1. Li stalelal balumile, ¿mi xuʼ sjel jtalelaltik akʼo mi bikʼit noʼox kakʼoj jbatik?

¿KʼU YUʼUN tsots chkaʼitik ta spasel li kʼusitik chal Skʼop Diose? Yuʼun li kʼusi xuʼ skoltautik yoʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik li mantaletike, jaʼ kʼalal bikʼit chkakʼ jbatike. Pe ta skoj ti ‹ta slajebal xa kʼakʼal kuxulutike›, li krixchanoetike jaʼ noʼox skʼanoj sba stukik, batem ta yoʼontonik takʼin, tstoy sbaik, jpʼel xalik xchiʼuk mu snaʼ spajes sbaik (2 Tim. 3:1-3). Li yajtunelutik Diose jnaʼojtik lek ti chopol li talelaletik taje, pe bateltike xuʼ van xlik jnoptik ti mas lek xkuxlejalik li buchʼutik jech tspasike xchiʼuk ti xmuyubajik noʼox yilele (Sal. 37:1; 73:3). Vaʼun xuʼ van xi xlik jakʼbe jbatike: «¿Mi oy onoʼox sbalil ti chkakʼ ta koʼonton skoltael li yantike? ¿Mi xuʼ van mu xa xichʼikun ta mukʼ kʼalal jaʼ jech ta jpas jtalelal kʼuchaʼal ‹li buchʼu bikʼit chakʼ sbae›?» (Luk. 9:48). Mi jaʼ la jchanbetik stalelal li balumile, xuʼ me sok ti kʼu yelan ojtikinbilutik kʼuchaʼal stestigo Jeovae xchiʼuk ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuk li ermanoetike. Jech oxal, toj ep tskoltautik mi ta jchantik li loʼiletik ta Vivliae xchiʼuk ti jechuk jpastik li kʼusi chale.

2. ¿Kʼusi xuʼ jchanbetik li tukʼil yajtuneltak Dios ta voʼnee?

² Sventa jchantik li kʼusi la spasik li tukʼil yajtuneltak Diose,  skʼan jchajtik ta kʼelel li kʼusi la spasike. ¿Kʼuxi pasik ta yamigo li Jeovae? ¿Kʼusi la spasik sventa lekuk x-ilatike? ¿Bu la sta yipik sventa spas yuʼunik li yabtel Diose? Toj tsots skʼoplal ti jsabetik lek skʼoplale, yuʼun jaʼ tskoltautik yoʼ jmakʼlin jbatik lek li ta mantale.

3, 4. 1) ¿Kʼuxitik chkichʼtik chanubtasel ta mantal li avie? 2) ¿Kʼu yuʼun chkaltik ti tsots skʼoplal ti maʼukuk noʼox jchantik vunetik yoʼ jmakʼlin jbatik ta mantale?

³ Li avie, toj ep bu xuʼ jtatik tojobtasel xchiʼuk chanubtaseletik, jech kʼuchaʼal ta Vivlia, ta vunetik, li ta jpajinatik ta Internet jw.org, li Kanal JW, li ta tsobajeletike xchiʼuk li ta asambleaetike. Pe sventa jmakʼlin jbatik lek li ta mantale, skʼan ti mu jaʼuk noʼox jchantik li vunetike, yuʼun li Jesuse xi laj yale: «Jaʼ jveʼel ti ta jpasbe li kʼusi tskʼan yoʼonton li buchʼu la stakun tale xchiʼuk ti ta jtsutsesbe li yabtele» (Juan 4:34).

⁴ Li kʼusi laj yal Jesuse chakʼ ta ilel ti skʼan jchʼunbetik smantal li Diose, yuʼun jaʼ jech ta jmakʼlin jbatik li ta mantale. ¿Kʼusi smelolal taje? Kʼalal ta jlajestik jtosuk lekil veʼlile, noj lek jchʼutik chijkom xchiʼuk xkuxet xa chkaʼitik. Jaʼ jech kʼalal ta jpastik li kʼusi chal Jeova eke, yuʼun tstsatsub-o xchʼunel koʼontontik xchiʼuk jun noʼox koʼontontik ta mantal. ¿Mi oy jech kaʼioj jbatik ti chkat noʼox koʼontontik kʼalal lijlokʼ ta cholmantale, pe kʼalal lijsut tal ta jnatike xijmuyubaj xa noʼox xchiʼuk ti oy xa kipaltike?

5. ¿Kʼusitik sbalil xuʼ jtatik mi oy jpʼijiltike?

⁵ Kʼalal chkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi chalbutik Jeovae, jaʼ me chijpʼijub-o batel (Sant. 3:13). Ta melel, xlokʼ venta ti jsaʼtike, yuʼun xi chalbutik li Skʼop Diose: «[Li jpʼijiltike] mu xcoʼlaj xchiʼuc jech chac cʼu chaʼal li cʼusi toj cʼupilic sba chquiltique. [...] Li jbijiltique jaʼ jech chcʼot jech chac cʼu chaʼal teʼ sventa cuxlejal ta sventa li bochʼotic tscʼane; xcuxet noʼox yoʼntonic li bochʼo laj xa sta sbijilique» (Prov. 3:13-18). Li Jesuse xi laj yalbe jun velta li yajchankʼoptake: «Mi anaʼojik li kʼusitik taje, xamuyubajik noʼox me mi jech chapasike» (Juan 13:17). Li kʼusi la skʼan laj yal Jesuse jaʼ ti xuʼ jech-o xmuyubajik mi muʼyuk bu chikta sbaik ta xchʼunbel li smantale. ¿Mi jech van la spasik taje? Jech, yuʼun laj yakʼ ta xkuxlejalik li mantaletik yuʼun Jesuse xchiʼuk la xchanbeik li stalelale.

6. ¿Kʼu yuʼun skʼan jech-o jchʼuntik li mantaletik ta Vivliae?

⁶ Li avi eke, toj tsots skʼoplal ti jechuk-o jchʼuntik li mantaletik ta Vivliae. Kalbetik skʼoplal junuk alvanil, li stuke snaʼoj kʼu yelan tstunes li yabtejebtake xchiʼuk li kʼusitik tstunes yoʼ svaʼan li jpʼej nae. Pe mi muʼyuk tstunes li yabtejebtake mu xuʼ xkaltik ti lek xtojob ta abtele, jech oxal, akʼo mi xtojob xa jutuk ta skoj ti oy xa svaʼanoj jaypʼejuk nae, skʼan jech-o xabtelan batel yoʼ masuk to xtojob li ta yabtele. Jaʼ jech li voʼotik eke, yuʼun kʼalal lik jchantik li Vivliae lik van kakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi la jchantike xchiʼuk laj van jtabetik sbalil. Pe sventa jechuk-o xijmuyubaje, skʼan ta sjunul koʼontontik jchʼuntik li smantaltak Jeovae xchiʼuk ti jechuk-o jpastik sil kʼakʼale.

7. ¿Kʼusi skʼan jpastik kʼalal ta jkʼeltik li loʼiletik ta Vivliae?

⁷ Ta jkʼelbetik skʼoplal kʼusitik ti xuʼ van vokol chkaʼitik ti bikʼit chkakʼ jbatike. Ta jkʼeltik xtok kʼuxi la stsalik li yajtuneltak Dios ta voʼne kʼalal jech la snuptanike. Mi oy ta koʼontontik ti xijchʼi ta mantale, skʼan mu jaʼuk noʼox jkʼeltik li kʼusi chkalbetik batel skʼoplale. Yuʼun skʼan jnopbetik skʼoplal kʼuxi xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik xchiʼuk ti jpastik noʼox ta anile.

8, 9. Li kʼusi chal ta Echos 14:8 kʼalal ta 15, ¿kʼuxi chakʼ kiltik ti bikʼit laj yakʼ sba li Pabloe? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

⁸ Li Jeovae oy ta yoʼonton ti xkol «skotol li krixchanoetike xchiʼuk ti akʼo yojtikinik lek li kʼusi melele» (1 Tim. 2:4). Jaʼ yuʼun, ¿kʼu yelan chkiltik li buchʼutik mu to xojtikinik Diose? Melel onoʼox ti kʼalal ay xchol mantal ta nail tsobobbailetik li jtakbol Pabloe, jaʼ ay saʼ li buchʼutik xojtikinik xa jutuk Diose. Akʼo mi jech, maʼuk noʼox la xcholbe mantal li judaetike, yuʼun la xcholbe mantal xtok li buchʼutik chichʼik ta mukʼ jecheʼ diosetike. Vaʼun laj yichʼ-o akʼel ta preva mi bikʼit chakʼ sba ta skoj ti kʼu yelan takʼavike.

⁹ Jun velta kʼalal ay tunuk ta sba velta ta misioneroal ta Likaonia li Pabloe, li jnaklejetik tee yalojik mi jaʼik li dios Seus xchiʼuk Ermes li Bernabe xchiʼuk Pabloe, yuʼun la snopik ti la skʼatajes sbaik ta krixchanoetik li diosetik taje. ¿Mi lek xa van laj yaʼiik ti laj yichʼik ojtikinel xchiʼuk ti mukʼ skʼoplal ilatike? Mi xi van la snopike: «Jaʼ to ta jkuxtik un, yuʼun li chib jteklum ti bu lij-aye jaʼ noʼox laj kichʼtik kontrainel». O mi xi van la snopik xtoke: «Balto xichʼ cholel-o mantal ti vaʼ yelan chkichʼtik pasbele». Mu jechuk la spasik, ta ora noʼox la sliʼ ta jatel skʼuʼik xchiʼuk xi tsots avanik ta yeloval li krixchanoetike: «¿Kʼu yuʼun ti jech chapasike? Li voʼonkutike krixchanounkutik noʼox ek ti chkil jvokolkutik jech kʼuchaʼal voʼoxuke» (Ech. 14:8-15).

10. ¿Kʼuxi snaʼojik Pablo xchiʼuk Bernabe ti koʼolik xchiʼuk li yan krixchanoetike?

¹⁰ Li Pablo xchiʼuk Bernabee snaʼojik ti batsʼi yuxub jpasmuliletik jech kʼuchaʼal li yan krixchanoetike. Pe taje maʼuk skʼan xal ti yuʼun jaʼ jech chichʼik ta mukʼ Dios jech kʼuchaʼal li jlikaoniaetike. Yuʼun li stukike laj yichʼik biiltasel ta chʼul espiritu yoʼ xtunik ta misioneroale (Ech. 13:2). Jech xtok, laj yichʼik tʼujel ta chʼul espiritu sventa xkuxiik li ta vinajele. Akʼo mi jech, li Pablo xchiʼuk Bernabee te ta sjolik ti xuʼ sta smotonik ek li jlikaoniaetik sventa xbatik ta vinajel mi la xchʼunik mantale.

11. Li ta cholmantale, ¿kʼuxi xuʼ jchanbetik Pablo ti bikʼit laj yakʼ sbae?

¹¹ ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik Pablo xchiʼuk Bernabe ti bikʼit laj yakʼ sbaike? Jaʼ ti jkʼel jbatik sventa mu jtikʼ ta koʼontontik ti xkichʼtik ichʼel ta mukʼ ta skoj li kʼusi lek chbat ta pasel kuʼuntik ti jaʼ koliyal li Jeovae. Xuʼ xi jakʼbe jbatike: «¿Kʼu yelan chkil li krixchanoetik ta jcholbe mantale? ¿Mi oy xa kʼusi chopol ta jnop ta stojolal yantik ta skoj ti jech nopemik ti bu nakalune?». Jamal xvinaj ti jech-o tsaʼik krixchanoetik ti oy ta yoʼonton chchikintaik mantal li stestigotak Jeovae. Bateltike, persa skʼan xchanik yan kʼopetik xchiʼuk ti snopes sbaik ti kʼu yelan stalel xkuxlejal li krixchanoetik ti mas pekʼel skʼoplal ilbilike. Pe li ermanoetik ti jech tspasike, maʼuk ti mas xa mukʼ skʼoplal chaʼi sbaike, yuʼun tstsakik ta venta kʼu yelan xkuxlejal jujun krixchano sventa xkʼot ta yoʼontonik li mantale.

12. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Epafras ti skʼanojan li yantike xchiʼuk ti oy ta yoʼontone?

¹² ¿Kʼuxi to yan xuʼ xkakʼtik ta ilel ti bikʼit chkakʼ jbatik xchiʼuk ti jnaʼ jchʼunbetik li smantaltak Jeovae? Jaʼo kʼalal ta jpastik orasion ta stojolal li kermanotaktik ta chʼunolajele (2 Ped. 1:1). Jun yajtsʼaklom Kristo ti Epafras sbie jaʼ jech la spas taje. Li ta Vivliae kʼajomal noʼox oxib velta chichʼ albel skʼoplal ti jaʼ noʼox te chvinaj li ta skartatak Pabloe. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal te tikʼil ta chukel ta Roma li jtakbole, xi la stsʼibabe batel li ermanoetik ta Kolosase: «[Li Epafrase] yakʼojbe tajek yipal ta spasel orasion ta atojolalik» (Kol. 4:12). Li Epafrase xojtikin  lek li ermanoetike xchiʼuk chat yoʼonton ta stojolalik. Oy onoʼox kʼusitik vokol chaʼi ek, yuʼun jaʼ xchiʼil ta chukel li Pabloe. Akʼo mi jech, mu teuk noʼox skʼeloj li kʼusitik chtun yuʼun ta mantal li yermanotake (Filem. 23). Yuʼun tskoltaan sventa xakʼ ta ilel ti skʼanojan xchiʼuk ti oy ta yoʼontone. Jaʼ yuʼun, oy me sbalil kʼalal ta jpastik orasion ta stojolal li kermanotaktike, pe mas to mi ta jtabetik ta alel li sbiike (2 Kor. 1:11; Sant. 5:16).

13. ¿Kʼusi xuʼ jchanbetik Epafras kʼalal ta jpastik orasione?

¹³ Xuʼ me jnopbetik skʼoplal buchʼutik ta jkʼan chkalbetik sbi li ta j-orasiontike. Jech kʼuchaʼal la spas li Epafrase, jlom ermanoetike tspasik orasion ta stojolal ermanoetik ti jmoj stsobobbailike, junuk utsʼ alalil ti ep kʼusitik sbainojike, ti oy kʼusi tsots skʼoplal skʼan snopike o ti oy kʼusi yakal tsnuptanike. Li yantik xtoke chalbeik sbi ta s-orasionik li ermanoetik ti chichʼ albel skʼoplalik li ta pajina ta Internet jw.org ta español ti bu chal: «Testigos de Jehová presos por sus creencias» xie (batan ta PRENSA, laje ta ASUNTOS LEGALES). Pe skʼan mu jchʼay ta koʼontontik xtok li ermanoetik ti oy buchʼu chamem yuʼunike, li buchʼutik chil svokolik ta skoj li povreale, li buchʼutik jaʼtik to yiloj svokolik ta nojelal ta voʼ, nikel o yan kʼusi kʼot ta pasele xchiʼuk li buchʼutik chil svokolik ta skoj li paskʼope. Jamal xvinaj ti ep tajek buchʼutik skʼan jpasbetik orasion ta stojolalike. Mi jech ta jpastike, chkakʼtik ta ilel ti oy ta koʼontontik li yantike (Filip. 2:4). Xuʼ jchʼuntik ti chchikinta Jeova kʼalal jech ta jpastik orasione.

14. ¿Kʼu yuʼun chkaltik ti jaʼ slekil kʼelobil kuʼuntik li Jeova kʼalal ta jchikintabetik lek li yantike?

¹⁴ Yan kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti bikʼit chkakʼ jbatike jaʼ kʼalal ta jchikintabetik lek li yantike. Xi chalbutik li Santiago 1:19: «Oyuk ta avoʼontonik xchikintael». Li Jeovae jaʼ li mas slekil kʼelobil kuʼuntike (Gén. 18:32; Jos. 10:14). Jkʼeltik kʼusi chchanubtasutik li Éxodo 32:11 kʼalal ta 14 (kʼelo). Li Jeovae mu persauk snaʼ kʼusi tsnop li Moisese, akʼo mi jech, laj yakʼ ti akʼo xal ti kʼu yelan chaʼi sbae. ¿Mi oy van ta avoʼonton ti xachikintabe yaʼyej li buchʼu oy kʼusi chopol la spase xchiʼuk mi chapas van li kʼusi chalbote? Jamal xvinaj ti chchikintabe s-orasion Jeova li buchʼutik xchʼunojik ti chkoltaatike.

15. ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal li Jeovae?

¹⁵ Toj lek ti xiuk jakʼbe jbatik ta jujuntale: «Li Jeovae ta sjunul yoʼonton la xchikinta kʼusi chalik li Abraan, Rakel, Moises, Josue, Manoa, Elias xchiʼuk li Esekiase, ¿mi mu jechuk skʼan jpas ek? ¿Mi xuʼ xkichʼ mas ta mukʼ li ermanoetike, ti jchikinta li kʼusi chalike xchiʼuk ti jpas li kʼusi lek chkʼot ta nopel yuʼunike? ¿Mi oy buchʼu tskʼan ti jchikintabe kʼusi chal li ta jtsobobbaile o li ta kutsʼ kalale? ¿Kʼusi xuʼ jpas?» (Gén. 30:6; Juec. 13:9; 1 Rey. 17:22; 2 Crón. 30:20).

16. ¿Kʼusi la spas David kʼalal sabat sjol yuʼun li Simeie?

¹⁶ Kʼalal bikʼit chkakʼ jbatik xtoke jaʼ tskoltautik sventa jpajtsan jbatik kʼalal oy buchʼu tsaʼ joltike (Efes. 4:2). Xuʼ jtatik jun slekil kʼelobil li ta 2 Samuel 16:5 kʼalal ta 13 (kʼelo). Li David xchiʼuk yajtuneltake tsakatik ta kʼop yuʼun li Simei ti jaʼ yutsʼ yalal li ajvalil Saule xchiʼuk sabat sjolik. Li Davide muʼyuk la spak sutel akʼo mi xuʼ ox yuʼun ti spajtsane. ¿Kʼuxi pas yuʼun ti la spajes sbae? Te ta jtabetik stakʼobil mi la jkʼeltik batel li Salmo 3.

17. 1) ¿Kʼusi koltaat yoʼ spajtsan sba li Davide? 2) ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik li stalelale?

¹⁷ Li Davide jaʼo la stsʼiba li Salmo 3 kʼalal yakal chjatav ta skoj ti kontrainat yuʼun li  xnichʼon ti jaʼ li Absalone. Li ta versikulo 1 xchiʼuk 2 snitojbe sba skʼoplal xchiʼuk li 2 Samuel kapitulo 16 ti chal kʼusi kʼot ta stojolal li Davide. Xchiʼuk li Salmo 3:4 chal kʼu yelan spatoj yoʼonton ta stojolal li Jeovae, xi laj yale: «Xivocolet ta scʼanel coltael yuʼun li Mucʼul Diose. La stacʼbun tal jcʼop te ta chʼul vits yuʼun». Xuʼ me jpastik orasion ek kʼalal chkichʼtik kontrainele, yuʼun li Jeovae chakʼbutik xchʼul espiritu yoʼ xkuch batel kuʼuntike. ¿Mi oy chtal ta joltik bu xuʼ xkakʼtik ta ilel ti skʼan jpajtsan jbatike o ti skʼan xkakʼtik ta perton junuk jchiʼiltik ti muʼyuk srasonal li kʼusi la spasbutike? ¿Mi jpatoj koʼontontik ta stojolal Jeova ti yiloj li kʼusi chkil-o jvokoltike xchiʼuk ti xuʼ skoltautike?

18. ¿Kʼusi sbalil ta jtabetik mi jech-o ta jpastik batel li kʼusi tskʼanbutik Jeovae?

¹⁸ Ta busanbil noʼox bendision ta jtatik mi ta jpastik li kʼusi jnaʼojtik ti jaʼ leke. Melel kʼalal xi chal li Proverbios 4:7: ‹Jaʼ noʼox toj tsots skʼoplal li pʼijilale›. Li jpʼijiltike jaʼ te ta jtatik ta skoj ti ep kʼusi ta jchantike, pe maʼuk skʼan xal ti pʼijutik xa mi ep kʼusitik jchanojtike, yuʼun jaʼ to te chvinaj ta melel kʼalal oy kʼusitik ta jnop ta jpastike. Li Skʼop Diose xi chale: «[Li xinichʼetike] jaʼ xjelov to sbijilic cʼotem yuʼunic li bochʼotic bijique». ¿Kʼu yuʼun jech chkaltik? Yuʼun toj lek «snaʼic tsobel sveʼelic ta yorail qʼuepelaltic» (Prov. 30:24, 25). Li Jesuse «jaʼ spʼijil Dios» kʼotem xchiʼuk jaʼ tspas li kʼusi lek chil Stote (1 Kor. 1:24; Juan 8:29). Li Jeovae snaʼoj ti jelel kʼalal naka noʼox jnaʼojtik li kʼusi skʼan spasele xchiʼuk kʼalal ta jpastike. Jech oxal, chakʼbe smoton li buchʼutik bikʼit chakʼ sbaike, li buchʼutik chkuch yuʼunike xchiʼuk li buchʼutik tspasik li kʼusitik snaʼojik ti leke (kʼelo Mateo 7:21-23). Jaʼ yuʼun chaʼa, kakʼtik persa sventa koʼoluk xkichʼtik ta mukʼ Dios li ta tsobobbaile xchiʼuk ti xijkoltavan yoʼ bikʼit xkakʼ jbatike. Jal onoʼox chichʼ kuʼuntik xchiʼuk skʼan oyuk smalael sventa xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi jnaʼojtik ti leke. Mi jech la jpastike, chkakʼtik ta ilel ti bikʼit chkakʼ jbatike xchiʼuk xijmuyubaj noʼox me li avie xchiʼuk li ta sbatel osile.