1. Jech kʼuchaʼal li Davide, ¿kʼusi van xuʼ sjakʼbe sbaik junantik ermanoetik?

JKOTOLTIK ta jkʼantik ti jun noʼox koʼontontik xijkuxiutike. Pe bakʼintike, jkotoltik oy kʼusitik tsots ta jnuptantik. Junantik yajtsʼaklom Kristoe xuʼ van jaʼ jech chaʼi sbaik kʼuchaʼal li ajvalil Davide ti xi laj yalbe li Jeovae: «¿Kʼu to van sjalil ti ta jvul tajek koʼontone, ti puro at-oʼonton ta jpas jujun kʼakʼale?» (Sal. 13:2).

2. ¿Kʼusi ta jchantik li ta xchanobil liʼe?

² Akʼo mi mu kʼusi stakʼ jpastik sventa muuk xa jvul koʼontontike, oy kʼusitik stakʼ jpastik sventa mu x-echʼ ta mas ti kʼu yelan chkaʼi jbatike. Li ta xchanobil liʼe, te chkakʼtik venta li kʼusitik xuʼ jvul-o koʼontontike xchiʼuk chkalbetik skʼoplal vaktos tojobtaseletik sventa junuk noʼox koʼontontike.

3. ¿Kʼusitik vokoliletik ta jnuptantik, xchiʼuk kʼusi ti mu xuʼ kuʼuntik spasele?

³ Oy onoʼox kʼusitik ta jvul-o koʼontontik ti mu xchapaj kuʼuntike. Jech kʼuchaʼal liʼe, mu kʼusi stakʼ jpastik ti chtoy stojol jujun jabil li jveʼeltike, li jkʼuʼ jpokʼtike xchiʼuk li slokʼ jnatike. Jech xtok, mu jnaʼtik bak’in tsujutik li jchiʼiltik ta abtel o li jchiʼiltik ta chanun sventa xijmulivaj o ti mu jamaluk xijkʼopoje. Jnaʼojtik xtok ti mu xuʼ jchʼaybetik skʼoplal li milbail xchiʼuk li majbail ti bu nakalutike. Taje jaʼ svinajeb ti muʼyuk chakʼ ta xkuxlejalik li beiltaseletik ta Vivlia  li epal krixchanoetike. Li Satanas ti jaʼ dios liʼ ta balumile snaʼoj ti jaʼ chmakatik-o junantik krixchanoetik sventa xtunik ta stojolal Jeova «li vul oʼonton ta sventa skotol li kʼusitik oy ta balumile» (Mat. 13:22; 1 Juan 5:19). Jaʼ yuʼun, chil svokol skotol li krixchanoetike.

4. ¿Kʼu van yelan chkaʼi jbatik mi tsots kʼusi la jnuptantike?

⁴ Kʼalal ep kʼusitik ta jnuptantike, xuʼ van mu xa stsʼik chkaʼi li jvokoltike. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ van ta jvul koʼontontik ta skoj ti muʼyuk xa mas ta jpastik kanal takʼin sventa jmantik li kʼusi chtun kuʼuntike, ta skoj ti chij-ipaje o ti chkichʼtik lokʼesel ta kabteltike. Xuʼ van ta jvul-o koʼontontik xtok mi mu tukʼuk xkakʼ jbatik kʼalal chkichʼtik akʼel ta preva sventa mu jchʼunbetik smantal Diose. Xchiʼuk ta van jvul-o koʼontontik kʼusi ta jpastik mi lik stsakutik ta kʼop li krixchanoetik ti ventainbilik yuʼun Satanase. Xuʼ van xi ta jakʼbe jbatike: «¿Mi chopol ti ta jvul-o koʼonton ta skoj taje?».

5. ¿Kʼusi skʼan xal kʼalal «mu xa xavul avoʼontonik» xi li Jesuse?

⁵ Li Jesuse xi laj yalbe li yajchankʼoptake: «Mu xa xavul avoʼontonik» (Mat. 6:25). ¿Mi jaʼ la skʼan laj yal ti mu stakʼ jvul koʼontontik jsetʼuke? Moʼoj. Junantik yajtuneltak Jeova ta voʼnee jaʼ jech la svul yoʼontonik ek, pe maʼuk skʼan xal ti muʼyuk xa lek ilatik yuʼun li Jeovae (1 Rey. 19:4; Sal. 6:3). * Ti kʼusi laj yal Jesuse jaʼ ti mu jaʼuk xbat ta koʼontontik li kʼusitik ta jnuptantike xchiʼuk ti junuk noʼox koʼontontik xijtun ta stojolal Diose. Jaʼ yuʼun, ¿kʼusi stakʼ jpastik mi ta jvul koʼontontike? (Kʼelo li rekuadro « ¿Kʼusitik xuʼ xapas?»).

6. Jech kʼuchaʼal chal Filipenses 4:6 xchiʼuk 7, ¿kʼusi tskoltautik sventa mu masuk jvul koʼontontike?

⁶ 1) Pasilano orasion. Xkuxet avoʼonton chavaʼi aba mi chakʼopon Jeova kʼalal jaʼo oy avokoltake (1 Ped. 5:7). Mi jech la apase, chata «li jun oʼontonal yuʼun Dios ti toj echʼ xa noʼox lek ti jaʼ mu sta li snopben krixchanoetike» (kʼelo Filipenses 4:6, 7). Li Jeovae tstunes li xchʼul espiritu sventa mu masuk jvul koʼontontike (Gal. 5:22).

7. ¿Kʼusi skʼan jtsaktik ta venta kʼalal ta jkʼopontik Diose?

⁷ Albo Jeova ta orasion skotol li kʼusi oy ta avoʼontone. Jamal albo li kʼusi chavil-o avokole xchiʼuk ti kʼu yelan chavaʼi aba yuʼune. Mi oy kʼusi stakʼ pasele, kʼanbo apʼijil Jeova sventa xanaʼ kʼusi chapas xchiʼuk kʼanbo avipal sventa spas avuʼun. Mi mu xa stakʼ kʼusi pasele, kʼanbo Jeova ti akʼo skoltaot sventa mu xa xavul tajek avoʼontone. Mi lek jamal li kʼusi la jkʼanbetik ta j-orasiontik li Jeovae, ta me xkakʼtik lek venta kʼuxi tstakʼbutik. Mu xijchibaj mi mu stakʼ ta ora li j-orasiontike. Li Jeovae tskʼan ti jamaluk xkaltike xchiʼuk ti jechuk-o jpastike (Luk. 11:8-10).

8. ¿Kʼusi mas xuʼ xkal li ta j-orasiontike?

⁸ Kʼalal chavalbe Jeova ti kʼu yelan chavaʼi abae, toj tsots skʼoplal ti xanop li kʼusitik lekik oy avuʼune xchiʼuk ti xatojbe ta vokole akʼo mi oy avokoltak. Oy onoʼox van bakʼintik ti mu xanaʼ kʼuxi chavalbe Jeova ti kʼu yelan chavaʼi abae.  Pe teuk ta ajol ti ta onoʼox stakʼbot li Jeovae akʼo mi xi noʼox chavalbee: «¡Koltaun, avokoluk!» (2 Kron. 18:31; Rom. 8:26).

9. ¿Kʼuxi xuʼ jtatik li melel koltaele?

⁹ 2) Pato avoʼonton ta stojolal Jeova. Li ta xvaxakibal siglo kʼalal muʼyuk toʼox talem Jesuse, li jteklum Judae xiʼik ta jyalel ti xtal tsakatikuk ta kʼop yuʼun li j-asiriaetike xchiʼuk ti smosoinatike, jaʼ yuʼun la skʼanbeik koltael li j-ejiptoetike (Is. 30:1, 2). Pe pʼijubtasatik yuʼun Jeova ti chil-o svokolik mi jech la spasike (Is. 30:7, 12, 13). Li Jeovae la stunes Isaias sventa xalbe steklumal bu xuʼ staik li melel koltaele. Xi laj yal li Isaiase: «Jaʼ chkʼot ta avipalik mi tsʼijiloxuk noʼoxe xchiʼuk mi apatoj avoʼontonik ta jtojolale» (Is. 30:15 xchaʼvokʼal).

10. Alo butik xuʼ xkakʼtik ta ilel ti jpatoj koʼontontik ta stojolal Jeovae.

¹⁰ Jkʼeltik kʼusitik xuʼ jnuptantik ti te chkakʼtik ta ilel mi jpatoj koʼontontik ta stojolal Jeovae. Nopo noʼox ti chavichʼ akʼbel jun abtel ti lek chavichʼ tojele, pe ti skʼan ep xa-abteje xchiʼuk ti tsmakot ta mantale. O xuʼ van li achiʼil ta abtele chakʼ ta ilel ti skʼanojote, pe muʼyuk yichʼoj voʼ. Nopo noʼox ti xi chalbot junuk avutsʼ avalal ti akʼanoj tajeke: «Tʼujo: voʼon o mi jaʼ li Adiose». Mu kʼunuk kʼalal jech ta jnuptantike, pe jaʼ tskoltautik li Jeovae (Mat. 6:33; 10:37; 1 Kor. 7:39). Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿mi ta jpat koʼontontik ta stojolal xchiʼuk mi ta jchʼuntik li kʼusi chalbutike?

11. ¿Kʼusitik skʼelobiltak ta Vivlia xuʼ jchantik sventa jun noʼox koʼontontik kʼalal chkichʼtik kontrainele?

¹¹ 3) Oyuk kʼusi xakʼ achan li skʼelobiltak ta voʼnee. Li ta Vivliae, oy lekik xchiʼuk chopol skʼelobiltak ti chakʼ ta ilel ti tsots skʼoplal skʼan jpat koʼontontik ta stojolal Jeovae. Kʼalal mi la achanbe skʼoplal li slekil kʼelobiltake, akʼo venta kʼusi koltaatik-o li yajtuneltak Dios sventa junuk noʼox yoʼontonik kʼalal laj yichʼik kontrainele. Jech kʼuchaʼal liʼe, li jtakboletike muʼyuk xkechanik cholmantal kʼalal albatik yuʼun li jchapanvanejetik ta Juda ti akʼo mu jechuk spasike. Jaʼ noʼox xi tsots yoʼonton laj yalike: «Jaʼ skʼan ta jchʼunbekutik smantal kʼuchaʼal ajvalil li Diose, maʼuk li krixchanoetike» (Ech. 5:29). Muʼyuk xiʼik-o akʼo mi laj yichʼik majel. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun snaʼojik ti te chiʼinbilik-o yuʼun li Jeovae xchiʼuk ti lek ch-ilatike. Jaʼ yuʼun, la xcholik-o batel mantal (Ech. 5:40-42). Jaʼ jech li jchankʼop Esteban kʼalal jutuk xa ox skʼan xichʼ milele, muyuk xiʼ xchiʼuk jun noʼox yoʼonton ti «xkoʼolaj kʼuchaʼal sat anjel li sate» (Ech. 6:12-15). ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun spatoj lek yoʼonton ti lek ch-ilat yuʼun li Jeovae.

12. Jech kʼuchaʼal chal 1 Pedro 3:14 xchiʼuk 4:14, ¿kʼu yuʼun xuʼ xijmuyubaj kʼalal chkichʼtik kontrainele?

¹² Li jtakboletike oy lek sprevail yuʼunik ti te chiʼinbilik yuʼun li Jeovae, yuʼun akʼbat yipik sventa spasik skʼelobiltak juʼelal (Ech. 5:12-16; 6:8). Akʼo mi mu jechuk ta jnuptantik li voʼotike, li Jeovae ta xalbutik ta Skʼop ti lek chilutike xchiʼuk chakʼbutik xchʼul espiritu mi chkil jvokoltik ta skoj li tukʼilale (kʼelo 1 Pedro 3:14; 4:14). Jaʼ yuʼun, mu me lekuk ti jaʼ te xijnopnun-o ta sventa li kʼusi ta jpastik mi laj kichʼtik akʼel ta preva ta mas jelavele. Jaʼ mas lek ti jnopbetik skʼoplal kʼusitik xuʼ jpastik avi sventa jpat mas koʼontontik ta stojolal Jeova  ti jaʼ noʼox stuk xuʼ skoltautike. Skʼan jechuk jpastik kʼuchaʼal li jtakboletike, ti jvules ta joltik li kʼusi laj yal Jesus liʼe: «Chkakʼ ta aveik kʼusi chavalik xchiʼuk chkakʼ apʼijilik, vaʼun muʼyuk bu chkuch yuʼunik mi jaʼuk bu chchibal kʼoptaoxuk skotol li avajkontratakike». Xi onoʼox laj yalbutik li Jesuse: «Ta sventa ti chkuch avuʼunike, chakuxiik-o» (Luk. 21:12-19). Xchiʼuk teuk ta joltik ti kʼalal chcham li jun tukʼil yajtunel Jeovae, muʼyuk me chchʼay ta sjol jsetʼuk ti kʼu toʼox yelane xchiʼuk ta xchaʼkuxes.

13. ¿Kʼuxi xuʼ jtabetik sbalil mi la jchanbetik skʼoplal li buchʼutik muʼyuk la spat yoʼontonik ta stojolal Jeovae?

¹³ Oy kʼusi chakʼ jchantik xtok li buchʼutik muʼyuk la spat yoʼontonik ta stojolal Jeovae. Kʼalal ta jchantik li skʼelobiltak taje, tskoltautik sventa mu jechuk jpastik ek. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ajvalil Asa ta Judae ta slikebale la spat yoʼonton ta stojolal Jeova kʼalal la stsak sbaik ta kʼop xchiʼuk epal soltaroetike. Vaʼun, kuch yuʼun li paskʼope (2 Kron. 14:9-12). Pe ¿kʼusi la spas kʼalal la stsak sbaik ta kʼop xchiʼuk li yajsoltarotak ajvalil Baasa ta Israel ti jaʼ mas jutebike? Muʼyuk xa la skʼanbe koltael Jeova kʼuchaʼal la spas toʼoxe, jaʼ xa noʼox la stoj jsiriaetik sventa xkoltaatik (2 Kron. 16:1-3). Kʼalal jutuk xa ox skʼan xcham ta skoj ti tsots tajek ipaje, muʼyuk la skʼanbe koltael li Jeovae (2 Kron. 16:12).

14. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusitik chopolik la spas Asae?

¹⁴ Li Asae laj toʼox skʼanbe koltael Jeova kʼalal la snuptan vokoliletike. Ta tsʼakale, muʼyuk xa la skʼanbe koltael xchiʼuk jaʼ xa lik spas li kʼusi tskʼan stuke. Yileluke, lek li kʼusitik kʼot ta nopel yuʼun Asa ti la skʼanbe koltael li jsiriaetik sventa stsak ta kʼop li Israele. Pe ta tsʼakale, muʼyuk lek kʼusi kʼot ta pasel. Xi albat yuʼun Jeova ta stojolal jun j-alkʼope: «Ta skoj ti jaʼ la apat avoʼonton ta stojolal li ajvalil ta Siria ti jaʼ muʼyuk la apat avoʼonton ta stojolal li Jeova Dios avuʼune, muʼyuk tsal avuʼun li yajsoltarotak ajvalil ta Siriae» (2 Kron. 16:7). Li voʼotik eke skʼan me mu jpastik li kʼusi nopem xkaʼitik spasele, ti jaʼ muʼyuk xa ta jsaʼtik beiltasel li ta Skʼop Jeovae. Bakʼintike, oy onoʼox kʼusitik ta jnuptantik ti skʼan anil kʼusi ta jnop ta jpastike, akʼo mi jech, lek me kʼusi chbat ta pasel kuʼuntik mi jpatoj koʼontontik ta stojolal Jeovae.

15. ¿Kʼusi xuʼ jpastik kʼalal ta jchantik li Vivliae?

¹⁵ 4) Komeso ta ajol tekstoetik. Kʼalal chachan junuk loʼil ta Vivlia ti chakʼ ta ilel ti chakʼ kipaltik kʼalal jpatoj koʼontontik ta stojolal Jeovae, akʼo persa skomesel ta ajol junantik versikuloetik. Ta van xa skoltaot mi tsots chavaptae, mi chatsʼibae xchiʼuk mi chachaʼkʼelilan ta tsʼakale. Li Jeovae laj yalbe Josue ti akʼo xchan xchiʼuk ti snopbe skʼoplal li slivroal mantal sventa lekuk li kʼusi tspase. Taje jaʼ chkoltaat sventa stsal yuʼun li kʼusitik vokolik tsnuptane (Jos. 1:8, 9). Li ta Vivliae, ep kʼusitik chalbutik ti xuʼ jaʼ skoltautik sventa junuk noʼox koʼontontik ta skoj li kʼusitik ta jnuptantike xchiʼuk li kʼusitik chijxiʼo yuʼune (Sal. 27:1-3; Prov. 3:25, 26).

16. ¿Kʼuxi tstunes ermanoetik li Jeova sventa junuk noʼox koʼontontik xchiʼuk ti jpat koʼontontik ta stojolale?

¹⁶ 5) Oyuk kʼusi xapas xchiʼuk li ermanoetike. Li Jeovae tstunesan sventa junuk noʼox koʼontontik xchiʼuk ti jpat  koʼontontik ta stojolale. Kʼalal chijbat ta tsobajeletike, ta jtabetik sbalil li kʼusitik chichʼ alel ta plataformae, li sloʼil chakʼ kermanotaktike xchiʼuk kʼalal ta jchiʼintik ta loʼile (Ebr. 10:24, 25). Tspat tajek koʼontontik xtok mi laj kalbetik junuk kamigotik ti kʼu yelan chkaʼi jbatike. Kʼalal chalbutik junuk «lekil kʼop» li kamigotike, ta me spat koʼontontik xchiʼuk mas jun koʼonton chkaʼi jbatik (Prov. 12:25).

17. Jech kʼuchaʼal chal Ebreos 6:19, ¿kʼuxi tskoltautik li spatobil koʼontontik chakʼ li Ajvalilal yuʼun Diose?

¹⁷ 6) Tsʼunuluk me lek ta anopben li spatobil oʼontonale. «Xkoʼolaj kʼuchaʼal s-anklail jkuxlejaltik li spatobil koʼontontik» chakʼ li Ajvalilal yuʼun Diose ti jaʼ chakʼ ti junuk noʼox koʼontontik akʼo mi ep kʼusitik ta jnuptantik li avie (kʼelo Ebreos 6:19). Jaʼ nopbo skʼoplal ti yaloj ta jamal Jeova ti chkʼot jun kʼakʼal ti chchʼay ta joltik skotol li kʼusitik chopol la jnuptantike (Is. 65:17). Nopo ti te xa oyot li ta achʼ balumile ti bu jun xa koʼontontike xchiʼuk ti muʼyuk kʼusi chopol ta jnuptantike (Mik. 4:4). Yan ti kʼusi xuʼ xapas sventa teuk ta ajol li spatobil avoʼontone jaʼ ti xavalbe batel yantike. Jaʼ yuʼun, cholo mantal ti bu kʼalal xuʼ avuʼune xchiʼuk paso ta yajtsʼaklom Kristo li krixchanoetike. Mi jech chapase, xuʼ xapat avoʼonton kʼalal to ta slajeb ta sventa li kʼusi amalaoje (Ebr. 6:11).

18. ¿Kʼusi ta jnuptantik li ta mas jelavele, xchiʼuk kʼusi xuʼ skoltautik sventa xkuch kuʼuntik?

¹⁸ Kʼalal mas xa nopol li slajebal kʼakʼale, mas chkil jvokoltik xchiʼuk mas kʼusi ta jvul-o koʼontontik. Li teksto sventa sjabilal 2021 tsvules ta joltik ti tsots skʼoplal skʼan jpat koʼontontik ta stojolal Jeova kʼalal ta jnuptantik vokoliletike, maʼuk ti jpat koʼonton ta jtuktik noʼoxe. Li jabil liʼe kakʼtik ta ilel ta jtalelaltik ti jchʼunojtik lek li kʼusi jamal yaloj Jeova liʼe: «Jaʼ chkʼot ta avipalik mi tsʼijiloxuk noʼoxe xchiʼuk mi apatoj avoʼontonik ta jtojolale» (Is. 30:15).