1, 2. 1) ¿Kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal oy buchʼu chichʼ voʼe? 2) ¿Kʼusi ta jkʼeltik li ta xchanobil liʼe?

 ¿MI OY aviloj junuk velta ti te xa cholol li buchʼutik chichʼik voʼe? Kʼalal chjakʼbatik tal li chib sjakʼobil yuʼun li buchʼu chetʼes mantale, xkaʼitik ti ta sjunul yoʼonton tstakʼike. Li yutsʼ yalalik xchiʼuk yamigotakike xmuyubajik tajek. Vaʼun, kʼalal chlokʼik tal ta voʼe xvinaj ta satik ti xmuyubajik tajeke xchiʼuk xkaʼitik ti chtʼax skʼobik li buchʼutik te oyike. Jujun xemanae, ta smilal xa noʼox krixchanoetik chichʼik voʼ sventa xkʼotik ta stestigo Jeova.

² Mi yakal chanop chavichʼ voʼe, jaʼ skʼan xal ti yakal chasaʼ li Jeovae xchiʼuk jelel xavinaj li ta chopol balumil liʼe (Sal. 14:1, 2). Li xchanobil liʼe laj yichʼ pasel sventa xatabe sbalil, mu ventauk mi kerem tsebot to o mi oy xa ajabilal. Ep srasonaltak sventa xijtun ta stojolal Jeova, pe avie ta jchantik batel oxtosuk. Li xchanobil liʼe tskoltautik sventa jpʼeluk ta koʼontontik xijtun-o ta stojolal Jdiostik ta sbatel osil akʼo mi kichʼojtik xa voʼ.

3. ¿Kʼu yuʼun jkʼanojtik li kʼusi melel xchiʼuk tukʼilal li yajtunelutik Jeovae? (Salmo 119:128, 163).

³ Xi laj yalbe mantal yajtuneltak li Jeovae: «Kʼanik li kʼusi melele» (Sak. 8:19). Jech xtok, li Jesuse laj yal ti toj tsots skʼoplal ti jaʼuk jsaʼtik li tukʼilale (Mat. 5:6). Taje jaʼ skʼan xal ti skʼan ta sjunuluk koʼontontik jpastik li kʼusi leke xchiʼuk li kʼusi tukʼ ta sat li Diose. Mi akʼanoj li kʼusi melel xchiʼuk li tukʼilale, muʼyuk me lek chavil li jut kʼope xchiʼuk li k’usi chopole (kʼelo Salmo 119:128, 163). Li buchʼutik tsjutik kʼope jaʼ jech stalelalik kʼuchaʼal li Satanas ti jaʼ li buchʼu tspas mantal ta balumile (Juan 8:44; 12:31). Li kʼusi oy ta yoʼonton li Diabloe jaʼ ti xikʼubtasbe li xchʼul bi Jeovae. Yuʼun leʼ xa onoʼox ta nichimaltik Eden lik yal  tal jutbil kʼopetik ta stojolal li Diose, jaʼo kʼalal la stoy sbaik li Adan xchiʼuk Evae. Te laj yakʼ ta aʼiel ti jaʼ jun chopol ajvalil li Jeovae xchiʼuk ti tsjut kʼope, yuʼun muʼyuk la chakʼbe skʼupin krixchanoetik li kʼusitik lekike (Jen. 3:1, 4, 5). Ta skoj li jutbil kʼopetik chal ti xkoʼolaj kʼuchaʼal venenoe, epal krixchanoetik muʼyuk kʼusi lek tsnopik ta stojolal li Jeovae. Kʼalal mu skʼanik mantal li krixchanoetike, chtijbat yoʼontonik yuʼun Satanas sventa jaʼuk spasik li kʼusi muʼyuk tukʼe xchiʼuk li kʼusitik chopole (Rom. 1:25-31).

4. ¿Kʼuxi yakʼoj ta ilel Jeova ti jaʼ jun Dios ti melel snaʼ xkʼopoje? (Kʼelo xtok li lokʼole).

⁴ Li Jeovae jaʼ jun Dios ti melel snaʼ xkʼopoje xchiʼuk ta slekil yoʼonton chchanubtas li buchʼutik chnopaj ta stojolale (Sal. 31:5). Xkoʼolaj kʼuchaʼal ta sjambe sat, vaʼun tskolta lokʼel li ta kʼusitik mu meleluk yakʼoj ta chanel li Diabloe. Jech xtok, li Jeovae chchanubtas yajtuneltak ti mu x-elkʼajike, ti mu sjutik kʼope xchiʼuk ti jaʼuk spasik li kʼusi tukʼe. Kʼalal jech tspasike, jaʼ ch-ichʼatik-o ta mukʼ xchiʼuk jun yoʼontonik (Prov. 13:5, 6). ¿Mi avilojbe sbalil kʼalal jech jtalelaltike? Avakʼoj xa venta ti jaʼ noʼox stuk Jeova xuʼ sbeiltasutike (Sal. 77:13). Jaʼ yuʼun, oy ta avoʼonton chachʼunbe li stukʼil mantaltake (Mat. 6:33). Jech xtok, oy ta avoʼonton chapakbe skʼoplal li kʼusi melele xchiʼuk chavakʼ ta ilel ti jutbil li kʼusi yaloj Satanas ta stojolal li Diose. ¿Kʼusi tskoltaot sventa spas avuʼun taje?

5. ¿Kʼusi xuʼ xapas sventa xapakbe skʼoplal li kʼusi melele xchiʼuk li tukʼilale?

⁵ Li kʼusi chapas ta akuxlejale te chavakʼ ta ilel ti muʼyuk lek chavil li kʼusitik yaloj Satanas ti mu meleluke, ti chapakbe skʼoplal li kʼusi melele, ti oy ta avoʼonton ti jaʼuk sventainot li Jeovae xchiʼuk ti chakʼan chachʼunbe li stukʼil mantaltake. Sventa xvinaj ta akuxlejale, skʼan xavalbe Jeova ta junuk orasion ti oy ta avoʼonton chatun ta stojolal ta sbatel osile. Laje, chavichʼ voʼ sventa xavakʼbe yil yantik ti jaʼ xa yuʼunot li Jeovae. Ta skoj ti akʼanoj li kʼusi melel xchiʼuk li tukʼilale, jaʼ tstij avoʼonton sventa xavichʼ voʼ.

6. Jech kʼuchaʼal chal Salmo 45:4, ¿kʼusitik srasonal oy kuʼuntik sventa jkʼantik li Jesukristoe?

⁶ ¿Kʼu yuʼun akʼanoj li Jesukristoe? Te ta jtabetik jayibuk srasonal ta Salmo 45:4 (kʼelo). Li Jesuse tspakbe skʼoplal xchiʼuk chakʼ ta ojtikinel li kʼusi melele, li manxoale xchiʼuk li tukʼilale. Mi akʼanoj li kʼusi melel xchiʼuk li  tukʼilale, jaʼ me jech chavakʼ ta ilel ti akʼanoj li Jesuse. Li stuke tsots yoʼonton la spakbe skʼoplal li kʼusi melele xchiʼuk li tukʼilale (Juan 18:37). Pe ¿kʼuxi laj yakʼ ta ilel ti tsots skʼoplal ti bikʼituk xkakʼ jbatike?

7. ¿Kʼu yelan laj yakʼ ta ilel Jesus ti bikʼit yakʼoj sbae?

⁷ Li Jesuse laj yakʼ ta ilel ta skʼopojel xchiʼuk ta stalelal ti toj tsots skʼoplal ti bikʼituk xkakʼ jbatike. Jech kʼuchaʼal liʼe, ta skotol ora jaʼ laj yakʼ ta ichʼel ta mukʼ li Stote; maʼuk laj yakʼ sba ta ichʼel ta mukʼ stuk (Mar. 10:17, 18; Juan 5:19). ¿Kʼu yelan chavil ti bikʼit laj yakʼ sba li Jesuse? ¿Mi mu tauk stij koʼontontik ti jkʼantike xchiʼuk ti jchanbetik stalelale? Ta melel tana. ¿Kʼu yuʼun ti bikʼit yakʼoj sbae? Yuʼun jaʼ jech stalelal li Stote, li Jesuse skʼanoj xchiʼuk chchanbe stalelal (Sal. 18:35; Ebr. 1:3). ¿Mi mu jechuk ti mas to chijnopaj-o ta stojolal Jesus taje?

8. ¿Kʼu yuʼun xijmuyubaj tajek ti jaʼ Ajvalil kuʼuntik li Jesuse?

⁸ Xijmuyubaj tajek ti jaʼ Ajvalil kuʼuntik li Jesuse, yuʼun muʼyuk buchʼu xkoʼolaj-o ti kʼu yelan ch-ajvalilaje. Jaʼ chanubtasat yuʼun li Jeovae xchiʼuk jaʼ vaʼanat ta Ajvalil (Is. 50:4, 5). Jech xtok, li Jesuse laj yakʼ ta ilel ti skʼanojutik tajeke (Juan 13:1). Ta skoj ti jaʼ Ajvalil kuʼuntik li Jesuse, sta-o ti jkʼantike. Jaʼ yuʼun, li Jesuse laj yal ti jaʼ yamigotak chil li buchʼutik chchʼunbat smantale (Juan 14:15; 15:14, 15). ¡Jaʼ jun mukʼta matanal chkaʼitik ti xuʼ xijkʼot ta yamigo li Xnichʼon Jeovae!

9. ¿Kʼusitik xkoʼolaj-o ti kʼu yelan laj yichʼ voʼ Jesus xchiʼuk ti kʼu yelan chichʼ voʼ li yajtsʼaklomtake?

⁹ Jun smantal Jesus ti laj yal komel ti skʼan jchʼuntike jaʼ ti skʼan xichʼ voʼ li yajtsʼaklomtake (Mat. 28:19, 20). Jaʼ laj yakʼ ta ilel stuk ti kʼu yelan skʼan pasele. Akʼo mi jech, ti kʼu yelan laj yichʼ voʼ li Jesuse xchiʼuk ti kʼu yelan chichʼ voʼ li yajtsʼaklomtake, oy onoʼox kʼusitik jelel (kʼelo li rekuadro  «¿Kʼusi sjelbenal ti kʼu yelan laj yichʼ voʼ li Jesuse xchiʼuk ti kʼu yelan chichʼ voʼ li yajtsʼaklomtake?»). Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal laj yichʼ voʼ li Jesuse, jaʼ sventa xakʼ ta ilel ti tspasbe li kʼusi tskʼan yoʼonton Stote (Ebr. 10:7). Jaʼ jech li yajchankʼoptak eke. Kʼalal chichʼik voʼe, chakʼik ta ilel ta stojolal krixchanoetik ti laj xa yakʼ xkuxlejalik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk ti jaʼ xa mas tsots skʼoplal chaʼiik spasbel li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose, maʼuk li kʼusi tskʼan yoʼonton stukike. Kʼalal jech tspasike, jaʼ yakal chchanbeik stalelal li Jchanubtasvanej yuʼunike.

10. ¿Kʼu yuʼun jkʼanojtik li Jesuse, xchiʼuk kʼusi tstij koʼontontik spasel?

¹⁰ Anaʼoj ti jaʼ noʼox jun Xnichʼon li Jeovae, ti jaʼ xa svaʼanoj sventa x-och ta Ajvalile, ti bikʼit yakʼoj sbae xchiʼuk ti chchanbe lek stalelal li Stote. Achanoj xtok ti la smakʼlin epal krixchanoetik ti chviʼnajike, ti la spatbe yoʼonton li buchʼutik chat yoʼontonike xchiʼuk ti la xpoxta li buchʼutik ip chaʼiike (Mat. 14:14-21). Avakʼoj venta xtok ti jaʼ tsbeiltas li stsobobbail yajtsʼaklomtak Kristoe (Mat. 23:10). Ta skoj ti jaʼ Ajvalil ti tsventainutik ta tsʼakale, oy kʼusitik lekik tspas ta jtojolaltik. ¿Kʼuxi xuʼ xavakʼ ta ilel ti akʼanoje? Jaʼ ti xachanbe stalelale (Juan 14:21). Jaʼ yuʼun, jtos ti kʼu yelan xuʼ xapase jaʼ ti xavakʼbe akuxlejal li Jeovae xchiʼuk ti xavichʼ voʼe.

11. ¿Kʼusi li srasonal mas tsots skʼoplal sventa xkichʼtik voʼe, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹¹ Li Jesuse laj yal kʼusi ti srasonal mas tsots skʼoplal sventa xkichʼtik voʼe, xi laj yale: «Skʼan xakʼan ta sjunul avoʼonton li Jeova Dios avuʼune, ta sjunul akuxlejal, ta sjunul anopben xchiʼuk ta sjunul avipal» (Mar. 12:30). ¿Mi jaʼ jech akʼanoj li Diose?

12. ¿Kʼu yuʼun akʼanoj li Jeovae? (Kʼelo xtok li lokʼoletike).

¹² Toj ep srasonal ti kʼu yuʼun jkʼanojtik  li Jeovae. Jech kʼuchaʼal liʼe, achanoj xa ti jaʼ «snioʼal kuxlejale» xchiʼuk ti jaʼ chakʼbutik «skotol li lekil matanal xchiʼuk li tukʼil matanale» (Sal. 36:9; Sant. 1:17). Skotol li kʼusitik lekik oy kuʼuntike jaʼ te likem tal ta stojolal Jeova, yuʼun toj lek yoʼonton xchiʼuk skʼanojutik tajek.

13. ¿Kʼu yuʼun mu kʼusi xkoʼolaj-o li matanal yakʼojbutik Jeovae?

¹³ Ti cham ta jtojolaltik li Jesuse, jaʼ jun matanal laj yakʼbutik Jeova ti stuk no’ox jeche. ¿K’u yuʼun ti jech chkaltike? Jnoptik ti kʼu to yelan skʼanoj sbaik li Jeova xchiʼuk li Xnichʼone. Xi laj yal li Jesuse: «Skʼanojun li Totile» xchiʼuk «jkʼanoj li Totile» (Juan 10:17; 14:31). Jaʼ yuʼun, ta skoj ti ta smiyonal xa noʼox jabil te xchiʼuk sbaike, mas to skʼanoj sbaik (Prov. 8:22, 23, 30). Jnoptik avaʼi kʼu to van xkʼuxul laj yaʼi Jeova kʼalal laj yakʼ permiso ti xil svokol xchiʼuk ti xcham li Xnichʼone. Pe ta skoj ti skʼanoj tajek li krixchanoetike, ti skʼanojot tajek eke, laj yakʼ li skʼanbil Nichʼon sventa xcham ta jtojolaltike xchiʼuk ti xijkuxi sbatel osile (Juan 3:16; Gal. 2:20). Taje jaʼ li srasonal mas tsots skʼoplal oy kuʼuntik sventa jkʼantik li Jeovae.

14. ¿Kʼusi ti toj lek xuʼ xapas ta akuxlejale?

¹⁴ Ta skoj ti mas xa avojtikinoj li Jeovae, mas xa akʼanoj. Ta melel oy van ta avoʼonton ti masuk to lek xavil aba xchiʼuk Jeova li avie xchiʼuk  li ta sbatel osile, taje ta onoʼox me spas avuʼun. Xuʼ me xmuyubaj avuʼun Jeova ta akʼopojel xchiʼuk ta atalelal. Li Jeovae ta slekil yoʼonton tstij avoʼonton ti jechuk xapase (Prov. 23:15, 16). Li kʼusi chanop chapas ta akuxlejale jaʼ me te chavakʼ ta ilel mi akʼanoj li Jeovae (1 Juan 5:3). Toj lek me mi jech chapase.

15. ¿Kʼuxi xuʼ xavakʼ ta ilel ti akʼanoj li Jeovae?

¹⁵ Ti kʼuxi xuʼ xavakʼ ta ilel ti akʼanoj li Jeovae, jaʼ ti baʼyel chapas jun orasion ti bu chavalbe ti chavakʼ aba ta stojolale, li jun noʼox melel Diose (Sal. 40:8). Ta tsʼakale, chavichʼ voʼ sventa xavakʼbe yil yantik ti avakʼoj xa aba ta stojolal li Diose. Jech kʼuchaʼal laj xa kaltik li ta slikebal li xchanobil liʼe, kʼalal chavichʼ voʼe xamuyubaj tajek, yuʼun jaʼ te chjel talel li akuxlejale, maʼuk xa chapas li kʼusi chakʼan atuke, jaʼ xa chapas li kʼusi tskʼan Jeovae (Rom. 14:8; 1 Ped. 4:1, 2). Toj tsots skʼoplal li kʼusi kʼot ta nopel avuʼune, pe jaʼ tskoltaot sventa xakʼupin akuxlejal. Jkʼeltik avil kʼuchaʼal ti jech chkaltike.

16. Jech kʼuchaʼal chal Salmo 41:12, ¿kʼusi matanal chakʼbe Jeova li yajtuneltake?

¹⁶ Li Jeovae toj lek yoʼonton, lek snaʼ xakʼ li kʼusi oy yuʼune. Akʼo mi ep kʼusitik chapas sventa xatun ta stojolal, mas to me ep bendision chakʼbot (Mar. 10:29, 30). Manchuk mi toj sokem xa li kuxlejal avi ta skoj ti poʼot xa xlaj li choplejale, li Jeovae ta me skoltaot sventa junuk noʼox avoʼonton xchiʼuk ti xakʼupin akuxlejale. Maʼuk noʼox taje, yuʼun kʼalal laj avichʼ voʼe, te jel tal li akuxlejal sventa xatun ta sbatel osil ta stojolal li Jtotik ta vinajele. Mas to chavamigoin batel li Jeovae xchiʼuk xuʼ me jech sjalil chakuxi kʼuchaʼal li Diose, jaʼ xkaltik, ta sbatel osil (kʼelo Salmo 41:12).

17. ¿Kʼusi xuʼ xavakʼbe li Jeovae?

¹⁷ Kʼalal chavakʼ aba ta stojolal Jeova xchiʼuk chavichʼ voʼe, jaʼ me jun mukʼta matanal chavakʼbe ti toj ep sbalile. Skotol li kʼusitik lekik oy avuʼune xchiʼuk ti xamuyubaj noʼox ch-echʼ kʼakʼale, jaʼ me matanal yakʼojbot li Jeovae. Pe oy kʼusi xuʼ xavakʼbe li yajval vinajel balumil ti muʼyuk to yuʼune: jaʼ ti tukʼuk avoʼonton ta stojolale xchiʼuk ti xatun ta sjunul avoʼontone (Job 1:8; 41:11; Prov. 27:11). Taje jaʼ me li kʼusi toj lek xuʼ xapase. Ta skoj ti akʼanoj li Jeovae, tstij avoʼonton sventa xavichʼ voʼ.

18. ¿Kʼusitik skʼan xanopbe skʼoplal?

¹⁸ Li kʼusi laj xa jkʼelbetik tal skʼoplale, ¿mi laj stij avoʼonton sventa xavichʼ voʼ? Jaʼ noʼox voʼot xuʼ xaval mi laj o mi moʼoj. Jtos ti kʼusi xuʼ skoltaote jaʼ ti xi xanopbe skʼoplale: «¿Mi chapalun xa sventa xkichʼ voʼ?» (Ech. 8:36). Vuleso ta ajol li oxib srasonal ti laj jkʼeltik ta sventa li ichʼvoʼe. Baʼyuke, jaʼ ti akʼanoj li kʼusi melele xchiʼuk li tukʼilale. Xiuk xanopbe skʼoplale: «¿Mi oy ta koʼonton ti xkʼot skʼakʼalil ti jkotoltikuk meleluk xijkʼopoj xchiʼuk ti jaʼuk jpastik li kʼusi tukʼe?». Xchibal, ti akʼanoj li Jesukristoe. Xiuk xanope: «¿Mi oy ta koʼonton ti jaʼuk sventainun li Xnichʼon Diose xchiʼuk ti jchanbe stalelale?». Yoxibal, ti akʼanoj li Jeovae, taje jaʼ li kʼusi mas tsots skʼoplale. Xiuk xanope: «¿Mi oy ta koʼonton chitun ta stojolal Jeova xchiʼuk ti xmuyubajuk yoʼonton kuʼune?». Mi tana xachi ta yoxibale, ¿kʼusi tsmakot sventa xavichʼ voʼ? (Ech. 16:33).

19. ¿Kʼu yuʼun skʼan mu teuk xijnopnun mi chkichʼtik voʼ? Albo junuk skʼelobil (Juan 4:34).

¹⁹ Mi mu to xanaʼ lek mi chavichʼ voʼe, nopbo skʼoplal li kʼusi laj yal Jesuse (kʼelo Juan 4:34). ¿Kʼu yuʼun laj yal Jesus ti xkoʼolaj ta sveʼel laj yaʼi li spasbel kʼusi tskʼan yoʼonton Stote? Yuʼun li kʼusi ta jlajestike jaʼ chakʼ kipaltik. Li Jesuse snaʼoj ti jaʼ sventa jlekilaltik li kʼusi tskʼanbutik Jeova akʼo jpastike. Muʼyuk tskʼanbutik li kʼusi xuʼ jta-o jvokoltike. Li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose jaʼ ti xavichʼ voʼe (Ech. 2:38). Jaʼ me sventa alekilal mi laj avichʼ voʼe. Ti jech oy buchʼu xlechanbot talel li veʼlil ti toj echʼ xa noʼox mue, ¿mi te to xanopnun mi chalajes? Jaʼ jech li ichʼvoʼ eke, mu me teuk xanopnun mi chavichʼ.

20. ¿Kʼusi ta jkʼelbetik skʼoplal li ta yan xchanobile?

²⁰ ¿Kʼusi chmakatik junantik ta sventa li ichʼvoʼe? Jaʼ van ta skoj ti muʼyuk to chapal chaʼi sbaike. Toj tsots onoʼox skʼoplal ti xkakʼ jkuxlejaltik ta stojolal Jeova xchiʼuk ti chkichʼtik voʼe. Jaʼ yuʼun, skʼan xanop lek, xachʼakbe lek skʼakʼalil xchiʼuk xavakʼ avipal sventa xachapan aba li ta ichʼvoʼe. Pe mi chakʼan chavichʼ voʼe, ¿kʼusi xuʼ skoltaot sventa xachapan aba? Jaʼ ta jkʼelbetik skʼoplal li ta yan xchanobile.