Kʼelo li kʼusi yichʼoje

Batan ta saʼobil

SLOʼIL XKUXLEJAL

Jech-o la stsatsubtasunkutik Jeova kʼuksiuk ti jnuptankutike

Jech-o la stsatsubtasunkutik Jeova kʼuksiuk ti jnuptankutike

Paul: ¡Ximuyubajkutik tajek! Yuʼun li ta noviembre ta 1985, chapalunkutik xa ox sventa xibatkutik ta sba velta ta misioneroal ta Liberia (África Occidental). Li j-avionalkutike te to yal ta Senegal. Xi laj yal li Anne: «Mu xa sta jun ora xijkʼot ta Liberia». Pe xi laj yalik jun aʼyeje: «Li buchʼutik chbatik ta Liberiae akʼo yalikuk li ta avione, yuʼun likem kʼop. Oy buchʼutik tskʼan tslokʼesik ta abtel li ajvalil tee xchiʼuk mu stakʼ xyal te li avione». Lajuneb kʼakʼal te li komkutik xchiʼuk junantik misioneroetik ta Senegal. Laj kaʼikutik ta notisia ti ep buchʼutik chichʼik milel li ta Liberiae xchiʼuk laj yal mantal ajvalil ti mu buchʼu xuʼ xlokʼ ta sna ta akʼobaltike, yuʼun mi mu xchʼunik mantale, jpʼel skʼoplal chichʼik milel.

Anne: Mu masuk jkʼupinkutik bu xilokʼkutik batel. Maʼuk noʼox, yuʼun kʼalal bikʼitun toʼoxe, xi laj yakʼbeikun kixtolbie: «Jxiʼel Annie». Yuʼun akʼo mi jaʼ noʼox ta jtuchʼ li be karroe, chixiʼ toʼox tajek. Pe jpʼel ta koʼontonkutik chibatkutik ti bu chkichʼkutik takel batele.

Paul: Li Anne xchiʼuk voʼone te li-ayankutik ta s-oesteal Inglaterra, vaxakib kilometro xil sba li jnakutike. Li-ochkutik ta prekursor kʼalal tsuts kuʼunkutik li jchanunkutik ta sekundariae. Jchaʼvoʼalkutik oy ta koʼontonkutik chitunkutik ta tsʼakal ora. Li jtot jmeʼ xchiʼuk li smeʼ Anne la stij koʼontonkutik xchiʼuk la skoltaunkutik sventa jechuk jpaskutike. Kichʼoj 19 jabil kʼalal la staikun ta ikʼel ta Betele. Li Anne och ta Betel ta 1982 jaʼo kʼalal linupunkutike.

Stsutseb Chanob vun ta Galaad, 8 yuʼun septiembre ta 1985.

Anne: Lek tajek chkaʼikutik ti te chitunkutik ta Betele. Pe li kʼusi oy onoʼox ta koʼontonkutike jaʼ ti xbat tunkunkutik ti bu chtun mas koltaele. Kʼalal jmoj li-abtejkutik ta Betel xchiʼuk li buchʼutik tunik toʼox ta misioneroe, mas to la stij koʼontonkutik. Jaʼ yuʼun, jujun akʼobal laj kalbekutik Jeova li kʼusi oy ta koʼontonkutike, taje oxib jabil jech la jpaskutik. Jaʼ yuʼun, limuyubajkutik tajek kʼalal la staunkutik ta ikʼel li ta chanob vun numero 79 ta Galaad li ta sjabilal 1985. La stakunkutik batel ta Liberia ta África Occidental.

TSATSUB-O KOʼONTONKUTIK TI SKʼANOJUNKUTIK LI ERMANOETIKE

Paul: Kʼalal laj yalik ti xuʼ xa xkʼot avion li ta Liberiae, libatkutik. Kʼalal likʼotkutike, toj echʼ xa noʼox xibal sba xchiʼuk oy-o li mantal yaloj ajvalil ti mu buchʼu stakʼ xlokʼ ta sna ta akʼobaltike. Solel chiʼik tajek li krixchanoetik ta chʼivit kʼalal mi laj yaʼiik xpojlij to jkotuk karroe. Sventa junuk noʼox koʼontonkutike, ta jkʼelkutik junantik Salmoetik jujun akʼobal. Akʼo mi toj tsots li kuxlejal tee, la jkʼupinkutik ti te litunkutike. Li Anne chtun toʼox ta misionera, li voʼone chitun toʼox ta Betel xchiʼuk jmoj li-abtej xchiʼuk li ermano Yon Charuk. a Ep kʼusi la jchan ta stojolal li ermanoe, yuʼun jal te naki li ta Liberiae, xojtikin lek kʼu yelan li kuxlejal tee xchiʼuk li kʼusitik tsnuptan li ermanoetike.

Anne: Ta anil noʼox linopkutik li ta Liberiae. Yuʼun li ermanoetik xchiʼuk ermanaetike toj lek yoʼontonik, lek snaʼ xchiʼinvanik ta loʼil xchiʼuk tukʼ yakʼoj sbaik. Ta anil noʼox laj kamigoin jbakutik xchiʼuk kʼotik ta kutsʼ kalalkutik. Li tojobtaseletik laj yakʼbunkutike la stsatsubtasunkutik ta mantal xchiʼuk toj jkʼupil sba li cholmantal tee. Li krixchanoetik tee chopol chaʼiik mi jlikel noʼox la jchiʼinkutik ta loʼil ta sventa li Vivliae. Ta buyuk noʼox lek chaʼiik yalbel skʼoplal li Vivliae. Muʼyuk chopol chaʼiik mi te chbat jchiʼintik ta loʼil ti bu tsobolike. Ep tajek buchʼutik chkakʼbekutik estudio ti vokol xa chkaʼikutik skʼelel skotole. ¡Solel la jkʼupinkutik tajek!

LAJ YAKʼ STSATSAL KOʼONTONKUTIK JEOVA KʼALAL LIXIʼKUTIKE

Li ermanoetik ti jatavemik lokʼele te kʼotik ta Betel ta Liberia ta 1990.

Paul: Chanib jabil ti jun koʼontonkutike, pe li ta 1989 lik stsak sbaik ta kʼop li jnaklejetike ti jaʼ te jel-o li kuxlejale. Li ta 2 yuʼun julio ta 1990, li buchʼutik tskʼan tslokʼesik ta yabtel li ajvalile lik spasik ta mantal li jnaklejetik ti te nopol xkom li ta Betele. Oxib u muʼyuk buchʼu la jchiʼinkutik ta loʼil mi jaʼuk li kutsʼ kalalkutike xchiʼuk li smeʼ nail abtelale. Chʼabal xa tspas mantal li ajvalile, chʼabal xa lek veʼlil xchiʼuk nopajtik noʼox tstsatsal tsakik li antsetike. Li vokolile jalij 14 jabil xchiʼuk laj yil svokol sjunul li lume.

Anne: Toj echʼ xa noʼox paskʼop xchiʼuk milbail ta skoj ti jelel stsʼunbalike. Li jkontrainvanejetike chapal lek xchiʼuk yabtejebik, yan-o tajek li skʼuʼ slapojike, chanavik ta kayeetik, ch-ochik ta naetik xchiʼuk chichʼik batel li kʼusi xal yoʼontonike. Li buchʼutik chmilvanike chalik ti xkoʼolaj xa kʼuchaʼal tsmilik alakʼ kʼalal chmilvanike. Li chopol krixchanoetike la smakik be xchiʼuk ep buchʼutik te la smilik xchiʼuk te la slatsik li animaetike. Jaʼ jech kʼot ta pasel xtok ti bu nopol oy li Betele. Lajik ta milel junantik stestigotak Jeova ti te skʼoplalik chaʼvoʼ misioneroetike.

Ep stestigotak Jeova laj yakʼ ta vokol xkuxlejalik, yuʼun la snakʼik ermanoetik ti chichʼik kontrainel xchiʼuk ti chichʼik milele. Jech la spasik ek junantik misioneroetik xchiʼuk jbetelitaetik. Li ta Betele te kom vayikuk ta baʼyel piso li ermanoetik ti jatavemik lokʼele. Junantike te kom vayikuk li ta xchaʼkojale, jaʼ te oyunkutik ek. Jmoj linakikutik xchiʼuk jun utsʼ alalil ti vukvoʼike.

Paul: Jujun kʼakʼal, li jkontrainvanejetike tskʼan ch-ochik sventa skʼelik mi oy buchʼu jnakʼojkutik. Jaʼ yuʼun, oy kʼusi la jpaskutik sventa jchabikutik li ermanoetike. La jvaʼankutik chanvoʼ ermanoetik. Chaʼvoʼe te chkom kʼelvanikuk ta ventana, li chaʼvoʼe te chbatik ta porton. Li chaʼvoʼ te ta ventanae jaʼ tskʼelik lokʼel li chaʼvoʼ ermanoetik ti te oyik ta portone, mi laj yilik ti ta yeloval yakʼoj li skʼobike, jaʼ skʼan xal ti lek skotole. Pe mi laj yakʼ skʼob ta spatike, jaʼ skʼan xal ti chopol tajek kʼusi tspasik li jkontrainvanejetike. Vaʼun, li chaʼvoʼ ermanoetik te ta ventanae chbat snakʼik ta anil li ermanoetike.

Anne: Jun kʼakʼale, li ermanoetike muʼyuk mak yuʼunik li jkontrainvanejetik yoʼ mu x-ochik ta Betele. La jbajbakutik ta banyo xchiʼuk jun ermana. Li ta banyoe oy jun estante, li ta yute oy jun chʼin nakʼobbail xchiʼuk te la suk sba ochel ta anil li ermanae. Li jkontrainvanejetike snapʼliojikun muyel li ta eskalerae xchiʼuk lek chapal xchiʼuk smetrayetaik. Kapem tajek sjolik, lik spojilanik li tiʼ nae. Pe xi laj yalanbe li Paule: «Malaik to, te to tikʼil ta banyo li kajnile». Pe oy kʼusi bakʼ kuʼun li ta banyoe xchiʼuk li jalij to jutuk sventa jlats li kʼusi oy ta estantee. Jaʼ yuʼun, lik tʼelkun ta xiʼel xchiʼuk mu stakʼ xilokʼ ta anil, yuʼun xuʼ xakʼik venta ti oy buchʼu ta jnakʼe. Lik jpas orasion ta koʼonton xchiʼuk xivokolet la jkʼanbe Jeova ti akʼo skoltaune. La jam li tiʼ nae, jaʼ to laj kaʼie, muʼyuk xa lixiʼ kʼalal lik jkʼoponike. Pe oy jun ti la stakoltaun lokʼel xchiʼuk ti och batel li ta banyoe. La xchaj ta kʼelel skotol, pe muʼyuk kʼusi la sta. Jaʼ yuʼun, bat xchajik ta kʼelel li yan kuartoetik xchiʼuk li jol nae, pe muʼyuk kʼusi la staik xtok.

XOJOBAJ-O LI KʼUSI MELELE

Paul: Oy jayibuk u ti jutuk tajek li jveʼelkutike. Pe li veʼlil ta mantale muʼyuk xlaj xchiʼuk jaʼ la skoltaunkutik-o. Ti vaʼ sjalile, li kʼusi ta jlajeskutik ta Betel jujun sobe jaʼ li mantal chjelav ta jujun sobe. Taje la skoltaunkutik tajek xchiʼuk la jtojkutik ta vokol.

Ti lajuk li jveʼelkutik xchiʼuk kaʼalkutike, lilokʼkutik batel ta Betel ti jechuke xchiʼuk laj yichʼik milel jechuk li buchʼutik te jnakʼojkutike. Bateltike, li Jeovae toj labal sba kʼusi la spas sventa xakʼbunkutik li kʼusi chtun kuʼunkutike xchiʼuk ti ta yorail noʼox laj yakʼbunkutike. Jaʼ la xchabiunkutik xchiʼuk la skoltaunkutik Jeova sventa mu stsalunkutik li xiʼele.

Akʼo mi mas to tsatsaj li vokolil ta sjunul lume, li ermanoetike tsots-o yoʼontonik, yuʼun jaʼ koltaatik yuʼun li kʼusi melele. Li ermanoetike jech-o jatavik batel sventa mu xichʼik milel. Pe jech-o tsots yoʼontonik xchiʼuk muʼyuk xchibajik. Junantike laj yalik ti jaʼ xa chchapanatik sventa xkuch yuʼunik li mukʼta tsatsal vokolile. Ep moletik ta tsobobbail xchiʼuk li buchʼutik mas to keremike laj yakʼ ta ilel ti tsots yoʼontonik kʼalal la skoltaik li yantike. Li ermanoetik xchiʼuk ermanaetik ti jatavik lokʼele jmoj tsobol oyik. Ti bu chkʼotike te chcholik mantal xchiʼuk te tsjelubtas stsobajelik li ta teʼtike. Li tsobajeletike jaʼ koltaatik-o sventa junuk yoʼontonik xchiʼuk li cholmantale jaʼ koltaatik sventa xkuch yuʼun li svokolike. Kʼalal yakal ta jpukutik li kʼusitik chtun yuʼunike, labal sba laj kilkutik ti jaʼ tskʼan smochilaik o svolsaik sventa xcholik mantale, maʼuk tskʼan li skʼuʼike. Li krixchanoetike xiʼemik tajek xchiʼuk chat yoʼontonik ta skoj li paskʼope, jech oxal, ep buchʼutik lek chaʼiik li lekil aʼyejetike. Li krixchanoetike labal sba laj yilik ti xmuyubajik noʼox xchiʼuk ti jun noʼox yoʼontonik li stestigotak Jeovae. Xkoʼolaj ti xojobinajik kʼuchaʼal lus li ta ikʼal osile (Mat. 5:​14-16). Ta skoj ti xmuyubajik noʼox li ermanoetike, junantik li jkontrainvanejetike kʼotik ta kermanotaktik.

LI JEOVAE LAJ YAKʼ KIPALKUTIK KʼALAL LAJ KIKTAKUTIK LI ERMANOETIKE

Paul: Oy jaykojuk velta ti lilokʼkutik batel ta Liberiae. Oxkoj velta ti mu masuk jale, pe oy chaʼkoj ti jalij jun jabile. Jaʼ jech laj kaʼi jbakutik jech kʼuchaʼal xi laj yal jun misionerae: «Li ta Galaade la xchanubtasunkutik ti skʼan xkakʼ ta koʼontonkutik ti bu chbat tunkunkutike xchiʼuk jaʼ jech la jpaskutik. Pe kʼux tajek laj kaʼikutik kʼalal laj kiktakutik li ermanoetik ti chil svokolike». Akʼo mi muʼyuk te oyunkutik, ximuyubajkutik ti laj to jkoltakutik batel li ermanoetik ta Liberiae.

Ximuyubajkutik tajek kʼalal lisutkutik yan velta ta Liberia ta 1997.

Anne: Li ta mayo ta 1996, chanvoʼunkutik limuykutik ta jkot karro ti jaʼ yuʼun li Betele, ti xkuchoj batel vunetik ti tsotsik skʼoplale. Skʼan xkichʼkutik batel ta jun jteklum ti 16 kilometro snamale. Pe kʼalal chilokʼkutik xa batele, jaʼo te kʼotik li chopol krixchanoetike, vaʼun la stʼomes stukʼik ta vinajel, la spajesunkutik xchiʼuk oxvoʼunkutik laj kichʼkutik yalesel li ta karroe. Pe jaʼ te laj yikʼik batel li Paule. Mu xa jnaʼ kʼusi ta jpaskutik. Pe jaʼ to laj kilkutike, te lokʼ talel ti bu ep krixchanoetik li Paule, stsʼujtsʼun talel xchʼichʼel li stibae. Kʼalal laj kilkutike, la jnopkutik ti laj yichʼ tukʼaele. Pe ti jechuk kʼot ta pasele, muʼyuk xa chanav talel. Li kʼusi kʼot ta pasel ta melele jaʼ ti laj yichʼ akʼbel jmoj majel kʼalal laj yichʼ jipel yalel li ta karroe, jutuk noʼox ti yayije.

Ti bu oyunkutike te laj kilkutik jkot skarro soltaroetik ti noj ta krixchanoetik ti xiʼemike. La jokʼan jbakutik batel ta spat li karroe. Li chofere anil la snit batel li karroe, jutuk xa mu lipʼajkutik. Laj kalbekutik ti akʼo pajuke, pe muʼyuk xaʼi, yuʼun xiʼem tajek. Akʼo mi jech, tsots la jtsak batel kikobkutik. Kʼalal likʼotkutike, lubemunkutik xa tajek xchiʼuk chitʼelkutik ta xiʼel.

Paul: Muʼyuk kʼusi kichʼojkutik batel, jaʼ noʼox li jkʼuʼkutik jlapojkutik ti jatemik xae xchiʼuk ti ikʼik tajeke. Mu jchʼunkutik ti kuxul likʼotkutike. Te livaykutik ta osiltik ta stsʼel jkot elikoptero ti chʼochʼobtik ta balae, pe jaʼ la xkuchunkutik batel ta Sierra Leona li ta yokʼomale. Ximuyubajkutik ti kuxul likomkutike, pe ta jvul koʼontonkutik xtok ta stojolal li ermanoetik ti te komike.

LI JEOVEA JECH-O LAJ YAKʼ KIPALKUTIK SVENTA STSAL KUʼUNKUTIK YAN PREVAETIK

Anne: Likʼotkutik ta Betel ta Freetown ta Sierra Leona. Lek la xchabiunkutik li ermanoetik tee. Kʼalal te xa ox oyunkutike, vul ta jol li kʼusitik xibal sba la jnuptankutike. Li ta kʼakʼaltike, te noʼox jsat li kʼusitik chkʼotanuk ta pasele xchiʼuk chixiʼ tajek. Jech xtok, mu xa noʼox xnop kuʼun lek li kʼusi ta jpase. Yan li ta akʼobaltike, xitʼeltʼun chijulav xchiʼuk jeche noʼox chlik chikʼinajkun. Ta jnop ti oy kʼusi chopol ta jnuptankutike. Vokol xa chkichʼ ikʼ. Li jchiʼile tsmeyun xchiʼuk tspas orasion xchiʼuk ta jkʼejintakutik kʼejojetik sventa Dios jaʼ to ti kʼuxi jun xa koʼontone. La jnop ti chlik xa jchuvajile. Jaʼ yuʼun, la jnop ti mu xa xuʼ xitun ta misionerae.

Muʼyuk chchʼay-o ta jol li kʼusi kʼot ta pasel ta tsʼakale, yuʼun li vaʼ xemanae laj kichʼkutik akʼbel chaʼlik revista. Jlike jaʼ li ¡Despertad! ta 8 yuʼun junio ta 1996 ti yichʼoj tal jun mantal ti xi sbie: «Qué hacer ante los ataques de pánico», vaʼun laj kaʼibe smelolal li kʼusi yakal ta jnuptane. Li yan revistae jaʼ li La Atalaya ta 15 yuʼun mayo ta 1996 ti yichʼoj tal jun mantal ti xi sbie: «¿De dónde proviene su fuerza?». Tey slokʼol jkot uni pepen ti jatem jot xikʼe. Li revistae la xchapbe smelolal ti akʼo mi jatem li jot xikʼe, xuʼ to xvil xchiʼuk xuʼ saʼ sveʼel. Jaʼ jech li voʼotik eke. Akʼo mi oy kʼusi tsots jnuptanojtik talel, xuʼ to jkoltatik yantik ta skoj ti chakʼbutik li xchʼul espiritu Jeovae. Li Jeovae ta yorail noʼox laj yakʼbun li kʼusi chtun kuʼune xchiʼuk jaʼ laj yakʼbun kipal (Mat. 24:45). Yan kʼusi la skoltaune jaʼ ti la jsaʼ yan mantaletik ti xkoʼolajtike xchiʼuk la jtikʼ ta jun karpeta. Ta mas tsʼakale, jun xa koʼonton laj kaʼi jba.

LI JEOVAE LA SKOLTAUNKUTIK KʼALAL YAN XA BU LITUNKUTIKE

Paul: Kʼalal chisutkutik batel jujukoj ta Liberiae, ximuyubajkutik tajek, xkoʼolaj ti chisutkutik ta jnakutike. Li ta slajebaltik 2004, oy xa ox ta 20 jabil ta jkoltakutik li ermanoetik ta Liberiae. Laj xa ox li paskʼope xchiʼuk yakal xa ox chichʼ nopel sventa xichʼ achʼubtasel li Betele. Pe jaʼ toe, li-albatkutik mi xuʼ xbat tunkunkutik ta yan lum.

Mu kʼunuk laj kaʼikutik snopel kʼusi ta jpaskutik, yuʼun nopem xkaʼikutik li ermanoetike xchiʼuk mu xkom chkaʼikutik. Laj xa onoʼox kikta kutsʼ kalalkutik kʼalal libatkutik ta Chanob vun ta Galaade xchiʼuk laj kilkutik kʼu yelan la skoltaunkutik Jeova kʼalal la jpaskutik li kʼusi tskʼane. Jaʼ yuʼun, la jchʼamkutik xchiʼuk libatkutik li ta Ghanae.

Anne: Li-okʼkutik tajek kʼalal laj kiktakutik li Liberiae. Pe labal sba laj kaʼikutik li kʼusi laj yal ermano Frank ti oy xa sjabilal xchiʼuk ti pʼije, xi laj yalbunkutike: «Skʼan xa chʼayunkutik ta ajolik». Xi to laj yale: «Jnaʼojkutik ti muʼyuk chachʼayunkutik ta ajolike, pe skʼan xavakʼ ta avoʼontonik ti bu chabatike, yuʼun jaʼ tstakoxuk batel Jeova. Jaʼ yuʼun, koltaik li ermanoetik xchiʼuk ermanaetik tee». Li kʼusi laj yalbunkutike la stij koʼontonkutik sventa xibatkutik akʼo mi mu masuk xkojtikinkutik li ermanoetike xchiʼuk ti mu xkojtikinkutik lek li lume.

Paul: Ta anil noʼox linopkutik ta stojolal li ermanoetik ta Ghanae, oy ep stestigotak Jeova li ta lum taje. Oy kʼusi laj yakʼ jchankutik li ermanoetike, yuʼun tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolal Jeova xchiʼuk tsots xchʼunel yoʼontonik. Pe kʼalal oy xa ox ta 13 jabil te oyunkutik ta Ghanae, oy kʼusi laj kichʼkutik albel xtok. Laj kichʼkutik albel mi xuʼ xibatkutik li ta Betel ta África Oriental ta Keniae. Akʼo mi ta jnaʼkutik tajek li ermanoetik ti bu tunemunkutik talele, ta anil noʼox linopkutik ta stojolal li ermanoetik ta Keniae. Li avie, liʼ to chitunkutike, yuʼun ep tskʼanik koltael xchiʼuk mukʼ li sterritorioike.

La jta yan kamigotakutik li ta Betel ta África Oriental ta 2023.

OY KʼUSI LAJ YAKʼ JCHANKUTIK TI KʼU XA SJALIL TUNEMUNKUTIK TALE

Anne: Ti kʼu xa sjalil tunemunkutik talel ta stojolal Jeovae, ep kʼusitik la jnuptankutik ti xibalik sbae. Li kʼusitik tsotsik ta jnuptantike xuʼ xkom-o xiʼelal kuʼuntik o xkom yav li ta jbekʼtaltike. Li Jeovae muʼyuk onoʼox chchabiutik ta skʼelobil juʼelal kʼalal jech ta jnuptantike. Kʼalal oy to bu chkaʼi tstʼomes stukʼike, chixiʼ yuʼun, ch-ipaj-o yuʼun jchʼut xchiʼuk ch-alub li jkʼobtake. Pe jpatoj koʼonton ta stojolal Jeova ti jaʼ tskoltaune xchiʼuk ep ta velta jaʼ tstunes li ermanoetik xchiʼuk ermanaetike. Jech xtok, kakʼoj venta ti mi ta jtsatsubtas xchʼunel koʼontontik ta mantale, tskoltautik Jeova sventa jkʼupintik ti bu chijtunutike.

Paul: Bateltike, xi chkichʼkutik jakʼbele: «¿Mi chakʼupinik ti bu chatunike?». Oy onoʼox kʼusitik kʼupilik sba li ta jujun lume, pe xuʼ oy kʼusi xkʼot ta pasel ta anil ti xibal sbae. Li kʼusi mas ta jkʼupinkutike jaʼ ti ta jta kutsʼ kalalkutik ta mantale. Melel onoʼox ti jelel kʼu yelan lichʼikutik tal xchiʼuk li kʼusitik ta jpaskutike, pe koʼol li kʼusi ta jnopkutik xchiʼuk li ermanoetike. Kʼalal libatkutik ta jujun lume, la jnopkutik ti chbat jkoltakutik li ermanoetike, pe jaʼ la stsatsubtasunkutik.

Toj labal xa noʼox sba kʼusi tspas Jeova li avie, yuʼun buyuk noʼox batkutik oy kutsʼ kalaltik ta mantal. Mi te oyutik ta junuk tsobobbaile, oy kutsʼ kalaltik xchiʼuk jnatik. Jpatoj koʼontonkutik ta stojolal Jeova ti tskoltaunkutik xchiʼuk chakʼ kipalkutik mi ta jpaskutik li kʼusi tskʼane (Filip. 4:13).

a Kʼelo li sloʼil xkuxlejal Yon Charuk ti lokʼ ta revista La Atalaya ta 15 yuʼun agosto ta 1973, ti xi sbie: «Estoy agradecido a Dios y a Cristo».