1. ¿Kʼusi chkakʼtik venta kʼalal chkalbetik yantik li kʼusi yakal ta jchantik ta Vivliae?

¿MI XVUL ta ajol kʼu yelan avaʼi aba kʼalal laj avojtikin mantale? Laj avakʼ venta ti toj lek jamal li kʼusi chal ta Vivliae xchiʼuk la anop ti tskʼan chaʼiik li yan krixchanoetik eke. Apatoj lek avoʼonton ti xuʼ sta-o smuyubajelik li kʼusi chal ta Vivliae xchiʼuk ti xuʼ skʼupin xkuxlejalik ta mas jelavele (Sal. 119:105). Jaʼ yuʼun, xamuyubaj van tajek lavalbe avamigotak xchiʼuk avutsʼ avalal li kʼusi yakal chachane. Pe laj van avat avoʼonton kʼalal laj avakʼ venta ti mu skʼan xchikintaike.

2, 3. ¿Kʼusi la snopik ta stojolal li Jesuse xchiʼuk ta sventa li kʼusi laj yalbe skʼoplale?

² Mu labaluk chkaʼitik ti oy buchʼutik mu xchʼamik li kʼusitik chkaltike. Kʼalal ay ta balumil li Jesuse, laj yakʼ ta ilel skʼelobil juʼelal ti chakʼ ta ilel ti koltabil yuʼun Jeovae. Akʼo mi jech, ep buchʼutik la spʼajik. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal la xchaʼkuxes li Lasaroe, laj yakʼik venta li yajkontratak ti jech kʼot ta pasele, pe li jnitvanejetik ta relijione muʼyuk la xchʼunik ti jaʼ Mesias li Jesuse. Li kʼusi noʼox la snopike jaʼ ti tsmilik li Jesuse xchiʼuk li Lasaroe (Juan 11:47, 48, 53; 12:9-11).

³ Li Jesuse snaʼoj ti ep buchʼutik muʼyuk chchʼunik ti jaʼ Mesiase (Juan 5:39-44). Jaʼ yuʼun, xi laj yalbe li yajtakboltak li Juan J-akʼ-ichʼvoʼe: «Xmuyubaj noʼox li buchʼu  muʼyuk bu tsmak yakan * ta jkoje» (Mat. 11:2, 3, 6). ¿Kʼu yuʼun ep buchʼutik la spʼajik li Jesuse?

4. ¿Kʼusi chkalbetik skʼoplal li ta xchanobil liʼe?

⁴ Li ta xchanobil liʼe xchiʼuk li ta yan xchanobile, ta jkʼeltik kʼu yuʼun ep buchʼutik la spʼajik li Jesuse xchiʼuk ta jkʼeltik kʼu yuʼun tspʼajutik li krixchanoetik eke. Li kʼusi mas tsots skʼoplale ta jkʼeltik kʼuxi xuʼ tsotsuk xchʼunel koʼontontik ta stojolal Jesus xchiʼuk ti muuk xijchibajutike.

5. ¿Kʼu yuʼun oy buchʼutik mu xchʼunik ti jaʼ Mesias li Jesuse?

⁵ Ep buchʼutik mak-o yokik ta skoj ti bu lik talel li Jesuse. Snaʼojik ti jaʼ jun lekil jchanubtasvaneje xchiʼuk ti tspas skʼelobiltak juʼelale, pe jaʼ noʼox xnichʼon jun karpintero laj yilik. Maʼuk noʼox, snaʼojik ti te chʼi ta Nasaret ti jaʼ jun jteklum ti muʼyuk mas tsots skʼoplal chilike. Xi toʼox laj yal li Natanael ti kʼot ta yajtsʼaklom Jesus ta tsʼakale: «¿Mi oy van kʼusi xuʼ lek xlik tal li ta Nasarete?» (Juan 1:46). ¿Kʼu yuʼun jech laj yal? Xuʼ van jaʼ ta skoj ti bu likem talele o te van ta sjol li jun albil kʼop ta Mikeas 5:2 ti chal ti te chvokʼ ta Belen li Mesiase, maʼuk ta Nasaret.

6. ¿Kʼusi la spasik jechuk li buchʼutik mu xchʼunik ti jaʼ Mesias li Jesuse?

⁶ ¿Kʼusi chal li Vivliae? Li j-alkʼop Isaiase laj yal ti muʼyuk tstsakik ta venta yajkontratak Jesus «ti bu likem talel» li Mesiase (Is. 53:8). Oy xa onoʼox albil kʼopetik ti chal ti bu chlik talel li Mesiase. Ti lajuk sabeik mas smelolale, laj yakʼik venta jechuk ti te vokʼ ta Belen li Jesuse xchiʼuk ti jaʼ snitilulal li ajvalil Davide (Luk. 2:4-7). Jaʼ jech kʼot ta pasel kʼuchaʼal chal li albil kʼop ta Mikeas 5:2. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼu yuʼun ti mak yokike xchiʼuk ti la spʼajik li Jesuse? Jaʼ ta skoj ti muʼyuk la sabeik baʼyuk skʼoplale.

7. ¿Kʼu yuʼun ep buchʼutik tspʼajutik?

⁷ ¿Mi jech van chkʼot ta pasel li avie? Jech. Jutuk mu skotoluk li yajtunelutik Jeovae muʼyuk tsots jkʼoplaltik xchiʼuk maʼuk jkʼulejutik. Jaʼ yuʼun, chalik ti jechutik noʼox kʼuchaʼal yan krixchanoetik xchiʼuk ti muʼyuk chanunajemutike (Ech. 4:13). Ta skoj ti muʼyuk ayemutik ta mukʼtik chanob vun sventa relijionetike, mu la stakʼ xijchanubtasvan ta sventa li Vivliae. Jlom xtoke chalik ti te la lik talel ta Estados Unidos li jrelijiontike. Pe ti jamal xkaltike, li ta vukub stestigotak Jeovae jaʼ noʼox van jun te nakal ta Estados Unidos. Yantik xtoke albilik ti mu la jchʼuntik ta stojolal Jesuse. Chalbutik ti jaʼ noʼox la ta jchʼaktik utsʼ alaliletike, ti tojbilutik la yuʼun Estados Unidose xchiʼuk ti muʼyuk la smelolal li kʼusi ta jpastike. Li buchʼutik chchikintaik taje xchiʼuk ti muʼyuk tsabeik skʼoplale tsmak yokik, vaʼun tspʼajutik.

8. Jech kʼuchaʼal chal Echos 17:11, ¿kʼusi skʼan xapas mi chakʼan chanaʼ bu junukal li steklumal Dios avie?

⁸ ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu xmak koktike? Jaʼ ti jsabetik lek skʼoplal li kʼusi chkaʼitike. Kʼalal skʼan toʼox stsʼiba S-evanjelio li Lukase, la skʼelbe lek skʼoplal li kʼusitik kʼotem ta pasele. Yuʼun tskʼan ti xakʼik venta ti melel li kʼusi yaʼiojik ta stojolal Jesus li buchʼu chchanik li Evanjelioe (Luk. 1:1-4). Taje jaʼ jech la  spasik li buchʼutik te nakalik ta Bereae. Kʼalaluk laj yaʼibeik skʼoplal li Jesuse, la skʼelik ta Tsʼibetik ta Ebreo Kʼop mi jaʼ melel li kʼusi chaʼiike (kʼelo Echos 17:11). Li kʼusi skʼan xapas eke jaʼ ti xasabe skʼoplal ta Vivlia li kʼusi chakʼik ta chanel li stestigotak Jeovae xchiʼuk ti xasabe skʼoplal ti bu likik talele. Mi ta jsabetik lek skʼoplale, muʼyuk ta jchʼuntik li kʼusi chalik yantike.

9. ¿Kʼusi kʼot ta pasel kʼalal muʼyuk laj yakʼ ta ilel senyail ta vinajel li Jesuse?

⁹ Junantike mu baluk noʼox laj yaʼiik ti toj lek chanubtasvan li Jesuse, yuʼun la skʼanbeik ti akʼo xakʼ ta ilel «junuk senyail ta vinajel» sventa xakʼ ta ilel ti jaʼ li Mesiase (Mat. 16:1). Taje jaʼ van ta skoj ti muʼyuk lek laj yaʼibeik smelolal li kʼusi chal ta Daniel 7:13 xchiʼuk 14. Pe maʼuk toʼox yorail laj yil Jeova sventa xkʼot ta pasel li albil kʼop taje. Ti jechuke la xchʼunik ti jaʼ Mesias ta skoj ti kʼu yelan chanubtasvane. Ta skoj ti muʼyuk la spas li kʼusi kʼanbate, mak-o yokik xchiʼuk la spʼajik (Mat. 16:4).

10. ¿Kʼuxi laj yakʼ kotuk ta pasel Jesus li kʼusi laj yal Isaias ta sventa li Mesiase?

¹⁰ ¿Kʼusi chal li Vivliae? Li j-alkʼop Isaiase xi laj yalbe skʼoplal li Mesiase: «Muʼyuk tsots chkʼopoj mi jaʼuk tstoy yechʼomal ye xchiʼuk muʼyuk chakʼ ta aʼiel ta kaye li yechʼomal yee» (Is. 42:1, 2). Li Jesuse muʼyuk kʼusi la spas sventa labaluk xa x-ilat yuʼun li yantike. Muʼyuk la svaʼan chʼulnaetik ti labal sba ta kʼelele, muʼyuk la slap kʼuʼiletik ti kʼupilik sbae xchiʼuk muʼyuk la skʼan ti xbiiltasat ta biiletik ti yan sba ta aʼiele. Kʼalal yakal chchapanate, muʼyuk la spas skʼelobil juʼelal ta yeloval Erodes sventa mu xichʼ-o milele (Luk. 23:8-11). Laj onoʼox spas skʼelobil juʼelal, pe li kʼusi mas tsots skʼoplal laj yile jaʼ ti xchol li lekil aʼyejetike. Xi laj yalbe li yajtakboltake: «Jaʼ sventa ti lokʼemun tale» (Mar. 1:38).

11. ¿Kʼusi tskʼanik li jlom krixchanoetik ti akʼo jpastike?

 ¹¹ ¿Mi jech van chkʼot ta pasel li avie? Jech. Ep buchʼutik labal sba chilik li mukʼtik chʼulnaetik xchiʼuk li kʼusitik te ta yut ti toyolik tajek stojole, li jnitvanejetik ta relijion ti yan xa sba kʼu yelan chichʼik biiltasele xchiʼuk li kʼinetik tspasik ti jaʼ la slikesik li buchʼutik muʼyuk chichʼik ta mukʼ Diose. Li buchʼutik te chkʼotike muʼyuk chichʼik chanubtasel mas ta sventa Dios xchiʼuk li kʼusi oy ta yoʼontone. Pe jaʼuk li buchʼu chkʼot ta jtsobajeltike chchanik li kʼusi tskʼan Dios ta jtojolaltike. Li jsalontike maʼuk ti toj toyolik stojol ti kʼu yelan pasbile, pe lek sak xchiʼuk lek ta kʼelel. Li buchʼu sbainojik skʼelel li tsobobbaile muʼyuk ti jelel kʼu yelan tslap skʼuʼike o ti yan xa sba kʼu yelan chichʼik biiltasele. Li chanubtaseletik xchiʼuk li kʼusi jchʼunojtike te ta xichʼ lokʼesel ta Vivlia. Li avie, oy krixchanoetik tsmak-o yokik ti muʼyuk labal sba chilik kʼu yelan chkichʼtik ta mukʼ li Diose xchiʼuk ti maʼuk chkakʼtik ta chanel li kʼusi lek chaʼiike.

12. Jech kʼuchaʼal chal Ebreos 11:1 xchiʼuk 6, ¿kʼusi skʼan jpastik sventa tsotsuk li xchʼunel koʼontontike?

¹² ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu xmak koktike? Li jtakbol Pabloe xi laj yalbe li yajtsʼaklomtak Kristo ta Romae: «Jaʼ to chakʼ xchʼunel yoʼonton jun krixchano mi laj xa ox yaʼi li mantale. Jech xtok, jaʼ to chkaʼitik kʼalal oy buchʼu chcholbe skʼoplal li Kristoe» (Rom. 10:17). Sventa stsatsub li xchʼunel koʼontontike, skʼan jkʼeltik li Vivliae, yuʼun maʼuk jaʼ tstsatsub-o xchʼunel koʼontontik mi ta jpastik li kʼinetik ti muʼyuk te chal ta Vivliae akʼo mi toj kʼupilik sba ta kʼelel. Skʼan ti lekuk tsots li xchʼunel koʼontontik xchiʼuk ti xkojtikintik lek li kʼusi chal Vivliae, yuʼun muʼyuk lek chilutik Dios mi chʼabal xchʼunel koʼontontike (kʼelo Ebreos 11:1, 6). Sventa jchʼuntik ti jaʼ melel li kʼusi yakal jchantike, mu persauk xkiltik senyailtak ta vinajel, yuʼun  skʼan jchantik lek li Vivlia sventa jtsatsubtas li xchʼunel koʼontontike xchiʼuk ti mu xijchibetuke.

13. ¿Kʼu yuʼun ep buchʼutik chopol laj yilik li Jesuse?

¹³ Li yajchankʼoptak Juan J-akʼ-ichʼvoʼe labal sba laj yilik ti muʼyuk la spasik ayuno li yajtsʼaklomtak Jesuse. Li Jesuse laj yalbe smelolal ti mu persauk spasik ta skoj ti te to kuxule (Mat. 9:14-17). Li jfariseoetik xchiʼuk li yan yajkontratak Jesuse chopol laj yilik ti muʼyuk tspas li kʼusi nopem xaʼiik spasele xchiʼuk kap tajek sjolik ti poxtavan ta savadoe (Mar. 3:1-6; Juan 9:16). Xtoyet xa chalik ti chchabiik li savadoe, pe muʼyuk chopol chilik ti te chpʼolmajik li ta temploe. Chopol tajek laj yaʼiik kʼalal albatik ta jamal yuʼun Jesus li smulike (Mat. 21:12, 13, 15). Kʼalal laj yal mantal Jesus ta snail tsobobbail ta Nasarete, li buchʼutik laj yaʼiike lik skʼakʼal yoʼontonik ta skoj ti albatik ti chʼabal xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk ti jaʼ noʼox tsnop skʼoplal stukik jech kʼuchaʼal li j-israeletike (Luk. 4:16, 25-30). Ep buchʼutik la smak yokik ta skoj ti muʼyuk la spas Jesus li kʼusi tskʼanike (Mat. 11:16-19).

14. ¿Kʼu yuʼun laj yal Jesus ti chopol li kʼusi nopem xaʼiik tspasik ti mu jechuk chal ta Vivliae?

¹⁴ ¿Kʼusi chal li Vivliae? Xi akʼbat snaʼ yuʼun Jeova li j-alkʼop Isaiase: «Li jteklum liʼe ta ye noʼox chnopajik ta jtojolal xchiʼuk ta yeik noʼox chichʼikun ta mukʼ, pe li yoʼontonike nom tajek oy ta jtojolal; xchiʼuk ti xiʼtaojikune jaʼ noʼox ta skoj li smantaltak krixchanoetik akʼbil xchanike» (Is. 29:13). Lek ti laj yal Jesus ti mu lekuk li kʼusi nopem xaʼiik tspasik ti mu jechuk ta xal li ta Vivliae. Li buchʼu mas tsots skʼoplal laj yilik li kʼusi nopem xaʼiik tspasike la spʼajik li Jeovae xchiʼuk li buchʼu la stak tale ti jaʼ li Mesiase.

15. ¿Kʼusi chopol chilutik-o li epal krixchanoetike?

¹⁵ ¿Mi jech van chkʼot ta pasel li avie? Jech. Ep buchʼutik chopol chilik ti muʼyuk ta jpastik li kʼusitik skontrainoj li Vivliae, jech kʼuchaʼal li kumpleanyo xchiʼuk li Svokʼel Ninyo (Navidad). Yantik xtoke chkap sjolik ta jtojolaltik ti muʼyuk ta jpastik li kʼinetik sventa stoybe skʼoplal jlumaltike xchiʼuk ti mu jechuk ta jmuk kanimatik kʼuchaʼal nopem xaʼiik ti mu lekuk chil li Diose. Li krixchanoetik taje xuʼ van tsnopik ti lek chil Dios li kʼusi tspasike. Pe mi jaʼ tspasik-o li kʼusi nopem xaʼiik ti jaʼ muʼyuk chchʼunik li kʼusi chal Vivliae, muʼyuk me lek ta x-ilatik yuʼun li Jeovae (Mar. 7:7-9).

16. ¿Kʼusi skʼan jpastik xchiʼuk kʼusi skʼan jpʼajtik? (Salmo 119:97, 113, 163-165).

¹⁶ ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu xmak koktike? Skʼan jkʼantik li smantaltak xchiʼuk li beiltaseletik yuʼun Diose (kʼelo Salmo 119:97, 113, 163-165). Mi akʼanoj li Jeovae, ta me xapʼaj li kʼusi nopem xaʼiik tspas krixchanoetik ti chopol chile. Jaʼuk mas tsots skʼoplal xavil ti akʼanoj li Jeovae.

17. ¿Kʼusi ox tskʼanik ti akʼo spas li Mesiase?

¹⁷ Kʼalal kuxi ta balumil li Jesuse, junantike tskʼanik ox ti akʼo xjel li ajvalile, ti jaʼuk xkoltaatik yuʼun Mesias sventa mu xa jaʼuk xventainatik yuʼun li jromaetike. Pe kʼalal tstikʼik xa ox ta ajvalil li Jesuse, muʼyuk la xchʼam (Juan 6:14, 15). Li paleetik xchiʼuk li yan krixchanoetike  chiʼik mi oy kʼusi la sjel Jesus ta sventa li ajvalile, yuʼun mi jech la spase, xuʼ van x-ilinik-o li jromaetik xchiʼuk ti xpojbat yabtelik li jbeiltasvanejetik ta relijione. Ep judaetike la smak-o yokik ta skoj li politikae.

18. ¿Kʼusi muʼyuk la stsakik ta venta li judaetik ta sventa li Mesiase?

¹⁸ ¿Kʼusi chal li Vivliae? Albil xa onoʼox ti tspas kʼop li Mesiase xchiʼuk ti tspas kanale. Pe albil xa onoʼox xtok ti baʼyel skʼan xcham sventa stoj li jmultike (Is. 53:9, 12). Pe ¿kʼu yuʼun ep buchʼutik mu jechuk tsnopik taje? Yuʼun muʼyuk la stsakik ta venta li albil kʼopetik ti chal ti jaʼ to ta tsʼakal chchapaj li svokolike (Juan 6:26, 27).

19. ¿Kʼu yuʼun ep buchʼutik tsmak yok li avie?

¹⁹ ¿Mi jech van chkʼot ta pasel li avie? Jech. Ep krixchanoetik chopol chilutik ti muʼyuk ta jtikʼ jbatik ta politikae, tsnopik ti skʼan la jpastik votare. Pe mi jech la jpastike, pʼajbil chaʼi sba li Jeovae (1 Sam. 8:4-7). Xuʼ van tsnopik ti skʼan jvaʼantik eskuelaetik, ospitaletik o yan kʼusitik sventa xijkoltavane. Tsmak yokik ti jaʼ kakʼoj ta koʼontontik li cholmantale, maʼuk ti kʼuxi xuʼ jchapantik li vokoliletike.

20. Jech kʼuchaʼal laj yal Jesus ta Mateo 7:21 kʼalal ta 23, ¿kʼusi ti mas tsots skʼoplale?

²⁰ ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu xmak koktike? (Kʼelo Mateo 7:21-23). Teuk me ta ajol ti jaʼ mas tsots skʼoplal li kʼusi laj yakʼ jbaintik spasel li Jesuse (Mat. 28:19, 20). Mu me jaʼuk xavakʼ ti smakot li politika o li xchapanel vokoliletike. Oy onoʼox ta koʼontontik skoltael li krixchanoetike, pe jnaʼojtik ti jaʼ mas tstabeik sbalil mi laj kakʼbetik yojtikinik li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk ti lekuk xil sbaik xchiʼuk Jeovae.

21. ¿Kʼusi skʼan jpʼeluk ta koʼontontik spasel?

²¹ Li ta xchanobil liʼe, laj kiltik chanib srasonaltak ti kʼu yuʼun mak yokik xchiʼuk ti la spʼajik li Jesus li ta baʼyel sigloe xchiʼuk ti jaʼ chkichʼtik-o pʼajel eke. Li ta yan xchanobile, ta jkʼeltik yan chanib srasonaltak. Jtsatsubtastik li xchʼunel koʼontontike xchiʼuk mu me xkakʼtik ti oyuk kʼusi smak koktike.