1. ¿Kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel yuʼun li tsalbaile?

LI KRIXCHANOETIK avie xuʼ kʼusiuk noʼox spasik sventa masuk tsots skʼoplalik kʼuchaʼal li yantike. Jech kʼuchaʼal liʼe, li jun krixchano ti snaʼ xpʼolmaje xuʼ oy kʼusitik chopol xlik spas sventa stsal komel li yantike. Li jun jtajimole xuʼ van yolbaj xa tsyayijes yan jtajimoletik sventa spas kanal. O xuʼ van li jun jchanune tspas trampa ta s-eksamen sventa x-och ta junuk universidad ti lek ojtikinbile. Li yajtsʼaklomutik Kristoe jnaʼojtik ti chopol skotol taje, yuʼun te nitil skʼoplal li ta «yabtel jbekʼtaltike» (Gal. 5:19-21). Pe ¿mi oy van ermanoetik ti jaʼ jech yakal tspasik ti muʼyuk yakʼojik ventae? Tsots skʼoplal ti jnopbetik skʼoplal taje, yuʼun li tsalbaile xuʼ me sok-o ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuk li ermanoetike.

2. ¿Kʼusi ta jchantik li ta xchanobil liʼe?

² Li ta xchanobil liʼe, ta jkʼeltik kʼusitik chopol talelalil xuʼ stij koʼontontik sventa masuk xa xijtojob yilel. Jech xtok, ta jkʼelbetik skʼoplal junantik yajtuneltak Jeova ta voʼne ti muʼyuk la stsal sbaik xchiʼuk li yantike. Pe baʼyel jkʼeltik kʼuxi xuʼ xkakʼtik venta ti kʼu yelan jtalelaltike.

3. ¿Kʼusitik skʼan jakʼbe jbatik?

³ Toj lek ti nopolikuk noʼox jkʼeltik ti kʼu yelan jtalelaltike. Xuʼ xi jakʼbe jbatike: «¿Mi persa skʼan jkoʼoltajes jba xchiʼuk yantik sventa lekuk xkaʼi jbae? ¿Kʼu yuʼun ti oy kʼusitik ta jpas ta tsobobbaile? ¿Mi jaʼ sventa tsotsuk jkʼoplal xilikun o ti jtsal komel junuk ermano o ermanae? ¿O jaʼ sventa jpas li kʼusi lek chil Jeovae?». ¿Kʼu yuʼun tsots  skʼoplal ti jechuk jakʼbe jbatike? Jkʼeltik li kʼusi chal Vivliae.

4. Jech kʼuchaʼal chal Galatas 6:3 xchiʼuk 4, ¿kʼu yuʼun mu lekuk ti jkoʼoltajes jbatik xchiʼuk li yantike?

⁴ Li Vivliae chal ti mu lekuk ti jkoʼoltajes jbatik xchiʼuk li yantike (kʼelo Galatas 6:3, 4). ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun xuʼ xlik jtoy-o jbatik mi mas xijtojob chkaʼi jbatike, pe xuʼ xijchibaj mi muʼyuk kʼusi xijtojob spasel chkaʼitike. Taje muʼyuk me lek mi jech chkaʼi jbatike (Rom. 12:3). Jun ermana ti te nakal ta Grecia ti Katerina * sbie xi chale: «Nopem toʼox xkaʼi ta jkoʼoltajes jba xchiʼuk li ermanaetik ti mas kʼupil sba xvinajike, ti mas xtojobik ta cholmantal chkile xchiʼuk ti mas lek yoʼontonik chkile. Kʼalal jech ta jpase, muʼyuk xa jbalil chkaʼi jba». Jvules ta joltik ti muʼyuk laj yikʼutik tal ta steklumal Jeova ta skoj ti kʼupil jbatike, ti lek jnaʼ xijloʼilaje o ti lek ojtikinbilutike, yuʼun jaʼ ta skoj ti jkʼanojtike xchiʼuk ti ta jchʼuntik li kʼusi chal Xnichʼone (Juan 6:44; 1 Kor. 1:26-31).

5. ¿Kʼusi chakʼ achan li kʼusi kʼot ta stojolal li ermano Hyun?

⁵ Xuʼ xi jakʼbe jbatik xtoke: «¿Mi xvinaj ti chkakʼ persa ti junuk noʼox koʼonton xchiʼuk li yantike o mi nopolik noʼox ta jsaʼ kʼop?». Kalbetik skʼoplal jun ermano ti Hyun sbie xchiʼuk ti te nakal ta Corea del Sure. Oy kʼuk sjalil ti kontra laj yil li buchʼutik staoj smotonik ta tsobobbaile. Xi chale: «Ta jchopol kʼoptaik xchiʼuk muʼyuk lek chkaʼi li kʼusi chalike». ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta tsʼakal un? Xi to chale: «Ti kʼu yelan jtalelale la xchʼak-o sba li tsobobbaile». Albat yuʼun yamigotak ti skʼan sjel li stalelale, vaʼun jaʼ jech la spas. Li avie, jaʼ xa jun lekil mol ta tsobobbail. ¿Kʼusi chakʼ jchantik? Jaʼ ti skʼan jel jtalelaltik ta anil mi laj kakʼtik venta ti oy ta koʼontontik li tsalbaile o mi ta jtijbetik yoʼonton yantik ti jechuk spasik eke.

6. Jech kʼuchaʼal chal Galatas 5:26, ¿kʼusitik chopol talelalil xuʼ x-ayan-o ta koʼontontik li tsalbaile?

⁶ (Kʼelo Galatas 5:26). ¿Kʼusitik chopol talelalil xuʼ x-ayan-o ta koʼontontik li tsalbaile? Jtose jaʼ ti tsots jkʼoplal chkaʼi jbatike. Li jun krixchano ti tsots skʼoplal chaʼi sbae jaʼ noʼox tsaʼ li kʼusi tskʼan stuke. Li yane jaʼ li itʼixale. Li buchʼu ch-itʼixaje maʼuk noʼox tskʼan li kʼusi oy yuʼun yan krixchanoe, yuʼun tskʼan ti mu kʼusiuk x-ayan yuʼun li yane. Mi oy buchʼu ta xkitʼixtatike, xkoʼolaj ti jpʼajojtike. Jaʼ yuʼun, skʼan jpʼajtik li talelaletik taje ti xkoʼolajik ta tsatsal chamele.

7. ¿Kʼusi chkʼot ta pasel mi tsots jkʼoplal chkaʼi jbatik xchiʼuk mi chij-itʼixaje? Albo junuk skʼelobil.

⁷ Kʼalal tsots jkʼoplal chkaʼi jbatik xchiʼuk chij-itʼixaje, xkoʼolaj kʼuchaʼal li xjochʼ steʼeltak jpʼej nae. Akʼo mi toj kʼupil sba li steʼeltake, mi och xa noʼox li xjochʼe, ta onoʼox me sta yorail ti ta xlome. Jaʼ jech xuʼ xkʼot ta stojolal li buchʼu tsots skʼoplal chaʼi sba o ch-itʼixaje. Akʼo mi jal xa tunem talel ta stojolal Jeova, chkʼot me yorail ti tsok ta mantale (Prov. 16:18). Muʼyuk xa chtun ta stojolal Jeova, chil svokol stuk xchiʼuk chakʼbe svokol li yantike. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu jechuk xkʼot ta jtojolaltik taje?

8. ¿Kʼusi xuʼ skoltautik mi tsots jkʼoplal chkaʼi jbatike?

⁸ Mi tsots jkʼoplal chkaʼi jbatike, xuʼ me skoltautik li kʼusi xi laj yalbe batel ermanoetik ta Filipos li jtakbol Pabloe:  «Mu me xa-ilinik xchiʼuk mu me tsotsuk akʼoplal xavaʼi aba atukik, jaʼ lek bikʼit xavakʼ abaik, jaʼ masuk tsots skʼoplal xavilik li yantike» (Filip. 2:3). Mi mas tsots skʼoplal chkiltik li yantike, muʼyuk me ta jtsal jbatik xchiʼuk li buchʼutik mas pʼijike o li buchʼutik oy kʼusitik lek xtojobik spasele, moʼoj, yuʼun xijmuyubaj ta stojolalik. Mas to chijmuyubaj mi jaʼ tstunesik li kʼusi snaʼik sventa xichʼik-o ta mukʼ li Jeovae. Jaʼ noʼox jech ek, mi tstsakik ta venta kʼusi laj yal Pablo li ermanoetik ti oy kʼusitik lek xtojobik spasele, jaʼ me tskʼelik li jlekil talelaltike. Vaʼun, jmoj oyutik xchiʼuk jun koʼontontik li ta tsobobbaile.

9. ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa mu xij-itʼixaj?

⁹ ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa mu xij-itʼixaj? Jaʼ ti skʼan bikʼit xkakʼ jbatike, jaʼ xkaltik, ti jnaʼojtik ti oy noʼox spajeb li kʼusitik spas kuʼuntike. Mi bikʼit chkakʼ jbatike, muʼyuk me mas pʼijutik chkaʼi jbatik o ti mas xijtojobutik ti jaʼ mu sta li yantike. Li kʼusi ta jpastike jaʼ ti ta jkʼeltik kʼuxi xuʼ jchanbetik li buchʼutik mas xtojobike. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi oy junuk ermano ti toj lek snaʼ xetʼes mantale, xuʼ jakʼbetik kʼuxi chchapan sba. Mi oy junuk ermana ti toj lek snaʼ smeltsan veʼlile, xuʼ jkʼanbetik koltael. Mi oy junuk kerem tseb ti mu snaʼ kʼuxi tsta yamigotake, xuʼ skʼanbe koltael li buchʼu oy noʼox lek yamigotake. Mi jech la jpastike, tskoltautik sventa mu xij-itʼixaj xchiʼuk chlekub batel li kʼusi xijtojob spasele.

10. ¿Kʼusi la snuptan li Jedeone?

¹⁰ Li Jedeon ti jaʼ snitilulal Manasese oy kʼusi kʼot ta stojolal xchiʼuk li viniketik ti jaʼik snitilulal Efraine. Li Jedeon xchiʼuk li oxib sien sviniktake koltaatik yuʼun Jeova sventa xkuch yuʼunik li paskʼope, jaʼ yuʼun xuʼ ox van ti la stoy sbaik jechuke. Li j-efrainetike ay skʼoponik li Jedeone, pe maʼuk ti ay skʼupil kʼoptaike, jaʼ noʼox ay saʼik kʼop. Kapem tajek sjolik ti muʼyuk laj yichʼik ikʼel batel sventa  xbat stsakik ta kʼop li yajkontratak Diose. Jaʼ mas tsots skʼoplal laj yilik ti xichʼikuk lek ojtikinele, pe jaʼ chʼay ta sjolik ti laj yakʼ ti xichʼ ichʼbel ta mukʼ sbi Jeova li Jedeone xchiʼuk ti jaʼ jech la xchabi li steklumale (Jues. 8:1).

11. ¿Kʼusi laj yalbe j-efrainetik li Jedeone?

¹¹ Bikʼit laj yakʼ sba li Jedeone, jaʼ yuʼun xi laj yalbe li j-efrainetike: «¿Mi mu xavilik ti mas to xjelav li kʼusi la apasik ti jaʼ mu sta li voʼone?». Laje, laj yalanbe kʼu yelan koltabilik yuʼun li Jeovae. Vaʼun, «lamaj li skʼakʼal yoʼontonike» (Jues. 8:2, 3). Li Jedeone muʼyuk la stoy sba, yuʼun tskʼan ti junuk yoʼontonik ta steklumal Diose.

12. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la spas j-efrainetik xchiʼuk Jedeone?

¹² ¿Kʼusi chakʼ jchantik li loʼil taje? Li kʼusi la spas j-efrainetike chakʼ kiltik ti skʼan mu tsotsuk skʼoplal xkiltik ti xkichʼtik ojtikinele ti jaʼ muʼyuk xa ta jtoybetik skʼoplal li Jeovae. Li joliletik ta utsʼ alalil xchiʼuk li moletik ta tsobobbaile oy kʼusi xuʼ xchanbeik li Jedeone. Mi oy buchʼu ch-ilin ta skoj li kʼusi la spasike, skʼan snopik ti kʼu yuʼun jech chaʼi sbae. Jech xtok, xuʼ skʼupil kʼoptaik ta skoj li kʼusi lek spasoje. Kʼalal jech chkʼot ta pasele, skʼan bikʼit xkakʼ jbatik, mas to mi jamal xvinaj ti muʼyuk srason li buchʼu ch-ilin ta jtojolaltike. Jaʼ mas tsots skʼoplal ti lekuk xkil jbatik xchiʼuk li kermanotaktike, jaʼ mu masuk ti ta jkʼan chkakʼtik ta ilel ti voʼotik oy jrasontike.

13. ¿Kʼusi la snuptan li Anae, xchiʼuk kʼusi la spas?

¹³ Jaʼ xa kalbetik skʼoplal li Anae. Kʼanbil tajek yuʼun smalal ti jaʼ jun jlevi vinik ti Elkana sbie. Oy yan yajnil li Elkana ti Penina sbie, pe jaʼ mas kʼanbil li Anae. Akʼo mi jech, «li Peninae oy yalabtak, pe li Anae chʼabal yalabtak». «Li Anae jujulikel chlabanat yuʼun li yan yajnil smalale», jaʼ yuʼun «solel naka xa okʼel tspas xchiʼuk mu xa xveʼo» (1 Sam. 1:2, 6, 7). Li Vivliae muʼyuk chal mi la spak skʼoplal li Anae. Li kʼusi noʼox la spase jaʼ ti laj yalbe Jeova ti kʼu yelan chaʼi sbae xchiʼuk spatoj yoʼonton ti chkoltaate. Mu jnaʼtik mi la sjel stalelal li Peninae. Pe li Anae pas ta jun yoʼonton, yuʼun li Vivliae chal ti «muʼyuk xa vinaj ta sat ti chat yoʼontone» (1 Sam. 1:10, 18).

14. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la spas Anae?

¹⁴ ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la spas Anae? Mi oy buchʼu tskʼan ti akʼo jtsal jbatik xchiʼuke, teuk me ta joltik ti voʼotik ta jnop jtuktik mi ta jkʼan jech ta jpastike. Mu me jlikestik kʼop, jaʼ mas lek oyuk kʼusi jpastik sventa junuk noʼox koʼontontik (Rom. 12:17-21). Akʼo mi mu  xjel stalelal li jun krixchanoe, li voʼotike jun noʼox me koʼontontik.

15. ¿Kʼusi xkoʼolajik-o li Apolos xchiʼuk Pabloe?

¹⁵ Jaʼ xa jkʼeltik kʼusi chakʼ jchantik li jchankʼop Apolos xchiʼuk li jtakbol Pabloe. Xchaʼvoʼalik lek xojtikinik li kʼusi chal Tsʼibetike, lek xtojobik ta chanubtasvanej xchiʼuk lek ojtikinbilik. Jech xtok, ep buchʼutik spasojik ta yajchankʼop Kristo, pe maʼuk skontra chil sbaik.

16. ¿Kʼu yelan stalelal echʼ li Apolose?

¹⁶ Li Apolose «te vokʼem ta Alejandria» ti jaʼ jun jteklum ti lek ojtikinbil ti te chbatik ta chanun li krixchanoetike. Yaʼeluke, lek snaʼ xetʼes mantal xchiʼuk «xchanoj lek li Tsʼibetike» (Ech. 18:24). Kʼalal ay kʼuk sjalil ta Korinto li Apolose, junantik ermanoetike laj yakʼik ta aʼiel ti jaʼ mas skʼanojike, ti jaʼ mu masuk li yan ermanoetik jech kʼuchaʼal li Pabloe (1 Kor. 1:12, 13). ¿Mi lek xa van laj yaʼi Apolos ti oyuk chʼakbaile? Muʼyuk. Kʼalal echʼ xa ox kʼuk sjalile, li Pabloe la skʼanbe Apolos ti akʼo sut batel yan velta li ta Korintoe (1 Kor. 16:12). Ti yakaluk chchʼak tsobobbail li Apolose muʼyuk jech kʼanbat yuʼun Pablo ti jechuke. Ta melel, li Apolose lek la stunes li kʼusi xtojob spasele, yuʼun la xchol mantal xchiʼuk la stsatsubtas li yermanotake. Xuʼ xkaltik xtok ti bikʼit yakʼoj sba li Apolose. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Akila xchiʼuk Prisilae «laj yalbeik smelolal ta sventa li sbe Diose», pe muʼyuk chopol laj yaʼi li Apolose (Ech. 18:24-28).

17. ¿Kʼusi la spas Pablo sventa oyuk jun oʼontonale?

¹⁷ Li jtakbol Pabloe snaʼoj ti oy kʼusitik lek tspas li Apolose, pe muʼyuk la snop ti  yakal xa tstsalate. Kʼalal la stsʼibabe batel karta li ermanoetik ta Korintoe, te chvinaj ti bikʼit yakʼoj sba li Pabloe xchiʼuk ti snaʼ xrasonaje. Mu lekuk xa laj yaʼi ti oy buchʼutik xi chalike: «Voʼone oyun ta stojolal Pablo». Jaʼ noʼox laj yakʼ ta ichʼel ta mukʼ Jeova xchiʼuk li Jesukristoe (1 Kor. 3:3-6).

18. Jech kʼuchaʼal chal li 1 Korintios 4:6 xchiʼuk 7, ¿kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la spas Apolos xchiʼuk Pabloe?

¹⁸ ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la spas Apolos xchiʼuk Pabloe? Li voʼotik eke ep kʼusitik ta jpastik ta stojolal Jeova xchiʼuk ta jkoltatik yantik sventa xichʼik voʼ. Pe taje jaʼ noʼox tspas kuʼuntik ti tskoltautik li Jeovae. Yan kʼusi chakʼ jchantik xtoke jaʼ ti kʼalal ep kʼusi jbainojtik ta tsobobbaile, oy kʼusitik yan xuʼ jpastik sventa oyuk jun oʼontonal li ta tsobobbaile. Ta jtojbetik ta vokol li moletik ta tsobobbail xchiʼuk li siervo ministerialetik ti tskolta sbaik ti oyuk jun oʼontonal li ta tsobobbaile. Yuʼun ta Vivlia tslokʼesik kʼalal chakʼik tojobtasele, maʼuk chalik li kʼusi tsnopike, yuʼun jaʼ chchanbeik stalelal li Kristo Jesuse (kʼelo 1 Korintios 4:6, 7).

19. ¿Kʼusi xuʼ jpastik ta jujuntal? (Kʼelo li rekuadro « Mu jtijbetik yoʼonton yantik yoʼ stsal sbaik»).

¹⁹ Li Diose yakʼoj jmotontik o li kʼusitik lek xijtojob spasel sventa jkoltatik-o li yantike (1 Ped. 4:10). Xuʼ van ta jnoptik ti muʼyuk mas tsotsik skʼoplal li kʼusi ta jpastike. Pe jnopbetik skʼoplal liʼe: kʼalal ta jlatstik jujupech ladriyoe, chvaʼi-o jpʼej na. Jaʼ noʼox jech ek, li kʼusitik jsetʼ juteb ta jpastike chkoltavan sventa jmojuk oyutik li ta tsobobbaile. Jaʼ yuʼun, kakʼtik persa sventa jbul lokʼel ta koʼontontik li tsalbaile xchiʼuk oyuk kʼusi jpastik sventa junuk koʼontontik xchiʼuk jmojuk oyutik xchiʼuk li ermanoetike (Efes. 4:3).