Li buchʼutik tsots skʼoplal chilik li lekil talelaletike snaʼojik li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole. Akʼo mi oy kʼusi chjel li ta xkuxlejalike muʼyuk bu chjel li stalelalike, yuʼun jaʼ tstsakik ta venta li lekil beiltaseletik kʼalal oy kʼusi tspasike, akʼo mi muʼyuk buchʼu ch-ilatik.

Li ololetik avie te tstaik jecheʼ aʼyejetik ta sventa li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopol li ta xchiʼiltakik ta chanune, ta musika, ta pelikula xchiʼuk li kʼusitik chlokʼ ta televisione. Li kʼusi ta xilik taje xuʼ me sjakʼbe sbaik mi oy onoʼox sbalil ti lek stalelalike.

Taje ta xtun tajek yuʼunik kʼalal jaʼ to tsta talel svaʼlejike. Li livro Beyond the Big Talk (Kʼalal laj xa ox «xchiʼin sbaik ta loʼil li totil xchiʼuk li nichʼonile») chal ti kʼalal jech xa sjabilalike «skʼan lekuk chapalik ta skoj li sujel chichʼik yuʼun li xchiʼiltakike xchiʼuk li kʼusitik achʼ chlokʼanuk ti jaʼ chtijbat-o yoʼontonik sventa lekuk xichʼik ojtikinele. Jaʼ me jech skʼan lekuk stalelalik ti kʼu yelan xchanojik talele, akʼo mi mu jechuk tspas li yamigotake». Jamal xvinaj ti skʼan xa onoʼox lek stalelalik kʼalal skʼan toʼox sta svaʼlejike.

Akʼo ta ilel lekil talelaletik

BEILTASEL TA VIVLIA: Li krixchanoetik ti oy xa sjabilalike «lek xchanubtasoj snopbenik kʼalal tstunesike, taje jaʼ sventa xkʼel yuʼunik li kʼusi tukʼe xchiʼuk li kʼusi muʼyuk tukʼe» (Evreos 5:14).

• Jakʼbo aba mi lek li kʼusi chapase. Jaʼ kʼelo li kʼusitik chichʼ pasel jujun kʼakʼale xchiʼuk kʼelo kʼusi sjelbenal oy. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ xi xavale: «Liʼe lek ti jech ta jpase. Liʼe muʼyuk lek», «Liʼe jaʼ svinajeb ti tukʼ chkakʼ jbae. Liʼe jaʼ svinajeb ti muʼyuk tukʼ chkakʼ jbae», «Liʼe chkakʼ ta ilel ti chitsakvan ta ventae. Liʼe chkakʼ ta ilel ti muʼyuk chitsakvan ta ventae». Ta mas tsʼakale, li akerem o atsebe chakʼ venta li kʼusi stakʼ spas xchiʼuk li kʼusi mu stakʼ spase.

• Albo smelolal kʼu yuʼun ti skʼan lekuk stalelalike. Chiʼino lek ta loʼil li avalab anichʼnab sventa xchanubtas lek li sjol yoʼontonike. Xuʼ xi xajakʼbee: «¿Kʼu yuʼun jaʼ mas lek ti meleluk li kʼusi chkaltike?», «¿Kʼu yuʼun mu xa lekuk xkil jbatik xchiʼuk yantik kʼalal ta jutik kʼope?» o «¿Kʼu yuʼun chopol ti chij-elkʼaje?».

• Albo li sbalil chichʼ tael kʼalal ta jchʼuntik li mantaletik sventa talelale. Xuʼ xi xavalbee: «Mi melel chakʼopoje, tspat me yoʼontonik ta atojolal» o «Mi lek avoʼontone, muʼyuk me chiʼik ta atojolal».

Akʼo persa ti xichʼik ojtikinel li avutsʼ avalal ti lek stalelalike

 BEILTASEL TA VIVLIA: «Kʼelo-o me abaik ti buchʼuoxuk ta melele» (2 Korintios 13:5).

• Skʼan me koʼoluk lek atalelal xchiʼuk li avutsʼ avalale, vaʼun xuʼ jun avoʼonton xi chavale:

  • «Mu jnaʼ jutkutik kʼop».

  • «Muʼyuk bu ta jmaj jbakutik mi jaʼuk tsots ta jkʼopon jbakutik».

  • «Mu jkʼankutik ti oy buchʼu chchopol kʼoptavane».

Mi jech chichʼ pasele, li akerem o atsebe ta me xakʼ venta ti maʼuk noʼox skʼan lekuk stalelale, moʼoj, yuʼun jaʼ me jech chichʼ ojtikinel li yutsʼ yalale.

• Jaʼ tuneso li kʼusi chkʼot ta pasel jujun kʼakʼal sventa xavalbe li avalab anichʼnab ti kʼu yelan skʼan stalelal li avutsʼ avalale. Xuʼ xakoʼoltas xchiʼuk li xchiʼiltak ta chanun o xchiʼuk li kʼusitik chalik ta television, ta radio o ta yan kʼusitike. Xi xajakʼbee: «¿Kʼusi la apas jechuk li voʼote?» o «¿Kʼusi van la jpastik jechuke?».

Jechuk-o me xakʼik ta ilel slekil talelalik li avalab anichʼnabe

BEILTASEL TA VIVLIA: «Lekuk-o me ajol avoʼontonik» (1 Pedro 3:16).

• Kʼupil kʼoptao kʼalal lek tspas stalelalike. Kʼalal lek tspas stalelal li avalab anichʼnabe kʼupil kʼoptao xchiʼuk albo ti toj lek ti jech la spase. Xuʼ xi xavalbee: «Toj lek ti jech la apase, ximuyubaj avuʼun». Mi chalbot ta jamal ti oy kʼusi chopol la spase, baʼyel tojbo ta vokol ti chalbote, vaʼun albo ti muʼyuk lek ti jech la spase.

• Akʼbo mantal kʼalal oy kʼusi muʼyuk lek tspasike. Akʼo xchapan stuk li avalab anichʼnab ta skoj li kʼusi chopol la spase. Li ololetike skʼan snaʼik li kʼusi chopol la spasike xchiʼuk ti kʼu yuʼun muʼyuk lek chilik li yutsʼ yalale. Jlom totil meʼiletike mu skʼan chopol xaʼi sbaik yuʼun li yalab xnichʼnabike, pe kʼalal chichʼik chiʼinel ta loʼil ta skoj li kʼusi la spasike, jaʼ me chkoltaatik-o sventa xchanubtas lek li sjol yoʼontonike, vaʼun jaʼ jech tsnaʼik li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole.