1, 2. 1) ¿Kʼusi laj yal jun jtsʼibajom ta jlik livro? 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta xchanobil liʼe?

LI AVIE, ta smiyonal noʼox krixchanoetik chalik ti xchʼunojik ta stojolal Jesuse, pe mu xchʼunik li kʼusi laj yakʼ ta chanele (2 Tim. 4:3, 4). Xi onoʼox laj yal jun jtsʼibajom ta jlik livroe: «Ti oyuk junuk vinik ti jaʼ jech chakʼ ta chanel li kʼusitik laj yakʼ ta chanel Jesuse [...], ¿mi ta van jpʼajtik jech kʼuchaʼal la spʼajik li krixchanoetik ta voʼnee? [...] Ta melele, jech».

² Kʼalal ay ta balumil li Jesuse, ep buchʼutik la xchikintaik li kʼusi laj yakʼ ta chanele xchiʼuk laj yilik li skʼelobiltak juʼelal la spase, pe muʼyuk laj yakʼ xchʼunel yoʼontonik ta stojolal. ¿Kʼu yuʼun? Li ta xchanobil echʼe, laj kiltik chanib srasonaltak. Li ta xchanobil liʼe, ta jkʼeltik yan chanib srasonaltak. Jech xtok, ta jkʼeltik kʼu yuʼun tspʼajutik junantik li avie xchiʼuk kʼusi tskoltautik sventa mu jmak koktik.

3. ¿Kʼu yuʼun oy buchʼutik la spʼajik li Jesuse?

³ Li Jesuse muʼyuk la spʼaj li krixchanoetike. Yuʼun la xchiʼin ta veʼel li jkʼulejetike xchiʼuk li buchʼutik lek ojtikinbilike, pe la xchiʼinan xtok li buchʼutik abol sbaike xchiʼuk li buchʼutik muʼyuk tsakbilik ta ventae. Jech xtok, laj yakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton ta stojolal li buchʼutik jpasmuliletik ch-ilatike. Junantik krixchanoetik ti toj mukʼ skʼoplal chaʼi sbaike la smak yokik ta skoj li kʼusi la spas Jesuse. Xi la sjakʼbeik li yajchankʼoptak Jesuse: «‹¿Kʼu yuʼun jmoj chaveʼik, cha-uchʼbolajik xchiʼuk li jtsobpatanetik xchiʼuk li jpasmuliletike?›. Xi takʼbatik yuʼun li Jesuse: ‹Muʼyuk bu chtun yuʼunik doktor li buchʼutik muʼyuk  ipike, jaʼ noʼox chtun yuʼunik li buchʼutik ipike. Li voʼone maʼuk tal jtak ta ikʼel li buchʼutik tukʼike, jaʼ tal jtak ta ikʼel li jpasmuliletik sventa sutes yoʼontonike›» (Luk. 5:29-32).

4. Jech kʼuchaʼal laj yal li j-alkʼop Isaiase, ¿kʼusi ti mu labaluk sba laj yilik jechuk li judaetike?

⁴ ¿Kʼusi chal li Vivliae? Kʼalal jal toʼox skʼan xtal ta balumil li Mesiase, li Isaiase laj onoʼox yal ta jun albil kʼop ti ta xichʼ pʼajel yuʼun li krixchanoetike. Xi la stsʼibae: «Laj yichʼ pʼajel xchiʼuk muʼyuk laj yichʼ kʼanel yuʼun krixchanoetik [...]. Xkoʼolaj kʼuchaʼal nakʼal ta jtojolaltik li sate. Laj yichʼ pʼajel xchiʼuk muʼyuk sbalil laj yichʼ ilel» (Is. 53:3). Albil xa onoʼox ti muʼyuk chichʼ kʼanel yuʼun krixchanoetik li Mesiase, jaʼ yuʼun li judaetike muʼyuk labal laj yilik jechuk ti laj yichʼ pʼajel li Jesuse.

5. ¿Kʼusi tsnop ta jtojolaltik epal krixchanoetik?

⁵ ¿Mi jech van chkʼot ta pasel li avie? Jech. Ep jnitvanejetik ta relijione xmuyubaj noʼox chchʼamik li jkʼulejetike, li buchʼutik lek chanunajemike xchiʼuk li buchʼutik lek ojtikinbilik ta slumalike akʼo mi muʼyuk chakʼ ta xkuxlejalik li kʼusi chal Vivliae. Pe spʼajojutik li voʼotike akʼo mi jun koʼonton chijtun ta stojolal Jeova xchiʼuk chkakʼtik persa ti ta jpastik li kʼusi chal Vivliae. Muʼyuk tsots jkʼoplal chilutik li yan krixchanoetike. Li Pabloe laj onoʼox yal ti jaʼ tstʼuj Dios li buchʼutik muʼyuk stu ch-ilat yuʼun li krixchanoetike (1 Kor. 1:26-29). Li Jeovae ep tajek sbalil chil skotol li yajtuneltake.

6. ¿Kʼusi laj yal Jesus ta Mateo 11:25 xchiʼuk 26, xchiʼuk kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal?

⁶ ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu xmak koktike? (Kʼelo Mateo 11:25, 26). Mu xachibaj-o ta sventa li kʼusi tsnop krixchanoetik ta jtojolaltike. Teuk ta ajol ti jaʼ tstunes Jeova li buchʼutik bikʼit yakʼoj sbaike xchiʼuk ti tskʼan tspasbeik li kʼusi tskʼan yoʼontone (Sal. 138:6). Nopbo skʼoplal xtok ti stunesojutik tal Jeova sventa xkʼot ta pasel li kʼusi oy ta yoʼontone akʼo mi muʼyuk pʼijutik chil li yan krixchanoetike o ti muʼyuk lek chanunajemutike.

7. ¿Kʼu yuʼun laj yal Jesus ti jaʼ jloʼlavanejetik li jfariseoetike, xchiʼuk kʼu yelan laj yaʼi sbaik?

⁷ Li Jesuse lek tsots yoʼonton laj yal li kʼusi tspas li jbabeetik ta relijione. Jech kʼuchaʼal liʼe, laj yal ti jaʼ jloʼlavanejetik li jfariseoetik ta skoj ti jaʼ mas batem ta yoʼontonik ti kʼu yelan tspok skʼobike, maʼuk ti chchabi stot smeʼike (Mat. 15:1-11). Ta skoj ti labal sba laj yaʼi yajchankʼoptak Jesus taje, xi laj yalbeike: «¿Mi xanaʼ ti la smak yakan jfariseoetik ta skoj li kʼusi laj avale?». Xi takʼbatik yuʼun li Jesuse: «Chichʼ bulel skotol li teʼ ti bu maʼuk stsʼunoj Jtot ta vinajele. Mu xatukʼulanik, maʼsat jbeiltasvanejetik maʼ leʼe. Yuʼun mi maʼsat li buchʼu tsbeiltas jun maʼsat vinike, xchaʼvoʼalik chbalchʼujik ochel ta chʼen» (Mat. 15:12-14). Akʼo mi kap tajek sjolik li jbabeetik ta relijione, li Jesuse laj yal-o batel li kʼusi melele.

8. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Jesus ti muʼyuk lek chil skotol relijionetik li Diose?

⁸ Li Jesus xtoke laj yal ti oy kʼusitik muʼyuk lek chakʼik ta chanele. Muʼyuk laj yal ti lek chil skotol relijionetik li Diose. Yuʼun laj yal ti ep buchʼutik chbat ta sbelel lajelale, pe jaʼ jutuk li buchʼutik chbatik ta sbelel kuxlejale (Mat. 7:13, 14).  Jamal laj yal ti oy buchʼutik chalik ti chtunik ta stojolal Diose, pe mu jechuk. Jaʼ yuʼun, xi pʼijubtasvane: «Chabio me abaik lek ta stojolal li jloʼlavanej j-alkʼopetik ti chijetik xa spasoj sbaik yilele, pe ti jechik kʼuchaʼal jtiʼvanej loboetik li ta yutil yoʼontonike. Ta sventa yabtelik chavojtikinik» (Mat. 7:15-20).

9. ¿Kʼusitik chanubtaseletik laj yal Jesus ti maʼuk jech chakʼik ta chanele?

⁹ ¿Kʼusi chal li Vivliae? Jun albil kʼop ta Vivliae laj yal ti oy tajek ta yoʼonton Mesias ti akʼo lekuk xichʼ ichʼel ta mukʼ li Diose ti xkoʼolaj ta kʼokʼ ti xtiltun ta yoʼontone (Sal. 69:9; Juan 2:14-17). Jaʼ yuʼun, laj yal li kʼusi mu lekuk chakʼik ta chanele xchiʼuk li kʼusi muʼyuk lek tspasik li ta srelijionike. Jech kʼuchaʼal liʼe, li jfariseoetike xchʼunojik ti oy la jchʼuleltik ti mu snaʼ xchame, pe li Jesuse laj yal ti jaʼ noʼox yakal chvayik li animaetike (Juan 11:11). Li jsaduseoetike mu xchʼunik ti oy chaʼkuxesele, pe li Jesuse la xchaʼkuxes li Lasaro ti jaʼ yamigoe (Juan 11:43, 44; Ech. 23:8). Li jfariseoetik xtoke xchʼunojik ti jaʼ la chal Dios li kʼusi chkʼot ta pasele, pe li Jesuse laj yakʼ ta chanel ti jaʼ tsnop stuk krixchanoetik mi chtunik ta stojolal Jeova o mi moʼoj (Mat. 11:28).

10. ¿Kʼu yuʼun chmak-o yokik epal krixchanoetik li kʼusi chkakʼtik ta chanele?

¹⁰ ¿Mi jech van chkʼot ta pasel li avie? Jech. Li kʼusi chkakʼtik ta chanel ta Vivliae jaʼ te chakʼ ta ilel ti mu jechuk li kʼusi chakʼik ta chanel li yan relijionetike. Jaʼ yuʼun, ep buchʼutik chmak-o yokik. Li jbabeetik ta relijione chakʼik ta chanel ti chichʼik kastigo yuʼun Dios ta kʼatinbak li buchʼutik chopolike, vaʼun jaʼ xiʼemik-o li krixchanoetike. Pe li voʼotike jamal chkaltik ti maʼuk jeche, yuʼun li Jeovae jaʼ jun Dios ti snaʼ xkʼanvane. Li yan relijionetike chakʼik ta chanel xtok ti oy la jchʼuleltik ti mu snaʼ xchame. Pe ti meleluke, mu persauk xkichʼtik chaʼkuxesel jechuke. Jaʼ yuʼun, li voʼotike chkaltik ti mu jechuk chal li Vivliae. Epal relijionetik xtoke xchʼunojik ti jaʼ chal Dios li  kʼusi ta jnuptantike, pe li voʼotike chkakʼtik ta chanel ti ta jnop jtuktik mi chijtunutik ta stojolal Dios. Taje jutuk mu skotoluk velta jaʼ chkap-o sjolik li jnitvanejetik ta relijione.

11. Jech kʼuchaʼal laj yal Jesus ta Juan 8:45 kʼalal ta 47, ¿kʼusi tskʼan ti akʼo jpastik li Diose?

¹¹ ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu xmak koktike? Mi akʼanoj li mantale, skʼan xachʼun li kʼusi chal Diose (kʼelo Juan 8:45-47). Mu jechuk xapas kʼuchaʼal la spas Satanase. Tukʼ xavakʼ aba xchiʼuk mu xavalopatin komel li kʼusi achʼunoje (Juan 8:44). Li Diose tskʼan ti akʼo jchanbetik stalelal li Jesuse. Jaʼ yuʼun, xi chalbutike: «Pʼajik li kʼusi toj chopole; napʼan abaik ta stojolal li kʼusi leke» (Rom. 12:9; Ebr. 1:9).

12. ¿Kʼu yuʼun ep judaetik la smak-o yokik ti kʼu yelan cham Jesuse?

¹² ¿Kʼusi yan srasonal ti mak-o yokik li judaetike? Xi laj yal li Pabloe: «Li voʼotike ta jcholbetik skʼoplal li Kristo ti cham ta jtel teʼe; li judaetike tsmak-o yakanik» (1 Kor. 1:23). ¿Kʼu yuʼun ti tsmak-o yakanike? Yuʼun la snopik ti maʼuk Mesias li Jesus ta skoj ti laj yichʼ jokʼanel ta jtel teʼe, yuʼun jaʼ noʼox sta-o jech xchamik li j-elekʼetik xchiʼuk li jpasmuliletike (Deut. 21:22, 23).

13. ¿Kʼusi muʼyuk la xchʼunik li buchʼutik la spʼajik Jesuse?

¹³ Li judaetik ti la spʼajik Jesuse muʼyuk la xchʼunik ti chʼabal smul li Jesuse, ti laj yichʼ jutbel smule xchiʼuk ti muʼyuk lek li kʼusi laj yichʼ pasbele. Muʼyuk lek laj yichʼ chapanel, yuʼun ta anil noʼox la stsob sbaik li judaetik li ta mukʼta nail chapanobbaile xchiʼuk muʼyuk la stsakik ta venta li smantaltak ajvalile (Luk. 22:54; Juan 18:24). Li jchapanvanejetike muʼyuk la xchikintaik kʼalal la sjutbeik smule, yuʼun jaʼ noʼox la sabeik «smul sventa tsmilik li Jesuse». Pe muʼyuk la stabeik smul, jaʼ yuʼun li bankilal palee oy kʼusi la sjakʼbe sventa jaʼ te sta-o smul li kʼusi tstakʼe. Pe taje toj echʼ xa  noʼox chopol (Mat. 26:59; Mar. 14:55-64). Kʼalal chaʼkuxiem xa ox li Jesuse, li jchapanvanejetike «laj yakʼbeik batel ep ta sep plata li soltaroetik ti chabivanike» sventa xalik jutbil kʼopetik ti kʼu yuʼun xokol xa li smukinale (Mat. 28:11-15).

14. ¿Kʼusi xa onoʼox albil chkʼot ta stojolal li Mesiase?

¹⁴ ¿Kʼusi chal li Vivliae? Akʼo mi ep judaetik la snopik ti muʼyuk chichʼ milel li Mesiase, pe xi xa onoʼox albile: «Laj yakʼ xkuxlejal xchiʼuk jpasmulil albat skʼoplal. La xkuchbe batel smul epal krixchanoetik xchiʼuk kʼot ta jkʼopojel ta stojolal li jpasmuliletike» (Is. 53:12). Jaʼ yuʼun, ti kʼu yelan laj yichʼ milel li Jesuse maʼuk srasonal sventa smak-o yokik li judaetike.

15. ¿Kʼusitik jmultik kichʼojtik albel ti jaʼ pʼajbilutik-oe?

¹⁵ ¿Mi jech van chkʼot ta pasel li avie? Jech. Li stestigoutik Jeovae jaʼ jech kichʼoj jutbel jmultik kʼuchaʼal la snuptan Jesuse. Jkʼelbetik junchibuk skʼelobiltak. Li ta Estados Unidos ta sjabilal 1930 kʼalal ta 1950, kichʼojtik chapanel sventa jpakbetik skʼoplal ti k’u yelan chkichʼtik ta mukʼ li Diose. Junantik jchapanvanejetike laj yalik ta jamal ti muʼyuk lek chilutike. Li ta Quebec ta Canadae li relijion Katolika xchiʼuk li ajvalile la spas ta jmoj skʼopik sventa skontrainik li kʼusi ta jpastike. Ep jcholmantaletik laj yichʼik chukel ta skoj noʼox ti chalbeik batel skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose. Li ta Alemania xtoke, ep keremetik laj yichʼik milel yuʼun li jnasietike. Li echʼ tal jabiletike, ep ermanoetik ta Rusia laj yichʼik chukel ta skoj ti chalbeik batel skʼoplal li kʼusi chal Vivliae, yuʼun li j-abteletike chalik ti toj xibal sba li kʼusi ta jpastike. Yalojik xtok ti toj xibal sba xchiʼuk mu stakʼ stunesik li Xchʼul Kʼop Dios sventa Achʼ Balumil ta ruso kʼop ta skoj noʼox ti te oy li biil Jeovae.

16. Jech kʼuchaʼal chal 1 Juan 4:1, ¿kʼu yuʼun skʼan mu jchʼuntik li jutbil kʼopetik chalik ta jtojolaltike?

¹⁶ ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu xmak koktike? Jsabetik lek skʼoplal li kʼusi chkaʼitike. Kʼalal laj yal li Mantaletik ta Vits li Jesuse, laj yal ti oy buchʼutik «toj chopol kʼusi chalik» ta stojolal li yajchankʼoptake (Mat. 5:11). Taje jaʼ te chlik talel ta stojolal Satanas, yuʼun jaʼ tstijbe yoʼonton li kajkontratik sventa spuk batel jmultike (Apok. 12:9, 10). Mu xachikinta li jutbil kʼopetik taje xchiʼuk mu xavakʼ ti akʼo skʼunibtas li xchʼunel avoʼontone (kʼelo 1 Juan 4:1).

17. ¿Kʼusi van la snop yantik ta skoj li kʼusitik kʼot ta pasel kʼalal jutuk xa ox skʼan xcham li Jesuse?

¹⁷ Kʼalal jun xa ox akʼobal kuxul li Jesuse, laj yichʼ valopatinel yuʼun jun yajtakbol. Li jun xtoke oxib velta laj yal ti mu xojtikine xchiʼuk li yantike laj yiktaik komel (Mat. 26:14-16, 47, 56, 75). Pe mu labaluk sba laj yaʼi li Jesuse, yuʼun yaloj xa onoʼox ti jech chkʼot ta pasele (Juan 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32). Kʼalal jech laj yil li yantike, xuʼ van la smak-o yokik xchiʼuk xi van la snopike: «Mi jaʼ jech tspas li jtakboletike, mu jkʼan jechukun ek».

18. ¿Kʼusitik albil kʼopetik kʼot ta pasel kʼalal jutuk xa ox skʼan xcham li Jesuse?

¹⁸ ¿Kʼusi chal li Vivliae? Kʼalal jal toʼox skʼan xtal ta balumil li Jesuse, li Jeovae laj xa onoʼox yakʼ ta tsʼibael ta Skʼop ti ta xichʼ chonel ta 30 ta sep plata li Mesiase (Sak. 11:12, 13). Yamigo noʼox li buchʼu ta xvalopatinate (Sal. 41:9). Xi la stsʼiba li  Sakariase: «Yayijeso li jchabichije, vaʼun tanpuk chbat li chijetike» (Sak. 13:7). Li buchʼutik oy ta yoʼontonik mantal ta melele muʼyuk tspʼajik-o Jesus ta skoj taje, moʼoj, yuʼun mas to tstsatsub-o xchʼunel yoʼontonik kʼalal chilik chkʼot ta pasel ta stojolal li albil kʼopetike.

19. ¿Kʼusi snaʼojik li buchʼutik oy ta yoʼontonik mantale?

¹⁹ ¿Mi jech van chkʼot ta pasel li avie? Jech. Junantik stestigotak Jeova ti lek ojtikinbilike svalopatinojik komel li mantale xchiʼuk tstijbeik yoʼonton yantik sventa jechuk spasik ek. Tstunesik Internet, periodiko, television xchiʼuk radio sventa oyuk kʼusi chopol xalik ta jtojolaltik, ti mu jamaluk li kʼusi chalike xchiʼuk tsjut jmultik. Pe li buchʼutik oy ta yoʼontonik mantal ta melele muʼyuk chlajik ta loʼlael, moʼoj, yuʼun snaʼojik ti jech onoʼox chal Vivlia ti chkʼot ta pasele (Mat. 24:24; 2 Ped. 2:18-22).

20. ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa mu xijlaj ta loʼlael yuʼun li buchʼutik yiktaojik mantale? (2 Timoteo 4:4, 5).

²⁰ ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu xmak koktike? Jchanulan Jvivliatik sventa tsotsuk-o li xchʼunel koʼontontike, jpasilantik orasion xchiʼuk kakʼ ta koʼontontik spasel li abtelal yakʼoj jbaintik Jeovae (kʼelo 2 Timoteo 4:4, 5). Mi tsots xchʼunel koʼontontike, muʼyuk me chijxiʼ kʼalal oy kʼusi chopol chkaʼitik ta stojolal li stestigotak Jeovae (Is. 28:16). Mi jkʼanojtik Jeova, li Skʼope xchiʼuk li ermanoetike, jaʼ tskoltautik sventa mu xijlaj ta loʼlael yuʼun li buchʼutik yiktaojik mantale.

21. ¿Kʼusi skʼan teuk ta joltik akʼo mi ep buchʼutik mu skʼanik mantal?

²¹ Li ta voʼnee, ep buchʼutik la smak yokik xchiʼuk la spʼajik li Jesuse. Pe ep buchʼutik la stsʼakliik xtok. Te kapal skʼoplal jun vinik ti te toʼox ch-abtej ta Sanedrine «xchiʼuk ep paleetik kʼotik ta jchʼunolajeletik» (Ech. 6:7; Mat. 27:57-60; Mar. 15:43). Li avi eke, ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik stsʼakliojik li Jesuse. ¿Kʼu yuʼun? Jaʼ ta skoj ti ep sbalil chilik li kʼusitik melel xchanojik ta Vivliae. Xi chal li Skʼop Diose: «Jun tajek yoʼontonik li buchʼutik skʼanojik amantale, muʼyuk kʼusi chmakbat yakanik» (Sal. 119:165).