Li jtote te toʼox nakal ta Alemania, pe li ta 1949 bat nakluk ta Australia. Vaʼun bat saʼ yabtel ti bu chichʼ lokʼesel sibak o akʼale xchiʼuk ti bu oy li smeʼ luse. Te naki ta jun uni bikʼit lum ta s-estadoal Victoria, ti bu nupun xchiʼuk li jmeʼe. Li voʼone livokʼ ta 1953.

Te van jayibuk jabil ta tsʼakale, lik xchan Vivlia xchiʼuk stestigotak Jeova li jmeʼe, jaʼ yuʼun te to ta jol li chanubtaseletik ta Vivlia ti laj kichʼ chanubtasel ta jbikʼtale. Pe mi junuk relijion lek chil li jtote xchiʼuk toj simaron. Li jmeʼe xiʼem tajek yuʼun li jtote. Akʼo mi jech, ta mukul la xchan Vivlia xchiʼuk kʼupil tajek chil li kʼusi yakal chchan batele. Kʼalal chʼabal te oy ta jnakutik li jtote, li jmeʼe ta xchanubtasunkutik xchiʼuk kixlel ta sventa li kʼusi yakal chchane. Chalbunkutik ti chkʼataj ta nichimaltik li Balumile xchiʼuk ti chimuyubajkutik mi la jchʼunkutik li kʼusi chal Vivliae (Salmo 37:10, 29; Isaías 48:17).

Ta skoj ti simaron tajek li jtote, kʼalal vaxaklajuneb xa ox jabilale lilokʼ batel li ta jnakutike. Akʼo mi jnaʼoj lek ti melel li kʼusi la xchanubtasun li jmeʼe, muʼyuk toj tsots skʼoplal laj kil li chanubtaseletik ta Vivliae. Jaʼ yuʼun, muʼyuk onoʼox laj kakʼ ta jkuxlejal. Te lik abtejkun ta smeltsanel lus ti bu chichʼ lokʼesel sibak o akʼale. Vaʼun kʼalal kichʼoj xa ox jtob jabilale linupun. Oxib jabil ta tsʼakale vokʼ jun jtsebkutik, taje jaʼ laj yakʼ jnop ti kʼusi mas tsots skʼoplal li ta jkuxlejale. Jnaʼoj ti jaʼ xuʼ skolta kutsʼ kalal li Vivliae, jech oxal lik jchan Vivlia xchiʼuk li stestigotak Jeovae. Li kajnile solel skontrainoj tajek li stestigotak Jeovae. Kʼalal li-ay ta tsobajele, li kajnile la sibtasun sventa xkikta xchanel li Vivliae, yuʼun mi mu jechuk la jpase jaʼ la lek ti xilokʼ batel li ta jnae. Tsʼijil likom yuʼun, jaʼ yuʼun jech la jpas li kʼusi laj yalbune xchiʼuk laj kikta skʼoponel li stestigotak Jeovae. Ta tsʼakale, chopol laj kaʼi jba ti laj kikta spasel li kʼusi jnaʼoj ti leke.

Jun veltae, la snopesikun ta skʼelel pornografia li jchiʼiltak ta abtele. Mu stsʼik kuʼun laj kaʼi ta skʼelel, akʼo mi toj ibal sba xchiʼuk toj chopol tajek chkaʼi jba yuʼun. Chvul ta jol li kʼusi laj toʼox jchan ta Vivliae xchiʼuk jnaʼoj lek ti chakʼbun kastigo li Diose. Ta skoj ti mas to lik jkʼel li kʼusitik ibal sbae, muʼyuk xa chopol laj kil li pornografiae, jaʼ yuʼun lik meʼinuk ta koʼonton skʼelel.

Li jtob jabil echʼe, mas to chʼay ta jol li mantaletik ta sventa talelal ti laj toʼox yakʼ persa xchanubtasun li jmeʼe. Jaʼ xa jech chvinaj ta jtalel li kʼusi yakal ta jtikʼ ta jnopbene. Bolik tajek li kʼusitik chkale  xchiʼuk naka chopol ixtol loʼiletik chkal. Muʼyuk xa lek kʼusi ta jnop ta sventa li chiʼinejbail ta vayele, akʼo mi kikʼoj toʼox li kajnile, limulivaj xchiʼuk yan antsetik. Jun velta kʼalal la jkʼel jba ta nene, xi la jnope: «Chakʼbun ib-oʼonton ti kʼu yelan xivinaje». Chʼabal xa jbalil xchiʼuk toj ibal jba laj kaʼi.

Laj skʼoplal li jnupunele xchiʼuk muʼyuk xa smelolal li jkuxlejale. Vaʼun ta sjunul koʼonton la jkʼopon li Jeovae. Akʼo mi echʼem xa jtob jabil, lik jchan yan velta li Vivliae. Li vaʼ kʼakʼale, chamem xa ox li jtote xchiʼuk stestigo Jeova xa ox li jmeʼe.

Ti kʼu toʼox yelan li jkuxlejale solel jelel tajek xchiʼuk li mantaletik chal ta Vivliae. Pe li avie jpʼel koʼonton ta jsaʼ li jun oʼontonal yuʼun Dios ti te chal ta Vivliae. Laj kakʼ ta koʼonton xkikta yalel li bol kʼopetike xchiʼuk li jchopol talelale. Laj kikta xtok li mulivajele, li tsalbail ta takʼine, li yakubele xchiʼuk laj kikta ti chi-elkʼaj li ta empresa bu chi-abteje.

Mu xaʼibeik smelolal jchiʼiltak ta abtel ti kʼu yuʼun ta anil noʼox la jel li jtalelale. Te van oxibuk jabil la sujikun sventa xlik jpas yan velta li kʼusitik toʼox ta jpase. Kʼalal chlik jpase solel chikap tajek o chkal bol kʼopetik, vaʼun xi tsots chalike: «¡Aa, sut xa tal yan velta li Joe!». ¡Toj kʼuxik chkʼot ta koʼonton ti jech chalik taje! Toj chopol tajek laj kaʼi jba.

Ti bu chi-abteje naka jaʼ buchʼu tskʼelik li pornografiae. Kʼusuk ora tsjelubtasbe sbaik lokʼoletik sventa pornografia, bakʼintike tsjelubtasbe sbaik ta komputadora, jech kʼuchaʼal nopem toʼox xkaʼi eke. Chkakʼ tajek persa yiktael li kʼusi meʼinem ta koʼontone, pe jaʼuk li jchiʼiltak ta abtele oy ta yoʼontonik ti xlik jpas yan veltae. Vaʼun la jkʼanbe koltael ti buchʼu chakʼbun chanubtasel ta Vivliae xchiʼuk ti spatbun koʼontone. Li ermano taje la xchikinta li kʼusi oy ta koʼontone. Laj yalbun tekstoetik ta Vivlia ti jaʼ chalbe skʼoplal li kʼusi yakal ta jnuptane xchiʼuk laj yakʼbun kil kʼuxi xuʼ xkikta li kʼusi meʼinem xa ta koʼontone. Laj yalbun xtok ti jkʼopontik Jeova ta skotol ora sventa jkʼanbetik koltael (Salmo 119:37).

Jun velta kʼalal jaʼo te oy skotol li jchiʼiltak ta abtele, la jchiʼinik ta loʼil, vaʼun laj kalbeik ti akʼo xakʼbeik servesa li chaʼvoʼ jchiʼilkutik ta abtel ti jnaʼojkutik ti meʼinem xa ta yoʼontonik li poxe. Xi tsots laj yalik ti kapemik xae: «¡Kʼuxi xa noʼox ti chkakʼbetike! ¡Li viniketik liʼe yakal chakʼik persa yiktael li poxe!». Vaʼun xi la jtakʼbeike: «Jaʼ jechun ek maʼ taje». Ta skoj ti jech laj kalbeike laj yaʼibeik smelolal ti yakal ta xkikta skʼelel li pornografiae, vaʼun muʼyuk xa la sujikun sventa xlik jpas li kʼusitik chopole.

Ta tsʼakale, laj kikta skʼelel li pornografiae, taje jaʼ koliyal ti ep la skoltaun li Jeovae. Jaʼ yuʼun, li ta 1999 laj kichʼ voʼ sventa xikʼot ta stestigo Jeova. Ta jtoj tajek ta vokol ti xuʼ to ta jkʼupin yan velta li jkuxlejale xchiʼuk ti ximuyubaj noʼoxe.

Li avie laj xa kaʼibe smelolal ti kʼu yuʼun chopol chil Jeova li kʼusitik lek toʼox xkaʼi spasele. Ta skoj ti jaʼ jun lekil Totile, oy ta yoʼonton chchabiun ta sventa li vokoliletik chakʼ li pornografiae. Melel li kʼusi chal Proverbios 3:5 xchiʼuk 6 ti xi chale: «Jaʼ noʼox pato avoʼnton ta stojol li Mucʼul Diose; mu me jaʼuc xapat avoʼnton yuʼun li abijil atuque. Acʼo sventain Mucʼul Dios scotol li cʼusi chapase, yuʼun jaʼ xuʼ chayic’ot batel ta tuq’uil be». Li mantaletik chakʼ Vivliae, jaʼ jun chabiel xchiʼuk jaʼ chalbutik ta melel ti jaʼ sventa lek xbat li jkuxlejaltike (Salmo 1:1-3).

Li ta voʼnee solel ibal toʼox sba chkil li jkuxlejale, li avie jkʼanoj xa jba xchiʼuk jun xa noʼox koʼonton. Lek xa sak li jkuxlejale, yakʼojun xa ta perton li Jeovae xchiʼuk tskoltaun. Li ta sjabilal 2000 linupun xchiʼuk jun alakʼ sba stestigo Jeova ti Karolin sbie. Skʼanoj tajek li Jeova eke. Li avie solel xkuxet noʼox koʼontonkutik li ta kutsʼ kalale. Jaʼ jun mukʼta matanal chkaʼikutik ti te jkʼoplalkutik li ta jun utsʼ alalil ta spʼejel Balumile, yuʼun chchʼunik li mantaletik ta sventa talelale xchiʼuk skʼanoj sbaik tajek.