Li Jeovae oy ta yoʼonton ti xmuyubajik li buchʼutik chnupunike xchiʼuk ti mu xtuchʼ li snupunelike (Mat. 19:4-6). Mi chakʼan chanupune, ¿kʼuxi xuʼ xata anup achiʼil ti lek stalele? Ta skoj ti jaʼ spasojutik li Jeovae, snaʼoj kʼusitik skʼan spasik li buchʼutik snovio sbaik xchiʼuk li buchʼutik chnupunik sventa mu sta svokolike. Lek kʼusi chkʼot ta jtojolaltik mi laj kakʼ ta jkuxlejaltik li beiltaseletik ta Vivliae. Kalbetik skʼoplal junchibuk beiltasel.

Baʼyel, skʼan teuk ta joltik liʼe: «Li koʼontontike jaʼ noʼox stuk ti toj echʼ xa noʼox xloʼlavane xchiʼuk ti toj xibal sbae» (Jer. 17:9). Kʼalal chlik yojtikin sbaik li buchʼutik tskʼan chnupunike, ta anil noʼox van mas to lek chil sbaik, vaʼun xuʼ van muʼyuk xa lek kʼusi chkʼot ta nopel yuʼunik. Mi chnupunik ta skoj noʼox ti kʼu yelan chaʼi sbaike, xuʼ van muʼyuk lek kʼusi chkʼot ta stojolalik (Prov. 28:26). Jaʼ yuʼun, li buchʼutik snovio sbaike mu lekuk ti ta anil noʼox xalbe sbaik skotol ti kʼu yelan chaʼi sbaike o ti oyuk kʼusi chalbe sbaik ta jamal ti tspasik kʼalal mu to xojtikin sbaik leke.

Xi chal Proverbios 22:3: «Li buchʼu pʼije tsta ta ilel li vokolile, vaʼun tsnakʼ sba, pe li buchʼutik chʼabal spʼijilike tukʼ chjelavik batel, vaʼun tsta-o svokolik». ¿Kʼusitik xibal sba xuʼ jnuptantik mi la jtunestik li pajinaetik ta Internet o li aplikasionetik sventa jsaʼ jnup jchiʼiltike? Junantike jaʼ noʼox laj yichʼik loʼlael yuʼun li buchʼutik laj yojtikinik ta Internete. Jech xtok, oy chopol krixchanoetik ti sjeloj sbiik sventa sloʼlaik li yantike xchiʼuk ti slokʼesbeik takʼine. Junantik li buchʼutik jech tspasike chalik ti jaʼik la stestigotak Jeovae.

Yan ti kʼusi xibal sbae jaʼ ti junantik pajinaetik ta Internete tstunesik programaetik ta komputadora sventa sabeik buchʼu sta-o ta snup xchiʼil li jun krixchanoe. Pe muʼyuk sprevail ti chakʼ ta ilel mi tunem taje. ¿Mi lek van ti chkakʼtik ti jaʼuk stʼuj jnup jchiʼiltik li jun programa ta komputadorae? Muʼyuk. Mi jsetʼuk xkoʼolaj li kʼusi chal beiltaseletik ta Vivlia xchiʼuk li programaetik ta komputadorae (Prov. 1:7; 3:5-7).

Xi chal xtok ta Proverbios 14:15: «Li buchʼu muʼyuk spʼijile chchʼun skotol li kʼusi ch-albate, yan li buchʼu pʼije tsnop lek li kʼusi tspase». Toj tsots skʼoplal ti xkojtikintik lek li buchʼu ta jtʼuj ta jnup jchiʼiltike. Pe xuʼ van mu xkojtikin jbatik-o mi jaʼ noʼox ta jtunestik li pajinaetik ta Internet sventa ta jsaʼ jnup jchiʼiltike. Akʼo mi chilik kʼusi tsmuyesik ta Internet sventa xakʼik ta ilel kʼu yelanik  xchiʼuk akʼo mi jal chchiʼin sbaik ta loʼile, mu onoʼox xojtikin sbaik lek. Junantik ti la snopik ti laj xa ox sta li snup xchʼulelike chʼayal to kʼot yoʼontonik kʼalal la sta sbaik ta kʼoponel xchiʼuk laj yilbe sba satike.

Xi laj yal li jun jtsʼibajom yuʼun salmoe: «Muʼyuk ta jchiʼin li jloʼlavanej krixchanoetike xchiʼuk muʼyuk ta jchiʼin li buchʼu mu xakʼ ta ilel kʼu yelanik ta melele» (Sal. 26:4). Sventa masuk to lek xvinajike, ep buchʼutik muʼyuk chopol chilik ti tsjutik kʼop kʼalal oy kʼusi tsmuyesik ta Internet sventa xalik kʼu yelanike. Xuʼ van muʼyuk chakʼik ta ilel kʼu yelan stalelalik ta melel kʼalal tstakik bal mensajee. Junantike xuʼ van chalik ti jaʼik stestigotak Jeovae, pe ¿mi ta melel yichʼojik xa voʼ? ¿Mi yijik ta mantal? ¿Mi lek xil sbaik xchiʼuk Jeova? ¿Mi lek skʼoplalik li ta tsobobbaile? ¿O mi chopol stalelalik ti mu stakʼ jchiʼintike? (1 Kor. 15:33; 2 Tim. 2:20, 21). ¿Mi xuʼ xnupun? Toj tsots skʼoplal ti jechuk jakʼbe jbatike, pe xuʼ van mu jnaʼtik-o mi muʼyuk ta jakʼbetik yan ermanoetik ti xojtikinik lek li buchʼu ta jkʼopontik ta Internete (Prov. 15:22). Li jun yajtunel Diose muʼyuk onoʼox chnupun xchiʼuk li buchʼu muʼyuk yichʼoj voʼe (1 Kor. 7:39; 2 Kor. 6:14).

Ta skoj ti xibal sba ti jsaʼ jnup jchiʼiltik li ta pajinaetik ta Internet o li ta aplikasionetike, ¿mi oy van yan bu xuʼ xkojtikintik lek li buchʼu xuʼ xkʼot ta jnup jchiʼiltike? Kʼalal xuʼ ep jtsob jbatike, xuʼ te xkojtikintik yan ermanoetik li ta tsobajeletike, li ta asambleaetike o mi oy bu yan la jtsob jbatike.

Kʼalal mu stakʼ ep jtsob jbatik jech kʼuchaʼal ta skoj li tsatsal chamel COVID-19, jaʼ ta jtunestik li kʼusitik achʼ chlokʼanuk tal sventa xjelav li jtsobajeltike. Xuʼ te xkojtikintik li ermanoetik ti muʼyuk nupunemike, yuʼun te chkakʼtik venta kʼu yelan chetʼes sparteik xchiʼuk kʼu yelan chakʼ sloʼilik (1 Tim. 6:11, 12). Jech xtok, xuʼ xichʼ pasel bikʼit grupoetik sventa jchiʼin jbatik ta loʼil mi tsuts li tsobajele. Xuʼ jtsakan jbatik ta Internet xtok xchiʼuk junantik ermanoetik sventa jmojuk kʼusi jpastike. Te chkakʼtik venta kʼu yelan tskʼopon yantik li jun ermano o jun ermanae xchiʼuk ti kʼu yelan stalelal ta melele (1 Ped. 3:4). Mi lek laj avojtikin abaike, te chavakʼik venta mi koʼol li kʼusi chakʼan chataike xchiʼuk mi lek kʼusi chkʼot ta pasel mi lanupunike.

Kʼalal tstsak ta venta li kʼusi chal beiltaseletik ta Vivlia li buchʼu tskʼan chnupune, ta me xmuyubaj li ta snupunele. Jaʼ jech chkʼot ta pasel kʼuchaʼal chal ta Proverbios 18:22 ti xi chale: «Li buchʼu tsta jun lekil ajnilale [o jun lekil malalile] oy kʼusi lek staoj xchiʼuk lek ch-ilat yuʼun li Jeovae».