XCHANOBIL 50
KʼEJOJ 135 Xi chalbot Jeova: ‹Pʼijan me jnichʼon›
¿Kʼuxi xuʼ xakolta avalab anichʼnab sventa stsatsub xchʼunel yoʼontonik?
«Sventa xavakʼ venta atukik li kʼusi leke, li kʼusi chʼambile xchiʼuk li kʼusi tukʼ tskʼan yoʼonton Diose» (ROM. 12:2).
LI KʼUSI CHALBE SKʼOPLALE
Chichʼ albel skʼoplal li kʼusitik stakʼ spas li totil meʼiletik sventa xchiʼinik ta loʼil li yalab xnichʼnabik ta sventa Dios, ta sventa li kʼusi chal Vivliae xchiʼuk sventa skoltaik yoʼ stsatsub li xchʼunel yoʼontonike.
1, 2. ¿Kʼu yelan skʼan xaʼi sbaik li totil meʼiletik kʼalal oy kʼusi chjakʼbat yuʼun yalab xnichʼnabik ta sventa li kʼusi jchʼunojtik ta Vivliae?
EP TOTIL meʼiletike chalik ti epal abtel yichʼoj li stsʼitesel alab nichʼnabiletike. Jaʼ yuʼun, mi oy to kʼoxik avalab anichʼnab xchiʼuk mi chavakʼ avipal sventa tsotsuk xchʼunel yoʼontonike, xataik-o kʼupil kʼoptael (Deut. 6:6, 7). Kalal chchʼiike, yikʼaluk van oy kʼusi tsjakʼik ta sventa li kʼusitik jchʼunojtik ta Vivlia ti tsotsik skʼoplale, ti te tsakal skʼoplal li mantaletik ta sventa li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole.
2 Kʼalal oy kʼusitik tsjakʼ li alab nichʼnabiletike, xuʼ van li totil meʼiletike chlik snopik ti chkʼunib xa xchʼunel yoʼontonike, jaʼ yuʼun tsvul yoʼontonik. Pe ti melel xkaltike, skʼan onoʼox oy kʼusi sjakʼik sventa stsatsub li xchʼunel yoʼontonike (1 Kor. 13:11). Jaʼ yuʼun, mu me xavul avoʼontonik mi oy kʼusitik tsjakʼik ta sventa li kʼusitik jchʼunojtike. Kʼalal jech tsjakʼike, jaʼ me yorail sventa xakolta yoʼ masuk to xtojobikuk snopel xchiʼuk ti stsatsub xchʼunel yoʼontonik ta stojolal Dios xchiʼuk ta sventa li Vivliae.
3. ¿Kʼusi ta jkʼeltik batel li ta xchanobil liʼe?
3 Li ta xchanobil liʼe, ta jkʼeltik batel kʼuxi xuʼ skolta yalab xnichʼnabik totil meʼiletik sventa stsatsub xchʼunel yoʼontonik ta stojolal Dios xchiʼuk li ta Vivliae, ti xaʼibeik smelolal kʼu yuʼun jaʼ mas lek ti xchʼunik li mantaletik ta Vivlia ta sventa li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole xchiʼuk ta jkʼeltik batel kʼuxi xuʼ xalbe yantik li kʼusitik xchʼunojike. Jech xtok, ta jkʼeltik batel kʼu yuʼun ti lek tajek kʼalal oy kʼusitik tsjakʼ li kʼoxetike xchiʼuk ta jkʼeltik batel kʼusi xuʼ xapas xchiʼuk avalab anichʼnabik sventa snaʼik kʼuxi xuʼ xchapbeik smelolal yantik li kʼusi xchʼunojike.
KOLTAIK SVENTA STSATSUB XCHʼUNEL YOʼONTONIK TA STOJOLAL DIOS XCHIʼUK LI TA VIVLIAE
4. ¿Kʼusitik van xuʼ xlik sjakʼik li alab nichʼnabiletike, xchiʼuk kʼu yuʼun?
4 Li totil meʼiletike snaʼojik ti mu ta jechuk noʼox ch-ayan xchʼunel koʼontontik ta stojolal Diose. Li voʼoxuke totil meʼiletik anaʼojik ti kʼalal la-ayanike chʼabal xchʼunel avoʼontonik ta stojolal Jeova, jaʼ jech li avalab anichʼnabik eke. Jaʼ yuʼun, stalel onoʼox ti xi chlik sjakʼike: «¿Kʼuxi xuʼ jnaʼ ti oy ta melel li Diose? ¿Mi xuʼ jpat koʼonton ta sventa li kʼusi chal Vivliae?». Li Vivliae tstijbe yoʼonton skotol li yajtsʼaklomtak Kristo ti akʼo xtojobikuk lek snopele xchiʼuk ti skʼelik lek skotol li kʼusi tspasike (Rom. 12:1; 1 Tes. 5:21). Jaʼ yuʼun, ¿kʼuxi xuʼ xakolta li avalab anichʼnabik sventa stsatsub li xchʼunel yoʼontonike?
5. ¿Kʼuxi xuʼ xichʼ koltael li alab nichʼnabiletik sventa xchʼunik lek li kʼusi chal ta Vivliae? (Romanos 12:2).
5 Koltao sventa xakʼik venta stukik ti melel li kʼusi jchʼunojtike (kʼelo Romanos 12:2). Kʼalal oy kʼusi tsjakʼ li avalab anichʼnabike, koltaik kʼuxi ta sabel stakʼobil li ta Índice de las publicaciones Watch Tower xchiʼuk li ta Saʼobil sventa xchanik mas li stestigotak Jeovae. Li ta Saʼobil sventa xchanik mas li stestigotak Jeovae xuʼ saʼik ti bu chal: «Li Vivliae», laje xuʼ saʼik «Yakʼoj ta naʼel Dios». Yuʼun tee chakʼ ta ilel ti maʼuk noʼox viniketik la stsʼibaik li Vivliae, yuʼun jaʼ «li skʼop li Diose» (1 Tes. 2:13). Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ van xasabeik skʼoplal li voʼneal jteklum Ninive ti te oy ta yosilal Asiriae. Li ta voʼnee, li buchʼutik chchanbeik skʼoplal Vivliae chalik ti muʼyuk ta melel li jteklum taje. Pe li ta sjabilaltik 1850 laj yichʼ tael li jteklume, taje chakʼ ta ilel ti melel li kʼusi chal Vivliae (Sof. 2:13-15). Jech xtok, xuʼ xa kʼelbeik skʼoplal ti kʼu yelan kʼot ta pasel li albil kʼopetik ti kʼu yelan laj yichʼ lajesel li jteklum Ninivee, taje xuʼ te xata li ta revista Li Jkʼel-osil ta toyol ta noviembre ta 2021 ti bu chal: «¿Mi anaʼoj xa?». Kʼalal jech tskoʼoltasik avalab anichʼnabik li kʼusi chal jvuntik xchiʼuk li yan livroetik ti lek ojtikinbilike, mas to me tstsatsub xchʼunel yoʼontonik ta sventa li kʼusi chal Vivliae.
6. ¿Kʼuxi xuʼ skolta yalab xnichʼnabik sventa x-ayan mas xchʼunel yoʼontonik ta sventa li kʼusi chal Vivliae? Albo junuk skʼelobil. (Kʼelo xtok li lokʼole).
6 Koltao sventa masuk to stsatsub xchʼunel yoʼontonik ta sventa li kʼusi chal Vivliae. Li totil meʼiletike buyuk noʼox xuʼ xchiʼinik ta loʼil li yalab xnichʼnabik ta sventa li Vivliae xchiʼuk ta sventa li xchʼunel yoʼontonik ta stojolal Diose. Taje xuʼ jech sloʼiltaik kʼalal chakʼbeik yil li kʼusitik voʼne xa pasbile, xuʼ van xavakʼbe yil ta junuk livro o ta junuk video, ti xabatik ta osiltik ti bu ep kʼusitik chchʼie o ti xabatik li ta museo ta Betele. Jech xtok, xuʼ xavakʼbe yil avalab anichʼnabik li kʼusitik voʼne xa pasbile ti te chalbe skʼoplal ta Vivlia eke. Kʼalal jech chapasike, jaʼ chkoltaat-o avalab anichʼnabik sventa xchʼunik ti melel li kʼusi chal Vivliae. Xuʼ xavalbeik skʼoplal li jpʼej ton ti piedra moabita sbie ti te xa ta oxmil jabil laj yichʼ pasele xchiʼuk ti te chvinaj li sbi Diose. Li jpech ton taje te oy li ta Museo del Louvre ta París (Francia). Jech xtok, te chatabe skopiail li ta museo «Li Vivlia xchiʼuk li xchʼul bi Diose» li ta smeʼ nail abtelal yuʼun stestigotak Jeova ta Warwick (Nueva York). Li jpech ton taje chal ti ajvalil Mesa ta Moabe la stoy sba ta stojolal li jteklum Israele, taje jaʼ onoʼox jech chal li ta Vivliae (2 Rey. 3:4, 5). Ta me stsatsub xchʼunel yoʼonton avalab anichʼnab kʼalal chil stukik ti melel kʼusi chal li Vivliae (koʼoltaso xchiʼuk 2 Kronikas 9:6).
Kʼalal chavalbeik skʼoplal li kʼusitik voʼneik xa pasbile, tunesik sventa masuk to stsatsub xchʼunel yoʼonton ta stojolal li Diose xchiʼuk ti xakʼ venta ti melel li kʼusi chal Vivliae. (Kʼelo parafo 6).
7, 8. 1) ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusitik toj kʼupilik sba pasbile? Albo junuk skʼelobil. (Kʼelo xtok li lokʼoletike). 2) ¿Kʼusitik xuʼ xajakʼbe avalab anichʼnabik sventa masuk to xchʼunik ti oy ta melel jun Jpasvaneje?
7 Tijbo yoʼonton sventa skʼel lek li kʼusitik pasbile. Kalal chabatik ta xanbal ta osiltik o cha-abtejik ta osiltike, akʼbo yil li kʼusitik labalik sba pasbil ti parejo xvinaj spasbenale. Li kʼusitik pasbile jaʼ svinajeb ti oy jun Jpasvanej ti pʼij tajeke. Jech kʼuchaʼal liʼe, ta epal jabil li sientifikoetike xchanojbeik skʼoplal junantik kʼusitik x-ayan ti stsʼototet o ti setetet xvinaj spasbenale. Jech kʼuchaʼal chal li sientifiko Nicola Fameli ti kʼalal chichʼ kʼelel ti kʼu yelan stsʼototet o ti kʼu yelan setetet li kʼusitik pasbile, te chvinaj ti koʼol li spasbenale, taje ojtikinbil kʼuchaʼal la sucesión de Fibonacci. Taje oy ep kʼusitik jech pasbil jech kʼuchaʼal junantik galaksiaetik, li sna tʼotʼe, junantik yanal teʼetik xchiʼuk li xnich girasole. a
8 Li ta eskuelae, li avalab anichʼnabe te chchanik ti oy junantik kʼusitik chchʼi ta balumil ti jmoj spasbenale. Jech kʼuchaʼal jutuk mu skotoluk li teʼetike jmoj kʼu yelan pasbil, li ta yoke chlokʼ skʼobkʼobtak, li ta skʼobkʼobtake chlokʼ yuni vachʼiltak. Ti jech yelane, li ta españole ojtikinbil kʼuchaʼal fractales. Li kʼusitik taje jaʼ jech xvinaj li ta yan kʼusitik pasbile. Pe ¿buchʼu la spas li kʼusitik toj kʼupilik sbae? Mi jaʼ jech tsjakʼilanbe sbaik li avalab anichʼnabike, xuʼ me mas to xchʼunik ti jaʼ spasoj Dios skotol li kʼusitik x-ayane (Ebr. 3:4). Kʼalal chchʼi batel li avalab anichʼnabike, skʼan van xakolta yoʼ xaʼibeik smelolal ti kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti xchʼunbeik li smantaltak Diose. Sventa spas avuʼun taje, xuʼ xi xajakʼbee: «Mi jaʼ la spasutik li Diose, ¿mi mu jechuk ti oy srasonal sventa jchʼuntik ti yakʼojbutik mantaletik sventa xijmuyubaje?». Laje, akʼbo yil ti tey tsʼibabil ta Vivlia li kʼusitik skʼan jpastik sventa xijmuyubaje.
NASA, ESA, and the Hubble Heritage (STScl/AURA)-ESA/Hubble Collaboration
¿Buchʼu spasoj li kʼusitik kʼupilik sba oye? (Kʼelo parafo 7, 8).
KOLTAIK SVENTA XAKʼIK VENTA TI JAʼ MAS LEK TI XCHʼUNIK LI MANTALETIK TA VIVLIAE
9. ¿Kʼu yuʼun bateltik oy kʼusitik tsjakʼik avalab anichʼnabik ta sventa li mantaletik chal ta Vivliae?
9 Mi oy kʼusitik tsjakʼik li avalab anichʼnabik ta sventa li mantaletik ta Vivliae, kʼelik lek ti kʼu yuʼun jech tsjakʼike. ¿Mi jaʼ van ta skoj ti muʼyuk lek chaʼiik li mantaletik taje? O ¿mi jaʼ van ta skoj ti mu xchap yuʼunik li kʼusitik xchʼunojik kʼalal oy kʼusitik chjakʼbatik yuʼun li yantike? Li kʼusi xuʼ skoltaoxuk sventa oyuk sbalil xilik li beiltaseletik ta Vivlia li avalab anichʼnabike, jaʼ ti xachanik li livro Kʼupino akuxlejal. b
10. ¿Kʼuxi xuʼ xakolta avalab anichʼnab sventa masuk to lek xamigoin sbaik xchiʼuk li Jeovae?
10 Koltao avalab anichʼnab sventa masuk to xamigoin Jeova. Kʼalal chachan Avivliaik xchiʼuk li avalab anichʼnabike, albeik skʼoplal li sjakʼobiltak xchiʼuk li skoʼoltasobiltak chal li ta livro Kʼupino akuxlejal sventa xal li kʼusi oy ta yoʼontonik xchiʼuk li kʼusi tsnopike (Prov. 20:5). Jech kʼuchaʼal li ta xchanobil 8 te chichʼ koʼoltasel ta jun lekil amigoil li Jeova ti chalbutik li kʼusitik skʼan jpastik sventa lekuk xbat li jkuxlejaltik xchiʼuk ti mu kʼusi chopol jnuptantike. Mi laj xa ox akʼelik 1 Juan 5:3 xuʼ van xi xajakʼbee: «Ta skoj ti jaʼ jun lekil amigoil li Jeovae, ¿kʼu yelan skʼan xkaʼi jbatik ta sventa li kʼusi tskʼan akʼo jpastike?». Mu van toj tsotsuk yaʼel li kʼusi chichʼ jakʼbele, pe xuʼ jaʼ xkoltaat-o sventa xakʼ venta ti jaʼ ta skoj ti skʼanojutik Jeova ti jech yakʼojbutik mantaletike (Is. 48:17, 18).
11. ¿Kʼusi xuʼ xapasik sventa epuk sbalil xilik avalab anichʼnabik li beiltaseletik ta Vivliae? (Proverbios 2:10, 11).
11 Albeik ti oy sbalil kʼalal ta jchʼuntik li beiltaseletik ta Vivliae. Kʼalal jmoj chachan Avivliaik o chakʼelik li teksto sventa jujun kʼakʼale, albeik skʼoplal junuk beiltasel ta Vivlia ti kʼu yelan skoltaojoxuk talele. Jech kʼuchaʼal liʼe, ¿mi xaʼibeik smelolal ti kʼu yuʼun oy sbalil kʼalal baxbolutik ta abtel xchiʼuk ti melel jnaʼ xijkʼopojutike? (Ebr. 13:18). Jech xtok, akʼbeik yil kʼuxi chchabiutik li beiltaseletik ta Vivlia sventa mu masuk xij-ipaj xchiʼuk ti ximuyubajuk noʼoxe (Prov. 14:29, 30). Kalal jech chavalbeik skʼoplal li beiltaseletik ta Vivliae, jaʼ chkoltaatik-o avalab anichʼnabik sventa masuk to ep sbalil xilik li tojobtaseletik ta Vivliae (kʼelo Proverbios 2:10, 11).
12. ¿Kʼusi tspas jun nupultsʼakal sventa xaʼibe smelolal skeremik ti ep sbalil kʼalal ta jchʼuntik li beiltaseletik ta Vivliae?
12 Li Stiv xchiʼuk yajnil ti nakalik ta Franciae lek ti kʼu yelan skoltaoj talel li skeremik ti Itan sbie. Xi chalik ti kʼu yelan skoltaojik talel sventa xakʼ venta ti jaʼ ta skoj ti skʼanojutik Jeova ti yakʼoj mantaletike: «Xitik yelan ta jakʼbekutike: ‹¿Kʼu yuʼun tskʼanbutik Jeova ti jtsaktik ta venta li beiltasel liʼe? Li beiltasel liʼe, ¿kʼuxi chakʼ ta ilel ti jaʼ ta skoj ti skʼanojutik li Jeovae? ¿Kʼusi van chkʼot ta pasel mi muʼyuk la achʼune?›». Kʼalal jech ta xchiʼinik ta loʼil li Itane, jaʼ koltabil-o sventa jechuk-o xchʼunbe smantal li Jeovae. Xi to chal li Stive: «Li kʼusi oy ta koʼontonkutike jaʼ ti xaʼibe smelolal Itan ti jaʼ mas ep sbalil li kʼusi chal Jeova ta Vivliae ti jaʼ mu sta li spʼijil krixchanoetike».
13. ¿Kʼuxi xuʼ xachanubtas avalab anichʼnabik sventa snaʼik kʼuxi xuʼ xakʼ ta xkuxlejalik li beiltaseletik ta Vivliae? Albo junuk skʼelobil.
13 Chanubtasik sventa xakʼ ta xkuxlejalik li beiltaseletik ta Vivliae. Taje xuʼ jech xapasik kʼalal ch-akʼbat stareaik yuʼun smaestroik ti akʼo skʼelik jlikuk livroe. Li livro taje xuʼ van chalbe skʼoplal krixchanoetik ti lek ta chanbel stalelalik yilele akʼo mi chopol stalelalik xchiʼuk ti lek saʼik kʼope. Kʼalal jech chkʼot ta pasele, li voʼoxuke xuʼ xavalbe avalab anichʼnabik ti akʼo skoʼoltasik li stalelal krixchanoetik taje xchiʼuk li beiltaseletik ta Vivliae (Prov. 22:24, 25; 1 Kor. 15:33; Filip. 4:8). Taje xuʼ jaʼ xkoltaat-o li avalab anichʼnabik yoʼ xakʼik venta ti jaʼ mas lek ti xchʼunbeik li smantaltak Jeovae. Kʼalal ch-albat yuʼun smaestroik o xchiʼiltakik ta chanun ti akʼo xal li kʼusi tsnopik ta sventa li kʼusi la skʼelike, jaʼo me xuʼ xal li kʼusitik xchʼunoje.
CHANUBTASO SVENTA SPAKBE SKʼOPLAL LI KʼUSI XCHʼUNOJE
14. ¿Kʼusi van vokol chaʼiik spakbel skʼoplal li kerem tsebetike, xchiʼuk kʼu yuʼun?
14 Junantik kerem tsebetik ti jaʼik yajtsʼaklomtak Kristoe vokol chaʼiik spakbel skʼoplal li kʼusitik xchʼunojike. Li bu vokol chaʼiik o ti chkʼexavik-oe jaʼo kʼalal chchapbeik smelolal ti kʼu yuʼun muʼyuk xchʼunojik ta sventa li evolucione. Yuʼun oy junantik maestroetike chalik ti ta melel onoʼox la ti ta kʼunkʼun lijkʼataj talele. ¿Kʼuxi xuʼ xakolta avalab anichʼnabik sventa tsotsuk yoʼonton spakbeik skʼoplal li kʼusi xchʼunojike?
15. ¿Kʼusi xuʼ xkoltaatik-o li kerem tsebetik yoʼ jpʼeluk ta yoʼontonik li kʼusi xchʼunojike?
15 Koltao sventa jpʼeluk ta yoʼonton li kʼusi xchʼunojike. Li avalab anichʼnabe muʼyuk srasonal sventa xkʼexavik ti xchʼunojik ti oy jun Jpasvaneje (2 Tim. 1:8). ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun oy ep sientifikoetik xchʼunojik ek ti mu ta jechuk noʼox tal li kuxlejale. Kʼalal tskʼelik ti labal sba tajek ti kʼu yelan pasbilutike, chakʼik venta ti oy jun Jpasvanej ti pʼij tajeke. Jaʼ yuʼun, muʼyuk chchʼunik ti ta jech noʼox kʼataj talel li kuxlejal ti jaʼ jech chakʼik ta chanel ta epal eskuelaetik ta spʼejel balumile. Jech xtok, li kerem tsebetike xuʼ me xkoltaatik-o sventa masuk to stsatsub xchʼunel yoʼontonik mi tsnopbeik skʼoplal kʼusi koltaatik-o yan ermanoetik sventa xchʼunik ta melel ti oy jun Jpasvaneje. c
16. ¿Kʼuxi xuʼ xakolta avalab anichʼnabik sventa spakbeik skʼoplal ti xchʼunojik ti oy jun Jpasvaneje? (1 Pedro 3:15; kʼelo xtok li lokʼole).
16 Koltao sventa chapaluk lek ta spakbel skʼoplal ti oy jun Jpasvaneje (kʼelo 1 Pedro 3:15). Xuʼ van xasaʼik mantaletik ta jw.org ti bu chal: «¿Mi ta kʼunkʼun kʼataj talel li kuxlejale o mi laj yichʼ pasel?». Laje, jakʼbo li kʼusi mas jtunel yuʼun chil sventa xalbe yantik ti kʼu yuʼun oy ta melel jun Jpasvaneje xchiʼuk chanilanik sventa snaʼ kʼuxi chchapbe smelolal. Vulesbo ta sjol xtok ti mu persauk slikes kʼop xchiʼuk li xchiʼiltake. Pe mi oy buchʼu tskʼan tsnabe smelolale, xuʼ kʼun noʼox xalbe smelolal xchiʼuk ti xrasonaj xchiʼuke. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi oy junuk xchiʼil ta chanun ti xi chale: «Li voʼone jaʼ noʼox jchʼunoj li kʼusi chkile, pe muʼyuk bu kiloj-o li Diose». Li kerem o li tseb ti jaʼ yajtsʼaklom Kristoe xuʼ xi stakʼe: «Jnoptik noʼox ti chbat xanavan ta teʼtike, jaʼ toe te chata jun poso ti lek meltsanbile, ¿mi ta van xanop ti te noʼox meltsaj stuke o mi oy van buchʼu la spas? Mi oy buchʼu la spas li poso taje, mas to oy srasonal xuʼ jchʼutik ti oy buchʼu la spas li balumile xchiʼuk li kʼusitik kuxajtik tee».
Kʼalal chachiʼin ta loʼil li achiʼiltak ta chanune, jaʼ mas lek mi kʼun noʼox li kʼusi chavalbe skʼoplale. (Kʼelo parafo 16, 17). d
17. ¿Kʼuxi xuʼ xatijbe yoʼonton avalab anichʼnabik sventa xalbe yantik li kʼusi chal Vivliae? Albo junuk skʼelobil li kʼusi xuʼ sjakʼbe xchiʼil ta chanun li jun kereme.
17 Tijbo yoʼonton yoʼ xalbe yantik li kʼusi chal Vivliae (Rom. 10:10). Kʼalal ta jloʼiltabetik yantik ta sventa li kʼusi chal Vivliae, xuʼ jkoʼoltastik kʼalal ta jchantik stijel guitarrae. Ta slikebale vokol chkaʼitik, pe mi jech-o ta jchanilantike, mas xa kʼun chkaʼitik, yuʼun xuʼ xa jtijtik junuk son. Jaʼ jech kʼalal chkalbetik yantik ta sventa li xchʼunel koʼontontike, jaʼ mas lek ti xkalbetik skʼoplal li kʼusi mu toj masuk tsots ta aʼiele. Li jun kerem ti jaʼ yajtsʼaklom Kristoe xuʼ xi sjakʼbe jun xchiʼil ta chanune: «Mi anaʼoj ti oy ep sientifikoetik ti naka noʼox tslokʼtaik li kʼusitik kuxajtik kʼalal oy kʼusi tspasike, kʼelavil li video liʼe, toj labal sba». Laje, xuʼ xakʼbe yil jun video ti bu chal: «¿Mi oy van buchʼu la spas?». Laje, xi akʼo sjakʼbee: «Mi chichʼ toybel skʼoplal jun sientifiko ta skoj li kʼusi la spas akʼo mi naka noʼox la slokʼtae, ¿mi mu jechuk ti mas sta-o xichʼ toybel skʼoplal li buchʼu la spas skotol li kʼusi kuxajtike?». Kʼalal jech chalbe skʼoplal taje, xuʼ stijbe yoʼonton xchiʼil ta chanun yoʼ sabe mas skʼoplal ta sventa li Jeovae.
KOLTAO SVENTA JECHUK-O STSATSUB XCHʼUNEL YOʼONTONIK
18. ¿Kʼuxi xuʼ xakolta avalab anichʼnabik sventa jechuk-o stsatsub xchʼunel yoʼontonik ta stojolal Diose?
18 Avie, oy epal krixchanoetik ti muʼyuk yakʼoj xchʼunel yoʼontonik ta stojolal Jeovae (2 Ped. 3:3). Jech oxal, totil meʼiletik, kʼalal chachan Avivliaik xchiʼuk avalab anichʼnabike, tijbeik yoʼonton ti akʼo xchanbeik skʼoplal li kʼusi xuʼ xkoltaatik-o sventa masuk to stsakik ta mukʼ li Skʼop Diose xchiʼuk ti xchʼunik li mantaletik ta sventa li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole. Koltaik sventa masuk to stsatsub xchʼunel yoʼontonik ta stojolal Jeova kʼalal chaloʼiltaik ta sventa li kʼusitik spasoj Diose. Jech xtok, koltaik sventa xaʼibeik smelolal li kʼusi chal Vivlia ti kʼotemik xa ta pasele. Pe li kʼusi mas skʼan xapase, jaʼ ti xapas orasion xchiʼukike xchiʼuk ti xapas orasion ta stojolalike. Xuʼ xachʼun ta melel ti chakʼbot sbendision Jeova ta skoj ti chavakʼ avipal ta stsatsubtasbel xchʼunel yoʼonton li avalab anichʼnabike (2 Kron. 15:7).
KʼEJOJ 133 Tunan ta stojol Dios ta akerem atsebal
a Mi chakʼan to chanabe mas smelolale, kʼelo ta jw.org li videoe Las maravillas de la creación revelan la gloria de Dios: Patrones en la naturaleza.
b Mi tsutsem xa xchanel yuʼun avalab anichʼnabik li livro Kʼupino akuxlejale, xuʼ xachaʼkʼelik junantik xchanobil li ta yoxvokʼal xchiʼuk ta xchanvokʼal ti jaʼ chalbe skʼoplal li mantaletik ta Vivliae.
c Kʼelo li mantal «Por qué creemos que hay un Creador» ti lokʼ ta ¡Despertad! ta septiembre ta 2006 xchiʼuk kʼelo li foyeto Voʼob sjakʼobil ta sventa ti kʼuxi lik talel li kuxlejale. Mi chakʼan to chanabe mas smelolale, kʼelo ta jw.org li videoetik «Li kʼusi tsnopik ti kʼu yelan lik tal li kuxlejale».
d LI KʼUSI XVINAJ TA LOKʼOLE: Jun kerem ti jaʼ testigoe yakal chakʼbe yil xchiʼil ta chanun jun video ti bu chal: «¿Mi oy van buchʼu la spas?».
