Li kʼusitik tsjakʼ jkʼel vunetike

Li Chʼul Tsʼibetike ta xalbe skʼoplal «svun li Jaser» xchiʼuk li «Slibroal Leto yuʼun ti Diose» (Jos. 10:13; Núm. 21:14, Ch). Pe mi junuk ochem skʼoplal li ta Vivliae. ¿Mi jaʼ van skʼoplal vunetik ti yakʼoj ta naʼel Dios ti chʼay skʼoplale?

Muʼyuk srasonal ti chkaltik ti yakʼoj ta naʼel Dios li chib livroetik taje xchiʼuk ti chʼay skʼoplal ta tsʼakale. Li jtsʼibajometik yuʼun Vivliae ep laj yalbeik skʼoplal yan livroetik. Xuʼ van jaʼ jlomuk slivroaltak Vivlia taje, pe li buchʼutik ta skʼelik li avie mu xojtikinik ti kʼuyelan yichʼoj biiltasel li tsʼibetik taje. Jech kʼuchaʼal li 1 Crónicas 29:29 xi chale: «Te tsʼibabil ta svunal bu chal cʼusi icʼot ta pasel yuʼun li jʼalcʼop Samuele», «ta svunal bu chal cʼusi icʼot ta pasel yuʼun li jʼalcʼop Natane» xchiʼuk «ta svunal cʼusi icʼot ta pasel yuʼun li jʼalcʼop Gade». Li oxtos sbi livroetik taje xuʼ van jaʼ chalbe skʼoplal li Baʼyel xchiʼuk Xchibal slivroal Samuele, o xuʼ van jaʼ li slivroal Juecese.

Ta yan xtoke, bateltike ta xichʼ albel skʼoplal tsʼibetik ti jechtik sbi kʼuchaʼal slivroaltak Vivliae, pe maʼuk slivroal Vivlia un. Taje jaʼ van jech skʼoplal li chanib livroetik ti xi sbie: «Ta svunal cʼusitic icʼot ta pasel yuʼun li ajvaliletic ta Judae», «ta svun ajvaliletic yuʼun Judá xchiʼuc Israel», «ta svunal [...] ti bu chalbe scʼoplal noxtoc li ajvaliletic ta Israele» xchiʼuk «ta svun ajvaliletic ta Israel xchiʼuc ta Judá». Akʼo mi xuʼ van jmoj ta aʼibel sbitak xchiʼuk li livroetik ta Vivlia jech kʼuchaʼal Baʼyel xchiʼuk Xchibal yuʼun Reyese, li chanib livroetik taje mu xuʼ x-och skʼoplal ta Vivlia xchiʼuk maʼuk laj yakʼ ta naʼel li Diose (1 Rey. 14:29; 2 Cró. 16:11; 20:34; 27:7). Taje jaʼ noʼox van aʼyejetik ti jaʼ oy ta skʼakʼalil li j-alkʼop Jeremías xchiʼuk Esdras ti kʼalal la stsʼibaik li livroetik ti te ta jtatik ta Vivliae.

Ta melel, jlom jtsʼibajometik yuʼun Vivliae laj yalbeik skʼoplal o jaʼ noʼox la skʼelik li tsʼibabil vunetik ti oy xaʼox ta skʼakʼalilike, pe maʼuk yakʼoj ta naʼel Dios li tsʼibetik taje. Kalbetik to yan skʼoplal, Ester 10:2 chalbe skʼoplal li «Svunal cʼusitic cʼotem ta pasel yuʼun li ajvaliletic ta Media xchiʼuc ta Persiae». Li Lucase xi laj yale: «Laj xa jacʼ lec scotol cʼu xʼelan ilic tal ta sliqueb». Taje jaʼo kʼalal la stsʼiba li s-Evanjelioe, jaʼ van skʼan xal ti la skʼel li vunetik sventa laj yal buchʼutik snitilultak li Jesuse (Luc. 1:3; 3:23-38). Taje maʼuk skʼan xal ti mu xa masuk tsots skʼoplal ta skoj noʼox ti la skʼel yan vunetik ti mu jaʼuk yakʼoj ta naʼel Diose, yuʼun li Evanjelio ti la stsʼiba Lucase jaʼ yakʼoj ta naʼel Dios ta melel.

Pe jaʼuk li livroetik ti laj xa kalbetik skʼoplal li ta sjakʼobil ta slikebale —«svun li Jaser» xchiʼuk li «Slibroal Leto yuʼun ti Diose»—, yileluke maʼuk yakʼoj ta naʼel Dios. Jaʼ yuʼun li Jeovae muʼyuk laj yakʼ ta sba snakʼel. Li kʼusitik chal Vivlia ta sventa li chib livroetik taje jaʼ ch-akʼbat-o snaʼik li buchʼutik chanemik lek ti jaʼ noʼox la slivroal aʼyejetik ti chal kʼuxi la spas kʼop Israel xchiʼuk li yajkontratake (2 Sam. 1:17-27). Jlik ensiklopedia sventa Vivliae chalbe skʼoplal «ti xuʼ van jaʼ jlomuk li yan sba yutsil loʼiletik xchiʼuk sonetik ti snakʼojik li jkʼejimoletik ti lek chanemik ta voʼne Israele». Li viniketik ti la stunes Jeova sventa laj yal albil kʼopetike o ti chchapik li kʼusi akʼbat yilik yuʼun Diose la stsʼibaik vunetik ek ti muʼyuk laj yakʼ ta tsʼibael li Jeovae o ti muʼyuk laj yakʼ ti akʼo te oyuk ta Vivlia sventa «lec chtun ta sventa chanubtasel, ta sventa taqʼuiel, ta sventa tuqʼuibtasel, xchiʼuc ta sventa bijubtasel ta spasel cʼusi tucʼ» (2 Tim. 3:16; 2 Cró. 9:29; 12:15; 13:22).

Ta skoj ti chichʼ albel sbitak yan livroetik li ta Vivliae xchiʼuk ti laj yichʼ tunesel sventa laj yichʼ lokʼesel aʼyejetik tee, maʼuk skʼan xal ti jaʼ laj yakʼ ta naʼel li Diose. Akʼo mi jech, xuʼ jpat koʼontontik ti oy kuʼuntik skotol li tsʼibetik ti jaʼ «li scʼop Dios[e]», ti «mu snaʼ xlaj o sbatel osil[e]» (Isa. 40:8). Jaʼ jech, li kʼusi laj yakʼ ta tsʼibael Jeova li ta 66 livroetik ta Vivliae xchiʼuk ti te oyuk-o li ta jkʼakʼaliltike jaʼ li kʼusi chtun kuʼuntik ta jujuntal sventa «lec chapalutic ta spasel scotol lequil abtel[e]» (2 Tim. 3:16, 17).