1. ¿Kʼusitik anaʼoj ta stojolal li buchʼu la spasutike?

¿MI STESTIGO xa onoʼox Jeova li avutsʼ avalal kʼalal lavokʼe? Mi jeche, ta abikʼtal onoʼox van la achan ti jaʼ Jpasvanej kuʼuntik li Jeovae, ti toj kʼupil sba li stalelaltake xchiʼuk ti tskʼan chijkuxi ta jun paraisoe (Jen. 1:1; Ech. 17:24-27).

2. ¿Kʼusi tsnopik junantik krixchanoetik ta stojolal li buchʼutik xchʼunojik ti oy jun Jpasvaneje?

² Ep buchʼutik mu xchʼunik ti oy Diose o ti jaʼ la spas li kʼusitik oye. Tsnopik ti ta jech noʼox lik talel li kuxlejale xchiʼuk ti ta kʼunkʼun kʼataj talel li kʼusitik kuxajtik jaʼ to ti kʼuxi mas lek ta kʼelel kome. Junantik li buchʼutik jech tsnopike lek chanunajemik. Xuʼ van chalik ti mu jechuk kʼusi chal Vivlia ta skoj ti xchanojbeik skʼoplal li siensiae xchiʼuk ti jaʼ noʼox la chchʼunik ti oy jun Jpasvanej li buchʼutik muʼyuk chanunajemik leke, ti mu masuk kʼusi snaʼike o ti stakʼik noʼox loʼlaele.

3. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jtsatsubtas li xchʼunel koʼontontike?

³ Kʼalal chkaʼitik kʼusi chalik li buchʼutik lek chanunajemike, ¿mi te xa van xijnopnun chijkom mi ta melel jaʼ la spasutik li Jeovae? Jaʼ skʼan jkʼeltik ti kʼu yuʼun jchʼunojtik ti jaʼ Jpasvanej li Jeovae. ¿Mi jaʼ noʼox van ta skoj ti jech laj kichʼtik albele? ¿O mi jaʼ ta skoj ti la jchʼakbetik lek yorail sventa jkʼelbetik lek sprevail jtuktik? (1 Kor. 3:12-15). Mu ventauk ti kʼu xa sjalil yakal xijtun ta stojolal Jeovae, skʼan  xkakʼtik-o persa sventa jtsatsubtastik li xchʼunel koʼontontike. Mi jech la jpastike, muʼyuk me tsloʼlautik li buchʼutik chalik ti naka jutbil kʼop li kʼusi chal Vivliae (Kol. 2:8; Ebr. 11:6). Sventa spas kuʼuntike, li ta xchanobil liʼe, ta jkʼeltik kʼu yuʼun ep buchʼutik mu xchʼunik ti oy jun Jpasvaneje, kʼuxi xuʼ jtsatsubtas xchʼunel koʼontontik ta stojolal li Jpasvanej kuʼuntik ti jaʼ Jeovae xchiʼuk kʼuxi xuʼ tsotsuk-o li xchʼunel koʼontontike.

4. Jech kʼuchaʼal chal Ebreos 11:1, ¿kʼu yelan li melel xchʼunel oʼontonale?

⁴ Junantik krixchanoetike chalik ti kʼalal oy xchʼunel koʼontontike, jaʼ skʼan xal ti oy kʼusi ta jchʼuntik akʼo mi muʼyuk sprevail kuʼuntike, pe mu jechuk chal li Vivliae (kʼelo Ebreos 11:1). Li Vivliae chal ti kʼalal chkakʼ xchʼunel koʼontontik ta stojolal li kʼusitik mu xkiltike, jech kʼuchaʼal li Jeova, Jesus xchiʼuk li Ajvalilal ta vinajele, skʼan ti oyuk lek sprevaile (Ebr. 11:3). Xi chal jun bioquímico (li buch’u chchanbe skʼoplal kʼu yelan pasbil li kʼusitik kuxajtike) ti kʼot ta stestigo Jeovae: «Oy lek sprevail li kʼusi jchʼunojkutike xchiʼuk ta jtsakutik ta venta li kʼusi xchanojbe skʼoplal li siensiae».

5. ¿Kʼu yuʼun ep buchʼutik mu xchʼunik ti jaʼ la spas Dios li kʼusitik oye?

⁵ Vaʼun chaʼa, mi oy lek sprevailtak ti chakʼ kiltik ti oy jun Jpasvaneje, ¿kʼu yuʼun ep buchʼutik mu xchʼunik ti jaʼ la spas Dios li kʼusitik oye? Jaʼ ta skoj ti muʼyuk bu saʼojbeik skʼoplal stukike. Xi chal Robert ti jaʼ xa stestigo Jeova avie: «Ta skoj ti muʼyuk chakʼik ta chanel ta eskuela ti oy buchʼu la spasutike, la jnop ti jaʼ jeche. Pe kʼalal kichʼoj xa ox 22 jabile, la jchiʼin ta loʼil li stestigotak Jeovae. Vaʼun, laj  yakʼbeikun kil ta Vivlia ti oy lek sprevailtak ti jaʼ la spas Dios skotol li kʼusitik oye». * (Kʼelo li rekuadro « Li kʼusi skʼan snaʼik li totil meʼiletike»).

6. ¿Kʼu yuʼun oy buchʼutik chalik ti muʼyuk buchʼu la spasutike?

⁶ Junantik krixchanoetike chalik ti muʼyuk buchʼu la spasutik ta skoj ti jaʼ noʼox chchʼunik li kʼusi chilike. Pe ti kʼusi melele, jaʼ ti oy kʼusitik xchʼunojik akʼo mi mu xilik. Jech kʼuchaʼal liʼe, xchʼunojik ti oy li ikʼe, yuʼun oy lek sprevailtak yuʼunik. Kʼalal chalbe skʼoplal xchʼunel oʼontonal li Vivliae, chal ti oy lek sprevailtak ti chakʼ kiltik ti ta melel oy li kʼusitik mu xvinaj ta kʼelele (Ebr. 11:1). Sventa jkʼelbetik skʼoplal li sprevailtake, skʼan jchʼak jkʼakʼaltik xchiʼuk xkakʼ kipaltik. Pe ep buchʼutik mu skʼan skʼelbeik skʼoplal, jaʼ yuʼun chalik ti chʼabal Diose.

7. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti mu skotolikuk li buchʼutik lek chanunajemik chalik ti maʼuk jaʼ la spas Dios li kʼusitik oye?

 ⁷ Junantik sientifikoetike xchʼunojik xa ti jaʼ la spas vinajel balumil li Dios ta skoj ti la skʼelbeik sprevailtak ti jaʼ jeche. * Pe yantike mu xchʼunik ti oy jun Jpasvanej ta skoj ti muʼyuk chichʼ albel skʼoplal ta universidade, jech kʼuchaʼal laj yal Robert ti laj kalbetik skʼoplal ta parafo 5. Epal sientifikoetike laj xa yojtikinik Jeova xchiʼuk skʼanojik xa. Jkotoltik skʼan xkakʼtik persa sventa jtsatsubtastik-o li xchʼunel koʼontontik ta stojolal Dios jech kʼuchaʼal la spasike, mu ventauk mi lek chanunajemutik o muʼyuk. Voʼotik oy ta jba jtuktik spasel taje.

8, 9. 1) ¿Kʼusi ta jtakʼtik batel? 2) ¿Kʼuxi ta jtabetik sbalil mi la jchanbetik skʼoplal li kʼusitik pasbile?

⁸ ¿Kʼuxi xuʼ jtsatsubtas xchʼunel koʼontontik ta stojolal li Jpasvanej kuʼuntike? Jkʼeltik batel chantos kʼusi xuʼ jpastik.

⁹ Jchanbetik skʼoplal li kʼusitik pasbile. Mi la jkʼeltik lek kʼu yelan pasbil li chonbolometike, li teʼetike xchiʼuk li kʼanaletike, mas to me tstsatsub xchʼunel koʼontontik ta stojolal li Jpasvaneje (Sal. 19:1; Is. 40:26). Mi la jchanbetik lek skʼoplale, mas to jpʼel ta koʼontontik ti jaʼ Jpasvanej kuʼuntik li Jeovae. Li jvuntike nopolik noʼox chalbe skʼoplal ti kʼu yelan pasbil li kʼusitik oye. Akʼo mi vokol chkaʼitik ta yaʼibel smelolal, kakʼtik persa skʼelel xchiʼuk oyuk kʼusi jchantik yuʼun. Jech xtok, xuʼ jkʼeltik videoetik li ta pajina jw.org ti chalbe skʼoplal li kʼusitik pasbil ti jaʼtik to laj yichʼ akʼel ta ilel li ta asamblea rejionaletike.

10. Albo junuk skʼelobil ti chakʼ ta ilel ti oy jun Jpasvaneje (Romanos 1:20).

¹⁰ Kʼalal ta jchanbetik skʼoplal li kʼusitik pasbile, jnoptik kʼusi chakʼ jchantik ta stojolal li Jpasvanej kuʼuntike (kʼelo Romanos 1:20). Jech kʼuchaʼal liʼe, li kʼakʼale chakʼ talel xojobal sventa oyuk sak osil xchiʼuk chkʼixna li balumil sventa oyuk li kuxlejale. Pe chakʼ talel xojobal xtok ti xuʼ xilbajinutike. Sventa mu xilbajinutike, oy jkʼol xpix balumil ti jaʼ tsmak ta bee. Kʼalal mas ch-epaj li xojobal kʼakʼal taje, mas to ch-epaj ek li xpix jbalumiltike. ¿Mi mu jechuk ti chakʼ kiltik ti toj pʼij li buchʼu la spasutike xchiʼuk ti skʼanojutik tajeke?

11. ¿Bu xuʼ jtabetik skʼoplal li kʼusitik pasbil ti tstsatsubtas li xchʼunel koʼontontike? (Kʼelo li rekuadro « Li kʼusitik xuʼ stsatsubtas li xchʼunel koʼontontike»).

¹¹ Li ta Saʼobil sventa xchanik mas li stestigotak Jeovae xchiʼuk li ta jw.org, xuʼ jtabetik skʼoplal li kʼusitik pasbilik ti tstsatsubtas li xchʼunel koʼontontike. Xuʼ jkʼeltik li mantaletik xchiʼuk li videoetik li ta jvokʼ yoʼ bu chal: «¿Mi oy van buchʼu la spas?». Taje muʼyuk jalik ta kʼelel xchiʼuk chalbe skʼoplal ti kʼu yelan labal sba pasbil li chonbolometik xchiʼuk li teʼetike. Te chakʼ ta ilel xtok ti tskʼan chchan sientifikoetik ti kʼu yelan pasbil li kʼusitik oye.

12. ¿Kʼusi skʼan jkʼeltik kʼalal ta jchanbetik skʼoplal li Vivliae?

¹² Jchanbetik skʼoplal li Vivliae. Li bioquímico ti laj kalbetik skʼoplal ta parafo 4 mu toʼox xchʼun ti oy buchʼu la spasutike, pe  jel ta tsʼakal li kʼusi tsnope. Xi chale: «Li kʼusi jchʼunoje maʼuk noʼox ta skoj li kʼusi jchanojbe skʼoplal ta siensiae, yuʼun jaʼ ta skoj xtok ti jchanojbe lek skʼoplal li kʼusi chal ta Vivliae». Akʼo mi jnaʼojtik xa van li kʼusi chal ta Vivliae, skʼan jechuk-o jchanilantik sventa stsatsub li xchʼunel koʼontontik ta stojolal li Jpasvaneje (Jos. 1:8; Sal. 119:97). Jkʼeltik lek kʼu yelan chal Vivlia li kʼusitik kʼot ta pasel ta voʼnee, li albil kʼopetik chale xchiʼuk ti kʼu yelan tsnit sba sloʼilik li jtsʼibajometike. Mi jech la jpastike, mas to ta jchʼuntik ti toj pʼij li buchʼu la spasutike, ti skʼanojutik tajeke xchiʼuk ti jaʼ laj yakʼ ta naʼel li Vivliae (2 Tim. 3:14; 2 Ped. 1:21). *

13. Albo junuk skʼelobil ti chakʼ ta ilel ti melel li kʼusi chal Vivliae.

¹³ Kʼalal ta jchanbetik skʼoplal li Vivliae, jnoptik kʼusitik sbalil chichʼ tabel li beiltaseletik te chale. Jech kʼuchaʼal liʼe, voʼne xa onoʼox yaloj ti chakʼ jvokoltik mi ta jkʼantik li takʼine (Prov. 28:20; Mat. 6:24; 1 Tim. 6:9, 10). ¿Mi jech-o chkʼot ta pasel li avie? Jech. Jlik livro ti chalbe skʼoplal ti kʼu yelan stalelal li krixchanoetik avie xi chale: «Jutuk mu skotoluk li buchʼutik batem ta yoʼontonik saʼel takʼine muʼyuk mas xmuyubajik. Jech xtok, mas tsvul yoʼontonik xchiʼuk mas ch-ipajik manchuk mi jaʼ noʼox oy ta yoʼontonik tsta mas stakʼinike». Jamal xvinaj ti melel li kʼusi chal Vivliae. ¿Mi xtal ta joltik yan beiltaseletik ta Vivlia ti skoltaojutike? Mi la jnopbetik skʼoplal ti toj ep sbalil li beiltaseletike, mas to ta jpat koʼontontik ti jaʼ sventa jlekilaltik li kʼusi chalbutik li Jpasvanej kuʼuntik ti skʼanojutik tajeke (Sant. 1:5). Vaʼun, mas me xijmuyubaj (Is. 48:17, 18).

14. ¿Kʼusi chkakʼtik venta ta stojolal Jeova kʼalal ta jchan Jvivliatike?

¹⁴ Chanunajkutik sventa xkojtikintik lek li Jeovae (Juan 17:3). Kʼalal ta jchantik batel li Vivliae, chkakʼtik batel venta li stalelaltak Jeova ti te chvinaj xtok li ta spasbentake. Taje jaʼ tskoltautik yoʼ jpʼeluk ta koʼontontik ti kuxul ta melel li Jeovae (Eks. 34:6, 7; Sal. 145:8, 9). Kʼalal mas chkojtikintik batel li Jeovae, mas chkakʼ xchʼunel koʼontontik ta stojolal, mas to ta jkʼantik xchiʼuk mas to ta xkamigointik.

15. ¿Kʼuxi ta jtabetik sbalil mi laj kalbetik yantik li kʼusi jchʼunojtik ta stojolal Diose?

¹⁵ Kalbetik yantik li kʼusi jchʼunojtik ta stojolal Diose. Vaʼun, tstsatsub li xchʼunel koʼontontike. Pe ¿kʼusi xuʼ jpastik mi oy buchʼu la sjakʼbutik mi ta melel oy li Diose? Mi mu jnaʼ kʼuxi ta jtakʼtike, xuʼ jsabetik skʼoplal li ta vunetik lokʼemik ta Vivliae. Te une, jaʼuk kalbetik (1 Ped. 3:15). Jech xtok, xuʼ jkʼanbetik koltael junuk ermano ti lek xa chaneme. Ta me jtabetik sbalil mi la jsabetik skʼoplale akʼo mi chchʼun kʼusi chal Vivlia li buchʼu la sjakʼbutike o mi muʼyuk, yuʼun ta stsatsub li xchʼunel koʼontontike. Jaʼ jech muʼyuk me chijlaj ta loʼlael yuʼun li pʼijil krixchanoetik o ti lek chanunajemik ti chalik ti muʼyuk jun Jpasvaneje.

16. ¿Kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel mi muʼyuk xa ta jtsatsubtas li xchʼunel koʼontontike?

¹⁶ Mu ventauk ti kʼu xa sjalil yakal chijtun ta stojolal Jeovae, skʼan jechuk-o jtsatsubtas li xchʼunel koʼontontike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun mi mu jechuk la jpastike, xuʼ me xchʼay kuʼuntik. Teuk ta joltik ti xchʼunel koʼontontike oy lek sprevailtak ti chakʼ  ta ilel ti ta melel oy li kʼusitik mu xkiltike. Pe li kʼusitik mu xkiltike ta anil noʼox chchʼay ta joltik. Jaʼ yuʼun, li jtakbol Pabloe laj yal ti kʼalal chʼabal xchʼunel koʼontontike jaʼ «li mulil ti ta anil chchukutike» (Ebr. 12:1). Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi xuʼ jpastik sventa tsotsuk-o li xchʼunel koʼontontike? (2 Tes. 1:3).

17. ¿Kʼusi tskoltautik sventa tsotsuk-o li xchʼunel koʼontontike?

¹⁷ Baʼyel, jkʼanilanbetik Jeova ti akʼo xakʼbutik li xchʼul espiritue. Yuʼun li chʼul espiritue jaʼ tskoltautik sventa oyuk xchʼunel koʼontontik (Gal. 5:22, 23). Ti muʼyukuk tskoltautik li chʼul espiritue, mu xuʼ jtsatsubtas li xchʼunel koʼontontik ta stojolal li Jpasvaneje. Jkʼanilanbetik-o xchʼul espiritu li Jeovae, vaʼun chakʼbutik (Luk. 11:13). Xuʼ xi xkalbetike: «Akʼbun mas xchʼunel koʼontonkutik» (Luk. 17:5).

18. Jech kʼuchaʼal chal Salmo 1:2 xchiʼuk 3, ¿kʼusi matanal jtaojtik?

¹⁸ Xchibal, jchanilantik li Skʼop Diose (kʼelo Salmo 1:2, 3). Kʼalal laj yichʼ tsʼibael li salmo liʼe, jaʼ noʼox oy yuʼunik skopiail Smantal Dios li ajvaliletik, paleetik xchiʼuk junchib noʼox j-israeletik. Jech xtok, ta jujun vukvuk jabile, skʼan stsob sbaik «li viniketike, li antsetike, li ololetike xchiʼuk li jyanlumetik» ta Israel sventa xchikintaik li kʼusi chal Smantal Diose (Deut. 31:10-12). Kʼalal ay ta balumil li Jesuse, jutuk tajek buchʼu oy yuʼun li skopiailtak Tsʼibetike. Jutuk mu skotoluk li balbalvunetik taje te oy li ta snail tsobobbailetike. Pe li avie, jutuk mu jkotoltikuk oy kuʼuntik sliklej li Vivliae o jvokʼ noʼox. ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti ep sbalil chkiltik li matanal taje?

19. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa tsotsuk-o li xchʼunel koʼontontike?

¹⁹ Mi ta jchanilantik skotol kʼakʼal li Skʼop Diose, jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti ep sbalil chkiltike. Mu jaʼuk to xijchanunaj jtuktik kʼalal xokolutik chkaʼitike. Mi ta jchʼakbetik yorail sventa xijchanunaje, lek tsots-o li xchʼunel koʼontontike.

20. ¿Kʼusi skʼan jpastik-o batel?

²⁰ Tsots xchʼunel koʼontontik ta skoj ti kilojbetik sprevailtak li kʼusi chal ta Skʼop Diose. Mu xijko’olaj kʼuchaʼal «li buchʼutik pʼijik xchiʼuk li buchʼutik lek snaʼike» (Mat. 11:25, 26). Ta skoj ti jchanojtik li kʼusi chal Xchʼul Kʼop Diose, jnaʼojtik kʼu yuʼun yantik x-epaj batel li choplejal ta balumile xchiʼuk ti kʼu yelan tslajesbe skʼoplal Jeova li ta mas jelavele. Jaʼ yuʼun, jtsatsubtastik-o li xchʼunel koʼontontike xchiʼuk jkoltatik yantik sventa xch’unik ek ti oy jun Jpasvaneje (1 Tim. 2:3, 4). Ta sjunuluk koʼontontik jmalatik ti xkʼot yorail ti xichʼik ta mukʼ Jeova skotol li krixchanoetike xchiʼuk ti jechuk xalbeik kʼuchaʼal chal ta Apokalipsis 4:11: «Xata-o albel amukʼulal, [...] Jeova Dios kuʼunkutik, yuʼun voʼot la apas skotol li kʼusitike».