1, 2. 1) ¿Kʼusi albatik li oxvoʼ jtakboletike, xchiʼuk kʼusi la spasik? 2) ¿Kʼusi ta jchantik echʼel li ta xchanobil liʼe?

 KʼALAL echʼ xa ox li Kʼin Koltael ta sjabilal 32 kʼalal talem xa ox li Jesuse, li jtakbol Pedro, Santiago xchiʼuk Juane oy kʼusi labal sba laj yilik. Te oyik ta jpʼej tayal vits, yikʼaluk van jaʼ li ta vitstikaltik Ermone, laj yilik ti la skʼatajes sba li Jesuse. Xi chal li Vivliae: «Li sate xojobaj kʼuchaʼal xojobal kʼakʼal xchiʼuk sakub kʼuchaʼal xojobal lus li skʼuʼ slapoj ta sbae» (Mat. 17:1-4). Kʼalal laj xa ox yilik taje, li jtakboletike laj yaʼiik xi kʼopoj li Diose: «Liʼe jaʼ Jnichʼon, jaʼ li buchʼu jkʼanoje, jaʼ li buchʼu ximuyubaj yuʼune. Chikintaik li kʼusi chale» (Mat. 17:5). Ti kʼu yelan xkuxlejalik li oxvoʼ jtakboletike jamal laj yakʼik ta ilel ti laj yaʼibeik skʼopojel li Jesuse, li voʼotike xuʼ jchanbetik li stalelalike.

² Li ta xchanobil echʼe, la jchantik ti oy kʼusi skʼan xkiktatik spasele ti jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti ta jtsʼet chikintatik li kʼusi chal Jesuse. Li ta xchanobil liʼe, ta jkʼeltik chaʼtos kʼusi laj yal Jesus ti skʼan jpastike.

3. Jech kʼuchaʼal chal Mateo 7:13 xchiʼuk 14, ¿kʼusi laj yal Jesus ti skʼan jpastike?

³ (Kʼelo Mateo 7:13, 14). Laj yal Jesus ti oy chib tiʼ na ti jelajtik bu ch˗ikʼvan batele: li june jamal xchiʼuk «mukʼ stiʼ», yan li june «bikʼit stiʼ». Jaʼ noʼox oy chib be. Ta jujuntal me ta jnoptik ti bu ta jtamtik batele. Toj tsots me skʼoplal ti jtʼujtik bu chijbatutike, yuʼun te tsakal skʼoplal li jkuxlejaltik sbatel osile.

4. ¿Kʼu yelan li be ti lek jamale?

⁴ Skʼan jnaʼtik lek kʼusi sjelbenal li chib bee. Li be ti lek jamale ep buchʼutik chbatik te, yuʼun kʼun noʼox ta tamel  echʼel. Kʼux ta alel ti jaʼ ep buchʼu chkʼot ta nopel yuʼunik ti te chkomik˗oe, yuʼun jaʼ tstsʼakliik li epal krixchanoetike. Mu xakʼik venta ti jaʼ tskʼan Satanas ti te xbatik li ta be ti ch˗ikʼvan batel ta lajelale (1 Kor. 6:9, 10; 1 Juan 5:19).

5. ¿Kʼusitik spasoj yantik sventa staik li bikʼit bee xchiʼuk ti jaʼ te xlik xanavikuk˗o batele?

⁵ Li Jesuse laj yal xtok ti oy jun bikʼit be ti jutuk buchʼutik te chbatike. ¿Kʼu yuʼun? Li Jesuse laj yal ta yan versikulo ti akʼo jkʼel jbatik ta stojolal li jloʼlavanej j˗alkʼopetike (Mat. 7:15). Ep buchʼutik chalik ti ta smilal xa noʼox oy li relijionetike. Jutuk mu skotoluk chalik ti jaʼ melel li kʼusitik chakʼik ta chanele. Ta skoj ti ep li relijionetike, ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik chibajemik, mu xa snaʼ bu ta xbatik xchiʼuk muʼyuk xa ta yoʼontonik saʼel li be ti ch˗ikʼvan batel ta kuxlejale. Pe xuʼ staik, yuʼun xi laj yal li Jesuse: «Voʼoxuk me kajchankʼopoxuk ta melel mi te oyoxuk-o ta stojolal li jkʼope, vaʼun chavojtikinik li kʼusi melele xchiʼuk jaʼ chakʼ akolebalik li kʼusi melele» (Juan 8:31, 32). Lek tajek ti maʼuk la atsʼakli batel li epal krixchanoetike, yuʼun jaʼ la asaʼ li kʼusi melele. Lik achan lek li Skʼop Dios sventa xachan kʼu yelan li smantaltake xchiʼuk la atsʼet chikinta li kʼusi laj yakʼ ta chanel Jesuse. Jech kʼuchaʼal liʼe, la achan ti oy ta yoʼonton Jeova ti akʼo jpʼajtik li chanubtaseletik chalik li jecheʼ relijione xchiʼuk laj avikta spasel li kʼinetik xchiʼuk kostumbreetik ti likemik tal ta jecheʼ chanubtaseletike. Jech xtok, laj avakʼ venta ti vokol ta pasel bateltik li kʼusi tskʼanbutik Jeovae xchiʼuk ti xkiktatik spasel li kʼusi muʼyuk lek chile (Mat. 10:34-36). Yikʼaluk van vokol laj avaʼi yiktael spasel, pe ta skoj ti akʼanoj li Jtotik ta vinajele xchiʼuk ti chakʼan lek chilote, muʼyuk xalubtsaj. Li Jeovae xmuyubaj tajek ta atojolal (Prov. 27:11).

6. Jech kʼuchaʼal chal ta Salmo 119:9, 10, 45 xchiʼuk 133, ¿kʼusi tskoltautik sventa mu xijkʼejpʼuj lokʼel li ta bikʼit bee?

⁶ Mi jaʼ xa te jtamojtik echʼel li bikʼit bee, ¿kʼusi tskoltautik sventa mu xijkʼejpʼuj lokʼele? Kalbetik jun skoʼoltasobil. Ta junantik lume, li ta be karroe oy kʼusi akʼbil ta xokontak sventa mu xlokʼ ta be li karroe xchiʼuk ti mu kʼusi spas li chofer xchiʼuk skarroe. Ti muʼyukuk kʼusi akʼbile, xuʼ van xnopaj batel tajek ta stiʼil xchiʼuk ti xbalchʼuj yalel xchiʼuk li skarroe. Muʼyuk buchʼu chal ti mu kʼusi xtun˗o li smak stiʼil be karroe, yuʼun snaʼojik ti jaʼ sventa mu xpʼajik yalele. Jaʼ jech li smantaltak Jeova ta Vivliae: tskoltautik sventa mu xijkʼejpʼuj lokʼel li ta bikʼit bee (kʼelo Salmo 119:9, 10, 45, 133).

7. ¿Kʼu yelan skʼan xilik bikʼit be li kerem tsebetike?

⁷ Kerem tseb, ¿mi vokol chavaʼi bateltik xchʼunbel smantaltak li Jeovae? Taje jaʼ li kʼusi oy ta yoʼonton Satanas ti akʼo jech xanope. Li Satanase tskʼan akʼo xakʼel ti tskʼupinik tajek yilel kʼusitik tspasik li buchʼutik te chbatik ta mukʼta bee. Tskʼan akʼo xanop ti muʼyuk chakʼupin akuxlejal kʼuchaʼal li achiʼiltak ta chanune xchiʼuk li krixchanoetik te chavil ta Internete. Tskʼan akʼo xanop xtok ti naka noʼox ta xchukot li smantaltak Jeova sventa mu xakʼupin li kʼusi tskʼan avoʼontone. *  Pe teuk ta ajol ti Satanase muʼyuk ta yoʼonton ti xakʼik venta krixchanoetik ti oy kʼusi vokol tstaik mi jaʼ tstamik echʼel li mukʼta bee. Pe jaʼuk li Jeovae jamal yalojbot kʼusi chata mi muʼyuk lakʼejpʼuj lokʼel li ta sbelel kuxlejale (Sal. 37:29; Is. 35:5, 6; 65:21-23).

8. Li kerem tsebetike, ¿kʼuxi xuʼ xchanbeik li kʼusi la spas Olafe?

⁸ Nopbo skʼoplal kʼusi xuʼ xachanbe li jun ermano ti Olaf * sbie. Ch˗albat yuʼun xchiʼiltak ta chanun ti akʼo xchiʼin sbaik ta vayele. Kʼalal laj yalbe skʼoplal ti chchʼunik mantaletik ta Vivlia sventa talelal li stestigotak Jeovae, oy jayvoʼ tsebetike mas to laj yakʼik ta preva li Olafe, ta sujilanik sventa xchiʼin sbaik ta vayel, pe muʼyuk xchʼun li kʼusi albat yuʼun xchiʼiltake. Maʼuk noʼox, oy to yan preva la snuptan. Xi chale: «Li jmaestrotake jech˗o chalilanbeikun ti akʼo xibat ta chanun ta universidade, ti jaʼ la sventa xkichʼ lek ojtikinele. Chalbeikun ti mi muʼyuk la libate, muʼyuk la kʼusi lek ta jta». ¿Kʼuxi  kuch yuʼun ti laj yichʼ tajek sujel yuʼun yantike? Xi to chale: «La jsaʼ jlekil amigotak ta tsobobbail. Kʼotik kʼuchaʼal kutsʼ kalal, jech xtok laj kakʼ ta koʼonton xchanel li Jvivliae. Kʼalal mas to la jchane, mas la jchʼun ti oyun ta melel relijione xchiʼuk jpʼel ta koʼonton chitun ta stojolal Jeova».

9. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa mu xijkʼejpʼuj lokʼel li ta bikʼit bee?

⁹ Li Satanase tskʼan akʼo xijkʼejpʼuj lokʼel li ta sbelel kuxlejale xchiʼuk tskʼan ti jaʼ jtsʼaklitik echʼel li epal krixchanoetik ti oyik li ta mukʼta be ti ch˗ikʼvan batel ta lajelale (Mat. 7:13). Pe mi jech˗o la jtsʼet chikintatik kʼusi chal Jesus xchiʼuk mi jaʼ jchabiel chkiltik li bikʼit bee, muʼyuk me bu chijkʼejpʼujutik. Avie, jkʼeltik kʼusi yan laj yal Jesus ti skʼan jpastike.

10. ¿Kʼusi laj yal Jesus ta Mateo 5:23 xchiʼuk 24 ti skʼan jpastike?

¹⁰ (Kʼelo Mateo 5:23, 24). Li ta versikuloetik liʼe, li Jesuse oy kʼusi yakal chalbe skʼoplal ti tsots skʼoplal chil li judaetik ti yakal chchikintaike. Jnoptik noʼox avaʼi ti oy buchʼu te ta templo ti jutuk xa skʼan xakʼbe pale li xchonbolom yikʼoj batel sventa xakʼ ta matanale. Mi vul ta sjol ti oy junuk yermano ilinem ta stojolale, skʼan xikta li kʼusi chakʼ ta matanale xchiʼuk ti xlokʼ batele. ¿Kʼu yuʼun? ¿Mi yuʼun maʼuk mas tsots skʼoplal ti xakʼbe matanal li Jeovae? Xi jamal laj yal li Jesuse: «Baʼyel bat lajesbo yoʼonton li avermanoe».

11. ¿Kʼusitik la spas Jakob sventa xchapan skʼop xchiʼuk li sbankile?

¹¹ Li kʼusi kʼot ta stojolal Jakob xchiʼuk li Esau ti jaʼ sbankile chakʼ jchantik ti kʼu yelan skʼan jchapan jkʼoptike. Kʼalal te xa ox van 20 jabil slokʼel ta slumal li Jakobe, li Diose la stunes jun anjel sventa xalbe ti akʼo sutuk batel ta slumale (Jen. 31:11, 13, 38). Pe li kʼusi vokole jaʼ ti tskʼan ox chmilat yuʼun li Esaue (Jen. 27:41) Li Jakobe xiʼ tajek xchiʼuk lik svul yoʼonton, yuʼun tsnop mi snakʼoj to skʼakʼal yoʼonton li sbankile (Jen. 32:7). ¿Kʼusi la spas Jakob sventa xchapan skʼop xchiʼuk li sbankile? Baʼyel, ta sjunul yoʼonton la skʼopon Jeova. Xchibal, la stakbe batel matanaletik li Esaue (Jen. 32:9-15). Yoxibal, kʼalal la sta sbaik xchiʼuk li Esaue, li Jakobe jaʼ baʼyuk laj yakʼ ta ilel ti chichʼ ta mukʼ li Esaue, yuʼun vukub to velta la snijan spatan sba, maʼuk ti jkojchaʼkoj noʼoxe. Ta skoj ti bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk laj yichʼ ta mukʼ li sbankile, chapaj li skʼopike (Jen. 33:3, 4).

12. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la spas Jakobe?

¹² Oy kʼusi chakʼ jchantik Jakob ti kʼuxi la xchapan sba sventa sta sbaik xchiʼuk sbankil xchiʼuk ti kʼu yelan la xchiʼin ta loʼile. Baʼyel, la skʼanbe Jeova ti akʼo xkoltaate. Laje, jech la spas kʼuchaʼal la skʼan ta s-orasion ti lekuk noʼox xchiʼin ta loʼil li Esaue. Vaʼun, kʼalal la xchiʼin ta loʼile, muʼyuk la sjakʼ buchʼu ta smul ti jech oy skʼopike. Li kʼusi oy ta yoʼontone jaʼ ti xchapan skʼopik xchiʼuk li sbankile. ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik li kʼusi la spas Jakobe?

13, 14. ¿Kʼusi skʼan jpastik mi oy chopol laj yaʼi sba kuʼuntik junuk kermanotike?

¹³ Li buchʼutik jtamojtik xa batel li sbelel kuxlejale ta jkʼantik ti junuk noʼox koʼontontik xchiʼuk li kermanotaktike  (Rom. 12:18). Jaʼ yuʼun chaʼa, mi laj kakʼtik venta ti oy kʼusi chopol la jpasbetik o laj kalbetik junuk kermanotike, ¿kʼusi skʼan jpastik? Jaʼuk jchanbetik li Jakobe, jkʼopontik ta sjunul koʼontontik Jeova xchiʼuk jkʼanbetik koltael sventa jchapan li jkʼoptik xchiʼuk li kermanotike.

¹⁴ Jech xtok, xuʼ jchʼakbetik yorail sventa jkʼel kʼu yelan li koʼontontike. Xi jakʼbe jbatike: «¿Mi bikʼit chkakʼ jba ta skʼanel perton xchiʼuk ti jchapan li jkʼopkutike? ¿Kʼu van yelan chaʼi sba Jeova xchiʼuk Jesus mi voʼon baʼyel lokʼ ta koʼonton jchapan li jkʼopkutik xchiʼuk li kermano o kermanae?». Mi jech la jpastike, xuʼ me jaʼ stij koʼontontik ti jech-o jchikintatik kʼusi chal Jesus xchiʼuk ti xijnopaj ta stojolal li kermanotik sventa jchapan li jkʼoptike. Li kʼusi la spas Jakobe xuʼ skoltautik sventa spas kuʼuntik jech ek.

15. ¿Kʼuxi tskoltautik li beiltasel ta Efesios 4:2 xchiʼuk 3 sventa jchapan jkʼoptik xchiʼuk kermanotike?

¹⁵ ¿Kʼusi van kʼot ta pasel jechuk ti jpʼeluk xa xal Jakob kʼalal la sta sbaik xchiʼuk sbankile? Chʼabal kʼusi lek kʼot ta pasel ti jechuke. Jaʼ jech ek, mi bat jchiʼintik ta loʼil junuk kermanotik sventa jchapan li jkʼoptike, skʼan ti mu jpʼeluk xa xkaltike (kʼelo Efesios 4:2, 3). Xi chal Proverbios 18:19: «Mas vokol ta lajesbel yoʼonton li amigoil ti chopol chaʼi sbae, jaʼ mas kʼun ta tsalel li jun jteklum ti joyol ta muroe. Jech xtok, oy utbail ti xkoʼolaj kʼuchaʼal li stakʼinaltak stiʼ jun tsatsal jteklume». Kʼalal bikʼit chkakʼ jbatik xchiʼuk ta jkʼantik pertone, jaʼ me tskoltautik sventa xchapaj li jkʼoptike xchiʼuk ti xakʼutik ta perton li kermanotike.

16. ¿Kʼusi baʼyel skʼan jnoptik, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹⁶ Baʼyel skʼan jnoptik lek kʼusi xchiʼuk kʼuxi chkaltik. Kʼalal chapalutik xa oxe, skʼan xbat jchiʼintik ta loʼil li kermanotike, pe maʼuk sventa chbat kalbetik li smule, jaʼ sventa jlajesbetik yoʼonton. Xuʼ van li ta slikebale oy kʼusi chalbutik ti mu lekuk chkaʼitike, pe mu me xijkap ta anil o ti jpak jkʼoplaltike. Yuʼun mi jech la jpastike, mu skoltautik sventa xchapaj li jkʼoptike. Teuk ta joltik ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti lekuk xkil jbatik xchiʼuk li kermanotike, maʼuk ti jsaʼtik  buchʼu ta smul li kʼusi kʼot ta pasele (1 Kor. 6:7).

17. ¿Kʼusi chakʼ achan li kʼusi la spas Gilberte?

¹⁷ Jkʼeltik kʼusi la spas jun ermano ti Gilbert sbi sventa jun noʼox yoʼontonik xchiʼuk jun yutsʼ yalale. Xi chale: «Oy tajek jkʼopkutik xchiʼuk jun kutsʼ kalal. Mas ta chib jabil ti ta slekil koʼonton la jchiʼin ta loʼil sventa jlajesbe yoʼontone». ¿Kʼusi yan la spas li ermanoe? Xi to chale: «Kʼalal skʼan toʼox jkʼopon li jun kutsʼ kalale, baʼyel ta jpas orasion xchiʼuk ta xkalbe koʼonton ti mu chopoluk xkaʼi jba mi oy kʼusi laj yalbune xchiʼuk ti chaplukun sventa xi˗akʼvan ta pertone. Laj kakʼ venta xtok ti kʼusi oy ta jba spasele jaʼ ti junuk noʼox koʼontonkutike, maʼuk ti ta jpak jkʼoplale». ¿Kʼusi kʼot ta pasel ti jech la spase? Xi chal li Gilberte: «Avie, jun xa koʼontonkutik. Lek xa xkil jba xchiʼuk skotol li kutsʼ kalale».

18, 19. Mi oy buchʼu chopol laj yaʼi sba kuʼuntike, ¿kʼusi skʼan jpastik, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹⁸ Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼusi skʼan jpastik mi laj kakʼtik venta ti chopol laj yaʼi sba kuʼuntik junuk kermanotike? Jaʼ ti jchʼunbetik li smantal Jesus sventa jchapan li jkʼoptike. Kalbetik li Jeovae xchiʼuk jkʼanbetik xchʼul espiritu sventa xchapaj li jkʼoptike. Mi jech la jpastike, xijmuyubajutik xchiʼuk chkakʼtik ta ilel ti ta jtsʼet chikintatik li kʼusi chal Jesuse (Mat. 5:9).

¹⁹ Ta jtojbetik tajek ta vokol Jeova ti ta slekil yoʼonton tsbeiltasutik talel ta stojolal Jesukristo ti jaʼ jolil ta tsobobbaile (Efes. 5:23). Jech kʼuchaʼal li jtakbol Pedro, Santiago xchiʼuk Juane skʼan jpʼeluk ta koʼontontik xchikintael li kʼusi chal Jesuse (Mat. 17:5). Jtos ti kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilele jaʼ kʼalal ta jchapan jkʼoptik xchiʼuk li kermanotik mi chopol laj yaʼi sba kuʼuntike. Jech xtok, mi muʼyuk lijkʼejpʼuj lokʼel li ta bikʼit be ti ch˗ikʼvan batel ta kuxlejale, ta me jtatik ep bendisionetik li avie xchiʼuk xijmuyubaj noʼox ta sbatel osil.