1, 2. 1) ¿Kʼu yelan stalelal Jeova ti mu jechuk stalelal li krixchanoetik ti oy tsots yabtelike? 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta xchanobil liʼe?

LI KRIXCHANOETIK ti mukʼ yabtelike o li buchʼutik ojtikinbilik leke «jpʼel xa xalik ta stojolal li buchʼutik sventainojike», chilbajinik o tsots tspasik ta mantal (Mat. 20:25; Ecl. 8:9). Pe ¡jelel tajek stalelal li Jeovae! Yuʼun akʼo mi jaʼ li Dios ti skotol xuʼ yuʼune, tstsakutik lek ta mukʼ akʼo mi jpas mulilutik. Jech xtok, chakʼ ta ilel slekil yoʼonton ta jtojolaltik, tstsak ta mukʼ ti kʼu yelan chkaʼi jbatike xchiʼuk te sat ta sventa li kʼusi chtun kuʼuntike. Maʼuk noʼox, yuʼun snaʼoj «ti lum achʼelutic noʼoxe», jaʼ yuʼun, muʼyuk tskʼanbutik li kʼusi mu spas kuʼuntike (Sal. 103:13, 14).

² Li ta Vivliae oy jayibuk loʼil chakʼ ta ilel ti la stsakan ta mukʼ yajtuneltak li Jeovae. Jkʼeltik batel oxibuk skʼoplal. Baʼyel, jaʼo kʼalal la skolta li kerem Samuel yoʼ xakʼbe jun tsatsal mantal li bankilal pale Elie. Xchibal, jaʼo kʼalal laj yakʼ ta ilel smalael ta stojolal Moises kʼalal la spak skʼoplal ta skoj ti mu skʼan xkʼot ta bankilal li ta Israele. Xchiʼuk yoxibal, jaʼo kʼalal la spoj lokʼel tal ta Ejipto li j-israeletike. Mi la jkʼeltik batel li skʼelobiltak liʼe, jnoptik batel  kʼusi chchanubtasutik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk li kʼusi xuʼ jchantike.

3. 1) ¿Kʼusi labal sba kʼot ta stojolal ta akʼobaltik li Samuele? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale). 2) ¿Kʼusitik xuʼ jakʼbe jbatik?

³ Li Samuele kʼox toʼox tajek kʼalal bat tunuk ta stojolal Jeova li ta chʼulna pasbil ta nukule (1 Sam. 3:1). Jun veltae, oy kʼusi toj labal sba kʼot ta pasel ta akʼobaltik kʼalal bat vayuke (kʼelo 1 Samuel 3:2-10). * Yuʼun laj yaʼi jun yechʼomal eil ti xi albate: «Samuel». Toj lek snaʼ xchʼun mantal li kereme, jaʼ yuʼun bat ta anil ta stojolal li mol bankilal pale Elie yuʼun yaloj mi jaʼ li buchʼu takat ta ikʼele, vaʼun xi laj yalbee: «Lital xa. ¿Cʼusi chaval?». Pe li Elie laj yalbe ti muʼyuk la stak ta ikʼele. Jech laj yalbe xtok kʼalal tal kʼoponatuk ta xchibal veltae. Vaʼun kʼalal tal ta yoxibal velta li Samuele, li Elie laj yakʼ venta ti jaʼ Jeova li buchʼu yakal chtakat ta ikʼele. Jech oxal, laj yalbe batel kʼuxi xuʼ xtakʼav, vaʼun la xchʼun li Samuele. Li Jeovae, ¿kʼu yuʼun muʼyuk laj yalbe Samuel ti jaʼ onoʼox li buchʼu kʼoponat ta sba veltae? Muʼyuk chakʼbutik stakʼobil li Vivliae. Pe li kʼusi kʼot ta pasele chakʼ kiltik ti laj yichʼ tsakel ta mukʼ li Samuele. ¿Kʼu yuʼun ti jech chkaltike?

4, 5. 1) ¿Kʼusi la spas Samuel kʼalal albat yuʼun Jeova ti akʼo xalbe jun aʼyej li Elie? 2) ¿Kʼusi chchanubtasutik ta stojolal Jeova li jun loʼil liʼe?

⁴ (Kʼelo 1 Samuel 3:11-18). Li Smantal Jeovae chalbe ololetik ti skʼan xichʼik ta mukʼ li buchʼutik mas xa mukʼtike, pe mas to jech skʼan spasik ta stojolal ‹li bankilaletik ta slumalike› (Éx. 22:28; Lev. 19:32). Jech oxal, ¿mi xnop kuʼuntik kʼu yelan laj yaʼi sba Samuel kʼalal xvaʼvun batel ta sob yoʼ xbat yalbe Eli li jun tsatsal mantal laj yal Jeovae? Xi chal kaʼitik li loʼile: «Ta xiʼ ta yalbel Elí li cʼusi iʼalbat yuʼun Mucʼul Diose». Pe li Jeovae jamal laj yakʼbe yil Eli ti jaʼ yakal tskʼopon li Samuele. Jaʼ yuʼun li Elie xi la sjakʼbee: «¿Cʼusi laj yalbot li Mucʼul Diose? Avocoluc jamal xavalbun; mu me xamuc ta avoʼnton». Li Samuele la xchʼun li kʼusi albate xchiʼuk «me jbeluc muʼyuc la snacʼ» komel.

⁵ Li Elie muʼyuk toj labal sba laj yaʼi li aʼyeje, yuʼun jechtik xa onoʼox albatem ta «jun jʼalcʼop yuʼun Dios» (1 Sam. 2:27-36). Li loʼil liʼe chakʼ kiltik ti pʼij tajek li Jeovae xchiʼuk ti lek snaʼ stsakvan ta mukʼe.

6. ¿Kʼusi chakʼ jchantik ti kʼu yelan la skolta Samuel li Jeovae?

⁶ ¿Kʼusi to yan chakʼ jchantik li loʼil ta sventa Samuele? Jaʼ ti xaʼibe smelolal Jeova kʼu yelan chaʼi sbaik li kerem tsebetik xchiʼuk li vokoliletik tsnuptanike. ¿Mi jaʼot jun kerem o tseb ti xatsʼijet noʼox xchiʼuk ti vokol chavaʼi xcholbel mantal li buchʼutik mas xa mukʼtike o ti jeleluk xa vinaj ta stojolal li achiʼiltake? Naʼo me ti oy ta yoʼonton tskoltaot li Jeovae, jaʼ yuʼun jambo avoʼonton kʼalal chakʼopone (Sal. 62:8). Nopbo skʼoplal junantik loʼiletik ta Vivlia sventa kerem tsebetik jech kʼuchaʼal li Samuele. Jech xtok, chiʼino ta loʼil ermanoetik ti stsalojik komel prevaetik kʼuchaʼal chanuptane akʼo mi koʼol ajabilalik o mi mas xa mukʼtik. Vaʼun xuʼ van chalboxuk kʼuxi koltaatik yuʼun Jeova ti muʼyuk bu jech snopojike.

7, 8. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Jeova ti xaʼibe smelolal kʼu yelan chaʼi sba li Moisese?

⁷ Kʼalal yichʼoj xa ox 80 sjabilal li Moisese, li Jeovae laj yakʼbe sbain jun abtelal ti tsots ta pasele: jaʼ ti tslokʼes tal ta Ejipto li j-israeletik ti te mosoinbilike (Éx. 3:10). Li Moisese chʼayal to van kʼot yoʼonton kʼalal jech laj yichʼ albele, yuʼun oy xa ox ta 40 jabil ti naka chabiej chij tspas li ta Madiane. Jaʼ yuʼun xi laj yalbe  li Jeovae: «¿Cʼusi xuʼ cuʼun ti vuʼun chibat ta stojol faraón yuʼun chbat jloqʼues tal ta Egipto li jchiʼiltac ta israelale?». Li Diose xi la spatbe yoʼontone: «Vuʼun chajchiʼinot» (Éx. 3:11, 12). Laj yalbe xtok ti chchikintabat sloʼil yuʼun li bankilaletik ta Israele. Akʼo mi jech laj yichʼ albel, xi la spak skʼoplal li Moisese: «Pero [xkaltik noʼox ti] mu xiyichʼicun ta mucʼ; mu xchʼunic li cʼusi chcale» (Éx. 3:18; 4:1). Li Moisese xkoʼolaj ti xi la snope: «Jecheʼ chal jnaʼ maʼ li Diose». Li Jeovae maʼuk noʼox laj yakʼbe ta ilel ti oy smalael yuʼune, yuʼun laj yakʼbe sjuʼel yoʼ spas li skʼelobiltak juʼelale. Li Vivliae chal ti jaʼ li buchʼu baʼyel laj yichʼ akʼbel sjuʼele (Éx. 4:2-9, 21).

⁸ Akʼo mi ep kʼusitik albat yuʼun Jeova li Moisese, jech-o la spak skʼoplal xchiʼuk laj yalbe ti mu lek xtojob ta kʼopojele. Pe xi takʼbat yuʼun li Jeovae: «Vuʼun chajchiʼinot ti cʼalal chaloʼilaje; vuʼun ta jchanubtasot li cʼusi xuʼ chavale». ¿Mi jun xa van yoʼonton kom li Moisese? Mu jechuk yilel, yuʼun xi laj yalbe li Jeovae: «Cajval, avocoluc taco batel yan vinic». Vaʼun li Jeovae ilin xchiʼuk sta-o ti jech la spase. Akʼo mi jech, laj to stsak ta mukʼ xchiʼuk laj yalbe ti jaʼ chbat ta yajkʼopojel li Aarone (Éx. 4:10-16).

9. ¿Kʼusi kʼot ta stojolal Moises kʼalal akʼbat ta ilel smalael xchiʼuk ti stsake ta mukʼ yuʼun li Jeovae?

⁹ ¿Kʼusi chchanubtasutik ta stojolal Jeova li jun loʼil liʼe? Li stuke jaʼ jun Dios ti skotol xuʼ yuʼune, xuʼ ox la stunes yip sventa sibtas li Moisese xchiʼuk ti suj ta persa sventa spas li kʼusi tskʼane. Pe mu jechuk la spas, yuʼun laj yakʼbe ta ilel ti oy smalael yuʼune xchiʼuk ti oy slekil yoʼontone. La skʼel xtok kʼuxi xuʼ junuk noʼox yoʼonton li yajtunel ti bikʼit yakʼoj sbae. ¿Mi oy sbalil kʼot ta lokʼel ti jech la spase? Oy ta melel, yuʼun li Moisese pas ta jun lekil jbeiltasvanej ti laj yakʼ ta yoʼonton yakʼbel ta ilel smalael li yantike xchiʼuk ti la stsakanan ta mukʼ jech kʼuchaʼal tsake ta mukʼ yuʼun li Jeovae (Núm. 12:3).

10. ¿Kʼusi sbalil ta jtatik mi ta jchanbetik stalelal Jeova xchiʼuk mi lek jnaʼ xijtsakvan ta mukʼe?

¹⁰ Oy to kʼusitik chakʼ jchantik li sloʼilal Moisese. Mi jaʼot jun malalil, totil meʼilot o mi molot ta tsobobbaile, oy ta aba yalel junantik li kʼusitik skʼan pasele. Jaʼ yuʼun, toj tsots skʼoplal ti parejouk xatsak ta mukʼ li  yantike, ti xavakʼbe ta ilel slekil avoʼonton xchiʼuk ti oyuk smalael avuʼun kʼuchaʼal tspas li Jeovae (Kol. 3:19-21; 1 Ped. 5:1-3). Mi chkakʼ ta koʼontontik yoʼ jechuk jtalelaltik kʼuchaʼal li Jeova xchiʼuk li Jesukristo ti jaʼ li Bankilal Moisese, mas me kʼun chaʼiik yantik sventa xtal skʼoponutik xchiʼuk ti xtal saʼutike, yuʼun snaʼojik ti xuʼ jpatbetik yoʼontonike (Mat. 11:28, 29). Jech xtok, toj lek ta chanel jtalelaltik chilik li yantike (Evr. 13:7).

11, 12. ¿Kʼusi la spas Jeova sventa junuk yoʼonton xlokʼik tal ta Ejipto li j-israeletike?

¹¹ Li ta sjabilal 1513 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, jaʼo lokʼik tal ta Ejipto li j-israeletike xchiʼuk oyik van mas ta oxib miyon. Li j-israeletike ta bikʼit ta mukʼ lokʼik talel, oy mol meʼeletik, oy van buchʼutik ipik xchiʼuk oy buchʼutik koxoetik, pakʼchikinetik, maʼsatetik o yan svokolik (discapacitados). Li buchʼu tsbeiltas li epal j-israeletike, skʼan snaʼuk stsakvan ta mukʼ xchiʼuk ti xaʼibeuk smelolal ti kʼu yelan chaʼi sbaike. Jaʼ jech la spas Jeova kʼalal la stunes li Moisese. Toj lek ti jech la spas li Diose, yuʼun li j-israeletike jpʼel ta yoʼonton laj yiktaik komel li snaik ta Ejipto ta skoj ti lek chabibil laj yaʼi sbaike (Sal. 78:52, 53).

¹² ¿Kʼusi la spas Jeova sventa junuk yoʼonton xlokʼik tal li ta Ejiptoe? Jaʼ ti ta «svocʼol-vocʼ xcholoj sbaic batel jech cʼu chaʼal ti soldadoetique» (Éx. 13:18, Ch). Kʼalal laj yilik ti lek chapal lokʼik talele, yakʼik-o venta ti chabibilik yuʼun li Jeovae. Li yan xtoke, jaʼ ti laj yakʼ sba ta ilel «ta toc» li ta kʼakʼaltike xchiʼuk «ta xojobal cʼocʼ» li ta akʼobaltike (Sal. 78:14). Kʼalal jech la spase, xkoʼolaj ti xi laj yalbe li steklumale: «Mu me xa xiʼik, yuʼun voʼon ta jbeiltasoxuk xchiʼuk ta jchabioxuk». Chtun tajek yuʼunik ti jechuk x-albatik ta skoj li kʼusi tsnuptanik ta jelavele.

13, 14. 1) Li Jeovae, ¿kʼusi la spas ta stojolal j-israeletik li ta Tsajal Nabe? 2) ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel sjuʼel Jeova ta stojolal li j-ejiptoetike?

¹³ (Kʼelo Éxodo 14:19-22). Jnoptik noʼox ti te oyutik ek li ta stiʼil Tsajal Nabe, muʼyuk bu xijbat yilel yuʼun joyobtabilutik li ta yajsoltarotak Faraone xchiʼuk li ta kelovaltike jaʼ te oy li Tsajal nabe. Pe jaʼ to avile, tal spojutik li Diose, li tok ti te xvolet ta akʼole yal talel sventa xakʼ sba ta patil xchiʼuk la smakbe sbe li j-ejiptoetike. Vaʼun ikʼub ta jyalel osil ti bu oyike, pe li voʼotike sak jaman xvinaj ti bu oyutike yuʼun jaʼ chakʼ xojobal li jun kʼokʼ ti ta skʼelobil juʼelal te oye. Jaʼ to chkiltike, la syeʼ batel skʼob Moises li ta Tsajal Nabe, vaʼun tal jun tsatsal ikʼ li ta slokʼeb kʼakʼal ti la sjam batel jun mukʼta be ti chkʼot kʼalal to ta jot stiʼile. Lek xijcholet batel xchiʼuk li jchiʼiltaktike, li kutsʼ kalaltike xchiʼuk li jchonbolomtike. Pe labal to sba laj kiltik ti muʼyuk achʼel li ta bee mi jaʼuk bu chʼulul, yuʼun lek takin xchiʼuk lek stakʼ xijxanav batel. Li buchʼutik kʼun noʼox chanavike xuʼ xkʼotik ek kʼalal ta jot li stiʼil nabe.

¹⁴ (Kʼelo Éxodo 14:23, 26-30). Akʼo mi jech, ta skoj sbolil xchiʼuk ti xtoyet chaʼi li Faraone, tal snutsutik li ta yut nabe. Vaʼun, li Moisese la syeʼ yan velta li skʼobe, te une lik lomuk yalel xchaʼjotal li xokon nab ti xkoʼolaj ta muroe. Mi jaʼuk xa kʼusi stakʼ spasik sventa kuxul xkomik li Faraon xchiʼuk yajsoltarotake (Éx. 15:8-10).

15. ¿Kʼusi chakʼ avil ta sventa Jeova mi la nopbe skʼoplal li jun loʼil liʼe?

¹⁵ Li loʼil liʼe chakʼ kiltik ti «xchapet lek tspas skotol» li Jeovae, taje jaʼ chakʼ ti junuk noʼox koʼontontik yuʼune (1 Kor. 14:33). Chakʼ kiltik xtok ti jaʼ jun lekil jchabichij li Jeovae xchiʼuk ti ep ta tos kʼuxi chchabiutike. Jech xtok, skʼelojutik xchiʼuk chchabiutik li ta kajkontratike. Tspat tajek koʼontontik ti jaʼ jech stalelal li Jdiostike, yuʼun avie nopol xa tajek skʼan xtal slajeb li chopol balumile (Prov. 1:33).

16. ¿Kʼuxi tskoltautik mi la jchanbetik lek skʼoplal ti kʼu yelan la spoj j-israeletik li Jeovae?

 ¹⁶ Li avi eke, li Jeovae chakʼbe kʼusi chtun yuʼun ta mantal li jtsop yajtuneltake xchiʼuk li kʼusi chtun yuʼunik ta xkuxlejalike. Xchiʼuk jech-o me tskoltautik Jeova li ta mukʼta tsatsal vokolil ti nopol xa tajek skʼan xtale (Apok. 7:9, 10). Jech oxal, mi vul talel li mukʼta tsatsal vokolile, mi jsetʼuk bu chijxiʼutik mu ventauk mi koxoutik, mi pakʼchikinutik, mi maʼsatutik o mi oy yan jvokoltik, mi kerem tsebutik to, mi yijutik xa, mi muʼyuk iputik o mi iputik. * ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun ta jvules ta joltik li kʼusi laj yal Jesus liʼe: «Tukʼ xavaʼiik xchiʼuk toyo muyel asatik, yuʼun nopol xa li akolebalike» (Luk. 21:28). Muʼyuk chijnik ta xiʼel xtok kʼalal chlik tsakvanuk ta kʼop li Gog ta Magog ti jaʼ skʼoplal jtsop jteklumetik ti mas to tsotsik kʼuchaʼal li Faraone (Ezeq. 38:2, 14-16). ¿Kʼu yuʼun ti jun noʼox koʼontontik li vaʼ orae? Yuʼun jnaʼojtik lek ti mu snaʼ sjel stalelal li Jeovae, ti ta slekil yoʼonton tspojutike xchiʼuk ti tstakutik ta mukʼe (Is. 26:3, 20).

17. 1) ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa jtabetik sbalil li loʼiletik ta Vivlia ta sventa ti kʼu yelan chchabi steklumal li Jeovae, xchiʼuk kʼusitik sbalil xuʼ jtabetik? 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta yan xchanobil chtale?

¹⁷ Li ta xchanobil liʼe jaʼ noʼox oxib loʼiletik la jkʼeltik yoʼ bu chakʼ ta ilel ti tstsakvan ta mukʼ li Jeovae xchiʼuk ti ta kʼanelal chchabi, tsbeiltas xchiʼuk tspoj li steklumale. Jnopbetik skʼoplal taje xchiʼuk jkʼeltik kʼusi labal sba chakʼ jchantik ta sventa li stalelaltak Jeovae. Vaʼun, mas to tsʼinil chkom ta jol koʼontontik li stalelaltake, tstsatsub-o li xchʼunel koʼontontike xchiʼuk li kʼanelal kuʼuntik ta stojolale. ¿Kʼusi ta jchantik li ta yan xchanobile? Ta jkʼeltik kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal Jeova xchiʼuk ti jnaʼuk xijtsakvan ta mukʼ li ta kutsʼ kalaltike, li ta tsobobbaile xchiʼuk li ta cholmantale.