Kʼelo li kʼusi yichʼoje

Batan ta saʼobil

Kerem-tseb, akʼo ta ilel ti cha chʼi ta mantale

Kerem-tseb, akʼo ta ilel ti cha chʼi ta mantale

Kerem-tseb, akʼo ta ilel ti cha chʼi ta mantale

«Scotol leʼe jaʼ me te oyuc o avoʼnton yuʼun; jaʼ me acʼo o ta avoʼnton, yuʼun jech chil scotolic ti lec chbat avuʼune.» (1 TIM. 4:15)

1. ¿Kʼusi tskʼan Dios ta sventa li kerem-tsebetike?

 «QUEREM tsebetic, cuxetuc noʼox avoʼntonic ta sventa ti achʼiumalic toe; loqʼueso avoʼntonic ta scʼupinel cʼusi oy ta avoʼntonic ti cʼalal jaʼ to avichʼojbeic tal yipale», xi la stsʼiba li pʼijil ajvalil Salomone (Ecl. 11:9). Melel ti kʼusi laj yakʼ ta naʼel Dios liʼe: tskʼan ti cha muyubaj li Jeovae. Pe maʼuk noʼox kʼalal akeremal o atsebal toe, yuʼun jech tskʼan xtok kʼalal mi mukʼta krixchanoot xaʼoxe. Pe ep li kerem-tsebetike muʼyuk kʼusi lek tspasik, jaʼ yuʼun chil-o svokolik ti kʼu sjalil kuxulike. Kʼalal to ta tukʼil Job jech laj yat yoʼonton ek ta skoj «li [s]mul ta [s]bicʼtale» (Job 13:26). Pe ti kʼusie jaʼ ti ep kʼusitik tsotsik skʼoplal cha nop cha pas kʼalal kerem-tsebot toe xchiʼuk ti kʼalal ataoj xaʼox echʼel avaʼleje. Pe mi muʼyuk pʼijote, xuʼ me xa ta-o ep yatel avoʼonton xchiʼuk xuʼ cha ta-o vokoliletik ta sjunul akuxlejal (Ecl. 11:10).

2. ¿Kʼusi tojobtasel ta Vivlia chkoltaat li kerem-tsebetik sventa mu spasik li kʼusitik toj chopole?

2 ¿Kʼusi van tskoltaot sventa oyuk apʼijil? Kʼelavil lek li kʼusi la stsʼiba Pablo ta sventa li jcorintoetike: «Mu me jechuc xanopic jech chac cʼu chaʼal ololetic. [...] Jaʼuc yijuben xa ajolic ta sventa li cʼusi chanopique» (1 Cor. 14:20). Jaʼ jech ta melel, mu me bu cha pas kʼusitik toj chopol mi cha chʼun li tojobtasel liʼe, mi cha chan lek snopel kʼuchaʼal mukʼta krixchanoe xchiʼuk mi cha chan lek rasone.

3. ¿Kʼusi skʼan xa pas sventa xa chʼi batel ta mantal?

3 Pe naʼo me un ti skʼan xkakʼbetik yipal sventa xi jchʼi batel ta mantale. Xi albat yuʼun Pablo li Timoteoe: «Mu me bochʼo xavacʼ slabanot ta sventa ti queremot toe. Acʼo ta ilel ta stojol jchʼunolajeletic ta sventa cʼu xʼelan chacʼopoj, ta sventa atalel, ta sventa chacʼuxubinvan, ta sventa xchʼunojel avoʼnton, xchiʼuc ta sventa ti tucʼ cʼusi chapase. Voʼot oy ta aventa chavaptabe yaʼyic scʼop Dios li jchʼunolajeletique. Voʼot xatsatsubtasbe yoʼntonic, voʼot xachanubtas [...]. Scotol leʼe jaʼ me te oyuc o avoʼnton yuʼun; jaʼ me acʼo o ta avoʼnton, yuʼun jech chil scotolic ti lec chbat avuʼune» (1 Tim. 4:12-15). Kʼuchaʼal laj xa avakʼ ventae, skʼan me xchʼiik ta mantal li kerem-tsebetik ti jaʼik yajtsʼaklomtak Cristoe xchiʼuk ti akʼo xil yantike.

¿Kʼusi jaʼ «ti lec chbat[e]»?

4. ¿Kʼusi jaʼ «ti lec chbat[e]»?

4 Li jpʼel griego kʼop ti jelubtasbil kʼuchaʼal «ti lec chbat avuʼune», xuʼ xi chichʼ alel xtoke: «chchʼi», «chanav batel» o «chlekub batel». Li Timoteoe albat yuʼun Pablo ti akʼo xlekub batel skʼopojele, stalelal, yabtel ta stojolal Dios, ti chkʼuxubinvane, li xchʼunel yoʼontone xchiʼuk ti tukʼuk kʼusi spase. Skʼan lekuk ta chanbel li stalelale. Jech oxal toj tsots skʼoplal ti xakʼbe yipal ti xchʼi batel ta mantal li Timoteoe.

5, 6. 1) ¿Kʼusi ora lik vinajuk ti chʼi ta mantal li Timoteoe? 2) ¿Kʼuxi xuʼ xchanbeik stalelal Timoteo li kerem-tsebetik avie?

5 Lek ti xkalbetik skʼoplal ti chanem xaʼox lek ta jkʼelvanej li Timoteo kʼalal la stsʼiba Pablo li tojobtasel laj kaltike, ti te van ta sjabilal 61 xchiʼuk ta 64 ta jkʼakʼaliltike. Voʼnetik xaʼox xchʼiel tal ta mantal. Li ta sjabilal 49 o ta 50, li ermanoetik ta Listra xchiʼuk ta Iconioe yilojik ti chʼiem ta mantal li Timoteo ti kʼalal yichʼoj xaʼox jtobuk jabile xchiʼuk «lec scʼoplal yuʼunic» (Hech. 16:1-5). Jaʼo ti kʼalal ikʼat batel yuʼun Pablo ta misioneroale. Te van jayibuk u ta mas tsʼakale, laj yil ti toj lek chchʼi batel ta mantal li Timoteoe, jaʼ yuʼun la stak batel ta Tesalónica sventa tspatbe yoʼonton xchiʼuk tstsatsubtas li ermanoetik tee (kʼelo 1 Tesalonicenses 3:1-3, 6). Kʼuchaʼal chkiltike, ta skeremal onoʼox lik yakʼ ta ilel ta stojolal yantik ti chʼiem ta mantal li Timoteoe.

6 Akʼbo yipal ta slekubtasel atalelal ek. Jaʼ jech chvinaj echʼel ti yantik xa tojob batel kʼuchaʼal yajtsʼaklom Cristoe xchiʼuk ta yakʼel ta chanel li kʼusi chal Vivliae. Kʼalal yichʼoj lajcheb jabil «li Jesuse lec ichʼi, oy lec sbijil» (Luc. 2:52). Li ta xchanobil liʼe ta jkʼelbetik skʼoplal oxtos kʼusitik ti xuʼ te chavakʼ ta ilel ti cha chʼi batel ta mantale: 1)  kʼalal cha nup ta be vokolile, 2) kʼalal cha nop cha nupune, xchiʼuk 3) kʼalal cha abtej sventa cha kʼot ta «lequil yajtunelot» Diose (1 Tim. 4:6).

«[Lekuk] snopbenal» avuʼun kʼalal cha nup ta be vokolile

7. ¿Kʼu yelan chaʼi sbaik junantik kerem-tsebetik ta skoj li vokoliletik chkʼot ta pasel ta kuxlejale?

7 Jun ermana ti vuklajuneb jabil yichʼoj ti Carol sbie, xi chale: «Oy junantik sobe mu xuʼ tajek chkaʼi xchiʼuk lubemun noʼox yaʼel, jaʼ yuʼun lek xa ti muʼyukuk bu xi julav yaʼele». a ¿Kʼu yuʼun ti mu xuʼ tajek chaʼi li Carole? Jaʼ ta skoj ti kʼuyelan kuxulik ta snae. Kʼalal lajuneb toʼox jabil yichʼoje la xtuchʼ snupunel li stot smeʼe, jaʼ bat nakluk xchiʼuk li smeʼe, pe li smeʼe muʼyuk chchʼun li mantaletik sventa talelalil chal Vivliae. Yikʼaluk van jech tsots yakal chavil avokol ek ti mu xa kʼu stakʼ utel yilele.

8. ¿Kʼusi vokoliletik la snuptan li Timoteoe?

8 Ep la snuptan vokoliletik ek li Timoteo ti kʼu sjalil abtej ta yabtel Diose. Jech kʼuchaʼal liʼe, «ep [ta] velta iʼipaj [xchʼut]» (1 Tim. 5:23). Xchiʼuk xtok ep van laj yakʼbe yipal sventa stsal yuʼun ti mu noʼox snaʼ xkʼopoje. ¿Kʼu yuʼun ti jech chkaltike? Yuʼun kʼalal takat batel ta Corinto yuʼun Pablo sventa bat xchap jun kʼope —ti jaʼ la slikesik jlom ermanoetik ti chchibal kʼoptabeik li yabtel Pabloe—, xi laj yalbe li jcorintoetik ti akʼo skoltaike: «Mu xavaqʼuic loʼilajuc yoʼnton. Acʼbeic me xcuxetel yoʼnton» (1 Cor. 4:17; 16:10, 11).

9. ¿Kʼusi jaʼ ti «lec snopbenal», xie, xchiʼuk kʼu yuʼun chkaltik ti maʼuk skʼan xal xiʼele?

9 Sventa skolta Timoteo li Pabloe, xi la svulesbe ta sjol ta mas tsʼakale: «Laj to cʼop maʼ ti ta xacʼ xiʼel ta coʼntontic maʼ ti Diose, yuʼun ti Diose ta xacʼ yip stsatsal coʼntontic, syail xcʼuxul coʼntontic, lec snopbenal» (2 Tim. 1:7, Ch). Ti «lec snopbenal», xie, jaʼ skʼan xal ti oy lek jpʼijiltik kʼalal ta jnoptike. Li talelalil taje jaʼ me tskoltaot ti lek chʼiemukot ta mantal sventa stsal avuʼun li vokoliletik cha nuptan ta akuxlejale, manchuk mi toj tsotsik. Kʼux ta alel, pe ep kerem-tsebetike muʼyuk bu yijubem li snopbenike xchiʼuk chʼabal stsatsal yoʼontonik ta stsalel li vokoliletik taje, jaʼ yuʼun tskʼan chjatavik ta stojolal. Ti kʼusi tspasike jaʼ ti te puchʼul ta stemik ch-echʼ kʼakʼale, ti puro kʼel television tspasike, tslajesik droga, chuchʼik pox, chbatik ta kʼinetik o chmulivajik. Pe li yajtsʼaklomutik Cristoe chi j-albat «ti acʼo jcomtsantic cʼusi chopole xchiʼuc li scʼupinel cʼusitic sventa banamile, yuʼun jech lec xa cʼusitic ta jpastic batel; tucʼ cʼusitic chlic jpastic, xchiʼuc jaʼ xa noʼox chquichʼtic o batel ta mucʼ li Diose» (Tito 2:12).

10, 11. ¿Kʼu yuʼun chkaltik ti tstsatsubtasvan ta mantal kʼalal lek snopbenal kuʼuntike?

10 Jech ta melel, li Vivliae chalbe mantal «ti oyuc ti stuqʼuil sjol yoʼntoni[k]» li «querem viniquetique» (Tito 2:6, Ch). Sventa xa chʼun li mantal liʼe skʼan me xa kʼopon Jeova xchiʼuk ti xa pat avoʼonton ta stojolal ti jaʼ xuʼ xakʼ li avipal sventa stsal avuʼun li vokoliletike (kʼelo 1 Pedro 4:7). Jech, skʼan xa pat sjunul avoʼonton li ta «stsatsal [...] Diose» (1 Ped. 4:11).

11 Ti kʼusi tsal-o yuʼun svokol li Carole jaʼ ti lek snopbenal yuʼune xchiʼuk ti la skʼopon Jeovae. Xi chale: «Jtos ti kʼusi toj tsots laj kaʼie jaʼ li xchʼunbel smantal Dios ta skoj ti naka mulivajel tspas li jmeʼe, pe ti kʼusi la skoltaun tajeke jaʼ li orasione. Jnaʼoj ti liʼ xchiʼinojun li Jeovae; jaʼ yuʼun jun koʼonton li avie». Mu me xchʼay ta ajol ti jaʼ xuʼ xa stsatsubtasot li prevaetike xchiʼuk ti «chchʼul, [NM]» atalelale (Sal. 105:17-19; Lam. 3:27). Kʼusiuk ti xa nuptane, mu me bu cha yiktaot li Diose, yuʼun xi chale: «Vuʼun chajcoltaot» (Isa. 41:10).

Mi cha nop cha nupune

12. ¿Kʼu yuʼun skʼan stsak ta mukʼ Proverbios 20:25 li jun yajtsʼaklom Cristo ti snopoj xa chnupune?

12 Jlom kerem-tsebetik ti staoj xa sjabilalik sventa chnupunike muʼyuk malaj yuʼunik xchiʼuk nupunik noʼox ta anil ta skoj ti muʼyuk xmuyubajike, ti stuk chaʼi sbaike, ti mu kʼusi skʼanike o ta skoj ti oy kʼop ta snaike. Pe ti chkakʼ ketik ta nupunele maʼuk tajimol. Li ta skʼakʼalil Vivliae oy buchʼutik chakʼ yeik ta stojolal Dios, pe muʼyuk baʼyel tsnopik ti kʼusi smakoj batele (kʼelo Proverbios 20:25). Jaʼ jech li avi eke, ep kerem-tsebetik ti muʼyuk tsnopik baʼyel ti kʼusi smakoj li nupunele xchiʼuk jaʼ to chilik kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal mi nupunemik xaʼoxe.

13. 1) ¿Kʼusi skʼan sjakʼbe sba li buchʼu skʼeloj xa buchʼu chikʼe? 2) ¿Bu ta tael lekil tojobtaseletik?

13 Mi akʼeloj xa ti buchʼu cha kʼan chavikʼe, xi xa jakʼbe abae: «¿Kʼu yuʼun ti ta jkʼan xa chi nupune? ¿Kʼusi ta jkʼan ta jta li ta nupunele? ¿Mi lek van ti jaʼ chkikʼe? ¿Mi chapalun xa ta spasel li kʼusitik ta jbain ta nupunele?». Li «jʼabtel ti jun [«tukʼ», NM] yoʼnton [...], ti lec bije» slokʼesoj vunetik ti jaʼ chalbe lek skʼoplal taje, ti jaʼ tskoltaot sventa lek li kʼusi xkʼot ta nopel avuʼune (Mat. 24:45-47). b Nopbo lek skʼoplal li mantaletik cha kʼele xchiʼuk akʼo ta akuxlejal li tojobtaseletike, jaʼuk chalbot stuk Jeova chavil li mantale. Mu me jechukot «cʼu chaʼal caʼ, o mula ti mu xichʼbe smelole» (Sal. 32:8, 9). Akʼo ta ilel ti yij xa anopbene xchiʼuk ti xa nabe lek smelolal kʼusi smakoj li nupunele. Mi cha nop ti chapalot xa sventa oy buchʼu chavikʼe «acʼo ta ilel [...] ti tucʼ cʼusi chapase» (1 Tim. 4:12).

14. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti xchʼi-o echʼel ta mantal li jun yajtsʼaklom Cristo kʼalal nupunem xaʼoxe?

14 Pe toj tsots me skʼoplal ti yijubemuk lek jnopbentik xtok kʼalal mi nupunemutik xaʼoxe. Li yajtsʼaklom Cristo ti nupunem xae skʼan xakʼ persa ti akʼo sta ti «jech coʼol [xchʼiel] jech chac cʼu chaʼal li Cristoe» (Efe. 4:11-14). Li Cristo ti jaʼ ta jchanbetik stalelale «mu jaʼuc la spas li cʼusi lec laj yaʼay stuque» (Rom. 15:3). Jaʼ yuʼun sventa oyuk lekilal li ta utsʼ-alalile xchiʼuk ti jmojuk li snopbenal yuʼunike, skʼan me snop kʼusi chtun yuʼun li snup xchiʼilik ta jujuntale, maʼuk li kʼusi tskʼan stukike (1 Cor. 10:24). Li malalile skʼan ti oyuk ta yoʼonton li yajnile xchiʼuk ti skʼanojuk noʼoxe, li ajnilal eke skʼan me xchʼunbe li kʼusi chal smalal jech kʼuchaʼal la xchʼunbe smantal sTot li Jesuse (1 Cor. 11:3; Efe. 5:25).

«Acʼo me vuʼuc avuʼun li avabtel avichʼoje»

15, 16. ¿Kʼuxi chavakʼ ta ilel ti yakal cha chʼi echʼel li ta yabtel Diose?

15 Xi albat yuʼun Pablo li Timoteo ta sventa li yabtel yichʼoj ti tsots skʼoplale: «Ta xcalbot mantal ta stojol Dios xchiʼuc ta stojol li Jesucristoe, [...] cholo o me batel li scʼop Diose. Acʼo persa». Xchiʼuk xi to laj yalbee: «Paso me li avabtel ta spuquel Lequil Aʼyeje. Acʼo me vuʼuc avuʼun li avabtel avichʼoje» (2 Tim. 4:1, 2, 5). Sventa spas yuʼun li yabtel yichʼoj Timoteoe skʼan me ti «jaʼ [s]veʼelinoj lec li scʼop Diose» (kʼelo 1 Timoteo 4:6).

16 ¿Kʼusi skʼan xa pas li voʼot sventa «jaʼ aveʼelinoj lec li scʼop Diose»? Xi la stsʼiba li Pabloe: «Oy ta aventa chavaptabe yaʼyic scʼop Dios li jchʼunolajeletique. Voʼot xatsatsubtasbe yoʼntonic, voʼot xachanubtas», xchiʼuk xi to laj yale: «Scotol leʼe jaʼ me te oyuc o avoʼnton yuʼun; jaʼ me acʼo o ta avoʼnton» (1 Tim. 4:13, 15). Jech taje, mi cha kʼan cha chʼi ta mantale skʼan me baxbolukot ta xchanel li Vivliae. Ti «acʼo o ta avoʼnton», xie, jaʼ skʼan xal ti jaʼ xa ta jpastik-o jtosuk abtelale. Pe ¿kʼusi xuʼ xkaltik li ta atojolale? ¿Mi nopem xavaʼi xchanel aVivlia? ¿Mi avakʼoj avoʼonton ta xchanel «cʼalal to ta yut cʼusi tsnop li Diose»? (1 Cor. 2:10.) ¿O mi xuʼ noʼox chavaʼi? Te me chavakʼ venta ti chkʼot ta avoʼonton li mantal cha chan mi cha nopbe lek skʼoplale (kʼelo Proverbios 2:1-5).

17, 18. 1) ¿Kʼusitik skʼan xavakʼbe yipal xchanel? 2) ¿Kʼuxi xuʼ jechuk atalelal kʼuchaʼal Timoteo ta sventa li chol mantale?

17 Jun ermana prekursora ti Michelle sbie xi chale: «Sventa lek xi tojob li ta chol mantale oy yorail kuʼun ta jchan jVivlia xchiʼuk muʼyuk ta jpas palta li ta tsobajeletike. Taje jaʼ tskoltaun sventa xi chʼi echʼel li ta mantale». Li abtelal ta prekursore jaʼ tskoltaot ti xa tojob stunesel lek li Vivlia ta chol mantale xchiʼuk ti xa chʼi lek kʼuchaʼal yajtsʼaklom Cristoe. Akʼo persa bu kʼalal xuʼ avuʼun ti xa tojobuk lek yaptael vune xchiʼuk ti lekuk li aloʼil chavakʼ ta tsobajeletike. Akʼo ta ilel ti yijot ta mantal kʼalal cha chapan lek li aparte ta Chanob vun sventa Kabteltik yuʼun Diose, ti oy kʼusi chakʼ ta chanel li kʼusi chavale xchiʼuk ti lekuk xa tunes li mantal bu albil cha lokʼese.

18 «Li [ta] avabtel ta spuquel Lequil Aʼyeje» skʼan ti lekuk xa tojobe xchiʼuk ti xa kolta li krixchanoetik ti akʼo sta spojelike. Sventa spas avuʼun taje skʼan me xa chʼies «li tojobel ta chanubtasvaneje» (2 Tim. 4:2, NM). Jech kʼuchaʼal la xchanbe kʼuyelan tspas yabtel Pablo li Timoteoe jaʼ me jech xuʼ ep kʼusi xa chan ek mi cha lokʼ ta chol mantal xchiʼuk li buchʼutik lek chanemike (1 Cor. 4:17). Li Pabloe laj yalbe li buchʼutik ta Tesalónica ti skʼanoj tajeke, maʼuk noʼox laj yakʼbe xchan li mantale, moʼoj, yuʼun laj yakʼ xkuxlejal ta stojolalik, jaʼ xkaltik, la stunes xkuxlejal sventa tskoltaan (1 Tes. 2:8). La xchanbe lek stalelal Pablo li Timoteoe: laj yakʼ ta yoʼonton li yantike xchiʼuk «lec la [skolta sba «kʼuchaʼal mosoil», NM] ta xcholel li Lequil Aʼyeje» (kʼelo Filipenses 2:19-23). ¿Li voʼot une? ¿Mi yakal cha chanbe li stalelal Pablo xchiʼuk Timoteoe? ¿Mi oy ta avoʼonton chavil avokol sventa spas avuʼun li avabtel ta stojolal Diose?

Xkuxet me avoʼonton yuʼun li chʼiel ta mantale

19, 20. ¿Kʼu yuʼun chakʼ muyubajel li chʼiel ta mantale?

19 Mu kʼunuk maʼ li chʼiel ta mantale, pe mi xmalaj avuʼun xchiʼuk ti chavakʼ persa sventa xa kʼot ta lekil jchanubtasvaneje, ta me xa chʼi li ta mantale xchiʼuk ta me xavakʼbe skʼulejal xkuxlejal li krixchanoetike (2 Cor. 6:10). Mi jech kʼot ta pasel avuʼune xuʼ me xi xaval ta tsʼakale: «Voʼoxuc jcoronaoxuc chcaʼay» sventa jmuyubajel (1 Tes. 2:19). Li Fred ti ch-abtej ta tsʼakal orae xi laj yale: «Li avie mas jchʼakojbe yorail ta skoltael li yantike. Oy srason yaʼuk li Vivliae: jaʼ mas oy muyubajel kʼalal chkakʼtike, jaʼ mu sta kʼalal chkichʼtike».

20 Jun tsebal prekursora ti Daniela sbie xmuyubaj tajek ti chʼi ta mantale. Xi chale: «Ti mas xa xkojtikin Jeova li avie mas xa nopol oyun ta stojolal chkaʼi jba. Kʼalal chavakʼ persa sventa cha muyubtabe yoʼonton li Jeovae, jaʼ jun-o avoʼonton chavaʼi aba». Mu stekeluk velta xil krixchanoetik kʼalal chchʼi ta mantal jun krixchanoe, pe li Jeovae yiloj lek xchiʼuk toj ep sbalil chil (Heb. 4:13). Ta melel: li voʼote xuʼ xa mukʼibtasbe skʼoplal li Jeovae xchiʼuk xuʼ xa kʼupil kʼopta. Jaʼ yuʼun akʼo-o me persa ti xavakʼ ta ilel ti cha chʼi ta mantale xchiʼuk ti xa muyubtabe yoʼonton li jTotik ta vinajele (Pro. 27:11).

[Tsʼibetik ta yok vun]

a Jlom biiletike jelbil

b «Li nupunele: matanal yakʼoj li jkʼanvanej Diose», ta livro «Tey me comanic o ta stojol ti scʼuxul yoʼnton ti Diose»; «Li nupunel xchiʼuk li alab-nichʼnabil ta slajebal kʼakʼale», ta revista Li Jkʼel osil ta toyole, 15 yuʼun avril ta 2008.

Paso preva mi xtakʼ avuʼun

• ¿Kʼusi jaʼ «ti lec chbat» laj yalbe skʼoplal Pabloe?

• ¿Kʼuxi chavakʼ ta ilel ti chʼiemot ta mantal kʼalal...

... cha nup ta be vokolile?

... cha nop cha nupune?

... cha pasbe yabtel Diose?

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Lokʼol ta pajina 15]

Li orasione jaʼ tskoltaot sventa stsal avuʼun li vokoliletike

[Lokʼol ta pajina 16]

¿Kʼuxi xuʼ xkʼotik ta lekil jchanubtasvanej li jchol mantaletik ti kerem-tsebik toe?