jaʼ li presidente ta Estados Unidose, laj yetʼes jun mantal li ta Congreso ta slumale xchiʼuk laj yalbe skʼoplal 14 ta tos kʼusi skʼan pasel yoʼ «staik jun oʼontonal ta skotol lumetik xchiʼuk ti jechuk-o xbate». Te laj yalbe skʼoplal xtok ti skʼan xlik yalik ta jujuntal kʼu yelan oy li slumalike, ti sjutukajesik li abtejebaletik sventa paskʼope xchiʼuk ti skʼan «jmojuk xlik abtejikuk skotol li lumetike». Taje jaʼ sventa stabe sbalil «li bikʼtal xchiʼuk mukʼta lumetike». Li 14 ta tos kʼusitik laj yalbeik skʼoplale, jaʼ koltavan yoʼ xichʼ likesel li Sociedad de Naciones xchiʼuk laj yichʼ pasel firmar li Tratado de Versalles ti jaʼ laj yakʼbe stsutseb li Mukʼta Paskʼope.

Li ta sjabilal 1917, tsots tajek laj yaʼiik li Jchanolajeletik ta Vivliae. * Pe li kʼusi kʼot ta pasel li ta tsobajel tspasik jujun jabil li Watch Tower Bible and Tract Society, laj yakʼ ta ilel ti xuʼ van skʼupinik li jun oʼontonal eke.

Li tsobajel taje, laj yichʼ pasel ta 5 yuʼun enero ta 1918, oy junantik viniketik ti lokʼesbilik xa ox ta Betele oy ox ta yoʼontonik ti jaʼ spasik ta mantal li organisasione. Li ermano Richard Barber ti tukʼ tun ta jkʼelvanej ta sirkuitoe, jaʼ la slikes ta orasion li tsobajele, vaʼun lik yalik kʼusitik la spasik li echʼ jabile, jech xtok, la stʼujik buchʼutik xuʼ xlik sbainik li abtelal ta organisasione. Li ermano Barbere jaʼ la stʼuj li Joseph Rutherford xchiʼuk yan vakvoʼ ermanoetik. Pe oy jun abogado ti spasoj ta jmoj skʼopik xchiʼuk li jkontrainvanejetike, la stʼuj vukub viniketik ek, ti te skʼoplalik li buchʼutik lokʼesbilik ta Betele. Pe muʼyuk la spasik kanal, yuʼun li yan ermanoetik ti sbainojik li organisasione jaʼ la stʼujik li Rutherford xchiʼuk yan vakvoʼ ermanoetik ti tukʼ yakʼoj sbaike.

Epal ermanoetik ti ayik li ta asamblea taje, xi laj yalike: «Stuk xa noʼox jech ti kʼu yelan laj yakʼbe sbendision Jeova li asambleae». Pe mu jaluk ti jech muyubajike.

Li Jchanolajeletik ta Vivliae oy xa ox ta sjayibal u ti yakalik spukel li livro The Finished Mystery (Li kʼusi muʼyuk nabil ti lajem xae). Li buchʼutik oy ta yoʼontonik mantale lek laj yaʼiik li kʼusitik chal li livroe.

Li ermano Edward Crist ti likem ta Canadá xchiʼuk ti tun ta jkʼelvanej ta sirkuitoe, laj yal ti oy jun nupultsʼakal ti la xchanik li livroe xchiʼuk ti ta voʼob noʼox xemana la xchʼamik li mantale. Xi laj yale: «Yakal chakʼ ta xkuxlejalik li mantale xchiʼuk lek yakal chchʼiik ta mantal».

Jun vinik ti la xchan li livro taje, ep kʼusi la xchan xchiʼuk anil ay yalbe li yamigotake. Xuʼ xkaltik ti labal sba kʼusi kʼot ta pasel yuʼun li livroe, xi chal stuke: «Kʼalal yakal chixanav batel li ta mukʼta kayee, jaʼ to laj kaʼie oy kʼusi xpokʼluj to kʼotel ta jnekeb, kaloje jaʼ jun ladriyo ti la sjipbeikun tale. ¡Pe bu chata! Jaʼ li livro The Finished Mystery. Jech oxal laj kichʼ batel ta jna xchiʼuk la jchan sliklej. [...] Ta tsʼakale, laj kaʼi ti jaʼ jun jchanubtasvanej ta relijion ti buchʼu la sjip lokʼel ta sventana ta skoj ti xkapet sjole. [...] Jnaʼoj lek ti ep buchʼutik  staojbe sbalil ti jech la sjip yalel livro li jchanubtasvaneje, ti jaʼ muʼyuk buchʼu staojbe sbalil li kʼusitik chakʼ ta chanele o li yan kʼusitik spasoje. [...] Koliyal li skapemal sjole, avie chkichʼkutik xa ta mukʼ li Diose».

Li jchanubtasvanej taje maʼuk noʼox stuk ti jech iline. Li ta 12 yuʼun fevrero ta 1918, li j-abteletik ta Canadae la spajtsanik spukel li livro taje, yuʼun chalik ti tstij la oʼontonal ta skontrainel li ajvalile xchiʼuk ti mu xa stikʼ sbaik ta soltaroal li krixchanoetike. Ta mas jelavele, jaʼ jech la spasik ek li j-abteletik ta Estados Unidose. Jech oxal, sventa skʼelik mi oy kʼusi stabeik smul li buchʼutik sbainojik li organisasione, la stakik batel yaj-abtelik sventa xchajik ta kʼelel li Betele xchiʼuk li ofisinaetik ta Nueva York, Pensilvania xchiʼuk li ta Californiae. Jaʼ yuʼun li ta 14 yuʼun marso ta 1918, li Departamento de Justicia ta Estados Unidose lokʼ mantal yuʼun ti akʼo mu xa xichʼ pukel li livroe, yuʼun chalik ti muʼyuk la tstsak ta venta li ley de Espionaje xchiʼuk ti jaʼ chmakatik-o ta yabtel li soltaroetike.

Li ta 7 yuʼun mayo ta 1918, li Departamento de Justiciae laj yichʼik albel ti xuʼ stikʼik ta chukel li ermanoetik Giovanni DeCecca, George Fisher, Alexander Macmillan, Robert Martin, Frederick Robison, Joseph Rutherford, William Van Amburgh xchiʼuk Clayton Woodworth. Laj yalik «ti yolbaj la tspasik li kʼusitik snaʼojik ti muʼyuk leke xchiʼuk ti tstijbeik la yoʼonton yantik yoʼ mu xchʼunik mantale, ti mu tukʼuk xakʼ sbaik xchiʼuk ti mu spasik li abtelal ta soltaroal ta Estados Unidose». Li chapanele lik ta 5 yuʼun junio ta 1918, pe snaʼojik xa onoʼox ti ch-albatik ti oy la smulike, ¿kʼu yuʼun?

Li bankilal jchapanvanej ta Estados Unidose laj yal ti xuʼ jaʼ stunesik li ley de Espionaje sventa «slajesik skotol li kʼusitik» chkontrainat-o li ajvalile. Jech oxal, li ta 16 yuʼun mayo ta 1918, li Congresoe muʼyuk la xchʼam kʼalal albat ti oy kʼusi stakʼ pasel yoʼ xichʼ pojel li buchʼutik tspukik junuk «aʼyej ti melele xchiʼuk ti oy lek srasonal ti jech chichʼ pasele». Li ta chapanele jaʼ noʼox laj yalbeik skʼoplal li livro The Finished Mystery. Jech oxal, xi chal li vun ta sventa li kʼusi kʼot ta nopel yuʼunik li ta Congreso ta Estados Unidose: «Jtos li kʼusitik toj xibal sba chichʼ pukele jaʼ li livro The Finished Mystery sbie». Xi to laj yalike: «Jech xtok, oy soltaroetik ti muʼyuk xa lek chilik li kʼusi chichʼ pasele [...], yantik xtoke mu xa skʼan x-ochik ta soltaroal».

Li ta 20 yuʼun junio ta 1918, li buchʼutik chkontrainvanik ti te oyik kʼalal yakal li chapanele laj yalik ti oy smul li vaxakvoʼ ermanoetike. Jech oxal, xikʼot ta nopel yuʼun ta yokʼomal li jchapanvaneje: «Li kʼusitik spukojbeik skʼoplal sventa relijion xchiʼuk ti spakojbeik tajek skʼoplale, [...] toj echʼ noʼox xibal sba, jaʼ xkom to li jvokʼ soltaroetik yuʼun Alemaniae». Xi to laj yale: «Tsots chatoj amulik». Jech oxal, kʼalal echʼ xa ox chib xemanae, li vaxakvoʼ ermanoetike laj yichʼik tikʼel ta chukel li ta Penitenciaría Federal ta Atlanta (Georgia). Albatik ti ch-ochik ta chukel te van lajuneb o 20 jabil.

Li vaʼ orae, tsots laj yichʼik kontrainel li Jchanolajeletik ta Vivliae. Li FBI (Oficina Federal de Investigación)  la xchajik lek ta kʼelel li kʼusitik tspasik li ermanoetike. Pe li FBI kʼajomal noʼox la staik ta ilel ti jpʼel ta yoʼonton muʼyuk chiktaik cholmantal li ermanoetike.

Li buchʼu sbainoj li snail koreoetik ta Orlandoe (Florida) laj yalbe skʼoplal ek li Jchanolajeletik ta Vivliae, yuʼun xi laj yalbe batel li FBI: «Jech-o chcholik mantal ta jujupʼej na, mas to jech tspasik li ta akʼobaltike [...] akʼo mi tsots yakal chichʼik kontrainel».

Jun coronel ta Departamento de Guerra laj yalbe batel FBI li kʼusitik tspas li ermano Frederick Franz ti laj yichʼ biiltasel ta Jtsop Jbeiltasvanej ta mas tsʼakale. Li coronele laj yal ti te stikʼoj sba ek li ermano Franz «li ta xchonel ta smilal xa noʼox li livro The Finished Mystery».

Li Charles Fekel ti tun ek li ta Jtsop Jbeiltasvaneje, tsots laj yichʼ nutsel ek. Li j-abteletike la stikʼik ta chukel jun u li ta Baltimore (Maryland) ta skoj ti tspuk li livro The Finished Mystery xchiʼuk la skʼelbeik ta mukul li karta chtakbat talele xchiʼuk li kʼusitik tstak batele. Xi laj yakʼbeik sbi li ermanoe: «Li jkontrainvanej ta Austriae», ¿kʼu yuʼun? Yuʼun ta Austria likem li ermanoe. Kʼalal oy kʼusi jakʼbate, jamal laj yal li kʼusi xchʼunoje xchiʼuk vul-o ta sjol li 1 Korintios 9:16 ti xi chale: «Ta melel, ¡abol jba mi muʼyuk bu ta jchol batel li lekil aʼyejetike!». *

Maʼuk noʼox la xcholik mantal ta sjunul yoʼontonik li Jchanolajeletik ta Vivliae, yuʼun la spukik batel jlik vun ti chal ti akʼo slokʼesik ta chukel li ermanoetik ti te chukbilik ta Atlantae. Xi chvul ta sjol li ermana Anna Gardnere: «Mu teuk noʼox jmeyoj jkʼob likomkutik, yuʼun kʼalal tikʼatik ta chukel li ermanoetike libatkutik ta jujupʼej naetik sventa xkalbekutik krixchanoetik ti muʼyuk tukʼ ti jech pasbatik li ermanoetike xchiʼuk ti chkuxlebinik ta melel li kʼusi chal Vivliae, vaʼun ta jkʼanbekutik sfirmaik yoʼ xlokʼesatik ta chukele: ta smilal xa noʼox firma la jtakutik».

Li vaʼ ora ti toj tsots kʼusi yakal chkʼot ta pasele, jelav epal asambleaetik sventa xichʼ tsatsubtasbel xchʼunel yoʼonton li ermanoetike. Li vaʼ jabile, Li Jkʼel osil ta Toyol ta inglese laj yal ti jelav mas ta 40 asambleaetike, xi laj yale: «Toj lek chalbeik skʼoplal li asambleaetik jelave, toʼoxe chichʼ pasel ta slajebaltik yorail kʼepelaltik o ta slikebaltik noʼox li yorail siktike. Pe avie, chjelav asambleaetik skotol u».

Epal krixchanoetik ti oy ta yoʼontonik li mantale, jech-o la xchʼamik li kʼusi melel ta Vivliae. Li ta Cleveland (Ohio) jelav jun asamblea ti ayik van 1,200 krixchanoetik xchiʼuk ti oy 42 laj yichʼik voʼe. Te laj yichʼ albel skʼoplal jun kerem ti laj yichʼ voʼe. Li kereme «tstojbe tajek ta vokol Dios ti laj yojtikine xchiʼuk ti laj xa yakʼ xkuxlejal ta stojolale, taje jaʼ chakʼbe yil li buchʼutik yijik xa ti oy xchʼunel yoʼontone».

Kʼalal jutuk xa ox skʼan xlaj li jabil 1918, li Jchanolajeletik ta Vivliae mu snaʼik lek kʼusi yan chkʼot ta pasel. Jech xtok, la xchonik junantik naetik li ta Brooklyne xchiʼuk jaʼ te laj yakʼ s-ofisinaik li ta Pittsburgh (Pensilvania). Kʼalal jaʼo tikʼilik ta chukel li ermanoetik ti sbainojik li abtelale, chapanbil xa onoʼox ti chichʼ pasel ta 4 yuʼun enero ta 1919 li tsobajel sventa jujun jabil ti te chkʼotik ek li yan ermanoetik ti sbainojik li organisasione. ¿Kʼusi van chkʼot ta pasel?

Li ermanoetike muʼyuk la xkechanik li yabtelike. Spatoj tajek yoʼontonik ti lek chkʼot ta lokʼel skotole. Jech oxal, jaʼ la stʼujik li Isaías 54:17 sventa li teksto ta sjabilal 1919 ti xi chale: «Muʼyuc spasojic jchopuc abtejebal ti xuʼ chayulesot oe». Oy kʼusi toj labal sba chkʼot ta pasel ta tsʼakal ti jaʼ tstsatsub-o xchʼunel yoʼonton li ermanoetike xchiʼuk ti ch-akʼbat yipalik li ta abtelal ti chlik spasike.