1. ¿Kʼusi oy ta yoʼonton li totil meʼiletike?

 TOTIL meʼiletik, jnaʼojkutik ti oy ta avoʼontonik chakolta li avalab anichʼnabik sventa xojtikinik xchiʼuk ti skʼanik li Jeovae. Pe ta skoj ti mu xkiltike, ¿kʼuxi xuʼ xakoltaik sventa kuxuluk xa xilik xchiʼuk ti xnopajik ta stojolale? (Sant. 4:8).

2. ¿Kʼuxi xuʼ xchanubtas yalab xnichʼnabik li totil meʼiletik yoʼ xojtikinik Jeova xchiʼuk ti xchanbeik stalelale?

² Jtos ti kʼuxi xuʼ skolta yalab xnichʼnabik li totil meʼiletik sventa xnopajik ta stojolal Jeovae, jaʼ ti jmoj xchanbeik Skʼope (2 Tim. 3:14-17). Jech xtok, li Vivliae chal kʼuxi yan xuʼ xojtikinik Jeova li kerem tsebetike. Li ta slivroal Proverbiose te chal ti oy jun totil ti chchiʼin ta loʼil li xnichʼone. Yaʼeluke tstijbe yoʼonton sventa snopbe skʼoplal li stalelaltak Jeova ti te chvinaj li ta spasbentake (Prov. 3:19-21). Jchanbetik batel mas skʼoplal kʼuxi xuʼ skolta yalab xnichʼnabik li totil meʼiletik sventa xojtikinik batel li Jeovae xchiʼuk ti xchanbeik stalelaltak kʼalal tskʼelbeik skʼoplal li kʼusitik spasoje.

3. ¿Kʼusi xuʼ spasik li totil meʼiletik sventa skolta li yalab xnichʼnabike?

³ Li Vivliae chal ti jamal xvinaj stalelaltak Jeova «kʼalal laj yichʼ pasel tal li balumile, yuʼun te xvinaj ta skoj li kʼusitik pasbile» (Rom. 1:20). Totil meʼiletik, ¿mi mu jechuk ti jun avoʼontonik kʼalal jmoj chabatik ta xanbal ta osiltik xchiʼuk li avalab anichʼnabike? Jaʼo me te xakolta avalab anichʼnabik sventa xavakʼbeik yil ti jaʼ te chvinaj li labalik sba stalelaltak Jeova ta skoj li kʼusitik pasbile. Jkʼeltik kʼusi xuʼ xchanik li totil meʼiletik ta sventa li kʼusi laj yakʼ ta ilel Jesuse.

4. ¿Kʼuxi la stunes Jesus li kʼusitik pasbil sventa xchanubtas li yajchankʼoptake? (Lukas 12:24, 27-30).

 ⁴ Jkʼeltik avilik kʼuxi la stunes Jesus li kʼusitik pasbil sventa xchanubtasvan-oe. Oy jun veltae, laj yalbe yajchankʼoptak ti akʼo skʼelik bal li joj mutetike xchiʼuk li lirio nichimetike (kʼelo Lukas 12:24, 27-30). Xuʼ van kʼusuk chonbolomal o kʼusuk tsʼiʼlel laj yalbe skʼoplal jechuk li Jesuse, pe jaʼ laj yalbe skʼoplal li mut xchiʼuk li nichim ti xojtikin lek li yajchankʼoptake. Ta melel, yilojik li joj mute xchiʼuk li lirio nichim ta osiltike. Yikʼaluk syeʼoj batel skʼob Jesus sventa chakʼ ta ilel kʼalal jaʼo yakal chkʼopoje. ¿Kʼusi la spas kʼalal laj xa ox yalbe skʼoplal taje? Oy kʼusi toj tsots skʼoplal laj yakʼbe xchan yajchankʼoptak ta sventa ti mu snaʼ sjalan kʼusitik xchiʼuk ti toj lek yoʼonton li Jeovae. Ti tsmakʼlin xchiʼuk ti chakʼbe skʼuʼ spok li tukʼil yajtuneltak jech kʼuchaʼal tspasbe li uni joj mutetike xchiʼuk li nichimetik ta osiltike.

5. ¿Kʼusitik xuʼ stunes li totil meʼiletik sventa xchanubtasik ta sventa Jeova li yalab xnichʼnabike?

⁵ Totil meʼiletik, ¿kʼuxi xuʼ xachanbeik ti kʼutik yelan chanubtasvan li Jesuse? Xuʼ xavalbeik jtosuk spasben Jeova ti kʼupil chavilik li voʼoxuke, jech kʼuchaʼal jtekʼuk nichim o jkotuk chonbolom. Mu me xchʼay ta ajolik xavalbeik ti oy kʼusitik chakʼ jchantik ta sventa Jeova li kʼusitik taje. Vaʼun, xuʼ xajakʼbeik avalab anichʼnabik kʼusi chonbolomal o kʼusi nichimal tskʼupinik ek. Mi jaʼ laj avalbeik skʼoplal li kʼusi mas tskʼupinik kʼalal chachanubtasik ta sventa Jeovae, yikʼaluk van mas ta xchikintaboxuk.

6. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li smeʼ Cristofere?

⁶ Taje maʼuk skʼan xal ti jal tajek akʼo sabe skʼoplal jkotuk chonbolom o jtekʼuk nichim li totil meʼiletike. Li Jesus eke muʼyuk bu bikʼitik xa laj yalbe skʼoplal kʼu yelan chveʼ li joj mutetike o ti kʼu yelan pasbil li lirio nichimetike. Yikʼaluk van jaʼ kʼupil xa chaʼi avalab anichʼnabik mi bikʼitik xa chachapbeik skʼoplal li kʼusitik pasbile, pe mas me lek mi jpʼel chaʼpʼel noʼox kʼusi chavalbeik o oyuk kʼusi xajakʼbeik sventa oyuk kʼusi xavakʼbeik xchan ta sventa Jeova. Jech kʼuchaʼal liʼe, oy jun ermano ti Cristofer sbie xi chvul ta sjole: «Li jmeʼe kʼun noʼox kʼusi chalbunkutik smelolal ta sventa li kʼusi oy ta jpat jxokonkutik sventa tsotsuk skʼoplal xkilkutik li kʼusitik pasbile. Kʼalal nopol oyunkutik ta vitse, xi chalbunkutike: ‹¡Jun to smukʼtikil li vitse xchiʼuk kʼupilik sba! ¿Mi mu jechuk ti toj labal sba sjuʼel li Jeovae?›. O kʼalal chibatkutik ta nabe, xi chalbunkutike: ‹¡Toj echʼ xa noʼox yip li nabe! ¡Toj echʼem sjuʼel li Diose!›». Xi to chal li Cristofere: «Akʼo mi muʼyuk bikʼitik xa chchapbunkutik smelolal, pe toj ep kʼusi chakʼ jchankutik».

7. ¿Kʼusi stakʼ xapasik yoʼ xachanubtas avalab anichʼnabik ta snopbel skʼoplal li kʼusitik pasbile?

⁷ Kʼalal yakal chchʼi batel li avalab anichʼnabike, xuʼ me xachanubtasik sventa snopbeik skʼoplal li kʼusitik spasoj Jeovae xchiʼuk ti oyuk kʼusi xchanik ta sventa li stalelale. Xuʼ van xavalbeik skʼoplal li kʼusi x-ayan ta balumile xchiʼuk ti xi xajakʼbeike: «¿Kʼusi chchanubtasoxuk ta sventa Jeova taje?». Xuʼ van labal to sba chavaʼiik li kʼusi tstakʼike (Mat. 21:16).

8. ¿Kʼusi stakʼ spas j-israeletik kʼalal jaʼo chanavik xchiʼuk yalab xnichʼnabike?

⁸ Li j-israeletike laj yichʼik albel mantal ti akʼo xchanubtas yalab xnichʼnabik ta smantaltak Jeova kʼalal chanavik «ta bee» (Deut. 11:19). Li ta sbelel bikʼtal lumetik ta Israele oy ep ta tos chonbolometik xchiʼuk nichimetik. Jaʼ yuʼun, li totil meʼiletik ta Israele xuʼ jaʼo te  stijbe yoʼonton yalab xnichʼnabik yoʼ xchanubtasik ta sventa li spasbentak Jeovae. Avie, xuʼ jaʼ jech spas li totil meʼiletik eke. Jkʼeltik kʼu yelan spasojik tal junantik.

9. ¿Kʼusi chakʼ achan li kʼusi la spas Punitha xchiʼuk Katyae?

⁹ Xi chal jun meʼil ti Punitha sbi ti te nakal ta mukʼta jteklum ta Indiae: «Kʼalal chbat jvulaʼan kutsʼ kalalkutik ta parajee, jaʼo te ta jchanubtas li kalab jnichʼnabkutik ta sventa li spasbentak Jeova ti toj labalik sbae. Jaʼ mas kʼun chaʼibeik smelolal chkil ta sventa li kʼusi chakʼ jchantik ta spasbentak Jeova kʼalal jaʼo te chibatkutike. Yuʼun li ta mukʼta lume naka krixchanoetik oy xchiʼuk naka karroetik». Totil meʼiletik, yikʼaluk van mas chkʼot ta yoʼonton avalab anichʼnabik kʼalal jmoj chakʼelik li kʼusitik pasbil ti toj kʼupilik sbae. Xi chal jun ermana ti Katya sbi ti te nakal ta Moldaviae: «Xkoʼolaj kʼuchaʼal volje to yaʼel ti ay jkuxilankutik ta jamal osiltik xchiʼuk li jtot jmeʼe. Ta jtojbeik tajek ta vokol ti ta jbikʼtal onoʼox la xchanubtasikun talel sventa jnopbe skʼoplal li kʼusitik spasoj xchiʼuk li stalelaltak Jeovae».

10. ¿Kʼusi xuʼ spas li totil meʼiletik mi chʼabal jamal osiltik bu xuʼ xbatike? (Kʼelo li rekuadro « Koltael sventa totil meʼiletik»).

¹⁰ Pe, ¿kʼusi stakʼ xapas mi chʼabal bu jamal osiltik bu xuʼ xabatike? Xi chal jun ermano ti Amol sbi ti te nakal ta Indiae: «Li bu nakalune jal skʼan x-abtej li totil meʼiletike xchiʼuk ep takʼin skʼan mi bat jchʼay koʼontonkutik ta jamal osiltike. Pe xuʼ jkʼelbekutik li spasbentak Jeova xchiʼuk ti xkalbekutik skʼoplal stalelaltak kʼalal jaʼo chibatkutike». Totil meʼiletik, mi la akʼelbeik lek skʼoplale, xuʼ van oy ep spasbentak Jeova ta apat axokonik ti xuʼ xavakʼbeik yil li avalab anichʼnabike (Sal. 104:24). Yikʼaluk van oy mutetik te, bikʼtal chonbolometik, teʼetik xchiʼuk yan kʼusitik. Xi chal Karina ti likem ta Alemaniae: «Lek tajek chil nichimetik li jmeʼe, jaʼ yuʼun kʼalal kʼoxun toʼoxe chikʼun lokʼel ta  xanbal li jmeʼe. Chakʼ kil li kʼupil sba nichimetik ta bebetike». Jech xtok, xuʼ xatunesik li videoetik xchiʼuk li jvuntik ti bu chalbe skʼoplal spasbentak Jeova ti jaʼ yakʼoj tal li j-organisasiontike. Kʼuuk yelan ti bu nakaloxuke, xuʼ me xakolta avalab anichʼnabik yoʼ xakʼelbeik li spasbentak Diose. Jkʼelbetik batel skʼoplal junantik stalelaltak Jeova ti xuʼ xavalbeik skʼoplal xchiʼuk li avalab anichʼnabike.

11. ¿Kʼusi stakʼ spas li totil meʼiletik sventa skolta yalab xnichʼnabik yoʼ xakʼik venta ti skʼanojutik tajek li Jeovae?

¹¹ Sventa xaʼibeik smelolal avalab anichʼnabik ti kʼu yelan chkʼanvan li Jeovae, xuʼ xavalbeik skʼoplal ti kʼu yelan ta xkʼuxul yoʼonton chchabi yol li chonbolometike (Mat. 23:37). Jech xtok, xuʼ xavalbeik skʼoplal li jeltos kʼusi spasoj Jeova ti toj kʼupilik sbae. Xi chal Karina ti laj xa kalbetik skʼoplal li echʼ parafoe: «Kʼalal chilokʼkutik ta xanbale, li jmeʼe chalbun ti xipajkutik jlikeluk sventa jkʼelbekutik skʼoplal ti jelajtik li jujutos nichime xchiʼuk ti jaʼ te chvinaj kʼanelal yuʼun Jeova ta skoj ti toj kʼupilik sbae. Akʼo mi echʼem xa jayibuk jabil jech-o ta jkʼel li jeltos nichimetike, ti kʼu yelan pasbile xchiʼuk li skoloraltake, skotol taje jaʼ tsvules ta jol ti skʼanojutik tajek li Jeovae».

12. ¿Kʼuxi xuʼ xakolta avalab anichʼnabik yoʼ xakʼik venta ti toj pʼij li Jeovae? (Salmo 139:14; kʼelo xtok li lokʼoletike).

¹² Koltao avalab anichʼnabik sventa xilik ti toj pʼij li Jeovae ti jaʼ xkom to li jpʼijiltike (Rom. 11:33). Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ xavalbeik skʼoplal kʼu yelan tspas ta tok li voʼe xchiʼuk ti chkuche batel ta ikʼ yoʼ xbat ta yan lume (Job 38:36, 37). Xuʼ xavalbeik skʼoplal xtok ti kʼu yelan toj labal sba pasbilutike (kʼelo Salmo 139:14). Akʼo avil venta kʼusi la spas jun totil ti Vladimir sbie, xi chale: «Oy jun veltae pʼaj ta visikleta li jkeremkutike, vaʼun yayij. Kʼalal echʼ junchibuk kʼakʼale, kol li syayijemale. Laj kalbekutik xchiʼuk kajnil ti snaʼoj te chpoxta sba stuk li jbekʼtaltike. Jech xtok, laj kalbekutik ti mu xkoʼolaj li kʼusitik spasoj li krixchanoetike. Jech kʼuchaʼal li jkot karroe mu smeltsan sba stuk mi soke. Ti jech laj kalbekutik smelolale jaʼ koltaat-o li jkeremkutik yoʼ xaʼibe smelolal ti toj pʼij li Jeovae».

13. ¿Kʼusi xuʼ xapasik yoʼ skolta avalab anichʼnabik sventa snopbeik skʼoplal li sjuʼel Jeovae? (Isaias 40:26).

¹³ Li Jeovae chalbutik ti akʼo jtoy muyel jsaʼtik ta vinajele xchiʼuk ti akʼo jnopbetik skʼoplal  ti toj echʼ xa noʼox sjuʼele, yuʼun naka ta yavil oy li kʼanaletike (kʼelo Isaias 40:26). Li voʼoxuke xuʼ me xatijbeik yoʼonton avalab anichʼnabik ti skʼelik muyel li vinajele xchiʼuk ti snopbeik skʼoplal li kʼusitik chilike. Oy jun ermana ta Taiwán ti Tingting sbie xvul to ta sjol kʼusi kʼot ta stojolal kʼalal kʼox toʼoxe. Xi chale: «Jun veltae, te livaykutik ta osiltik xchiʼuk li jmeʼe. Ta skoj ti nom kom li mukʼta lume lek sak jaman xvinaj li vinajele xchiʼuk chijil tajek kʼanaletike. Li vaʼ orae, jaʼo oy tajek jvokol li ta j-eskuelae xchiʼuk ta jvul-o koʼonton mi mu xa tukʼuk xkakʼ jba ta stojolal Jeova. Li jmeʼe la stijbun koʼonton ti akʼo jnopbe skʼoplal ti toj echʼem sjuʼel Jeova kʼalal la spas li kʼanaletike xchiʼuk la svulesbun ta jol ti xuʼ stunes sjuʼel sventa skoltaun yoʼ tukʼuk-o xkakʼ jba ta stojolale. Kʼalal laj kilbe spasbentak Jeova li vaʼ orae, ayan ta koʼonton ti xkojtikin mas li Jeovae xchiʼuk ti xitun ta stojolal mu ventauk ti kʼusi xkʼot ta pasele».

14. Li totil meʼiletike, ¿kʼuxi xuʼ stunesik li kʼusitik pasbil sventa xakʼbeik yil yalab xnichʼnabik ti xmuyubaj noʼox li Jeovae?

¹⁴ Li kʼusitik pasbile chakʼ ta ilel ti xmuyubaj noʼox li Jeovae. Li sientifikoetike yakʼojik venta ti jutuk mu skotoluk snaʼ xtajinik li chonbolometike, snaʼ xtajin li mutetike xchiʼuk li choyetike (Job 40:20). Yikʼaluk van yiloj avalab anichʼnabik ti lek snaʼ xtajinik li uni bolometike o li uni bikʼtal tsʼiʼ ti chjechʼ sbaik ta tiʼel kʼalal chtajinike, vaʼun yikʼaluk van tseʼinik-o. Mi akʼbat stseʼejik avalab anichʼnabik kʼalal oy kʼusi tspas li chonbolometike, vulesbeik me ta sjolik ti yakal chijtun ta stojolal jun Dios ti xmuyubaje (1 Tim. 1:11).

15. ¿Kʼusi xuʼ xkoltaat li totil meʼiletik sventa snaʼik li kʼusi tsnop yalab xnichʼnabike? (Proverbios 20:5; kʼelo xtok li lokʼole).

¹⁵ Bateltike toj vokol chaʼiik li totil meʼiletik yoʼ xchapbatik yuʼun yalab xnichʼnabik li kʼusitik tsnuptanike. Mi jaʼ jech yakal chkʼot ta atojolale, ¿kʼusi stakʼ xapas yoʼ xanaʼ kʼusi tsnop li avalab anichʼnabe? (Kʼelo Proverbios 20:5). Oy junantik totil meʼiletike lek kʼusi kʼotem ta pasel yuʼunik mi jaʼo chchiʼin ta loʼil yalab xnichʼnabik kʼalal jaʼo chbatik ta xanbal  sventa tskʼelik li spasbentak Jeovae. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun chʼabal kʼusi chchʼaybat-o yoʼontonik. Oy jun totil ta Taiwán ti Masahiko sbie, chalbe yan srasonal: «Kʼalal jmoj chibatkutik ta jamal osiltik xchiʼuk li kalab jnichʼnabkutike, mi ta teʼtikaltik o me ta tiʼ nab mas jun yoʼontonik. Jech oxal, mas kʼun chkaʼikutik xchiʼinel ta loʼil sventa jnaʼkutik li kʼusi tsnopike xchiʼuk ti kʼu yelan chaʼi sbaike». Li Katya ti laj xa kalbetik skʼoplal ta parafo 9, xi to chale: «Kʼalal mi lilokʼ ta chanune, li jmeʼe chikʼun batel ta jun kʼupil sba parke. Ta skoj ti tsʼijil noʼox ti bu oyunkutike, mas jun koʼonton chkalbe li kʼusi ta jnuptan ta j-eskuelae xchiʼuk ti kʼusi chkat-o koʼontone».

16. ¿Kʼuxi xuʼ skʼupin utsʼ alaliletik li spasbentak Jeovae?

¹⁶ Li kʼusi spasoj Jeovae jaʼ sventa junuk yoʼontonik xchiʼuk ti skʼupinik li utsʼ alaliletike, taje jaʼ sventa masuk tsobolik-o. Li Vivliae chal ti «oy yorail chijtseʼin» xchiʼuk «oy yorail chijpʼitolaj» (Ekl. 3:1, 4, tsʼib ta yok vun). Li Jeovae oy kʼusitik toj kʼupilik sba spasoj ti jaʼ te xuʼ xijbat sventa jchʼay koʼontontike. Ep utsʼ alaliletike lek chaʼi chbat xchʼay yoʼontonik ta teʼtikaltik, ta jamal osiltik, ta vitstikaltik o ta tiʼ nab. Oy junantik ololetike kʼupil tajek chaʼiik ti chtajinik xchiʼuk ch-anilajik ta parke, kʼalal tskʼelik chonbolometik o kʼalal chnuxinajik ta ukʼum, ta tsʼantsʼan voʼ o ta nabe. Oy ep ta tos kʼu yelan xuʼ jkʼupintik li spasbentak Jeovae.

17. ¿Kʼu yuʼun skʼan skolta yalab xnichʼnabik li totil meʼiletik sventa skʼupinbeik li spasbentak Jeovae?

¹⁷ Li ta achʼ balumile li totil meʼiletik xchiʼuk yalab xnichʼnabike mas to me tskʼupinik li spasbentak Jeovae. Muʼyuk xa me bu chijxiʼ yuʼun li chonbolometike, jaʼ jech muʼyuk xa chiʼik ek (Is. 11:6-9). Jech xtok, oy me lek yorail kuʼuntik sventa jkʼupintik skotol li kʼusi spasoj Jeovae (Sal. 22:26). Totil meʼiletik, mu me jaʼuk to xamalaik Paraiso sventa xakolta avalab anichʼnabik sventa skʼelbeik skʼoplal li spasbentak Jeovae xchiʼuk li kʼusi chchanubtasvane. Mi chavalbeik xa onoʼox spasbentak Jeova kʼalal chachanubtas avalab anichʼnabik avie, jaʼ me jech chaʼi sbaik kʼuchaʼal laj yaʼi sba li ajvalil David ti xi laj yale: «Kajval Jeova, mu xakoʼolaj xchiʼuk li yan diosetike, muʼyuk buchʼu spas yuʼun li kʼusitik apasoje» (Sal. 86:8).