1, 2. ¿Kʼusi ti mas yakʼojbe svokol li krixchanoetike, xchiʼuk buchʼu ta smul?

LI KRIXCHANOETIKE oy kʼusitik spasojik sventa skoltautik li ta jkuxlejaltike, jech kʼuchaʼal li telefonoe, li foko sventa luse, li karoe xchiʼuk li refrijeradore. Pe oy kʼusitik spasojik xtok ti xuʼ chakʼ-o ta vokol li jkuxlejaltike, jech kʼuchaʼal li vomba ti tsmukik ta balumile, li vomba atomikae, li sikʼolale xchiʼuk li tukʼetik o yan abtejebaletike. Akʼo mi jech, oy jtos kʼusi ti jaʼ mas yakʼojbe tal svokol li krixchanoetik kʼalal skʼan toʼox smeltsanik li kʼusitik laj kalbetik skʼoplale. ¿Kʼusi jaʼ taje? Jaʼ li jutkʼope. Li jpʼel kʼop taje jaʼ skʼan xal kʼalal oy kʼusi chkaltik sventa jloʼlatik yantik akʼo mi jnaʼojtik lek ti maʼuk melele. Li Jesuse la sbiiltas kʼuchaʼal ‹totil yuʼun jutkʼop› li Diabloe, yuʼun jaʼ li buchʼu baʼyel la sjutkʼope (kʼelo Juan 8:44). Pe ¿kʼusi ora laj yal li baʼyel jutkʼope?

² Li Diabloe jaʼo laj yal baʼyel jutkʼop li ta nichimaltik Eden leʼ xa tal ta sjaymilal jabile. Li Adan xchiʼuk Evae jun toʼox yoʼonton te nakalik li ta nichimaltik ti jaʼ akʼbilik yuʼun li Jeovae xchiʼuk albatik ti mu stakʼ sloʼik li sat «jpets teʼ ti jaʼ sventa chacʼ ta naʼel cʼusi lec, xchiʼuc cʼusi chopole». Mi muʼyuk la xchʼunike, ta xchamik. Li Satanas eke snaʼoj ti jaʼ jeche, akʼo mi jech, la stunes jkot kiletel chon sventa sjutbe kʼop li Evae, xi laj yalbee: «Mu xachamic yuʼun. Yuʼun li Diose snaʼoj ti chjam asatic me laj aloʼique;  chlic anaʼic cʼusi lec xchiʼuc cʼusi chopol. Chacoʼlajic jech chac cʼu chaʼal Dios» (Gén. 2:15-17; 3:1-5).

3. 1) ¿Kʼu yuʼun toj chopol li kʼusi laj yal Satanase? 2) ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta skoj taje?

³ Toj chopol ta jyalel li kʼusi laj yal Satanase, yuʼun snaʼoj lek ti ta onoʼox xcham mi la xchʼun xchiʼuk mi la sloʼ sat teʼ li Eva ti albil mu stakʼ sloʼe. Ta skoj ti muʼyuk la xchʼunbeik smantal Jeova li Adan xchiʼuk Evae, cham xchaʼvoʼalik ta tsʼakal (Gén. 3:6; 5:5). Li kʼusi mas toj chopole, jaʼ ti «ta jun noʼox vinik och talel li mulil ta balumile» xchiʼuk ta skoj mulil och talel ek li lajelale, jaʼ yuʼun te lik spas talel mantal ta stojolal krixchanoetik «manchuk mi mu jechuk spasojik jech kʼuchaʼal li smul Adane» (Rom. 5:12, 14). Jaʼ yuʼun, li krixchanoetike mu xuʼ xkuxiik ta sbatel osil jech kʼuchaʼal oy ox ta yoʼonton ta slikebal li Jeovae. Li kʼusi noʼoxe, jaʼ ti kuxetuk yoʼonton li jun krixchano mi yuʼun laj xa sta 70 o 80 sjabilal mi yuʼun jaʼ jun tsatsal krixchanoe. Akʼo mi jech, li kuxlejale tsots tajek xchiʼuk «jaʼ noʼox puru vocol» (Sal. 90:10). ¡Taje toj echʼ xa noʼox chopol! Pe jaʼ ta smul li kʼusi laj yal Diabloe.

4. 1) ¿Kʼusi ta jkʼeltik batel ti toj tsots skʼoplale? 2) Jech kʼuchaʼal chal li Salmo 15:1 xchiʼuk 2, ¿buchʼutik noʼox xuʼ xamigoinik li Jeovae?

⁴ Xi laj yal Jesus ti kʼu yelan la spas stalelal li Satanase: «Muʼyuk onoʼox bu tukʼ laj yakʼ sba ta stojolal li kʼusi melele, yuʼun muʼyuk te oy ta stojolal li kʼusi melele». Taje jech-o yakal tspas li avie, yuʼun «yakal tsloʼla skotol li jnaklejetik ta spʼejel balumile» (Apok. 12:9). Pe li voʼotike mu jkʼan xijyal li ta spetsʼ Satanase, jaʼ yuʼun ta jkʼeltik li oxib sjakʼobiltak liʼe: Baʼyel, ¿kʼuxi tsloʼla krixchanoetik li Satanase? Xchibal, ¿kʼu yuʼun tsjutik kʼop li krixchanoetike? Xchiʼuk yoxibal, ¿kʼuxi xuʼ melel xijkʼopoj skotol ora sventa mu xchʼay ti kʼu yelan lek xkil jbatik xchiʼuk Jeova jech kʼuchaʼal la xchʼayik li Adan xchiʼuk Evae? (Kʼelo Salmo 15:1, 2).

5. ¿Kʼuxi tsloʼla krixchanoetik li Satanase?

⁵ Li jtakbol Pabloe snaʼoj ti oy kʼusi xuʼ jpastik sventa mu sloʼlautik li Satanase, yuʼun «xkojtikinbetik lek li smanyae» (2 Kor. 2:11). Jnaʼojtik lek xtok ti jaʼ oy ta skʼob li balumile, li jecheʼ relijionetike, li ajvaliletik ti muʼyuk stukʼilike xchiʼuk li pʼolmajebaletike (1 Juan 5:19). Jech xtok, li Satanas xchiʼuk spukujtake tspasik ta mantal li buchʼutik tsots yabtelik sventa sjutik kʼope (1 Tim. 4:1, 2). Junantik krixchanoetike tspukbeik skʼoplal li kʼusi chchonike xchiʼuk ep kʼusi chalik yoʼ xchʼam li kʼusi chchonike akʼo mi muʼyuk lek, yuʼun jaʼ noʼox tskʼan chichʼbeik komel stakʼin li krixchanoetike.

6, 7. 1) ¿Kʼuʼ yuʼun chkaltik ti jaʼ mas oy smulik li jnitvanejetik ta relijione? 2) ¿Kʼusitik jutbil kʼopetik avabinoj chalik li jnitvanejetik ta relijione?

⁶ Pe li buchʼutik jaʼ mas oy smulike, jaʼik li jbeiltasvanejetik ta jecheʼ relijione. ¿Kʼu yuʼun ti jech chkaltike? Yuʼun li buchʼutik chchʼunik li jutbil kʼop chalike xchiʼuk ti jaʼ chlik spasik li kʼusi spʼajoj Diose, xuʼ me mu staik li kuxlejal ta sbatel osile (Os. 4:9). Li Jesuse snaʼoj lek ti yakal tsloʼlaik krixchanoetik li jnitvanejetik ta relijion ta skʼakʼalile, jaʼ yuʼun xi laj yalanbe ta satike: «¡Toj abol abaik, jchanubtasvanejetik ta Mantal xchiʼuk jfariseoetik ti jloʼlavanejoxuke!, yuʼun chatuchʼik nab xchiʼuk toj nom chaxanavik sventa chasaʼ junuk achʼ jchʼunolajel avuʼunik, vaʼun kʼalal mi la ataik junuke sta-o xbat chib velta ta Jeena [o lajelal sbatel osil] avuʼunik, ti jaʼ mu sta li voʼoxuke» (Mat. 23:15, tsʼib ta yok vun). Li Jesuse xi jamal laj yalanbee: «Te likemoxuk talel ta stojolal atotik ti jaʼ li Diabloe» ti jaʼ jun jmilvaneje (Juan 8:44).

⁷ Li avie oy ta jujot li jecheʼ jnitvanejetik ta relijione xchiʼuk sbiiltasoj sbaik ta pastoretik, paleetik, jchanubtasvanejetik xchiʼuk yan biiletik. Pe ti kʼusi une, xkoʼolajik kʼuchaʼal li  jfariseoetik ta voʼnee, yuʼun «tsmakik ta be li kʼusi melel» chal Skʼop Diose xchiʼuk tsjelik «ta jutbil kʼop li kʼusi melel ta sventa Diose» (Rom. 1:18, 25). Jech xtok, chchanubtasvanik ti oy la kʼatinbak, ti oy la jchʼuleltik ti mu snaʼ xchame, ti xuʼ la xchaʼvokʼik ta achʼ li krixchanoetike xchiʼuk ti lek noʼox la chil Dios ti lek xil sbaik o ti xikʼ sbaik li buchʼutik xchiʼil noʼox sbaik ta vinikal o ta antsile.

8. 1) ¿Kʼusi yan jutbil kʼop ti poʼot xa skʼan xalik li jpolitikoetike? 2) ¿Kʼu yelan skʼan xkiltik li kʼusi poʼot xa chalike?

⁸ Li bankilal politikoetike tsjutik kʼop sventa sloʼlaik li krixchanoetike. Jutuk xa skʼan xalik yan jutbil kʼop ti mas toj chopole, yuʼun xi ta xalike: «Jun koʼontontik xchiʼuk muʼyuk kʼusi chijxiʼo». Pe «jaʼo chtal ta anil ta stojolalik li lajelal ti chʼayal yoʼonton chtaatike». Mu me xijlaj ta loʼlael ti yuʼun yakal xa chlekub batel li balumil jech kʼuchaʼal chalike. Yuʼun jnaʼojtik «lek ti skʼakʼalil Jeovae jech chtal kʼuchaʼal chtal j-elekʼ ta akʼobaltik» (1 Tes. 5:1-4).

9, 10. 1) ¿Kʼu yuʼun tsjutik kʼop li krixchanoetike, xchiʼuk kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal ta jutik kʼope? 2) ¿Kʼu yuʼun skʼan jvules ta joltik ti kʼu yelan chil Jeova li jutkʼope?

⁹ Li avie, maʼuk xa noʼox tsjutik kʼop li buchʼutik tsots yabtelike, yuʼun nopem xa tajek xaʼiik li yan krixchanoetik eke. Oy jlik revista ti lek ojtikinbile yichʼoj jun mantal ti xi sbie: «¿Kʼu yuʼun ti ta jutik kʼope?». Xi chal li revistae: «Li krixchanoetike jaʼ xa ojtikinbilik-o ti nopem xaʼiik tsjutik kʼope». Epal krixchanoetike nopem xaʼi tsjutik kʼop sventa xchabi sbaik xchiʼuk sventa mu xakʼ ta vinajesel li smulike xchiʼuk li xchopol talelalike. Junantike tsjutik kʼop sventa sta lek yabtelik, ti lekuk spasik kanale xchiʼuk tskʼan ti lekuk x-albat skʼoplalike. Li revista laj kalbetik skʼoplale, xi chal ta sventa li jutkʼope: «Lek noʼox chaʼiik li jutkʼope akʼo mi tsots o mi muʼyuk li kʼusi chalike, tsjutbeik kʼop li buchʼutik mu xojtikinike, li xchiʼiltakik ta abtele, li yamigoike xchiʼuk li yutsʼ yalalike».

¹⁰ ¿Kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal ta jutik kʼope? Jaʼ ti mu xa spat yoʼontonik ta jtojolaltik li yantike xchiʼuk ti mu xa lekuk xkil jbatike. Kalbetik junchibuk skʼelobil, jnoptik noʼox kʼu yelan chaʼi sba jun vinik kʼalal chmukul satiat yuʼun yajnil xchiʼuk ti tsjut kʼop sventa mu xal li kʼusi chopol tspase. Jech xtok, chopol tajek xvinaj kʼalal lek xa tspas stalelal yilel ta stojolal yajnil xchiʼuk xnichʼnabtak li jun malalile, pe ti chilbajinan li ta yut nae. Akʼo mi jech, mu stakʼ smukbeik Jeova li kʼusitik tspasike, yuʼun «lek chajal ta sat xchiʼuk xil skotol» (Evr. 4:13).

11. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li xchopol talelal Ananias xchiʼuk Safirae? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

¹¹ Li Vivliae chalbe skʼoplal jun nupultsʼakal li ta tsobobbail ta baʼyel siglo ti jaʼik li Ananias xchiʼuk Safirae, ti tijbat yoʼontonik yuʼun Satanas sventa sjutbeik kʼop li Diose. Yuʼun la xchon yosilik xchiʼuk laj yalbeik li jtakboletik ti chakʼbeik skotol li stojole, pe mu jechuk la spasik, yuʼun muʼyuk xakʼbeik skotol. Jaʼ noʼox tskʼanik ti akʼo lekuk x-albat skʼoplalik yuʼun li yermanotakike xchiʼuk ti xakʼik ta aʼiel ti toj echʼ xa noʼox lek yoʼontonike. Pe li Jeovae laj yil ti maʼuk melele, jaʼ yuʼun laj yakʼbe stoj smulik (Ech. 5:1-10).

12. ¿Kʼusi chkʼot ta stojolalik li jutkʼopetik ti muʼyuk tsutes yoʼontonike, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹² ¿Kʼu yelan chil Jeova li jutkʼope? Li Satanas xchiʼuk skotol li buchʼutik tsjutik kʼop ti muʼyuk tsutes yoʼontonike ta xichʼik «jipel ochel ta nab ti oy skʼakʼal xchiʼuk s-asufreale», jaʼ xkaltik, ta xichʼik lajesel ta sbatel osil (Apok. 20:10; 21:8; Sal. 5:6). ¿Kʼu yuʼun ti ta xichʼik lajesele? Yuʼun li Jeovae xkoʼolaj kʼuchaʼal stalelal tsʼiʼetik chil li buchʼutik tsjutik kʼope, jaʼ xkaltik, ti jaʼ «tspasilanik li kʼusitik ibalik sba ta sat Diose» (Apok. 22:15, tsʼib ta yok vun).

13. ¿Kʼu yelan stalelal li Jeovae, xchiʼuk kʼusi tstij koʼontontik spasel?

 ¹³ Jnaʼojtik lek ti mu jechuk stalelal Jeova ‹kʼuchaʼal li krixchanoetik ti snaʼ› sjutik kʼope, yuʼun mi jsetʼuk «snaʼ sjut kʼop» li stuke (Núm. 23:19; Evr. 6:18). Li Vivliae chal ti chopol tajek chil Dios li «bochʼo puru epalcʼop tspase» (Prov. 6:16, 17). Jaʼ yuʼun, sventa lek xilutike skʼan ti jchʼunbetik li smantaltake xchiʼuk ti meleluk xijkʼopoj ta skotol orae. Jech xtok, skʼan jchʼuntik li mantal liʼe: «Mu me xajutbe abaik kʼop ta jujuntal» (Kol. 3:9).

14. 1) ¿Kʼusi jelelutik-o li yajtsʼaklomutik Kristo xchiʼuk li jecheʼ relijionetike? 2) Chapbo smelolal li beiltasel ta Lukas 6:45.

¹⁴ ¿Kʼusi jelelik-o li yajtsʼaklomtak Kristo xchiʼuk li jecheʼ relijionetike? Jaʼ ti melel snaʼ xkʼopojik li yajtuneltak Diose (kʼelo Zacarías 8:16, 17). Li Pabloe laj yal ti jaʼ jech ‹chkakʼtik ta ilel ti jaʼutik yajtunel Diose› (2 Kor. 6:4, 7). Xi laj yal li Jesus eke: «Jaʼ chlokʼ ta ye li kʼusitik oy ta yoʼontone» (Luk. 6:45). Jaʼ yuʼun chaʼa, kʼalal lek li kʼusi oy ta koʼontontike, melel li kʼusi chkaltike. Muʼyuk ta jutik kʼop akʼo mi tsots o mi muʼyuk li kʼusitik chkaltike, muʼyuk ta jutbetik kʼop li buchʼutik mu xkojtikintike, li jchiʼiltaktik ta abtele, li kamigotaktike xchiʼuk li kutsʼ kalaltike. Ta jkʼeltik echʼel jaytosuk ti bu skʼan jamal xijkʼopoje.

15. 1) ¿Kʼu yuʼun muʼyuk lek ti oy kʼusi jpastik ta mukule? 2) ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa jtsʼiktik li sujel chakʼ yantike? (Kʼelo li tsʼib ta yok vune).

¹⁵ Mi kerem tsebote, stalel onoʼox ti chakʼan ti lek xiloxuk li achiʼiltake. Pe mu me kʼusi xapas ta mukul jech kʼuchaʼal tspas junantik kerem tsebetike. Yuʼun li ta yutsʼ yalalike xchiʼuk li ta tsobobbaile lek tspas yilel stalelalik kʼuchaʼal jun yajtsʼaklom Kristo, pe kʼalal te xchiʼukik yan kerem tsebetik ti maʼuk yajtuneltak Diose o kʼalal tstunesik li redes sosialese, jelel tajek tspas li stalelalike. Maʼuk noʼox, chalik bol kʼopetik, muʼyuk smelol ti kʼu yelan tslap li skʼuʼ spokʼike, chchikintaik musika ti chopol tajek li kʼusi chale, chuchʼik ta mas li poxe, tslajesik droga, oy slekomik ta mukul o oy to mas kʼusi chopol tspasik. Chʼabal stukʼil li xkuxlejalike, yuʼun tsjutbeik kʼop li stot smeʼike, li ermanoetike xchiʼuk li Diose (Sal. 26:4, 5). Akʼo mi jech, li Jeovae yiloj mi jaʼ noʼox chkichʼtik ta mukʼ li ta ketike xchiʼuk yiloj mi nom tajek oy ta stojolal li koʼontontike (Mar. 7:6). Toj lek mi jaʼ jech ta jpastik kʼuchaʼal chal li Proverbios 23:17: «Mu me xatiʼ-oʼnta li jpasmuliletique; jaʼ noʼox xavichʼ ta mucʼ scotol cʼacʼal li Mucʼul Diose». *

16. ¿Kʼuʼ yelan skʼan jnojestik li solisitud mi ta jkʼan chijtun ta tsʼakal orae?

 ¹⁶ Xuʼ van oy ta avoʼonton chatun ta prekursor regular o ti xlik tunan ta tsʼakal ora ti stuk noʼox jeche, jech kʼuchaʼal li ta Betele. Jech oxal, skʼan me jamaluk xaval skotol li kʼusitik tsjakʼ ta solisitud jech kʼuchaʼal ta sventa li kʼusi ta jchʼay-o koʼontontike, li jtalelaltike xchiʼuk mi iputik o mi muʼyuk (Evr. 13:18). ¿Kʼusi xuʼ xapas xtok mi oy kʼusi chopol apasoj xchiʼuk mi muʼyuk to avalojbe li moletik ta tsobobbaile? Li kʼusi toj leke, jaʼ ti xbat akʼanbe koltael li moletik sventa junuk avoʼonton xatun ta stojolal li Jeovae (Rom. 9:1; Gal. 6:1).

17. ¿Kʼusi skʼan jpastik kʼalal oy kʼusi tskʼan tsnaʼik ta stojolal li kermanotaktike?

¹⁷ Jnopbetik skʼoplal ti oy junuk ajvalil ti mu xakʼ jpastik li abtelal ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk ti oy kʼusi sjakʼbutik sventa xkalbetik skʼoplal li kermanotaktike. ¿Mi persa van skʼan xkaltik li kʼusi jnaʼojtik ta stojolal li kermanotaktike? Jvules ta joltik kʼusi la spas Jesus kʼalal oy kʼusitik jakʼbat yuʼun li ajvalil ta Romae, li Jesuse jaʼ la stsak ta venta li jun beiltasel ta Vivlia ti ‹oy yorail chʼanxijchi xchiʼuk ti oy yorail chijkʼopoje›. Jech oxal, bateltike muʼyuk kʼusi la stakʼ kʼalal oy kʼusi chjakʼbate (Ecl. 3:1, 7; Mat. 27:11-14). Li kʼusi mas lek xuʼ jpastike, jaʼ ti xkichʼ jpʼijiltik sventa mu xkakʼtik ta vokol li kermanotaktike (Prov. 10:19; 11:12).

18. ¿Kʼusi skʼan jpastik kʼalal oy kʼusi tsjakʼik ta stojolal junuk ermano li moletik ta tsobobbaile?

¹⁸ Jnopbetik skʼoplal liʼ xtoke, kaltik noʼox ti oy jun ermano ti tsots la spas smule xchiʼuk ti jnaʼojtik lek li kʼusi kʼot ta pasele. Li moletike jaʼ oy ta sbaik sventa sakuk li tsobobbaile, vaʼun yikʼaluk van sjakʼbutik li kʼusi jnaʼojtik ta stojolale. Pe ¿kʼusi van ta jpastik mi jaʼ kamigotik o jaʼ junuk kutsʼ kalaltike? Li Vivliae chal ti ‹melel kʼusi snaʼ xal› li jun tukʼil krixchanoe, jaʼ xkaltik, ti chal ta jamal skotol li kʼusi snaʼoje (Prov. 12:17; 21:28). Jaʼ yuʼun chaʼa, oy ta jbatik ti xkalbetik li moletik ta tsobobbail skotol li kʼusi jnaʼojtike xchiʼuk ti mu jeltik jutebuke. Yuʼun jaʼ oy sderechoik sventa snaʼik li kʼusi kʼot ta pasel yoʼ skoltaik li jun jpasmulile xchiʼuk ti lekuk xil sba yan velta xchiʼuk li Jeovae (Sant. 5:14, 15).

19. ¿Kʼusi ta jchantik li ta yan xchanobile?

¹⁹ Li Davide xi la skʼopon li Jeovae: «Li voʼote jaʼ chacʼan li bochʼo melel xcʼopoje» (Sal. 51:6). Li Davide snaʼoj ti tsots skʼoplal ti jamaluk xijkʼopoje. Li yajtsʼaklomutik Kristo eke melel jnaʼ xijkʼopoj ta skotol ora jech kʼuchaʼal chal li teksto ta slikebal xchanobil liʼe. Jtos ti kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti jelelutik li yajtunelutik Dios xchiʼuk li yan krixchanoetike, jaʼ ti jchanubtastik ta Vivlia li krixchanoetike. Li ta yan xchanobil chtale ta jchantik kʼuxi ta pasel.