Li kʼusi kʼot ta pasel taje jaʼ la sjel tajek li jkuxlejale, yuʼun jaʼ te lik jsaʼo li Jpasvanej kuʼuntike. Pe yoʼ to mu xkalboxuk li kʼusi kʼot ta pasel li vaʼ akʼobale, ta jkʼan ta xkalboxuk li kʼusitik la jnuptan ta jbikʼtal ti jaʼ la stij koʼonton sventa xlik jsaʼ li Diose.

Li-ayan ta 1937 ta Guesnain ti te xkom ta snorteal Franciae. Li jtote te ch-abtej ta jun mina xchiʼuk laj yakʼbun kil ti toj tsots skʼoplal ti xi-abteje xchiʼuk ti skʼan jpʼaj li kʼusitik muʼyuk tukʼ chichʼ pasele. Ta onoʼox skolta li buchʼutik xibal sba ch-abtejik ta minae, jaʼ yuʼun stikʼoj sba ta organisasionetik ti tspakbe skʼoplal li j-abteletike. Pe maʼuk noʼox taje, chopol tajek chil ti kʼu yelan stalelalik li paleetike, yuʼun akʼo mi oy noʼox li kʼusi chtun yuʼunike, tskʼanbeik stakʼinik xchiʼuk sveʼelik li buchʼutik ch-abtejik ta mina ti kʼajomal kʼuxi kuxulik-o li ta yabtelike. Ta skoj taje, li jtote muʼyuk la xchanubtasun sventa relijion mi jaʼuk laj yalbun skʼoplal ta sventa li Diose.

Kʼalal la jta batel jchʼiele, mas to chopol laj kil ti muʼyuk lek kʼusi chichʼik pasbel li yantike. Solel chopol chkil li kʼusitik chopol tsnopik ta stojolal li  jyanlumetik ti te nakalik ta Franciae. Lek chkaʼi xchiʼinel li yalab xnichʼnab li jyanlumetike, jmoj chitajinkutik ta futbol. Jech xtok, ta skoj ti ta Polonia likem li jmeʼe, ta jkʼan ti junuk yoʼonton skotol krixchanoetik akʼo mi jeltos stsʼunbalik xchiʼuk ti koʼoluk xil sbaike.

Li-och ta soltaro ta 1957, jaʼ jech likʼot li ta vitstikaltik ta Argelia jech kʼuchaʼal laj kalboxuk ta slikebale. Kʼalal xi xa ox laj kale: «¡Ay, kajval, koltaun!», maʼuk kajkontrakutik ti te tale, yuʼun jaʼ noʼox jkot vuro te tal. ¡Solel xkuxet to laj kaʼi! Li kʼusi kʼot ta pasel taje xchiʼuk li paskʼopetike jaʼ laj yakʼbun jnop li sjakʼobiltak liʼe: ¿kʼu yuʼun ti kuxulutike?, ¿mi oyutik ta yoʼonton Dios?, ¿mi ch-ayan jun oʼontonal ta melel?

Ta tsʼakale, laj kojtikin jun stestigo Jeova kʼalal jaʼo ay jvulaʼan li jtot jmeʼe. Laj yakʼbun jlik Vivlia yuʼun jkatolikoetik ti ta francés kʼop oye ti jaʼ sbi La Sainte Bible. Lik jchan kʼalal lisut batel ta Argeliae. Toj ep kʼusi laj yakʼ jnop li kʼusi chal ta Apokalipsis 21:3 xchiʼuk 4, xi chale: «Te oy ta stojolal krixchanoetik li skarpana Diose [...]. Tskusbat skotol yaʼlel satik yuʼun li Diose, muʼyuk xa lajelal, muʼyuk xa at-oʼonton, muʼyuk xa okʼel ta skoj vokolil xchiʼuk mi jaʼuk xa kʼusi kʼux chkaʼitik». * Taje muʼyuk toʼox bu jech jchanoj-o, jaʼ yuʼun lik jakʼbe jba mi jech chkʼot ta pasel ta melel. Li vaʼ orae, mi jsetʼuk jnabe skʼoplal li Dios xchiʼuk li Vivliae.

Kʼalal lilokʼ ta soltaroal ta 1959, laj kojtikin jun stestigo Jeova ti jaʼ sbi François, laj yakʼbun jchan li kʼusi chal Vivliae xchiʼuk laj yakʼbun kil ti jaʼ sbi Jeova li Diose (Sal. 83:18). La xchapbun smelolal xtok ti tslajesbe skʼoplal Jeova li kʼusitik muʼyuk tukʼ chichʼ pasel avie, ti tskʼatajes ta jun paraiso li balumile xchiʼuk ti chkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi chal ta Apokalipsis 21:3 xchiʼuk 4.

Oy lek smelolal laj kaʼi li kʼusi la jchane xchiʼuk kʼot ta koʼonton. Pe likap tajek xtok ta stojolal li paleetik ti muʼyuk chakʼik ta chanel li kʼusi chal Vivliae xchiʼuk ta jkʼan ox chbat kalbeik ta jamal li smulike. Lek xvinaj ti jech toʼox ta jnop kʼuchaʼal li jtote, yuʼun ta jkʼan ti oyuk kʼusi jpas ta anile.

Sventa jnaʼuk jpajtsan jbae, la skoltaikun li François xchiʼuk li yan ermanoetike. Li kamigotak taje la xchapbeikun smelolal ti skʼan mu chopoluk kʼusi jnoptik ta stojolal li yantike, yuʼun skʼan ti jaʼuk xkalbetik skʼoplal li lekil aʼyejetik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose. Taje jaʼ jech la spas li Jesuse xchiʼuk laj yal ti jechuk spasik ek li yajchankʼoptake (Mat. 24:14; Luk. 4:43). Jech xtok, la jchan ti ta slekiluk koʼonton jkʼopon li krixchanoetike xchiʼuk ti xkichʼanan ta mukʼe mu ventauk li kʼusitik xchʼunojike. Xi chal li Vivliae: «Mu persauk skʼan slikes kʼop li smoso Kajvaltike, skʼan lek noʼox yoʼonton ta stojolal skotol krixchanoetik» (2 Tim. 2:24).

La jel jtalelal xchiʼuk laj kichʼ voʼ ta 1959 ta jun asamblea ta sirkuito. Jaʼ te laj kojtikin li Angèle xchiʼuk kʼupil sba laj kil. Ay jkʼel jayibuk velta li ta stsobobbaile, vaʼun linupunkutik ta 1960. Toj lek stalelal li kajnile, jaʼ jun kʼupil sba matanal yakʼojbun li Jeovae (Prov. 19:14).

Ti kʼu xa sjalil kojtikinoj tal li Jeovae, ep kʼusitik jchanoj ta stojolal li ermanoetik ti lek xtojobike. Jtos ti kʼusi jchanoje jaʼ ti skʼan bikʼit xkakʼ jbatik kʼalal ta jpastik junuk abtelale xchiʼuk ti jchʼuntik li kʼusi chal ta Proverbios 15:22 ti xi chale: «Lek kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal oy ep jtojobtasvanejetike».

Li ta 1964, laj kakʼ venta ti melel li kʼusi chal li teksto taje. Li jabil taje, jaʼo la sbiiltasikun ta jkʼelvanej ta sirkuito, jaʼ yuʼun ta jvulaʼan li tsobobbailetik sventa jpatbeik yoʼonton li ermanoetik xchiʼuk ti jtsatsubtasik ta mantale. Pe ta skoj ti kʼajomal 27 jabilale, ep kʼusitik mu xitojob spasel. Oy kʼusitik mu jechuk bat ta pasel kuʼun. Taje jaʼ la skoltaun sventa oyuk kʼusi jchan batel. Pe jaʼ mas ep kʼusi la jchan kʼalal la stojobtasikun li ermanoetik ti lek xtojobike xchiʼuk ti ep kʼusi snaʼik spasele.

Xvul ta jol li kʼusi kʼot ta pasel kʼalal jaʼtik toʼox lik jvulaʼan li jun tsobobbail ta Parise. Jun ermano ti yij ta mantale la sjakʼbun mi xuʼ xchiʼinun ta loʼil. «Lek oy» xkut.

Xi la sjakʼbune: «Louis, kʼalal chbat junuk doktor ta jpʼej nae, ¿buchʼu ti chbat skʼele?».

Xi la jtakʼbee: «Jaʼ li buchʼutik ipe».

Vaʼun, xi laj yalbune: «Jaʼ jech. Pe kakʼoj venta ti jaʼ mas chachiʼinan ta loʼil li ermanoetik ti yijik ta mantale, jech kʼuchaʼal li jbabe yuʼun moletike. Pe li ta tsobobbaile oy epal ermanoetik ti achʼ to yochelik ta mantale, ti stsʼijetik noʼoxe o ti chibajemike. Chkal noʼoxe xuʼ xakolta mi chachiʼinan ta loʼil, mi chbat avulaʼan ta snaike xchiʼuk ti chachiʼinan ta veʼele».

¡Lek tajek laj kaʼi li kʼusi laj yalbun li ermano taje! Lek laj kil ti skʼanojbe tajek li yuni chijtak Jeovae. Jaʼ yuʼun, bikʼit laj kakʼ jba xchiʼuk lik noʼox jpas li kʼusi laj yalbune. Ta jtojbe ta vokol Jeova ti oy ermanoetik ti jaʼ jech stalelalik kʼuchaʼal taje.

Li ta 1969 xchiʼuk 1973, laj yakʼbeikun jbain skʼelel li Departamento sventa spasel xchiʼuk spukel veʼlil ta chib asamblea internasional ti echʼ ta Colombes (París). Li ta asamblea ta 1973, voʼob kʼakʼal la jmakʼlinkutik te van 60 mil krixchanoetik. Solel lixiʼ ta jyalel. Pe te laj kil yan velta xtok ti toj tsots skʼoplal li kʼusi chal ta Proverbios 15:22: ti jkʼanbe koltael li yantike. La jsaʼ ermanoetik ti yijik ta mantal xchiʼuk ti snabeik skʼoplal li spasel veʼlile. La jta ta kʼoponel ermanoetik ti ch-abtejik ta xchonel bekʼete, ti tstsʼunolajike, ti tsmeltsanik  veʼlile xchiʼuk ti snabeik skʼoplal li manolajele. Ta skoj ti lek koltavanike, pas kuʼunkutik li abtelal taje.

Li ta 1973, laj kichʼkutik takel ta ikʼel sventa xitunkutik li ta Betel ta Franciae. Kʼalal likʼotkutike, laj yalbeikun ti jkʼel kʼuxi xuʼ jtakbe batel vunetik li ermanoetik ta Camerún ti jaʼ jun lum ta África ti bu mu toʼox xakʼ ajvalil jpas kabteltik li ta 1970 kʼalal ta 1993. Taje vokol tajek laj kaʼi. Laj van yakʼ venta li ermano ti sbainoj skʼelel li Betel ta Franciae, yuʼun xi laj yalbune: «Li ermanoetik ta Camerune chtun tajek yuʼunik li sveʼelik ta mantale. ¡Jtakbetik batel li sveʼelike!». Vaʼun, jech la jpaskutik.

Oy jayibuk velta li-ay li ta lumetik bu stsʼakinoj sba xchiʼuk Camerún sventa jtaik ta kʼoponel li moletik ta tsobobbail li ta lum taje. Li viniketik taje lek tsots yoʼontonik xchiʼuk pʼijik, la skoltaikun sventa jkʼelkutik kʼuxi xuʼ jtakbekutik batel vunetik li ermanoetik ta Camerune. Toj ep la skoltaunkutik li Jeovae, yuʼun te van 20 jabil jech-o laj yichʼik takbel batel Li Jkʼel-osil ta toyol li ermanoetike xchiʼuk jlik vun ti jaʼ toʼox sbi Nuestro Servicio del Reino ti jujun toʼox u chlokʼe.

Kʼalal lik kojtikin jbakutik xchiʼuk li Angèle, laj kakʼ venta ti toj lek xil sba xchiʼuk li Jeovae. Pe mas to kakʼoj tal venta ti kʼu xa sjalil kikʼoj jbakutike. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal linupunkutike, li ta yakʼobalile laj yalbun ti jkʼoponkutik Jeova xchiʼuk ti xkalbe ti oy ta koʼontonkutik chitunkutik ta stojolale. Vaʼun, li Jeovae laj yaʼi li kʼusi laj kalbekutike.

Li Angèle skoltaojun xtok sventa masuk jpat koʼonton ta stojolal li Jeovae. Kʼalal laj kichʼkutik takel ta ikʼel sventa xibatkutik li ta Betel ta 1973, mu toʼox jkʼan lek xibat, yuʼun ta jkʼupin ti chitun ta jkʼelvanej ta sirkuitoe. Pe li Angèle la svulesbun ta jol ti kakʼojbekutik xa ox jkuxlejalkutik li Jeovae, vaʼun skʼan jpaskutik li kʼusi chal s-organisasione (Ebr. 13:17). Jaʼ yuʼun, muʼyuk xa kʼusi mas laj  kalbe xchiʼuk libatkutik ta Betel. Ti kʼu xa sjalil tunemunkutik talele, skoltaojunkutik ta jnupunelkutik ti lek pʼij li kajnile, ti lek snaʼ snopele xchiʼuk ti lek yij ta mantale. Jaʼ skoltaojunkutik xtok sventa lekuk kʼusi xkʼot ta nopel kuʼunkutik.

Li avi ti oy xa jabilalkutike, li Angèle toj lek tspas-o li yabtel kʼuchaʼal ajnilale xchiʼuk jech-o tskoltaun. Jech kʼuchaʼal liʼe, epal chanob vunetik li ta s-organisasion Jeovae ta inglés chjelav. Sventa xuʼuk xibatkutik li ta chanob vunetik taje, li Angèle xchiʼuk voʼone lik kakʼkutik persa sventa jchankutik mas li inglese. Jaʼ yuʼun, libatkutik ta jun tsobobbail ta inglés akʼo mi te xa ox van 75 jabilalkutik. Ta skoj ti chitun li ta Komite sventa Betel ta Franciae, mu noʼox xixokob yaʼel sventa jchan li kʼop taje. Pe koʼol ta jkolta jbakutik. Li avi ti mas xa ta 80 jabilalkutike, jech-o ta jchapan jbakutik ta inglés xchiʼuk ta francés sventa li tsobajeletike. Chkakʼkutik persa sventa jmojuk-o jcholkutik mantal xchiʼuk li ermanoetik ta jtsobobbailkutike xchiʼuk ti xikoltavankutik li ta tsobajeletike. Yakʼojbunkutik sbendision Jeova ti kakʼojkutik persa sventa jchankutik li inglese.

La jtakutik jun mukʼta matanal li ta 2017, yuʼun li-aykutik li ta Chanob vun sventa Buchʼutik Sbainojik Betel xchiʼuk Yajnilike ti te ch-echʼ li ta Snail Chanob vun yuʼun Watchtower ta Patterson (Nueva York).

Ta melel jaʼ Mukʼul Jchanubtasvanej li Jeovae (Is. 30:20). Jaʼ yuʼun, stuk xa noʼox jech ti kʼu yelan chkichʼtik chanubtasel ta bikʼit ta mukʼe (Deut. 4:5-8). Kakʼoj venta ti lek kʼusi chkʼot ta nopel yuʼunik xchiʼuk tukʼ chakʼ sbaik ta stojolal Dios li kerem tsebetik ti chchikintaik li kʼusi chal Jeova xchiʼuk li ermanoetik o ermanaetik ti lek chanemike. Jaʼ jech chkʼot ta pasel kʼuchaʼal chal ta Proverbios 9:9: «Jaʼ pʼijubtaso li buchʼu pʼije, vaʼun mas to chpʼijub batel. Chanubtaso li buchʼu tukʼe, vaʼun chchan batel mas».

Bateltike, ta to jvules ta jol li kʼusi kʼot ta pasel li ta akʼobaltik li ta vitstikaltik ta Argelia leʼ xa van ta 60 jabile. Muʼyuk toʼox jnopoj ti jech ta jkʼupin li jkuxlejale. ¡Toj ep kʼusi jchanoj ta stojolal li yantike! Li Jeovae toj ep kʼusi yakʼoj jkʼupinkutik xchiʼuk li Angèle. Jaʼ yuʼun, jpʼel ta koʼontonkutik ti jech-o chkakʼ jbakutik ta chanubtasel yuʼun li Jtotik ta vinajele xchiʼuk li ermanoetik o ermanaetik ti lek pʼijik, ti chanemike xchiʼuk ti skʼanojik Diose.