1. ¿Kʼusi kʼot ta stojolal jun kerem kʼalal laj yaʼi jun mantal ta jun asamblea ta 1935?

LI TA 1926, jaʼo laj yichʼ voʼ jun kerem ti 18 sjabilale. Li stot smeʼe jaʼik toʼox Jchanolajeletik ta Vivlia, ti jech toʼox ojtikinbilik li stestigotak Jeova li vaʼ kʼakʼale. Lek xchanubtasojik li oxvoʼ skeremik xchiʼuk chaʼvoʼ stsebik sventa xtunik ta stojolal Jeova xchiʼuk ti xchanbeik stalelal li Jesukristoe. Li kerem ti tukʼ tunem talel ta stojolal Jeovae tslajes toʼox jujun jabil li pan xchiʼuk chuchʼ toʼox vino li ta Konmemorasione. Taje jaʼ toʼox jech tspasik skotol li Jchanolajeletik ta Vivliae. Pe jel skotol li ta 1935 kʼalal laj yaʼi li jun mantal ti xi sbie: «Li epal krixchanoetike» ti jaʼ la sjelubtas li ermano Joseph Rutherford ta jun asamblea ta Washington (Estados Unidos). ¿Kʼusi laj yichʼ jambel smelolal li ta asamblea taje?

2. ¿Kʼusi toj lek laj yalbe smelolal li ermano Rutherford li ta mantal laj yetʼese?

² Li ta mantal laj yetʼes li ermano Rutherforde, laj yalbe smelolal buchʼutik jaʼ li «epal krixchanoetik» chal ta Apokalipsis 7:⁠9. Li vaʼ kʼakʼale, chichʼ toʼox nopel ti chbatik ta vinajel li epal krixchanoetik taje, pe ti mu toj masuk tsots skʼoplalik ta skoj ti muʼyuk mas tukʼ laj yakʼ sbaike. Li ermano Rutherford laj yalbe smelolal ta Vivlia ti muʼyuk chbatik ta vinajel li epal krixchanoetik taje, yuʼun jaʼ skʼoplalik li yan xchijtak * Kristo ti kuxul chkomik li ta «mukʼta tsatsal vokolile»  xchiʼuk ti chkuxiik sbatel osil liʼ ta balumile (Apok. 7:14). Xi onoʼox jamal laj yal li Jesuse: «Oy yan jchijtak ti muʼyuk bu liʼ oyik ta korale, persa chkikʼik tal ek, vaʼun chaʼiik li jkʼopojele, jech jtsop noʼox chkʼotik, jun jchabichij chkʼot yuʼunik» (Juan 10:16). Taje jaʼ skʼoplal li stestigotak Jeova ti tukʼ yakʼoj sbaik xchiʼuk ti spatoj yoʼontonik chkuxiik sbatel osil ta jun paraiso liʼ ta balumile (Mat. 25:​31-33, 46). Ta jkʼeltik kʼuxi jelbat-o xkuxlejal epal yajtuneltak Jeova ta skoj li kʼusi jaʼ to laj yichʼ aʼibel smelolal ti te skʼoplal li ermano ti 18 sjabilale (Sal. 97:11; Prov. 4:18).

3, 4. Li ta asamblea ta 1935, ¿kʼusi laj yaʼibeik smelolal epal ermanoetik, xchiʼuk kʼu yuʼun?

³ Jtos li kʼusi toj labal sba jelav li ta asamblea taje jaʼo kʼalal xi la sjakʼ li ermano Rutherforde: «Avokolikuk, ¿mi xuʼ xavaʼiik akotolik li buchʼutik apatoj avoʼontonik chakuxiik sbatel osil liʼ ta balumile?». Te van 20 mil te oyik li vaʼ orae, oy jun ermano laj yal ti mas ta j-oʼlol vaʼiike. Vaʼun, xi laj yal li ermano Rutherforde: «¡Kʼelo avilik! ¡Li epal krixchanoetike!». Kʼalal laj yaʼiik taje, lik xtʼax skʼob skotolik xchiʼuk avanik ta muyubajel. Li buchʼutik vaʼiike laj yaʼibeik smelolal ti muʼyuk tʼujbil chbatik ta vinajele mi jaʼuk tʼujbilik ta chʼul espiritu. Ta yokʼomale, laj yichʼik voʼ 840 krixchanoetik li ta asamblea taje xchiʼuk jutuk mu skotolikuk jaʼ te skʼoplalik li ta yan chijetike.

⁴ Li ermano ti laj xa kalbetik skʼoplale xchiʼuk li yan ermanoetik ti ta smilal xa noʼoxe muʼyuk xa la slajesik li pan xchiʼuk muʼyuk xa laj yuchʼik li vino li ta Veʼlil ta bat kʼakʼal yuʼun Kajvaltike. Ep buchʼutik jaʼ jech laj yaʼi sbaik kʼuchaʼal li jun ermano ti xi laj yale: «Li slajeb velta la jlajes pan xchiʼuk laj kuchʼ vinoe jaʼo kʼalal jelav li Konmemorasion ta 1935. Laj kakʼ venta ti muʼyuk la stunes xchʼul espiritu Jeova sventa oyuk ta koʼonton xibat ta vinajele. Yuʼun jaʼ oy ta koʼonton ti liʼ xikuxi ta balumile xchiʼuk ti jkolta jba ta spasel ta jun paraisoe» (Rom. 8:​16, 17; 2 Kor. 1:​21, 22). Ti kʼu sjalil jelavem tale epajem tal li epal krixchanoetike xchiʼuk jmoj ch-abtejik xchiʼuk li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel ti liʼ to oyik ta balumile.

5. ¿Kʼu yelan ch-ilatik yuʼun Jeova li buchʼutik chiktaik sveʼel li pan xchiʼuk yuchʼel li vinoe?

⁵ ¿Kʼu yelan ch-ilatik yuʼun Jeova li buchʼutik laj yiktaik sveʼel li pan xchiʼuk yuchʼel vino li ta 1935? Xchiʼuk ¿kʼusi chkʼot ta stojolal li buchʼu tsveʼ toʼox pan xchiʼuk chuchʼ toʼox vino ta skoj ti xchʼunoj toʼox ti chbat ta vinajele? (1 Kor. 11:28). Jlome jech tspasik ta skoj ti tsnopik toʼox ti chbatik ta vinajele. Pe mi laj yakʼik venta ti muʼyuk lek li kʼusi tspasike, mi chiktaik sveʼel li pan, yuchʼel li vino xchiʼuk mi tukʼ chtunik talel ta stojolal li Jeovae, ta me xchʼamatik yuʼun Jeova kʼuchaʼal yan chijetik. Akʼo mi muʼyuk xa tslajesik li pan xchiʼuk chuchʼik li vinoe, jech-o chbatik ta Konmemorasion sventa stojbeik ta vokol Jeova xchiʼuk Jesus li kʼusi spasoj ta stojolalike.

6. ¿Kʼusi ch-albatik yuʼun Jesus li anjeletike?

⁶ Toj nopol xa skʼan xtal li mukʼta tsatsal vokolile. Jaʼ yuʼun, lek ti jkʼelbetik smelolal li kʼusi chal Apokalipsis kapitulo 7 ta sventa li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel xchiʼuk li epal krixchanoetik ti jaʼik li yan chijetike. Te ch-albatik  yuʼun Jesus li anjeletik ti akʼo spajesik li xchanjotal ikʼ ti chlajesvane. Skʼan mu xakʼik lajuk ta ikʼ li balumile jaʼ to mi laj yichʼ seyoalik li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele, jaʼ xkaltik, ti jpʼel skʼoplal chbatik ta vinajele (Apok. 7:​1-4). Li matanal tstaik li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel ti tukʼ laj yakʼ sbaike jaʼ ti chkʼotik ta yajpale Kristo xchiʼuk jmoj ch-ajvalilajik ta vinajel (Apok. 20:⁠6). Xmuyubajik me tajek Jeova, Jesus xchiʼuk anjeletik mi te xa ox oyik ta vinajel li 144 mile.

7. Jech kʼuchaʼal chal Apokalipsis 7:9 xchiʼuk 10, ¿buchʼutik laj yil li Juane, xchiʼuk kʼusitik yakal tspasik laj yil? (Kʼelo li lokʼol ta pajina 1).

⁷ Kʼalal laj xa ox yalbe skʼoplal Juan li 144 mil ajvaliletik xchiʼuk paleetike, oy to kʼusi labal sba laj yil: jaʼ li «epal krixchanoetik» ti kuxul chkomik ta Armajedone. Li epal krixchanoetik taje mas to toj epik xchiʼuk mu stakʼ chapel (kʼelo Apokalipsis 7:​9, 10). Slapojik «natil sakil kʼuʼil», ¿kʼusi skʼan xal taje? Jaʼ ti chʼabal spaltailik li ta sbalumil Satanase xchiʼuk tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolal Dios xchiʼuk Kristo (Sant. 1:27). Tsots ch-avanik sventa stojbeik ta vokol ti jaʼ pojatik yuʼun Jeova xchiʼuk Jesuse. Jech xtok, tstsakik batel yanal xan sventa chakʼik ta ilel ti xchʼunojik ti jaʼ tʼujbil yuʼun Jeova li Jesus sventa x-och ta ajvalile (koʼoltaso xchiʼuk Juan 12:​12, 13).

8. ¿Kʼusi chal Apokalipsis 7:11 xchiʼuk 12 ta sventa li yutsʼ yalal Jeova ta vinajele?

⁸ (Kʼelo Apokalipsis 7:​11, 12). ¿Kʼu yelan laj yaʼi sbaik li yutsʼ yalal Jeova ti te oyik ta vinajele? Li Juane laj yil ti xmuyubaj tajek skotolike xchiʼuk ti tskʼupil kʼoptaik Dios kʼalal laj yilik li epal krixchanoetike. Li Jeova xchiʼuk yutsʼ yalal ta vinajele xmuyubajik tajek mi laj yilik ti chkʼot ta pasel li kʼusi laj yil Juane, ti kuxul chkomik li epal krixchanoetik li ta mukʼta tsatsal vokolile.

9. Jech kʼuchaʼal chal Apokalipsis 7:13 kʼalal ta 15, ¿kʼusi yakal tspas avi li epal krixchanoetike?

⁹ (Kʼelo Apokalipsis 7:​13-15). Li Juane chal ti laj xa xchukʼ li snatil kʼuʼik li epal krixchanoetike xchiʼuk ti laj xa sakubtasik ta xchʼichʼel li Chʼiom chije. Taje jaʼ skʼan xal ti sak sjol yoʼontonike xchiʼuk lek ch-ilatik yuʼun Jeova (Is. 1:18). Jech xtok, yakʼoj xkuxlejalik ta stojolal Dios, yichʼojik voʼ, ep sbalil chilik li pojelal laj yakʼ Jesuse xchiʼuk lek xil sbaik xchiʼuk Jeova (Juan 3:36; 1 Ped. 3:21). Jaʼ yuʼun, xuʼ te oyik ta yeloval ti bu chotol li Dios sventa spasik «chʼul abtelal ta kʼakʼal akʼobal» li ta yamakʼil templo ta mantale. Avie, ta sjunul yoʼontonik yakal chcholik mantal, tspasik ta yajchankʼop Kristo li krixchanoetike xchiʼuk jaʼ baʼyel chakʼ ta xkuxlejalik li Ajvalilal yuʼun Diose (Mat. 6:33; 24:14; 28:​19, 20).

10. ¿Kʼusi spatoj-o lek yoʼontonik li epal krixchanoetike, xchiʼuk kʼusi chilik chkʼot ta pasel?

¹⁰ Li epal krixchanoetike spatoj lek yoʼontonik ta stojolal Dios ti chchabiatik-o mi echʼ li mukʼta tsatsal vokolile, yuʼun li Vivlia chal ti «buchʼu te chotol li ta chotlebal sventa ajvalile chchapan jun karpana sventa xichʼik chabiel». Jech xtok, chkʼot ta pasel li kʼusi voʼne xa tajek smalaojik li yan chijetike: «Tskusbat skotol yaʼlel satik yuʼun li Diose, muʼyuk xa lajelal, muʼyuk xa at-oʼonton, muʼyuk xa okʼel ta skoj vokolil xchiʼuk mi jaʼuk xa kʼusi kʼux chkaʼitik» (Apok. 21:​3, 4).

11, 12. 1) Jech kʼuchaʼal chal Apokalipsis 7:16 xchiʼuk 17, ¿kʼusi bendisionetik tstaik li epal krixchanoetike? 2) Li ta Konmemorasione, ¿kʼusi xuʼ spasik li yan chijetike, xchiʼuk kʼu yuʼun ti jech tspasike?

¹¹ (Kʼelo Apokalipsis 7:​16, 17). Li avie, junantik yajtuneltak Jeova chil svokolik  ta viʼnal ta skoj povreal o ta skoj li vokoliletik chakʼ li paskʼope. Jlom xtoke tikʼilik ta chukel ta skoj li kʼusi xchʼunojike. Akʼo mi jech, li epal krixchanoetike xmuyubajik tajek ti muʼyuk xa chilik viʼnal ta jelavele xchiʼuk ti ch-epaj sveʼelik ta mantal mi kuxul komik kʼalal mi laj yichʼ lajesel li sbalumil Satanase. Kʼalal mi laj yakʼbe slajeb Jeova li xchopol balumil Satanase, ta me xchabi li epal krixchanoetik sventa mu «xchikʼatik» xkaltik li ta skʼakʼal yoʼontone. Mi tsuts li mukʼta tsatsal vokolile, li Jesuse tsbeiltas batel ta «nioʼ ti chakʼ kuxlejal» sbatel osil li buchʼutik kuxul chkomike. Nopo noʼox avaʼi li kʼusi toj labal sba tstaik li epal krixchanoetike, ti xuʼ van jaʼ noʼox stukik ti muʼyuk chchamik-oe (Juan 11:26).

¹² Li yan chijetike tstojbeik tajek ta vokol Jeova xchiʼuk Jesus ta sventa li kʼusi smalaoj tstaike. Akʼo mi muʼyuk laj yichʼik tʼujel yuʼun Jeova sventa xkuxiik ta vinajel, skʼanojan tajek xchiʼuk ep tajek sbalil ch-ilatik jech kʼuchaʼal li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele. Xuʼ xichʼik ta mukʼ Dios xchiʼuk Kristo li yan chijetik xchiʼuk li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele. Taje xuʼ me jech spasik kʼalal chbatik ta Konmemorasione.

13, 14. ¿Kʼu yuʼun skʼan xijbat jkotoltik li ta Konmemorasione?

¹³ Li echʼ tal jabiletike, kʼalal chkʼot jmil ta voʼ krixchanoetik li ta Konmemorasione, te van junuk noʼox ti tsveʼ li pane xchiʼuk chuchʼ li vinoe. Jaʼ xkaltik, ti jaʼ mas ep li tsobobbailetik ti muʼyuk buchʼu tsveʼ li pan xchiʼuk chuchʼ li vino li ta Konmemorasione. Jaʼ mas ep ti chkʼotik ta Konmemorasion li buchʼutik spatoj yoʼontonik liʼ chkuxiik ta balumile. Vaʼun chaʼa, ¿kʼu chaʼal ta xbatik? Xi jkoʼoltastike, ¿kʼu yuʼun chbatik epal krixchanoetik kʼalal chnupun yamigoike? Jaʼ ta skoj ti tskʼan chakʼbeik yil ti skʼanojike xchiʼuk ti tskoltaik li achʼ jnupunele. Jaʼ jech li yan chijetik eke chbatik ta Konmemorasion, yuʼun tskʼan chakʼik ta ilel ti skʼanojik xchiʼuk ti tskoltaik li Kristo xchiʼuk li buchʼutik tʼujbil chbatik vinajele. Jech xtok, jaʼ jech chakʼik ta ilel ti ep sbalil chilik li pojelal laj yakʼ Jesus ti jaʼ xuʼ staik-o li kuxlejal sbatel osil ta balumile.

 ¹⁴ Yan srasonal ti kʼu yuʼun chbatik ta Konmemorasion li yan chijetike jaʼ ti chchʼunik li kʼusi laj yal komel Jesuse. Kʼalal la slikes li Veʼlil ta bat kʼakʼal xchiʼuk li yajtakboltake, xi laj yalbe komele: «Jech xapasilanik-o sventa jnaʼobil» (1 Kor. 11:​23-26). Jaʼ yuʼun, skʼan spasbeik-o Snaʼobil slajel Kristo li yan chijetik mi liʼ to oyik jlomuk ta balumil li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele. Maʼuk noʼox, yuʼun tstakik ta ikʼel epal krixchanoetik sventa xbat chiʼinatikuk li ta tsobajel ti stuk noʼox jeche.

15. ¿Kʼuxi xuʼ jkʼupil kʼoptatik Dios xchiʼuk Kristo li ta Konmemorasione?

¹⁵ Xuʼ jkʼupil kʼoptatik Dios xchiʼuk Kristo kʼalal chijkʼejin xchiʼuk jmoj ta jpastik orasion li ta Konmemorasione. Xi sbi li mantal ch-echʼ li jabil liʼe: «Jtojtik ta vokol li kʼusi la spasik ta jtojolaltik li Dios xchiʼuk Kristoe». Mi laj kaʼitike, mas to chlokʼ ta koʼontontik stojbel ta vokol li Jeova xchiʼuk Kristoe. Kʼalal chjelav ta jkʼobtik li pan xchiʼuk vinoe, jaʼ chvul ta joltik ti jaʼ senyail li sbekʼtal xchiʼuk xchʼichʼel Jesuse. Jaʼo te chvul ta joltik xtok ti jaʼ sventa jtatik-o kuxlejal ti laj yakʼ chamuk Xnichʼon li Jeovae (Mat. 20:28). Skotol li buchʼu skʼanojik Jeova xchiʼuk li Xnichʼone chbatik li ta Konmemorasione.

16. ¿Kʼusi xkoʼolajik-o li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel xchiʼuk li yan chijetike?

¹⁶ Li Diose koʼol tsots skʼoplal chil li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel xchiʼuk li yan chijetike. Skʼanojan xchaʼchopal, yuʼun koʼol stojol la stoj. Laj yakʼ xkuxlejal Xnichʼon ta stojolalik. Li kʼusi noʼox jelelik-oe jaʼ ti jelel bu smalaoj chkuxiike, pe xchaʼchopal skʼan tukʼ xakʼ sbaik ta stojolal Dios xchiʼuk Kristo (Sal. 31:23). Jech xtok, teuk ta joltik ti xuʼ stunes xchʼul espiritu Jeova sventa skolta skotol li yajtuneltake, ti xakʼbe li kʼusi chtun yuʼunike, mu ventauk mi tʼujbil chbatik ta vinajel o mi jaʼ li yan chijetike.

17. ¿Kʼusitik ti oy xa tajek ta yoʼontonik li buchʼutik chbatik ta vinajele?

¹⁷ Li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele maʼuk ti jech xa onoʼox oy ta yoʼontonik kʼalal chvokʼike, yuʼun jaʼ to ch-akʼbatik ta yoʼontonik yuʼun li Diose, tsnopbeik skʼoplal ti bu smalaoj chkuxiike, tstʼab ta s-orasionik xchiʼuk oy xa tajek ta yoʼontonik ti xbatik ta vinajele. Akʼo mi mu snaʼik ti kʼu xa yelan sbekʼtalik li ta vinajele, oy xa tajek ta yoʼontonik ti xchiʼinik Jeova, Jesus, anjeletik xchiʼuk li buchʼutik te xa oyik ta vinajele xchiʼuk tskʼan xa tstsak yabtelik li ta Ajvalilale (Filip. 3:​20, 21; 1 Juan 3:⁠2).

18. ¿Kʼusitik ti oy xa tajek ta yoʼontonik li yan chijetike?

 ¹⁸ Li yan chijetike smalaoj chkuxiik sbatel osil liʼ ta balumil ti jaʼ onoʼox jech oy ta koʼontontike (Ekl. 3:11). Oy xa tajek ta koʼontontik ti jkolta jbatik ta spasel ta jun paraiso spʼejel li balumile, ti jvaʼan jna jtuktike, ti jtsʼun jveʼeltik, ti jtsʼuntik nichimetike, ti muʼyukuk xa chij-ipaj xchiʼuk li kutsʼ kalaltike (Is. 65:​21-23). Ta jkʼantik xa tajek ti jxantik spʼejel li balumile, jkʼeltik li vitsetike, li teʼetike, li nabetike, ti masuk to xkojtikintik skotol li kʼusitik spasoj Jeovae, pe li kʼusi mas ta jkʼupintike jaʼ ti masuk to lek xkil jbatik xchiʼuk Jeova jujun kʼakʼale.

19. ¿Kʼu yuʼun stuk xa noʼox jech li Konmemorasione, xchiʼuk kʼusi ora ch-echʼ li jabil liʼe?

¹⁹ Li Jeovae yakʼojbe spatobil yoʼonton skotol li yajtuneltake (Jer. 29:11). Stuk xa noʼox jech li Konmemorasione, yuʼun jkotoltik xuʼ jkʼupil kʼoptatik-o Dios xchiʼuk Kristo ta skoj ti chakʼ jkuxlejaltik sbatel osile. Ta melel, li Konmemorasione jaʼ li tsobajel mas tsots skʼoplal ch-echʼ jujun jabile. Li ta 2021, ch-echʼ ta savado ta 27 yuʼun marso kʼalal chʼayem xa ox batel li kʼakʼale. Li avi jabile, ep buchʼutik chbatik ta Konmemorasion ti muʼyuk kʼusi mas chmakatik ta bee, pe li yantike mas vokol chaʼiik ta skoj ti chichʼik kontrainele xchiʼuk junantike te ch-echʼ yuʼunik li ta chukinabe. Jkʼupintik me li Konmemorasione, mu ventauk mi te ch-echʼ kuʼuntik ta tsobobbail, ta grupo o ta jujuntal, te skʼelojutik Jeova, Jesus xchiʼuk li yutsʼ yalaltak Dios ta vinajele.