1, 2. 1) Jech kʼuchaʼal chal Proverbios 16:31, ¿kʼu yelan skʼan xkiltik li ermanoetik ti oy xa sjabilalike? 2) ¿Kʼusi ta jtakʼtik batel li ta xchanobil liʼe?

TA JUN parke ta Arkansas (Estados Unidos), oy diamanteetik ti ta lumtik oye. Ta skoj ti muʼyuk chʼulbil li diamanteetik taje, li buchʼutik te chkʼotike muʼyuk chakʼik venta akʼo mi te pʼejajtik. Jaʼ yuʼun, muʼyuk ep sbalil chilik.

² Li kuni ermanotaktik ti oy xa sjabilalik xchiʼuk ti tukʼ yakʼoj sbaik tale toj ep sbalilik kʼuchaʼal li diamanteetik taje. Li Vivliae chal ti xkoʼolaj ta skoronaik li sakil sjolike (kʼelo Proverbios 16:31; 20:29). Pe xuʼ van mu xkakʼtik venta ti toj ep sbalilike. Li buchʼutik mas kerem tseb to ti tsots skʼoplal chilik li ermanoetik ti oy xa sjabilalike oy kʼusi tstaik ti mas to ep sbalil kʼuchaʼal li kʼulejale. Li ta xchanobil liʼe, ta jtakʼtik batel li sjakʼobiltak liʼe: ¿kʼu yuʼun toj ep sbalil chil Jeova li ermanoetik ti oy xa sjabilalike?, ¿kʼu yelan ch-ilatik li ta s-organisasione? xchiʼuk ¿kʼusi xuʼ jpastik yoʼ jchanbetik stalelalik?

3. Jech kʼuchaʼal chal Salmo 92:12 kʼalal ta 15, ¿kʼu yuʼun ep tajek sbalil chil Jeova li ermanoetik ti oy xa sjabilalike?

³ Li Jeovae toj ep sbalil chil li ermanoetik ti oy xa sjabilalike. Xojtikinan lek xchiʼuk kʼupil sba chilbe li yuni talelalike. Xmuyubaj tajek kʼalal chil ti chalbeik li buchʼu mas kerem tsebik to li kʼusi xchanojik ti kʼu xa sjalil tunemik tal ta stojolale (Job 12:12; Prov. 1:1-4). Jech xtok, ep tajek sbalil chil ti ep kʼusi kuchem yuʼunike (Mal. 3: 16). Akʼo mi yiloj svokolik, tsots-o li xchʼunel yoʼontonik ta stojolal Jeovae. Li avie, mas xa jpʼel ta yoʼontonik li kʼusi smalaoj tstaik ti jaʼ mu sta kʼalal laj yojtikinik mantale. Li Jeovae skʼanojan, yuʼun «akʼo mi ep xa sjabilalik», jech-o chalbeik skʼoplal li sbie (kʼelo Salmo 92:12-15).

4. ¿Kʼusi xuʼ xpatbat yoʼontonik li ermanoetik ti oy xa sjabilalike?

⁴ Mi oy xa ajabilale, xuʼ me xachʼun ti xvul ta sjol Jeova skotol li kʼusi apasoj ta stojolale (Ebr. 6:10). Xmuyubaj tajek avuʼun li Jeovae, yuʼun ta sjunul avoʼonton acholoj tal mantal, kuchem talel avuʼun prevaetik akʼo mi tsotsik tajek, apakojbe skʼoplal li kʼusi chal Vivliae, oy kʼusitik toʼox abainoj tal ti tsotsik tajek skʼoplale xchiʼuk oy achanubtasoj yantik. Jech xtok, achʼunoj tal li kʼusitik chjel ta s-organisasion Jeovae. Akoltaoj xchiʼuk apatojbe yoʼonton xtok li buchʼutik chtunik ta tsʼakal orae. Yichʼojot tajek ta kʼux Jeova ta skoj ti tukʼ avakʼoj aba ta stojolale xchiʼuk yaloj ta jamal ti «muʼyuk chikta komel li buchʼutik tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolale» (Sal. 37:28). Jech xtok, chalbot ti jech-o tskoltaot akʼo mi sak xa ajole (Is. 46:4). Ta melel, toj ep abalil li ta s-organisasion Jeovae.

5. ¿Kʼusi skʼan teuk ta sjolik li ermanoetik ti oy xa sjabilalike?

⁵ Toj ep xuʼ xkoltavanik li ermanoetik ti oy xa sjabilalike. Akʼo mi maʼuk xa van jech yipik kʼuchaʼal ta skerem stsebalike, toj ep kʼusitik xchanojik tal. Jeltos kʼu yelan xuʼ xtunesatik-o yuʼun Jeova jech kʼuchaʼal la spas ta stojolal li yajtuneltak ta voʼne xchiʼuk ta jkʼakʼaliltike. Jkʼeltik batel.

6, 7. Albo skʼoplal jlom yajtuneltak Dios ta voʼne ti la sta smotonik ta skoj ti tukʼ laj yakʼ sbaik akʼo mi oy xa ox sjabilalike.

⁶ Li Vivliae chalbe skʼoplal junantik yajtuneltak Jeova ti tukʼ-o tunik ta stojolal akʼo mi oy xa ox sjabilalik. June jaʼ li Moisese, ti 80 xa ox van sjabilal kʼalal kʼot ta j-alkʼop xchiʼuk ta jnitvanej yuʼun li jteklum Israele. Yan xtoke jaʼ li Daniele, ti tun-o ta yaj-alkʼop Jeova kʼalal mas ox ta  90 sjabilale. Li jtakbol Juan xtoke mas xa ox van ta 90 sjabilal kʼalal la stsʼiba li slivroal Apokalipsise.

⁷ Oy yan yajtuneltak Dios ti muʼyuk mas laj yichʼik ojtikinele xchiʼuk muʼyuk van laj yichʼik tsakel ta venta yuʼun li yantike. Pe jaʼuk li Jeovae laj yakʼ tal sat ta stojolalik xchiʼuk laj yakʼbe smotonik ta skoj ti tukʼ laj yakʼ sbaik ta stojolale. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Vivliae jutuk noʼox chalbe skʼoplal li Simeon ti «jaʼ jun tukʼil vinik xchiʼuk yichʼoj ta mukʼ [Diose]», pe x-ojtikinat lek yuʼun li Jeovae. Jaʼ yuʼun, akʼbat yojtikin li Jesus kʼalal neneʼ toʼoxe xchiʼuk ti xal jun albil kʼop ta stojolal Jesus xchiʼuk smeʼe (Luk. 2:22, 25-35). Kalbetik skʼoplal xtok li meʼ j-alkʼop Anae. Akʼo mi chamem xa ox smalal xchiʼuk 84 xa ox sjabilal, «muʼyuk bu yiktaoj sba chbat ta templo». Ta skoj ti tukʼ laj yakʼ sbae, akʼbat smoton yuʼun li Jeovae: jaʼ ti laj yojtikin li Jesus kʼalal neneʼ toʼoxe. Ta melel, ep tajek sbalil laj yil Jeova li Simeon xchiʼuk Anae (Luk. 2:36-38).

8, 9. ¿Kʼu yelan chkoltavanik li ermanaetik ti chamem xa smalalike?

⁸ Li avi eke, oy epal ermanoetik ti oy xa sjabilalik ti toj lek ta chanbel stalelalike. Kalbetik skʼoplal li ermana Lois Didur. Lik tunuk ta prekursora espesial ta Canadá kʼalal 21 toʼox sjabilale. Vaʼun, lik tunikuk ta jkʼelvanej ta sirkuito xchiʼuk li smalal ti Yon sbie. Ta tsʼakale, mas ta 20 jabil tunik li ta Betel ta Canadae. Kʼalal 58 xa ox sjabilale, takatik ta ikʼel sventa xtunik ta Ucrania. ¿Mi laj van xchʼamik? ¿O mi laj van snopik ti toj ep xa sjabilalik sventa xbatik ta yan lume? La xchʼamik. Vaʼun, lik tunuk ta Komite sventa Betel li Yone. Kʼalal echʼ vukub jabile, cham li smalale. Pe la snop ti te chkom tunuk-o ta Betel li Loise. Avi ti 81 xa sjabilale, te chtun-o li ta Betel ta Ucraniae xchiʼuk kʼanbil tajek yuʼunik.

⁹ Junantik ermanaetike xuʼ van muʼyuk xa mas tsakbilik ta venta kʼalal chcham smalalik jech kʼuchaʼal kʼot ta stojolal li Loise. Pe jech-o ep sbalil ch-ilatik yuʼun li Jeovae. Ep tajek sbalil chil ti la skolta smalalik xchiʼuk ti tukʼ-o chtunik ta stojolale (1 Tim. 5:3). Jech xtok, xuʼ spatbeik yoʼonton li buchʼu mas kerem tsebik toe.

10. ¿Kʼusi lek chakʼ jchantik li Tonie?

¹⁰ Ep tajek sbalilik xtok li ermanoetik ti te nakalik ta snailal li buchʼutik oy xa sjabilalike. Jaʼ te nakal jun ermano ti Toni sbie. Laj yichʼ voʼ ta Pensilvania (Estados Unidos) ta agosto ta 1942 kʼalal 20 toʼox sjabilale. Ta tsʼakal jutuke, och ta chukel chib jabil xchiʼuk j-oʼlol ta skoj ti muʼyuk la spas li servisio militare. Jmoj la stsʼitesik ta mantal li chaʼvoʼ yalab xnichʼnabik xchiʼuk li yajnil ti Hilda sbie. Ti kʼu sjalil jelavem tale, jaʼ la sbain skʼelel li kʼusitik  chtun ta oxib tsobobbailetike (kordinador yuʼun moletik sbi li avie) xchiʼuk jaʼ la sbain skʼelel li asamblea ta sirkuitoe. Jech xtok, tsjelubtas toʼox tsobajeletik xchiʼuk chakʼ toʼox estudio ta jun chukinab. Akʼo mi 98 xa sjabilal li avie, jech-o yakʼoj tajek yipal chtun talel ta stojolal Jeova xchiʼuk tskolta li stsobobbaile.

11. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa tsakbilikuk ta venta xaʼi sbaik li ermanoetik ti te oyik ta snailal li buchʼutik oy xa sjabilalike o ti mu xuʼ xlokʼ ta snaike?

¹¹ ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa tsakbilikuk ta venta xaʼi sbaik li ermanoetik ti te oyik ta snailal li buchʼutik oy xa sjabilalike o ti mu xuʼ xlokʼ ta snaike? Mi stakʼ chilik li moletik ta tsobobbaile, xuʼ skoltaik sventa xcholik mantal, xbatik ta tsobajel o xchikintaik noʼox. Xuʼ xkakʼbetik yilik ti oyik ta koʼontontik kʼalal ta jvulaʼantik o kʼalal chijloʼilaj xchiʼukik ta videoyamadae. Tsots skʼoplal ti jtsaktik tajek ta venta li ermanoetik ti nom nakalik ti bu oy li ermanoetike. Junantike xuʼ van mu skʼan xalik ti kʼu yelan oyike o vokol chaʼiik yalel. Pe ta jtabetik sbalil mi ta jakʼbetik li kʼusitik skʼupinojik li ta steklumal Jeova xchiʼuk mi ta jchikintabetike.

12. ¿Kʼusi xuʼ labal sba xkiltik ta stojolal li kermanotaktik ta jtsobobbailtike?

¹² Xuʼ van labal sba chkaʼitik kʼalal chkakʼtik venta ti oy ermanoetik ta jtsobobbailtik ti tukʼ tunemik tale xchiʼuk ti xuʼ jchanbetik stalelalike. Jun ermana ta Estados Unidos ti Jarriett sbie epal jabiletik tukʼ tun ta stojolal Jeova li ta stsobobbail ta Nueva Jersey. Vaʼun, bat nakluk xchiʼuk stseb. Li ermanoetik tee oy kʼusitik la spasik sventa xchiʼinik, vaʼun laj yakʼik venta ti toj ep kʼusi xuʼ xchanik ta stojolale. Albatik kʼu toʼox yelan cholmantal li ta sjabilaltik 1925 kʼalal jaʼo laj yojtikin mantale. Li ta jabiletik taje, skotol ora xkuchoj batel jun sepiyo kʼalal chchol mantale, jaʼ mi laj yichʼ chukel batele. Li ta 1933, chaʼkoj laj yichʼ chukel ti jujun xemana jalije. Kʼalal jaʼo tikʼil ta chukele, li smalale jaʼ la xchabi li oxvoʼ yalab xnichʼnabike. Chkoltaat onoʼox akʼo mi maʼuk testigo. Ta melel, skʼan jtsaktik ta mukʼ li ermanoetik ti oy xa sjabilalik xchiʼuk ti tukʼ tunemik talel kʼuchaʼal li Jarriette.

13. ¿Kʼu yelan ch-ilatik ta s-organisasion Jeova li ermanoetik ti oy xa sjabilalike?

¹³ Li kermanotaktik ti oy xa sjabilalike toj ep sbalilik li ta s-organisasion Jeovae. Yilojik kʼu yelan sbeiltasoj talel s-organisasion li Jeovae xchiʼuk akʼbatemik bendision ek. Oy kʼusitik tsots skʼoplal xchanojik ta skoj li kʼusitik chopol batem ta pasel yuʼunike. Ep kʼusitik snaʼik, jaʼ yuʼun oyuk kʼusi jchantik ta stojolalik (Prov. 18:4). Mi ta jchʼak jkʼakʼaltik sventa xkojtikintik leke, tstsatsub li xchʼunel koʼontontike xchiʼuk ep kʼusitik ta jchantik.

14. ¿Kʼusi tojobtasel ch-albatik li buchʼu mas kerem tsebik to li ta Deuteronomio 32:7?

¹⁴ Lokʼuk ta koʼontontik xchiʼinel ta loʼil li ermanoetik ti oy xa sjabilalike (kʼelo Deuteronomio 32:7). Akʼo mi mu xa xilik lek osil, mas xa kʼun chanavik xchiʼuk mas xlamet xa noʼox ti kʼu yelan chkʼopojike, oy-o ta yoʼontonik ti epuk kʼusi spasik ta mantal xchiʼuk lek skʼoplalik ta stojolal Jeova (Ekl. 7:1). Teuk ta joltik ti kʼu yuʼun ep tajek sbalil ch-ilatik yuʼun li Jeovae xchiʼuk jechuk-o jtsaktik ta venta. Jechukutik kʼuchaʼal Eliseo ti  laj yal ti te chchiʼin-o li Eliase. Oxib velta xi laj yalbee: «Muʼyuk chkiktaot» (2 Rey. 2:2, 4, 6).

15. ¿Kʼusitik xuʼ jakʼbetik li ermanoetik ti oy xa sjabilalike?

¹⁵ Sventa xilik ti oyik ta koʼontontik li ermanoetik ti oy xa sjabilalike, oyuk kʼusi jakʼbetik (Prov. 1:5; 20:5). Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ xi jakʼbetike: «Kʼalal chexot toʼoxe, ¿kʼusi laj yakʼ achʼun ti jaʼ melel relijion liʼe?», «¿Kʼusitik anuptanoj tal ti lanopaj-o ta stojolal Jeovae?», «¿Kʼusi skoltaojot tal yoʼ jechuk-o xamuyubaj chatun ta stojolal Jeovae?» (1 Tim. 6:6-8). Vaʼun, jtsʼet chikintatik li kʼusi chalbutike.

16. Mi chchiʼin ta loʼil buchʼu oy xa sjabilal li buchʼu mas kerem tseb toe, ¿kʼu yuʼun koʼol tstsatsubtasbe sba yoʼontonik?

¹⁶ Kʼalal chchiʼin ta loʼil junuk ermano ti oy xa sjabilal li buchʼu mas kerem tseb toe, koʼol tstsatsubtasbe sba yoʼontonik (Rom. 1:12). Li buchʼu kerem tseb toe mas to chchʼun ti chchabi yajtuneltak li Jeovae. Li buchʼu oy xa sjabilale kʼanbil chaʼi sba xchiʼuk tskʼupin chal batel ti kʼu yelan koltabil yuʼun li Jeovae.

17. ¿Kʼu yuʼun xuʼ xkaltik ti mas kʼupil sbaik jujun jabil li ermanoetik ti oy xa sjabilalike?

¹⁷ Stalel onoʼox ti mas jutuk xa kʼupil jbatik kʼalal chijmalub batele, pe mas to kʼupil jba chilutik li Jeovae (1 Tes. 1:2, 3). Yuʼun ti kʼu xa sjalil kuxiemik talele, yakʼojik ti akʼo xjelbat stalelalik yuʼun li s-espiritu Diose. Kʼalal mas chkojtikintik li kuni ermanotaktik ti oy xa sjabilalike xchiʼuk kʼalal mas oy kʼusitik ta jchantik ta stojolalike, mas to ep sbalilik chkiltik.

18. ¿Kʼusi ta jkʼeltik li ta yan xchanobile?

¹⁸ Li tsobobbaile maʼuk noʼox tstsatsub kʼalal oy sbalil chkiltik li buchʼutik oy xa sjabilalike. Yuʼun li buchʼutik oy xa sjabilalik eke skʼan oyuk sbalil xilik li buchʼutik mas kerem tsebik toe. Li ta yan xchanobile, ta jkʼeltik kʼuxi xuʼ xakʼik ta ilel taje.