XCHANOBIL 5
«Li sjol viniketike jaʼ li Kristoe»
«Li sjol viniketike jaʼ li Kristoe» (1 KOR. 11:3).
KʼEJOJ 12 Voʼot jmukʼul Diosotkutik, Jeova
LI KʼUSI TA JCHANTIKE *
1. ¿Kʼu yuʼun oy viniketik ti muʼyuk lek tstsak ta mukʼ li yutsʼ yalalike?
¿KʼUSI chtal ta ajol kʼalal chavaʼi «jolil ta utsʼ alalil» xie? Oy jlom viniketike jaʼ jech tspasbe yajnilik xchiʼuk xnichʼnabik ta skoj ti kʼu yelan nopem xaʼiik, ti kʼu yelan stalel xkuxlejalik o ti kʼu yelan pasbatik tal li yutsʼ yalalik eke. Jun ermana ta Europa ti Yanita sbie xi laj yale: «Ti bu nakalune, xchʼunojik ti mas la pekʼel skʼoplal li antse xchiʼuk ti jaʼ noʼox la xtun-o ta mosoile». Jech xtok, jun ermano ta Estados Unidos ti Luke sbie xi laj yale: «Oy jlom totiletike chchanubtas xnichʼnabik ti muʼyuk la mas tsots skʼoplal li kʼusi chal antsetike. Jaʼ yuʼun, li viniketike mu la persauk chchʼunik li kʼusi chal li antsetike». Pe taje muʼyuk lek chil Jeova ti jech tspasbe yajnilik li viniketike (koʼoltaso xchiʼuk Markos 7:13). ¿Kʼusi xuʼ spas jun vinik sventa jaʼuk jun lekil jolil ta stojolal li yutsʼ yalale?
2. ¿Kʼusi skʼan xaʼibe smelolal li jolil ta utsʼ alalile, xchiʼuk kʼu yuʼun?
2 Sventa xkʼot ta lekil jolil li jun vinike, baʼyel skʼan xaʼibe smelolal li kʼusi chkʼanbat yuʼun Jeovae. Jech xtok, skʼan xaʼibe smelolal kʼu yuʼun la xchapan Jeova ti oy buchʼu yichʼoj yabtele xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ xchanbe stalelal li Jeova xchiʼuk Jesuse. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti xaʼibe lek smelolale? Yuʼun li Jeovae yakʼojbe yabtelik li jujun joliletik ta utsʼ alalile xchiʼuk tskʼan ti xtojobikuk spasele (Luk. 12:48 xchaʼvokʼal).
LI KʼUSI XCHAPANOJ DIOS TA SVENTA LI BUCHʼU OY YABTELE
3. ¿Kʼusi chakʼ jchantik 1 Korintios 11:3?
3 (Kʼelo 1 Korintios 11:3). Li versikulo liʼe jamal chakʼ kiltik ti kʼu yelan lek xchapanoj yutsʼ yalal li Jeova ta vinajel xchiʼuk ta balumile. Oy chaʼtos kʼusi smakojbe skʼoplal li kʼusi xchapanoj Jeovae: bu to kʼalal smakoj li yabtel yichʼoje xchiʼuk ti kʼu yelan skʼan spas li yabtele. Li Jeovae jaʼ jolil ta skotol li xnichʼnabtake jech kʼuchaʼal li anjeletik ta vinajele xchiʼuk li krixchanoetike. Jaʼ spajebal-o xa tsots yabtel yichʼoj, pe yakʼojbe yabtel yantik xtok, jaʼ noʼoxe tsvaʼan sbaik ta stojolal Dios o ch-ichʼbat yeik yuʼun Dios ti kʼu yelan tspas li yabtelike (Rom. 14:10; Efes. 3:14, 15). Li Jeovae yakʼojbe yabtel Jesus li ta tsobobbaile; pe tsvaʼan sba ta stojolal Jeova ti kʼu yelan tskʼelutike (1 Kor. 15:27). Li Jeova xtoke yakʼojbe yabtel li malalil ta stojolal li yajnil xchiʼuk xnichʼnabe, pe tsvaʼan sba ta stojolal Jeova xchiʼuk Jesus ti kʼu yelan la spas stalelal ta stojolal li yutsʼ yalale (1 Ped. 3:7).
4. ¿Kʼusi oy sderechoik spasel li Jeova xchiʼuk Jesuse?
4 Li Jeovae jaʼ jolil ta skotol li yutsʼ yalal ta vinajel xchiʼuk ta balumile, jaʼ yuʼun oy sderecho sventa xakʼbe mantal xnichʼnabtak ti kʼu yelan skʼan spas stalelalike xchiʼuk ti xchʼunike (Is. 33:22). Li Jesuse jaʼ jolil li ta tsobobbaile, jaʼ yuʼun oy sderecho sventa xal mantal xchiʼuk ti jchʼuntike (Gal. 6:2; Kol. 1:18-20).
5. ¿Kʼusi yabtel yichʼoj li jolil ta utsʼ alalile, xchiʼuk bu noʼox kʼalal spajeb li yabtele?
5 Jech kʼuchaʼal la spasik li Jeova xchiʼuk Jesuse, li vinike jaʼ oy ta sba snopel li kʼusi chichʼ pasel ta yutsʼ yalale (Rom. 7:2; Efes. 6:4). Pe oy noʼox spajeb li yabtel yichʼoje. Jech kʼuchaʼal liʼe, li kʼusi tsnop tspase skʼan stsak ta venta li beiltaseletik xchiʼuk li smantaltak Diose (Prov. 3:5, 6). Li jun jolil ta utsʼ alalile maʼuk xa me ta sba yalel mantal mi maʼuk yajnil o xnichʼnabe (Rom. 14:4). Pe mi chʼiik xa li alab nichʼnabiletike xchiʼuk mi parte xa nakalike, maʼuk xa tspasatik ta mantal yuʼun li stotike jaʼ xa noʼox tstsakik ta mukʼ (Mat. 19:5).
¿KʼU YUʼUN OY BUCHUTIK YAKʼOJBE YABTEL LI JEOVAE?
6. ¿Kʼu yuʼun oy buchʼutik yakʼojanbe yabtel li Jeovae?
6 Ti kʼu yuʼun jech laj yakʼ li Jeovae, jaʼ ta skoj ti chkʼanvane. Jaʼ jun matanal ti jech laj yakʼe. Jech xtok, jaʼ sventa oyuk noʼox smelolal xchiʼuk lekuk xchapet skotol kʼusi tspasik li yutsʼ yalale (1 Kor. 14:33, 40). Ti chʼabaluk buchʼu yichʼoj yabtele, muʼyuk smelolal kʼu yelan oyutik xchiʼuk muʼyuk xijmuyubaj. Jech kʼuchaʼal liʼe, mu jnaʼtik jechuk buchʼu junukal ta jchʼunbetik smantal kʼalal jelel li kʼusi chichʼ nopele xchiʼuk mu jnaʼtik buchʼu junukal tspas jechuk li kʼusi kʼot ta nopele.
7. Jech kʼuchaʼal chal Efesios 5:25 xchiʼuk 28, ¿kʼu yelan tskʼan Jeova ti akʼo xil yajnilik li viniketike?
7 Mi toj lek ti oy buchʼutik yakʼojanbe yabtel li Diose, ¿kʼu yuʼun ti oy antsetik ch-utilanat yuʼun smalalik xchiʼuk ti tsots tspasatik ta mantale? Jaʼ ta skoj ti oy viniketik mu xchʼunbeik smantal Jeovae xchiʼuk jaʼ lek chaʼiik spasel ti kʼu yelan nopem xaʼiik ta slumalike. Oy jlom xtok ti chutilan yajnilik sventa staik li kʼusi lek chaʼi stukike. Jech kʼuchaʼal liʼe, oy viniketik toj tsots tspas ta mantal yajnilik sventa ichʼbilik ta mukʼ xaʼi sbaik o sventa xakʼbeik yil yantik ti yuʼun vinik xaʼi sbaike. Tsnopik ti manchuk mi mu stakʼ suj yajnilik sventa xkʼanatike, pe oy kʼusitik stakʼ spasik sventa xiʼtaatik. Jaʼ yuʼun, tsibtas yajnilik sventa xchʼunbat smantalik. * Ta skoj ti jech stalelal li viniketike, li antsetike muʼyuk xa sbalil chaʼi sbaik xchiʼuk muʼyuk xa ichʼbil ta mukʼ chaʼi sbaik. Kontra chil Jeova ti vaʼ yelan tspasike (kʼelo Efesios 5:25, 28).
¿KʼUXI XUʼ XKʼOT TA LEKIL JOLIL TA YUTSʼ YALAL LI JUN VINIKE?
8. ¿Kʼusi xuʼ spas jun vinik sventa xkʼot ta lekil jolil ta yutsʼ yalale?
8 Xuʼ xkʼot ta jun lekil jolil mi chchanbe kʼu yelan tspasvanik ta mantal li Jeova xchiʼuk Jesuse. Ta jkʼeltik batel chaʼtos talelal ti chakʼik ta ilel li Jeova xchiʼuk Jesuse xchiʼuk ta jkʼeltik batel ti kʼuxi xuʼ jaʼ jech chakʼ ta ilel stalelal ta stojolal yajnil xchiʼuk xnichʼnab li jun vinike.
9. ¿Kʼu yelan chakʼ ta ilel Jeova ti bikʼit chakʼ sbae?
9 Bikʼit chakʼ sbaik. Jaʼ noʼox stuk toj pʼij li Jeovae, akʼo mi jech, chchikintabe li kʼusi chal yajtuneltake (Jen. 18:23, 24, 32). Akʼo mi jaʼ tspas ta mantal li yajtuneltake, tstsak ta venta li kʼusi chalike (1 Rey. 22:19-22). Tukʼ skotol li kʼusitik tspas Jeovae, pe muʼyuk tskʼan ti naka xa tukʼ chbat ta pasel kuʼuntik skotol eke. Kʼajomal tskoltautik sventa lekuk xbat li jkuxlejaltike akʼo mi jmulavilutik (Sal. 113:6, 7). Li ta Vivliae li Davide xi laj yalbe li Jeovae: «Voʼot jkoltavanejot kuʼun» (Sal. 27:9; Ebr. 13:6). Li Davide snaʼoj ti bikʼit chakʼ sba li Jeovae xchiʼuk ti jaʼ koltaate, jaʼ yuʼun pas yuʼun skotol li kʼusitik la spase (2 Sam. 22:36).
10. ¿Kʼu yelan laj yakʼ ta ilel ti bikʼit laj yakʼ sba li Jesuse?
10 Kalbetik skʼoplal li Jesuse. Manchuk mi «Jchanubtasvanej» o «Kajval» x-utat yuʼun li yajchankʼoptake, la spokanbe yakan. ¿Kʼu van yuʼun laj yakʼ ta tsʼibael Jeova ta Vivlia li kʼusi la spas Jesuse? Jaʼ sventa jechuk bikʼit xkakʼ jba jkotoltik, taje jaʼ jech skʼan spasik ek li joliletik ta utsʼ alalile. Xi laj yal li Jesuse: «Yuʼun laj xa kakʼ avilik, jech kʼuchaʼal la jpasboxuke, jaʼ jech skʼan xapasbe abaik ek» (Juan 13:12-17). Manchuk mi tsots yichʼoj yabtel li Jesuse, muʼyuk smalaoj ti xtunik ta stojolale, kʼajomal tun ta stojolal li yantike (Mat. 20:28).
Jun malalil chakʼ ta ilel ti bikʼit yakʼoj sba xchiʼuk ti snaʼ xkʼanvan kʼalal tskolta sba ta abtel ta na xchiʼuk kʼalal chakʼbe kʼusitik chtun yuʼun ta mantal li yutsʼ yalale. (Kʼelo parafo 11, 13).
11. ¿Kʼuxi xuʼ bikʼit xakʼ sbaik li joliletik ta utsʼ alalil jech kʼuchaʼal tspasik li Jeova xchiʼuk Jesuse?
11 ¿Kʼusi chakʼ jchantik? Ep kʼutik yelan xuʼ xakʼ ta ilel ti bikʼit chakʼ sba li jun jolil ta utsʼ alalile. Jech kʼuchaʼal liʼe, muʼyuk tskʼan ti naka xa tukʼ spas yuʼun skotol li yajnil o xnichʼnabe xchiʼuk chchikintabe li kʼusi tsnopike akʼo mi mu jechuk tsnop li stuke. Li Marley ti nakal ta Estados Unidose xi laj yale: «Oy onoʼox kʼusitik ti mu koʼoluk ta jnop xchiʼuk li jmalale, pe chkaʼi ti tsots jkʼoplal chilune, yuʼun tsjakʼbun li kʼusi ta jnope xchiʼuk tstsak ta venta kʼalal mu to chkʼot ta nopel yuʼun li kʼusi ta jpaskutike». Jech xtok, mi bikʼit chakʼ sba li vinike, tskolta sba ta spasel li kʼusi skʼan pasel ta nae akʼo mi chalik ta slumal ti jaʼ noʼox yabtel antsetike. Pe taje xuʼ van mu toj kʼunuk ta pasel. ¿Kʼu yuʼun? Xi chal jun ermana ti Rachel sbie: «Ti bu nakalune, kʼalal oy jun vinik tskolta sba ta sukʼel platoetik o chchʼuba snae, li jnaklejetik tee xchiʼuk li yutsʼ yalale chalik ti maʼuk la jaʼ jech jun vinike xchiʼuk ti mu la spas yuʼun ta mantal li yajnile». Mi jaʼ jech tsnopik ti bu nakalot eke, vuleso ta ajol ti Jesuse la spokbe yok li yajchankʼoptak eke manchuk mi oy buchʼutik tsnopik ti jaʼ la yabtel jun mosoile. Li jun lekil jolile maʼuk tskʼan ti tsotsuk skʼoplal x-ilat yuʼun li yantike, jaʼ tskʼan ti xmuyubajuk noʼox li yajnil xchiʼuk xnichʼnabe. Pe oy to yan talelal ti skʼan xakʼik ta ilel li joliletik ta utsʼ alalile.
12. ¿Kʼuxi chakʼik ta ilel ti skʼanojutik li Jeova xchiʼuk Jesuse?
12 Chkʼanvanik. Skotol li kʼusi tspas Jeovae jaʼ ta skoj ti kʼanvaneme (1 Juan 4:7, 8). Ta slekil yoʼonton tstunes Vivlia xchiʼuk s-organisasion sventa smakʼlinutik ta mantal. Tskʼan ti xijmuyubaj noʼoxe, jaʼ yuʼun jech-o tsvules ta joltik ti skʼanojutike. Jech xtok, li Jeovae ep tajek chakʼbutik li kʼusi chtun kuʼuntik jujun kʼakʼale (1 Tim. 6:17). Tstukʼibtasutik onoʼox kʼalal oy kʼusi chopol ta jpastike, pe jech-o skʼanojutik. Ta skoj ti skʼanojutike, la stak talel Jesus sventa spojutik. Li Jesus eke ta sjunul yoʼonton laj yakʼ xkuxlejal ta skoj ti skʼanojutike (Juan 3:16; 15:13). Muʼyuk buchʼu chmakat ta be Jeova xchiʼuk Jesus sventa skʼanutik mi tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolalike (Juan 13:1; Rom. 8:35, 38, 39).
13. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal skʼan xakʼ ta ilel ti skʼanoj yutsʼ yalal li jun malalile? (Kʼelo xtok li rekuadro « ¿Kʼusi xuʼ spas li jun vinik ti jaʼ to nupun sventa x-ichʼat ta mukʼ yuʼun li yajnile?»).
13 ¿Kʼusi chakʼ jchantik? Skʼan ta kʼanelaluk spas skotol li jun jolil ta utsʼ alalile. ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti jechuk spase? Yuʼun xi laj yal li jtakbol Juane: «Li buchʼu mu skʼan yermano [o yutsʼ yalal] ti yiloj ta sate mu stakʼ skʼan Dios ti muʼyuk yiloj ta sate» (1 Juan 4:11, 20). Mi skʼanoj yutsʼ yalal li jun vinike xchiʼuk mi tskʼan chchanbe stalelal Jeova xchiʼuk li Jesuse, chakʼbe li kʼusitik chtun yuʼunik ta mantale, tskʼel ti xmuyubajikuk noʼoxe xchiʼuk chakʼbe sveʼelik, skʼuʼ spokʼik xchiʼuk kʼusitik yan chtun yuʼunik (1 Tim. 5:8). Chchanubtas xchiʼuk tstukʼibtas li xnichʼnabtake. Jech xtok, chakʼ persa ti jaʼuk sventa slekilal yutsʼ yalal xchiʼuk ti jaʼuk sventa yichʼobil ta mukʼ Jeova li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼune. Ta jkʼeltik batel jujutos li kʼusi xuʼ xakʼbe yutsʼ yalal li jun vinike xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ xchanbe stalelal Jeova xchiʼuk Jesuse.
LI KʼUSI SKʼAN SPAS LI JUN JOLIL TA UTSʼ ALALILE
14. ¿Kʼusi skʼan spas jun malalil sventa xakʼbe yutsʼ yalal li kʼusitik chtun yuʼunik ta mantale?
14 Chakʼbe kʼusi chtun yuʼun ta mantal li yutsʼ yalale. Li Jesuse la xchanbe stalelal Stot, yuʼun laj yakʼ persa sventa lekuk tsots xchʼunel yoʼonton li yajtsʼaklomtake (Mat. 5:3, 6; Mar. 6:34). Li jolil ta utsʼ alalil eke skʼan tsotsuk skʼoplal xil ti lekuk xil sbaik xchiʼuk Jeova li yutsʼ yalale (Deut. 6:6-9). Jaʼ yuʼun, chakʼ persa xchiʼuk yutsʼ yalal ti xchan Svivliaik, ti xbatik ta tsobajel, ti xcholik mantal xchiʼuk ti xakʼik persa sventa lekuk xil sbaik xchiʼuk Jeovae.
15. ¿Kʼusi xuʼ spas jun vinik sventa xmuyubajuk noʼox yuʼun li yutsʼ yalale?
15 Chakʼ persa sventa xmuyubajuk noʼox yuʼun li yutsʼ yalale. Li Jeovae ta sat yantik laj yalbe Jesus ti skʼanoje (Mat. 3:17). Li kʼusitik la spas xchiʼuk laj yal Jesuse laj yakʼ ta ilel ti skʼanoj li yajchankʼoptake. Vaʼun, li jchankʼopetike laj yalbeik Jesus ti skʼanojik eke (Juan 15:9, 12, 13; 21:16). Mi jmoj chchan Svivliaik xchiʼuk yutsʼ yalal li jun vinike, jaʼ jech chakʼ ta ilel ti skʼanojane. Jech xtok, skʼan xalbe ti skʼanojane, ti ep sbalilike xchiʼuk mi xuʼ chile, skʼan skʼupil kʼoptaan ta yeloval yantik (Prov. 31:28, 29).
Mi tskʼan tsmuyubtabe yoʼonton Jeova li jun malalile, skʼan xakʼbe li kʼusitik chtun yuʼun jujun kʼakʼal li yutsʼ yalale. (Kʼelo parafo 16).
16. 1) ¿Kʼusi to mas oy ta sba spasel li jun jolil ta utsʼ alalile? 2) ¿Kʼusi ti ta spʼisoluk noʼox skʼan spas li jun malalile?
16 Skʼan xakʼbe sveʼel yutsʼ yalal, skʼuʼ spokʼ xchiʼuk yan kʼusitik. Li Jeovae laj onoʼox yakʼbe li kʼusitik chtun yuʼun j-israeletike manchuk mi laj yichʼik kastigo ta skoj ti mu xchʼunik mantale (Deut. 2:7; 29:5). Li Jeovae jech chakʼbutik li kʼusitik chtun kuʼuntik avi eke (Mat. 6:31-33; 7:11). Li Jesus eke la smakʼlin li yajtsʼaklomtake (Mat. 14:17-20). Jech xtok, la xpoxta li buchʼutik ipike (Mat. 4:24). Sventa lek x-ilat yuʼun Jeova li jun malalile, skʼan xakʼbe yutsʼ yalal li kʼusitik chtun yuʼunike, pe ta spʼisoluk noʼox me x-abtej xtok un. Teuk me ta sjol ti skʼan xakʼbe yutsʼ yalal li kʼusitik chtun yuʼunik ta mantale xchiʼuk ti junuk noʼox yoʼontonik yuʼune.
17. ¿Kʼu yelan chchanubtasutik xchiʼuk tstukʼibtasutik li Jeova xchiʼuk Jesuse?
17 Skʼan xchanubtasvan xchiʼuk xtukʼibtasvan. Li Jeovae chchanubtasutik xchiʼuk tstukʼibtasutik, yuʼun tskʼan ti lek xbat jkuxlejaltike (Ebr. 12:7-9). Li Jesus eke la xchanbe stalelal Stot, yuʼun ta slekil yoʼonton la xchanubtas xchiʼuk la stukʼibtas li buchʼutik tspasan ta mantale (Juan 15:14, 15). Tsots chal mantal, pe oy slekil yoʼonton xtok (Mat. 20:24-28). Snaʼoj ti jmulavilutike xchiʼuk ti oy onoʼox kʼusi muʼyuk lek chbat ta pasel kuʼuntike (Mat. 26:41).
18. ¿Kʼusi skʼan teuk ta sjol li jun lekil malalile?
18 Li malalil ti chchanbe stalelal Jeova xchiʼuk Jesuse te oy ta sjol ti maʼuk tukʼil krixchanoetik li yajnil xchiʼuk xnichʼnabe xchiʼuk muʼyuk xkʼakʼet yoʼonton ta stojolalik (Kol. 3:19). Li kʼusi mas lek xuʼ spase, teuk ta sjol li beiltasel chal ta Galatas 6:1 ti ta slekiluk yoʼonton stukʼibtasan li yutsʼ yalale xchiʼuk teuk ta sjol ti jpasmulil eke. Jech kʼuchaʼal la spas Jesuse, skʼan xakʼ ta ilel ta stalelal li kʼusi chakʼ ta chanele (1 Ped. 2:21).
19, 20. ¿Kʼuxi xuʼ xchanbe stalelal Jeova xchiʼuk Jesus li jun jolil kʼalal oy kʼusi tsnop tspase?
19 Jaʼuk sventa slekilal yutsʼ yalal li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼune. Li kʼusi tsnop tspas Jeovae tstsak ta venta ti jaʼuk sventa slekilal li yantike. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal la spas li kʼusitik kuxajtike, maʼuk sventa stabe sbalil stuk, yuʼun jaʼ sventa jkʼupintik li jkuxlejaltik eke. Muʼyuk buchʼu sujat ti laj yakʼ ta milel Xnichʼon ta skoj jmultike, ti jech la spase jaʼ sventa skoltautik. Li Jesus eke oy kʼusi la snop tspas sventa slekilalik li yantike (Rom. 15:3). Jun velta kʼalal lubem xa tajeke, la xchanubtas li krixchanoetike, muʼyuk la xkux (Mar. 6:31-34).
20 Li jun lekil jolil ta utsʼ alalile snaʼoj ti mu kʼunuk li kʼusi tsnop tspas ta stojolal yutsʼ yalale xchiʼuk maʼuk tajimol chil li kʼusi sbainoj spasele. Li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼune chakʼ persa ti maʼukuk ta skoj ti yuʼun jaʼ tskʼupin stuke o ti tsvovil pas noʼox ta anile. Li kʼusi tspase, tsaʼ beiltasel ta stojolal Jeova xchiʼuk tsnop ti jaʼuk sventa slekilal yantik li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼune (Prov. 2:6, 7; Filip. 2:4). *
21. ¿Kʼusi chkalbetik skʼoplal li ta yan xchanobile?
21 Li Jeovae oy kʼusi tsots yakʼojbe sbain li joliletik ta utsʼ alalile xchiʼuk ta sjakʼbe kʼu yelan la spasik. Pe xuʼ xkʼot ta lekil jolil ta yutsʼ yalal jun malalil mi chakʼ persa xchanbel stalelal li Jeova xchiʼuk Jesuse. Jech xtok, xmuyubajik noʼox me ta snupunelik mi lek tspas yabtel li ajnilal eke. Pe ¿kʼu yelan skʼan xil li kʼusi xchapanoj Jeova ta sventa li buchʼu yichʼoj yabtele xchiʼuk kʼusitik xuʼ snuptan? Jaʼ chkalbetik skʼoplal li ta yan xchanobile.
KʼEJOJ 16 Jmuyubtatik Dios: Ajvalil xa Jesus
^ par. 5 Kʼalal chnupun li jun vinike, jaʼ xa chkʼot ta jolil. Li ta xchanobil liʼe, ta jkʼeltik kʼusi skʼan xal li kʼusi xchapanoj Dios ta sventa li buchʼu yichʼoj yabtelike, kʼu yuʼun ti jech la xchapane xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ xchanbeik stalelal Jeova xchiʼuk Jesus li viniketike. Li ta yan xchanobile, ta jkʼeltik kʼusi xuʼ xchanik li malalil xchiʼuk ajnilal ta stojolal li Jesuse xchiʼuk ta stojolal yan yajtuneltak Dios ti te chal ta Vivliae. Li ta slajeb xchanobile, ta jkʼeltik li kʼusi xchapanoj Dios ta sventa li buchʼu yichʼoj yabtelik ta tsobobbaile.
^ par. 7 Oy pelikulaetik o programaetik ta television ti chakʼ ta ilel ti muʼyuk la chopol mi chutilan yajnil li vinike o ti tsmaje. Jaʼ yuʼun, ep buchʼutik tsnopik ti muʼyuk la chopol mi tsots tspas ta mantal yajnil li vinike.
^ par. 20 Xuʼ chatabe mas yaʼyejal kʼuxi xuʼ lek kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntik li ta mantal ti xi sbie: «Jaʼuk me sventa yichʼobil ta mukʼ Dios li kʼusi ta jnop ta jpastike» ti te lokʼ li ta revista Li Jkʼel-osil ta toyol ta 15 yuʼun avril ta 2011, pajina 13 kʼalal ta 17.
