1. ¿Kʼu yuʼun xmuyubajik tajek li stestigotak Jeovae? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

KʼALAL tstsob sbaik li stestigotak Jeova sventa xichʼik ta mukʼ li Diose o kʼalal jmoj kʼusi tspasike, xmuyubajik noʼox tajek, stseʼinik noʼox xchiʼuk tspat oʼontonal li sloʼilike. ¿Kʼu yuʼun ti xmuyubajik tajeke? Yuʼun xojtikinik li Jeovae, chtunik ta stojolal xchiʼuk oy ta yoʼonton chchanbeik stalelal li «Dios ti xmuyubaje» (1 Tim. 1:11; Sal. 16:11). Ta skoj ti jaʼ noʼox xuʼ xakʼ jmuyubajeltik li Jeovae, oy ta yoʼonton ti xijmuyubaj eke xchiʼuk chakʼbutik ta ilel srasonaltak yoʼ junuk noʼox koʼontontike (Deut. 12:7; Ecl. 3:12, 13).

2, 3. 1) ¿Kʼusi skʼan xal ti xijmuyubaje? 2) ¿Kʼusitik ti xuʼ van mu xa xijmuyubaj yuʼune?

² Li voʼotike, ¿mi xijmuyubaj ek? ¿Kʼusi xuʼ jpastik yoʼ masuk to xijmuyubaje? Li muyubajele jaʼ skʼan xal ti lek noʼox chkaʼi jbatike, ti jun noʼox koʼontontik yuʼun li kʼusitik x-ayan kuʼuntike o ti xkuxet tajek koʼontontike. Li Vivliae jamal chal ti skʼan xkamigointik Jeova sventa jtatik li melel muyubajele. Akʼo mi jech, li avie xuʼ van mu kʼunuk ti xijmuyubaj noʼoxe. ¿Kʼu yuʼun?

³ Oy ep ta tos kʼusi xuʼ xchʼaybutik li jmuyubajeltike, jech kʼuchaʼal: ti xchʼay kabteltike, li xtuchʼel nupunele, ti oy buchʼu xlokʼ  ta tsobobbail kuʼuntike o ti oy buchʼu xcham kuʼuntike. Jech xtok, xuʼ van mu xa xijmuyubaj kʼalal oy jkʼoptik li ta kutsʼ kalaltike, ti xkichʼtik labanel yuʼun li jchiʼiltaktik ta chanob vun o li ta kabteltike, li kontrainele o ti xkichʼtik tikʼel ta chukele. Xuʼ xchʼay jmuyubajeltik xtok mi yantik stsatsaj li jchameltike, mi iputik ta at-oʼonton o mi stsakojutik junuk tsatsal chamele. Pe li Jesukristo ti jaʼ li «buchʼu xmuyubaj xchiʼuk li Buchʼu stuk noʼox oy sjuʼele», tskʼan tspat koʼontontik xchiʼuk oy ta yoʼonton ti xijmuyubaje (1 Tim. 6:15; Mat. 11:28-30). Li ta Mantaletik ta Vitse, te laj yal Jesus kʼusitik stakʼ jpastik yoʼ xijmuyubaj noʼox akʼo mi tsots chkil jvokoltik yuʼun li sbalumil Satanase.

4, 5. ¿Kʼusi kʼan jpastik yoʼ xijmuyubaj xchiʼuk ti jechuk-o xkaʼi jbatike?

⁴ Li kʼusi baʼyel laj yalbe skʼoplal Jesuse, toj tsots skʼoplal, xi laj yale: «Xmuyubajik noʼox li buchʼutik oy ta sjol yoʼontonik ti chtun yuʼunik mantale, yuʼun jaʼ chuʼuninik li Ajvalilal ta vinajele» (Mat. 5:3). ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti tsots skʼoplal chkiltik ti xkojtikintik li Diose xchiʼuk ti jaʼuk sbeiltasutike? Jaʼo kʼalal ta jchantik li Vivliae, kʼalal ta jchʼuntik li mantaletik yuʼun Diose xchiʼuk kʼalal jaʼ baʼyel chkakʼ ta jkuxlejaltik ti xijtun ta stojolale. Mi jech ta jpastike, mas to chijmuyubaj xchiʼuk mas to jpʼel ta koʼontontik ta jchʼuntik ti chkʼot ta pasel li kʼusi yaloj li Diose. Jech xtok, ‹li jun yutsil spatobil koʼontontik› chal Vivliae jaʼ tskoltautik yoʼ xkuch batel kuʼuntik li jvokoltike (Tito 2:13).

⁵ Kʼalal lek chkamigoin jbatik xchiʼuk li Jeovae, jaʼ tskoltautik sventa jta jmuyubajeltik xchiʼuk sventa jechuk-o xijmuyubaj. Xi laj yal li jtakbol Pabloe: «Kuxetuk avoʼontonik skotol ora ta stojolal li [Kajvaltik Jeovae]. Xi chkal yan veltae: ¡Kuxetuk avoʼontonik!» (Filip. 4:4). Sventa spas kuʼuntik taje, skʼan oyuk jpʼijiltik, xi chal li Skʼop Diose: «Toj xcuxet noʼox yoʼnton li bochʼo ta sta lec sbijile; lec jun yoʼnton li bochʼo oy cʼusi lec snaʼe». Xi to chale: «Li jbijiltique jaʼ jech chcʼot jech chac cʼu chaʼal teʼ sventa cuxlejal ta sventa li bochʼotic tscʼane; xcuxet noʼox yoʼntonic li bochʼo laj xa sta sbijilique» (Prov. 3:13, 18).

6. ¿Kʼusi skʼan jpastik yoʼ jechuk-o xijmuyubaje?

⁶ Sventa jechuk-o xijmuyubaje, skʼan jchʼuntik-o batel li kʼusi chal Vivliae. Li Jesuse jamal laj yakʼ ta ilel ti toj tsots skʼoplale, yuʼun xi laj yale: «Mi anaʼojik li kʼusitik taje, xamuyubajik noʼox me mi jech chapasike» (Juan 13:17; kʼelo Santiago 1:25). Taje toj tsots skʼoplal ti jech jpastik sventa lekutik ta mantale xchiʼuk ti xijmuyubajuk-oe. Pe avie, ep kʼusitik xuʼ xchʼaybutik li jmuyubajeltike, pe ¿kʼusi skʼan jpastik? Jkʼeltik to batel kʼusi laj yal Jesus li ta Mantaletik ta Vitse.

7. ¿Kʼu yuʼun xmuyubajik noʼox li buchʼutik chat yoʼontonike?

⁷ «Xmuyubajik noʼox li buchʼutik chat yoʼontonike, yuʼun jaʼ chichʼ patbel yoʼontonik» (Mat. 5:4). Xuʼ van xi sjakʼbe sbaik junantik krixchanoetike: «¿Kʼuxi xuʼ xmuyubajik li buchʼutik chat yoʼontonike?». Kʼalal jech laj yal Jesuse, maʼuk yakal chalbe skʼoplal li krixchanoetik ti chat noʼox yoʼontonik ta kʼusiuke. Yuʼun li chopol krixchanoetik eke chopol chaʼi sbaik ta skoj ti «tsots vokolil li ta slajebal xa kʼakʼale», ti toj echʼ xa noʼox xibal sbae (2 Tim. 3:1). Pe ta skoj ti jaʼ noʼox batem ta yoʼontonik li kʼusi tskʼan stukike, mu xuʼ xnopajik ta stojolal li Jeovae, vaʼun muʼyuk xmuyubajik. Li buchʼu yakal chalbe skʼoplal li Jesuse, jaʼ li krixchanoetik ti tsvul yoʼontonik ta sventa li kʼusitik ta mantale,  jech oxal, kʼux chilik ti namajemik ta stojolal Dios li krixchanoetike. Maʼuk noʼox, yuʼun chakʼik venta ti jaʼik jpasmuliletike xchiʼuk ti jaʼ srasonal ti ep vokolil liʼ ta balumile. Li Jeovae jaʼ skʼeloj li buchʼutik oy ta yoʼontonik li mantale, tspatbe yoʼontonik ta Vivlia, tskolta yoʼ sta smuyubajelik xchiʼuk chalbe ti xuʼ xkuxiik ta sbatel osile (kʼelo Ezequiel 5:11; 9:4).

8. Alo kʼuxi chkoltavan yoʼ xijmuyubaj noʼox kʼalal manxoutike.

⁸ «Xmuyubajik noʼox li manxoetike, yuʼun jaʼ chuʼuninik li balumile» (Mat. 5:5). Kʼalal manxoutike, ¿kʼuxi tskoltautik yoʼ xijmuyubaj noʼoxe? Junantik krixchanoetike tsots toʼox li stalelalike, simaronik xchiʼuk lek saʼik kʼop. Pe kʼalal laj yojtikinik li kʼusi melel chal Vivliae, la sjel stalelalik xchiʼuk la slapik li «achʼ talelalile». Avie chkʼanvanik xa, oy xa smukʼul xkʼuxul yoʼontonik, slekil yoʼontonik, bikʼit chakʼ sbaik, manxoik xchiʼuk oy stsʼikemal yuʼunik (Kol. 3:9-12). Koliyal ti sjeloj li xkuxlejalike, avie lek xa xil sbaik xchiʼuk li yantike xchiʼuk xmuyubajik noʼox. Li Vivliae jamal chal ti buchʼu jech stalelalike «chuʼuninic o li yosilique [o li balumile]» (Sal. 37:8-10, 29).

9. 1) ¿Kʼusi smelolal ti jaʼ chuʼuninik balumil «li manxoetike»? 2) ¿Kʼu yuʼun xuʼ «xmuyubajik noʼox li buchʼutik chviʼnajik xchiʼuk ti chaʼiik takitiʼil ta sventa tukʼilale»?

⁹ ¿Kʼusi smelolal ti jaʼ chuʼuninik balumil «li manxoetike»? Li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele jaʼo chuʼuninik li balumil kʼalal mi kʼotik ta paleetik xchiʼuk mi lik sventainik tal kʼuchaʼal ajvaliletike (Apok. 20:6). Jech xtok, li smiyonal xa noʼox krixchanoetik ti muʼyuk smalaojik chbatik ta vinajele, liʼ chkuxiik sbatel osil ta balumile xchiʼuk jaʼo chuʼuninik balumil kʼalal naka xa ox tukʼil krixchanoetike, ti oy jun oʼontonale xchiʼuk ti naka xa muyubajel oye. Xi laj yal Jesus ta sventa li chavokʼ taje: «Xmuyubajik noʼox li buchʼutik chviʼnajik xchiʼuk ti chaʼiik takitiʼil ta sventa tukʼilale» (Mat. 5:6). Kʼalal mi la slajes skotol choplejal li Diose, ta jkʼupintik skotol li kʼusi oy ta koʼontontike (2 Ped. 3:13). Jech xtok, chmuyubajik tajek li tukʼil krixchanoetike xchiʼuk muʼyuk xa tsvul yoʼontonik ta skoj choplejal o ti muʼyuk lek kʼusi tspasbatik li krixchanoetike (Sal. 37:17).

10. ¿Kʼusi skʼan xal ti chijkʼuxubinvane?

¹⁰ «Xmuyubajik noʼox li buchʼutik chkʼuxubinvanike, yuʼun jaʼ chichʼik kʼuxubinel ek» (Mat. 5:7). Kʼalal chijkʼuxubinvane, maʼuk noʼox skʼan xal ti chij-ichʼvan ta mukʼ o ti oy slekil koʼontontike. Yuʼun mi jech ta jpastike, jaʼ noʼox yakal chkakʼtik ta ilel ti chopol chkaʼitik li kʼusi tsnuptan yantike. Pe kʼalal chalbe skʼoplal Vivlia ti chijkʼuxubinvane, maʼuk noʼox te skʼoplal li kʼusi chkaʼitik ta koʼontontike, jaʼ skʼan xal ti oyuk kʼusi jpastik ta stojolal yantik yoʼ jkoltaantike.

11. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li lokʼolkʼop laj yal Jesuse?

¹¹ (Kʼelo Lukas 10:30-37). Li lokʼolkʼop laj yal Jesus ta sventa li jsamaria vinik ti lek yoʼontone, laj yakʼ ta ilel kʼusi skʼan xal ti chijkʼuxubinvane. Kʼalal laj yil ti laj ta j-elekʼ li jun vinike, chopol laj yaʼi sba xchiʼuk la skolta. Kʼalal laj xa ox yalbe skʼoplal li lokʼolkʼope, laj yal ti skʼan jechuk jpastik eke. Jech oxal, xi skʼan jakʼbe jbatike: «¿Mi yakal ta jchanbe stalelal li jsamaria vinike? ¿Mi jnaʼ xikʼuxubinvan ek? ¿Mi ta jkolta li buchʼu chkil ti oy svokole? ¿Mi oy to kʼusi yan stakʼ jpas yoʼ xi koltavane?». Xuʼ jnopbetik skʼoplal liʼe: «¿Mi ta jkʼel kʼuxi xuʼ jkolta li buchʼutik oy xa sjabilalike, li meʼon antsetike xchiʼuk li kerem tsebetik ti stuk oyik ta mantale? ¿Mi chlokʼ ta koʼonton skoltael li buchʼutik ipik ta at-oʼontone?» (1 Tes. 5:14; Sant. 1:27).

12. ¿Kʼu yuʼun chakʼ jmuyubajeltik kʼalal chijkʼuxubinvane?

¹² ¿Kʼu yuʼun chakʼ jmuyubajeltik kʼalal chijkʼuxubinvane? Yuʼun jnaʼojtik ti xuʼ lek  chilutik li Diose, jech xtok, kʼalal ta jkoltatik li yantike jaʼ te chkakʼtik venta ti «jaʼ mas xmuyubaj li buchʼu chakʼe, jaʼ mu sta li buchʼu chichʼe» (Ech. 20:35; kʼelo Evreos 13:16). Xi jamal laj yal li ajvalil David ta sventa li buchʼu snaʼ xkʼuxubinvane: «Jaʼ chchabiat yuʼun li Mucʼul Diose, ta xʼacʼbat xcuxlejal; xcuxet noʼox yoʼnton chjelov liʼ ta [banamile]» (Sal. 41:1, 2). Mi chkakʼtik ta ilel slekil koʼontontik ta stojolal li yantike, ta me xkʼuxubinutik ek li Jeovae, vaʼun jaʼ chakʼ jmuyubajeltik ta sbatel osil (Sant. 2:13).

13, 14. ¿Kʼu yuʼun xmuyubajik noʼox li buchʼutik tukʼ yoʼontonike?

¹³ Xi laj yal li Jesuse: «Xmuyubajik noʼox li buchʼutik tukʼ yoʼontonike, yuʼun jaʼ ta xilik li Diose» (Mat. 5:8). Sventa tukʼuk li koʼontontike, skʼan tukʼik li kʼusi ta jnoptike xchiʼuk li kʼusi ta jkʼantike. Taje toj tsots skʼoplal, yuʼun jaʼ to jech chchʼam li ichʼel ta mukʼ chkakʼbetik Jeovae (kʼelo 2 Korintios 4:2; 1 Tim. 1:5).

¹⁴ Xi chal li Jeovae: «Xmuyubajik noʼox li buchʼutik chchukʼ snatil kʼuʼike». Jech oxal li buchʼutik tukʼ yoʼontonike xmuyubajik tajek yuʼun snaʼojik ti lek ch-ilatik yuʼun li Jeovae (Apok. 22:14). ¿Kʼusi skʼan xal ti chchukʼ li snatil kʼuʼike? Ta stojolal li buchʼutik chbatik ta vinajele, jaʼ skʼan xal ti sak xa ch-ilatik yuʼun li Jeovae, ti ch-akʼbat xkuxlejalik ti muʼyuk xa ta xilik-o li lajelale xchiʼuk ti xmuyubajik noʼox ta sbatel osil ta vinajele. Ta stojolal li buchʼutik liʼ chkuxiik ta balumile, jaʼ skʼan xal ti tukʼ xa ch-ilatik yuʼun li Jeovae xchiʼuk ti chkʼotik ta yamigoe. Xi chal li Vivliae: «Laj xa xchukʼ li snatil kʼuʼike xchiʼuk ti laj xa sakubtasik ta xchʼichʼel li Chʼiom Chije» (Apok. 7:9, 13, 14).

15, 16. ¿Kʼuxi chilbeik sat Jeova li buchʼutik tukʼ yoʼontonike?

¹⁵ Li Vivliae chal ti mu junuk krixchano xuʼ skʼelbe sat li Diose xchiʼuk ti muʼyuk kuxul chkom mi oy buchʼu laj yilbe sate (Éx. 33:20). Jech oxal, ¿kʼu yuʼun laj yal Jesus ti ‹jaʼ ta xilik Dios› li buchʼutik tukʼ yoʼontonike? Li jpʼel kʼop ta griego ti chichʼ jelubtasel kʼuchaʼal «skʼelel» xie, xuʼ xi smelolal xtoke «snopel, yaʼiel xchiʼuk yojtikinel». Jech oxal li buchʼutik ‹jambatem snopbenike›, xojtikinik lek li Jeovae xchiʼuk ep sbalil chilbeik li stalelaltake (Efes. 1:18). Li Jesuse lek tajek la xchanbe stalelaltak li Stote, jaʼ yuʼun xi laj yale: «Yiloj xa Totil ek li buchʼu yilojune» (Juan 14:7-9).

¹⁶ Pe sventa xkiltik li Jeovae, maʼuk noʼox skʼan xkojtikinbetik li stalelaltake, yuʼun skʼan xkiltik ti kʼu yelan tskoltautike (Job 42:5). Xuʼ xkiltik Jeova xtok kʼalal tukʼ jkʼelojtik batel li matanaletik xchapanoj sventa xakʼbe li buchʼutik chakʼik persa ti sak li xkuxlejalike xchiʼuk ti tukʼ chakʼ sbaike. Pe li buchʼutik chilbeik sat ta melel li Jeovae jaʼik li buchʼutik chbatik ta vinajele (1 Juan 3:2).

17. ¿Kʼu yuʼun «xmuyubajik noʼox li buchʼutik mu snaʼ saʼik kʼope»?

¹⁷ Xi laj yal xtok li Jesuse: «Xmuyubajik noʼox li buchʼutik mu snaʼ saʼik kʼope», jaʼ xkaltik li buchʼutik tsaʼik li jun oʼontonale (Mat. 5:9). Taje oy lek srasonal ti xmuyubajik noʼoxe, yuʼun xi laj yal li jchankʼop Santiagoe: «Li sat chakʼ li tukʼilale ta slekil oʼontonal tstsʼunik ta sventa li buchʼutik yakal tsaʼik li jun oʼontonale» (Sant. 3:18). Jech oxal, tsots skʼoplal ti xijvokoletuk ta skʼanbel koltael Jeova sventa jchapan li jkʼoptik xchiʼuk junuk ermano o li ta kutsʼ kalaltike. Vaʼun li Jeovae chakʼbutik xchʼul espiritu sventa xvinaj ti jaʼutik yajtunele xchiʼuk ti masuk to xijmuyubaje. Li Jesus eke laj yal kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti voʼotik baʼyel ta jsaʼtik li jun oʼontonale, yuʼun xi laj yale: «Mi yakal chavichʼ batel matanal ti chavakʼ ta skajleb matanale, pe ti te chvul ta ajol ti ilinem ta atojolal li avermanoe, iktao komel ta yeloval skajleb li matanal avichʼoj batele. Baʼyel bat lajesbo yoʼonton li avermanoe, vaʼun sutan talel sventa chavakʼ li matanale» (Mat. 5:23, 24).

18, 19. ¿Kʼu yuʼun xkuxet yoʼonton li yajtuneltak Jeova akʼo mi chichʼik kontrainel?

¹⁸ «Xamuyubajik noʼox me kʼalal ta xchopol kʼoptaoxuk, kʼalal ta skontrainoxuk xchiʼuk kʼalal batsʼi jecheʼ toj chopol kʼusi chalik ta atojolalik ta jkoje». ¿Kʼu yuʼun jech laj yal li Jesuse? Xi laj yale: «Kuxetuk noʼox me avoʼontonik xchiʼuk muyubajanik me tajek, yuʼun mukʼ li amoton chataik ta vinajele; yuʼun jaʼ jech laj yichʼik kontrainel ek li j-alkʼopetik ti baʼyel echʼ avuʼunike» (Mat. 5:11, 12). Kʼalal laj yichʼik majel li jtakboletik xchiʼuk ti albatik mantal ti akʼo mu xa xcholik mantale, «li stukike lokʼik batel li ta Sanedrine, xkuxet noʼox batel yoʼontonik». Melel onoʼox ti muʼyuk lek laj yaʼiik ti laj yichʼik majele, pe xmuyubajik «yuʼun jaʼ matanal chilik ti laj yil svokolik ta skoj li sbi [Jesuse]» (Ech. 5:41).

¹⁹ Li avi eke, li yajtunelutik Jeovae ta xkichʼtik tsatsal prevaetik ta skoj li sbi Jesuse o ta jnuptantik tsatsal vokoliletik, akʼo mi jech, ta muyubajel chkuch kuʼuntik (kʼelo Santiago 1:2-4). Melel onoʼox ti muʼyuk ta jkʼupintik ti chkil jvokoltike, pe jpʼel ta koʼontontik ti tskoltautik Jeova mi tukʼ-o chkakʼ jbatik ta stojolale. Kalbetik skʼoplal li kʼusi kʼot ta stojolal li ermano Henryk Dornik xchiʼuk li sbankile. Li ta agosto ta 1944, xchaʼvoʼalik laj yichʼik takel batel ti bu chtakatik batel ta tsatsal abtel li jchukeletike. Xi laj yalik li jkontrainvanejetike: «Mu stakʼ jelbel snopbenik. Tskʼupinik yilel ti oy svokolike». Pe xi chal li ermano Henryke: «Li voʼone muʼyuk la jkʼupin li vokoliletik la jnuptane, pe chakʼbun xkuxetel koʼonton skotol li kʼusitik laj kichʼkutik pasbele, tukʼ laj kakʼ ba xchiʼuk muʼyuk chopol laj kaʼi li kʼusi kʼot ta nopel kuʼune akʼo mi laj kil jvokol, yuʼun jaʼ ta skoj ti tukʼ ta jkʼan chkakʼ jba ta stojolal li Jeovae». Xi to chale: «Jaʼ la skoltaun ti muʼyuk lipaj ta spasel li orasione, yuʼun xkoʼolaj ti te jchiʼuk li Jeovae. ¡Jaʼ la skoltaun kʼalal jtunel tajek kuʼune!».

20. ¿Kʼu yuʼun chakʼ jmuyubajeltik ti xijtun ta stojolal li «Dios ti xmuyubaje»?

²⁰ Kʼalal lek chilutik li «Dios ti xmuyubaje», chijmuyubaj akʼo mi xkichʼtik kontrainel ta skoj li kʼusi jchʼunojtike, li kontrainel yuʼun kutsʼ kalaltike, mi iputik o mi ep xa jabilaltik (1 Tim. 1:11). Xijmuyubaj xtok ta skoj ti persa chkʼot ta pasel li kʼusi yaloj chakʼ Diose, yuʼun ‹mu snaʼ sjut kʼop› (Tito 1:2). Kʼalal mi kʼot ta pasel skotol li kʼusitik kʼupilik sba yaloj chakʼ Diose, muʼyuk xa sbalil chkiltik li kʼusitik yakal ta jnuptantik avie. Mu xnop kuʼuntik li kʼusi chakʼbutik ta nichimaltik li Jeovae, yuʼun stuk xa noʼox jech ta jkʼupintik li jun oʼontonale xchiʼuk chijmuyubaj tajek ti muʼyuk bu jech xkaʼitik-oe (Sal. 37:11).