1, 2. 1) ¿Kʼu van yelan chaʼi sba jun yajtunel Dios kʼalal oy kʼusi chjel ta anil ta xkuxlejale? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale). 2) ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa junuk noʼox koʼontontik jech kʼuchaʼal chal li Salmo 131?

LI Lloyd xchiʼuk Alexandrae mas ta 25 jabil tunik ta Betel. Jaʼ yuʼun, kʼalal laj yichʼik albel ti yan-o xa bu chbat tunikuke, laj yat yoʼontonik. Xi chal kaʼitik li Lloyde: «Nopem toʼox tajek xkaʼi li kʼusitik ta jpas ta Betele xchiʼuk ti bu chi-abteje. Jnaʼoj kʼu yuʼun ti laj kichʼkutik jelbel ti bu chitunkutike, pe oy jayibuk xemana xchiʼuk uetik ti tenbilun ta oʼontonal laj kaʼi jbae. Mu xmelolin ti kʼu yelan chkaʼi jbae, yuʼun lek chkaʼi jba jlikel pe ta jlikel xtok une, muʼyuk xa jbalil chkaʼi jba».

² Xuʼ van ta jvul-o koʼontontik xchiʼuk chijlub-o kʼalal oy kʼusi chjel ta anil ta jkuxlejaltike (Prov. 12:25). Jech xtok, xuʼ van vokol chkaʼitik ta xchʼamel li kʼusi jel ta jkuxlejaltike. ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa junuk noʼox koʼontontik kʼalal jech chkʼot ta jtojolaltike? (Kʼelo Salmo 131:1-3). Ta jkʼeltik batel kʼusi la spasik junantik yajtuneltak Dios ta voʼne xchiʼuk li ta jkʼakʼaliltik sventa junuk-o yoʼontonik akʼo mi oy kʼusi jel ta xkuxlejalike.

3. ¿Kʼusi la snuptan li Josee?

³ Li Jakobe jaʼ mas skʼanoj li Josee, jech oxal, li sbankiltake itʼixaj yoʼontonik ta stojolal xchiʼuk la xchonik echʼel sventa xbat ta mosoil kʼalal tetik toʼox van 17 sjabilale (Gén. 37:2-4, 23-28). Nom to bu kom li stote xchiʼuk te van 13 jabil ti laj yichʼ mosoinel xchiʼuk ti laj yichʼ tikʼel ta chukele. ¿Kʼusi koltaat sventa mu xat yoʼonton xchiʼuk ti oyuk smalael yuʼune?

4. 1) ¿Kʼusi laj yakʼ ta yoʼonton spasel Jose kʼalal te tikʼil ta chukele? 2) ¿Kʼuxi la stakʼbe s-orasion yajtunel li Jeovae?

⁴ Kʼalal yakal chil svokol Jose li ta chukinabe, jaʼ laj yakʼ ta yoʼonton li sprevailtak ti chabibil yuʼun li Jeovae (Gén. 39:21; Sal. 105:17-19). Jech xtok, li kʼusitik akʼbat yil yuʼun Dios ta svayich kʼalal kerem toʼoxe mas to patbat yoʼonton (Gén. 37:5-11). Maʼuk noʼox, yuʼun oy jayibuk velta la skʼopon li Jeovae (Sal. 145:18). Li Jeovae la stakʼbe s-orasion, yuʼun laj yakʼbe yil ti chchiʼin skotol ora akʼo mi oy kʼusitik snuptan (Ech. 7:9, 10). *

5. ¿Kʼuxi tskoltautik «li jun oʼontonal yuʼun Dios» kʼalal oy kʼusi ta jkʼan ta jtatik ta mantale?

⁵ Li avie, xuʼ van oy kʼusitik tsots jnuptantik li ta jkuxlejaltike. Akʼo mi jech xkʼot ta jtojolaltik, xuʼ me xchabi jnopbentik ek ‹li jun oʼontonal yuʼun Diose› (kʼelo Filipenses 4:6, 7). Jaʼ yuʼun, jkʼanbetik koltael Jeova kʼalal tsots ta jvul koʼontontike. Vaʼun, li jun oʼontonal yuʼune jaʼ tskoltautik ta stael li kʼusi ta jkʼan ta jtatik ta mantale xchiʼuk tskoltautik yoʼ mu xijlubtsaj. Jkʼelbetik skʼoplal junantik ermanoetik ti jaʼ koltaatik eke.

6, 7. Sventa junuk noʼox koʼontontike, ¿kʼuxi tskoltautik kʼalal jamal kʼusi chkal ta j-orasiontike? Albo junuk skʼelobil.

⁶ Li Ryan xchiʼuk Juliette chopol tajek laj yaʼi sbaik kʼalal laj yichʼik albel ti tsuts ti kʼu sjalil albilik xuʼ xtunik ta prekursor espesiale. Li Ryane chal ti ta anil noʼox la spasik orasione, xi to chale: «Jnaʼojkutik lek ti jaʼ yorail sventa xkakʼkutik ta ilel ti jpatoj koʼontonkutik ta stojolal li Jeovae. Li ta jtsobobbailkutike oy ep ermanoetik ti achʼik toe, jech oxal, la jkʼanbekutik Jeova ti akʼo skoltaunkutik yoʼ xkakʼbekutik yilik ti skʼan tsotsuk xchʼunel koʼontontike».

⁷ ¿Mi laj yichʼ takʼbel li s-orasionike? Xi chvul ta sjol li Ryane: «Kʼalal laj koʼontonkutik ta spasel orasione, sak chʼay batel li kʼusi ta jvul-o koʼontonkutike xchiʼuk muʼyuk xa chopol laj kaʼi jbakutik. Li jun oʼontonal yuʼun Diose jaʼ la xchabi li jnopbenkutik xchiʼuk li koʼontonkutike. Vaʼun, laj kaʼibekutik smelolal ti xuʼ stunesunkutik-o Jeova mi oy-o ta koʼontonkutik chitunkutike».

8-10. 1) ¿Kʼuxi xuʼ skoltautik li xchʼul espiritu Jeova sventa mu jvul koʼontontike? 2) ¿Kʼuxi xuʼ xakʼbutik ta ilel Jeova ti oy sbalil chil kʼalal jaʼ chkakʼ ta koʼontontik li mantale?

⁸ Li s-espiritu Diose maʼuk noʼox chakʼbutik jun oʼontonal, yuʼun xuʼ sbeiltasutik batel xtok ta junuk versikulo ta Vivlia ti tskoltautik yoʼ jaʼuk jpastik li kʼusitik sventa mantale (kʼelo Juan 14:26, 27). Kalbetik skʼoplal li Philip xchiʼuk Mari ti jaʼik jun nupultsʼakal ti jutuk mu 25 jabil tunik ta Betele. Ta chanibtik noʼox ue, cham smeʼ xchaʼvoʼalik xchiʼuk cham jun yutsʼ yalal li Philipe. Maʼuk noʼox taje, li stot Marie lik chʼayuk snopben, vaʼun ochik ta xchabiel.

⁹ Xi chvul ta sjol li Philipe: «Kaloje lek ti kʼu yelan yakal ta jtsʼik jvokole, pe oy kʼusi vokol un. Jun velta kʼalal yakal ta jkʼelbe skʼoplal jun mantal li ta revista Li Jkʼel osil ta toyole, te  lik jnopbe skʼoplal li kʼusi chal Kolosenses 1:11. Vaʼun, laj kakʼ venta ti maʼuk jech yakal ta jtsʼik batel li jvokole. Yuʼun li versikulo taje jaʼ la skoltaun sventa xkakʼ venta ti skʼan xkuxetuk koʼonton kʼalal ta jtsʼik batel li jvokole xchiʼuk ti oyuk smalael kuʼune. Jech xtok, vul-o ta jol ti jaʼ chakʼbun xkuxetel koʼonton mi tskoltaun li chʼul espiritue, maʼuk kʼalal lek noʼox li jkuxlejale».

¹⁰ Li Jeovae ep ta tos kʼuxi laj yakʼbe bendision li Philip xchiʼuk Mari ta skoj ti jaʼ laj yakʼ ta yoʼontonik li kʼusitik sventa mantale. Kaltik junuk li kʼusi lek la staike, kʼalal achʼtik toʼox slokʼelik ta Betele, la staik ta saʼel krixchanoetik ti tskʼanik chanubtasel ta Vivlia chib oxibuk velta ta xemana xchiʼuk chʼiik noʼox ta mantal. Xi chal Mari kʼalal chvul ta sjol li kʼusi la spasike: «Limuyubajkutik tajek kʼalal jech laj kilkutike, yuʼun jaʼ jech laj yakʼ kilkutik Jeova ti lek chbat li jkuxlejalkutike».

11, 12. 1) ¿Kʼusi la spas Jose sventa x-akʼbat bendision yuʼun li Jeovae? 2) Li Jeovae, ¿kʼuxi laj yakʼbe bendision Jose ta skoj ti tsʼik yuʼun li svokole?

¹¹ Kʼalal oy kʼusi chjel ta anil ta jkuxlejaltike ch-och-o xiʼel ta koʼontontik o xuʼ van mu xa jnaʼ kʼusi ta jpastik. Xuʼ ox van jech laj yaʼi sba li Jose eke. Pe mu jechuk la spas, yuʼun jaʼ laj yakʼ ta yoʼonton li kʼusi jsetʼ juteb spas yuʼun sventa x-akʼbat bendision yuʼun li Jeovae. Jaʼ yuʼun, kʼalal te tikʼil ta chukele, la spas skotol li kʼusi akʼbat sbain yuʼun li bankilal jchabichukinabe xchiʼuk jech onoʼox la spas kʼalal ch-abtej toʼox ta stojolal li Potifare (Gén. 39:21-23).

¹² Jun veltae, li Josee laj yichʼ albel ti akʼo xchabi chaʼvoʼ viniketik ti tsots toʼox yabtelik li ta spasob mantal Faraone. Ta skoj ti lek la spas stalelal Jose ta stojolalike, jun kʼakʼale jam ye stukik ti oy kʼusi la svaychintaik ta akʼobaltike xchiʼuk li kʼusi tsvul-o yoʼontonike (Gén. 40:5-8). Li Josee mu snaʼ ti jaʼ chjelbat-o xkuxlejal li kʼusi la sloʼiltaike. Chib to jabil jelav yoʼ xlokʼ ta chukele, pe kʼalal lokʼ ta chukele laj noʼox yichʼ biiltasel kʼuchaʼal xchaʼvoʼal ajvalil ta Ejipto, jaʼ xa noʼox ti mas to tsots yabtel li Faraone (Gén. 41:1, 14-16, 39-41).

13. ¿Kʼuxi xuʼ xakʼbutik sbendision Jeova akʼo mi oy kʼusi xjel ta jkuxlejaltike?

¹³ Xuʼ van jech xkʼot ta jtojolaltik kʼuchaʼal li Josee, yuʼun xuʼ oy kʼusi jnuptantik ti mu xa kʼusi stakʼ jpastik yilele o ti chʼabal ta j-echʼele. Pe mi oy smalael kuʼuntik xchiʼuk mi kakʼtik persa spasel li kʼusi xuʼ kuʼuntike, xuʼ chakʼbutik sbendision li Jeovae (Sal. 37:5). Oy onoʼox bateltik ti mu xa jnaʼ kʼusi ta jpastike, pe jech kʼuchaʼal laj yal li jtakbol Pabloe muʼyuk ti yuʼun «solel mu xa stakʼ bu xilokʼkutike» (2 Kor. 4:8). Taje xuʼ te xkakʼtik venta mi jaʼ chkakʼ ta koʼontontik li kabteltik ta cholmantale.

14-16. ¿Kʼusi la spas Felipe kʼalal oy kʼusitik jel ta xkuxlejale?

¹⁴ Kalbetik skʼoplal li Felipe ti jaʼ jun j-al  lekil aʼyeje, li stuke laj yakʼ kiltik kʼusi skʼan xal ti kakʼoj ta koʼontontik cholmantal kʼalal oy kʼusi chjel ta jkuxlejaltike. Yuʼun li Felipee oy kʼusi achʼ la sbain li ta tsobobbail ta Jerusalene (Ech. 6:1-6). Kʼalal laj xa ox yichʼ milel li Estebane, lik jun tsatsal kontrainel ta stojolal li yajtsʼaklomtak Kristoe. * Vaʼun lik jatavikuk lokʼel li ta Jerusalene, pe li Felipee mu teuk noʼox smeyoj kom skʼob, yuʼun bat xchol mantal ta Samaria akʼo mi jaʼtik toʼox cholbil mantal li ta jteklum taje (Mat. 10:5; Ech. 8:1, 5).

¹⁵ Li Felipee jpʼel ta yoʼonton chbat ti bu xtakat batel yuʼun li chʼul espiritue. Jaʼ yuʼun, li Jeovae la stunes yoʼ sjam echʼel be ti bu skʼan to cholel mantale. Li vaʼ orae, li judaetike spʼajojik li jsamariaetike, pe jun van yoʼonton komik kʼalal laj yilik ti tsakatik ta venta yuʼun li Felipee. Vaʼun toj «lek la stsʼet chikintaik li kʼusitik chale» (Ech. 8:6-8).

¹⁶ Vaʼun li Felipee beiltasat batel yuʼun chʼul espiritu sventa xbat ta Asdod xchiʼuk ta Sesarea ti ep tajek buchʼutik te nakalik ti maʼuk judaetike (Ech. 8:39, 40). Li Felipee oy kʼusitik jel ta xkuxlejal kʼalal echʼ xa ox van 20 jabil ti kʼuxi ay xchol mantal ta Samariae. Yuʼun oy xa ox yutsʼ yalal xchiʼuk te xa nakal ti bu chchol mantale. Pe jech-o la xchol mantal akʼo mi oy kʼusitik jel ta xkuxlejal. Jech oxal, li Jeovae laj yakʼbe epal bendision xchiʼuk yutsʼ yalal ta skoj ti jech la spase (Ech. 21:8, 9).

17, 18. Kʼalal ta jcholtik-o mantal akʼo mi oy kʼusi xjel ta jkuxlejaltike, ¿kʼuxi xuʼ skoltautik?

¹⁷ Epal ermanoetik ti chtunik ta tsʼakal orae yiloj ta xkuxlejal stukik ti kʼalal jaʼ chakʼ ta yoʼontonik li cholmantale, jaʼ chkoltaatik sventa mu toj tsotsuk xaʼiik li kʼusi jel ta xkuxlejalike. Kalbetik skʼoplal kʼusi kʼot ta stojolal jun nupultsʼakal ta Sudáfrica ti jaʼik li Osborne xchiʼuk Politee. Kʼalal lokʼik ta Betele, la snopik ti tstaik ta anil junuk abtelal ti junchib noʼox kʼakʼal ta xemana ch-abtejike xchiʼuk ti tstaik noʼox bu xnakiike. Pe bu chata, muʼyuk jech kʼot ta pasel, xi chale: «Muʼyuk la jtakutik ta ora bu xuʼ xinakikutik». Xi chal ek li Politee: «Chʼabal jsetʼuk jtsoboj jtakʼinkutik xchiʼuk oxib u ti muʼyuk kabtelkutike. Batsʼi tsots laj kaʼi li jkuxlejalkutike».

¹⁸ ¿Kʼusi koltaatik ti vaʼ yelan tsots kʼusi la snuptanike? Xi chal li Osborne: «Kʼalal ta jcholkutik mantal xchiʼuk li ermanoetik ta jtsobobbailkutike, jaʼ la skoltaunkutik sventa oyuk kʼusi xkakʼ ta koʼontonkutik spasel xchiʼuk ti lekuk kʼusi jnopkutike. Jech oxal, laj kakʼ-o ta koʼontonkutik li cholmantale,  muʼyuk la jchotan jbakutik xchiʼuk muʼyuk la jvul koʼontonkutik. Taje jaʼ laj yakʼ jmuyubajelkutik. Jech xtok, xijoyetkutik ta saʼel kabtelkutik xchiʼuk laj onoʼox jtakutik».

19-21. 1) ¿Kʼusi tskoltautik sventa junuk noʼox koʼontontike? 2) ¿Kʼusi sbalil ta jtatik mi ta jnopes jbatik noʼox kʼalal oy kʼusi chjel ta jkuxlejaltike?

¹⁹ ¿Kʼusi chakʼ jchantik li loʼiletike? Jaʼ ti jun noʼox koʼontontik mi jaʼ ta jpat koʼontontik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk mi ta jpastik li kʼusi xuʼ kuʼuntik spasele (kʼelo Miqueas 7:7). Jech xtok, mi ta jnopes jbatik noʼox kʼalal oy kʼusi chjel ta jkuxlejaltike, xuʼ van xkakʼtik-o venta ti ta jtabetik sbalil ta mantale. Xi chal li kʼusi yil ta xkuxlejal stuk li Politee: «Li kʼusi jel ta jkuxlejale jaʼ laj yakʼbun kil ta jsat jtuk ti kʼuxi chchabivan li Jeovae akʼo mi mu xa kʼusi stakʼ jpas yileluk. Avie, mas xa lek xkil jba xchiʼuk li Jeovae».

²⁰ Li Mari laj kalbetik skʼoplal ta parafo 8, jech-o yakal chchabi li stote xchiʼuk yakal-o chtun ta prekursora. Xi to chal kaʼitike: «Oy kʼusi laj yakʼ jchan li kʼusi jel ta jkuxlejale, jaʼ ti skʼan jtsʼijan jba kʼalal ta jvul koʼontone, ti jpas orasione xchiʼuk ti junuk noʼox koʼontone. Li kʼusi la jnuptane, jaʼ mas laj yakʼbun jchan ti skʼan xkiktabe ta skʼob Jeova li jvokoltake. Taje chtun kuʼun ta mas jelavel xtok».

²¹ Li Lloyd xchiʼuk Alexandra ti laj kalbetik skʼoplal ta baʼyel parafo xchiʼuk ti oy kʼusi jel ta xkuxlejalike, chalik ti yichʼ-o akʼel ta preva xchʼunel yoʼontonik ti muʼyuk bu jech snopojike. Xi chalike: «Li kʼusi ta jnuptan ta jkuxlejaltike tsvinajes kʼu yelan oy ta melel li xchʼunel koʼontontike. Jech xtok, te chkakʼtik venta mi xuʼ vaʼal xijkom kʼalal oy kʼusi tsots ta jnuptantike xchiʼuk mi xuʼ spatbutik koʼontontik. Avi une mas xa lekil krixchanounkutik».

22. ¿Kʼusi jpʼel skʼoplal tspas Jeova mi chkakʼtik persa spasel li kʼusi xuʼ kuʼuntik avie?

²² Xuʼ jchʼuntik ta melel ti oyutik ta yoʼonton li Jeovae xchiʼuk ti tskoltautik ta yorail noʼox kʼalal oy kʼusitik chjel ta anil ta jkuxlejaltik ta skoj ti yan-o xa bu chkichʼtik takel batele, kʼalal chij-ipaje o mi oy kʼusitik achʼ lik jbaintik li ta kutsʼ kalaltike (Evr. 4:16; 1 Ped. 5:6, 7). Pe oy kʼusi xuʼ jpastik ek, jaʼ ti xkakʼtik persa spasel li kʼusi xuʼ kuʼuntike, ti xijnopaj mas ta stojolal li Jtotik ta vinajele xchiʼuk kakʼ jbatik ta yok skʼob sventa xchabiutik. Mi jech la jpastike, jun noʼox koʼontontik akʼo mi oy kʼusitik xjel ta jkuxlejaltik.