Li jchabina ti tukʼ yoʼonton xchiʼuk li Jtsop Jbeiltasvanej yuʼune

«Li jchabina ti jun yoʼnton, xchiʼuc ti lec bije ta xʼacʼbat yabtel yuʼun yajval ta spucbel sveʼel li xchiʼiltac ta abtele.» (LUC. 12:42)

1, 2. ¿Kʼusi toj tsots skʼoplal laj yal Jesús kʼalal laj xaʼox yalbe skʼoplal li senyail slajeb kʼakʼale?

 KʼALAL laj xaʼox yalbe skʼoplal li kʼusitik chkʼotanuk ta pasel sventa li senyail slajeb kʼakʼale, xi la sjakʼ li Jesuse: «¿Me jaʼ jechoxuc jech chac cʼu chaʼal jun jʼabtel ti jun [«tukʼ», NM] yoʼnton ta xʼabtej ta stojol yajvale, ti lec bije, ti jaʼ ta xʼacʼbat yabtel yuʼun ta smacʼlin xchiʼiltac ta abtel ti cʼalal yorail ta xveʼique?». Vaʼun laj yal ti chichʼ smoton li j-abtel ta skoj ti tukʼ yoʼontone: ch-akʼbat sventain skotol li kʼusitik oy yuʼun li Yajvale (Mat. 24:45-47).

² Oy xa ta sjayibal ue jech xa onoʼox laj yal li Jesuse (kʼelo Lucas 12:42-44). Taje «jchabina» la sbiiltas Jesús li j-abtele. Li jun jchabinae jaʼ jun j-abtel ti sbainoj skʼelel li kʼusitik ta jpʼej nae xchiʼuk ti tskʼel kʼuyelan ch-abtej li yan  j-abteletik tee. ¿Buchʼu li j-abtel o jchabina ti laj yalbe skʼoplal Jesuse? ¿Xchiʼuk kʼuxi ti ta «yorail ta [xakʼ veʼlil]» ta mantal li j-abtel taje? Toj tsots me skʼoplal li sjakʼobiltak taje, yuʼun me toj jtunel ti jnaʼtikuk lek kʼuxi tsmakʼlinutik ta mantal li Diose.

3. 1) Kʼuchaʼal chal ep buchʼutik ti chalbeik skʼoplal Vivliae, ¿buchʼu la skʼoplal li «jʼabtel» laj yal Jesuse? 2) ¿Buchʼu li «jchabina» o «jʼabtel[e]», xchiʼuk buchʼu skʼoplal li «xchiʼiltac ta abtel», xie?

³ Ep ti buchʼutik chalbeik skʼoplal Vivliae chalik ti «jʼabtel» laj yalbe skʼoplal Jesús taje, jaʼik la li buchʼutik tsots staoj yabtelik ta chʼulnaetik yuʼun li buchʼutik tskuy sbaik ta yajtsʼaklom Cristoe. Pe skʼan me jtsaktik ta mukʼ ti Jesús, ti jaʼ li yajval abtelal ta lokʼolkʼope, muʼyuk bu xal komel ti oy ep j-abteletik ti tspuk sbaik batel ta epal chʼulnaetike. Jamal lek laj yal ti kʼajomal noʼox jun «jchabina», o «jʼabtel» ti tsbain li kʼusitik oy yuʼune. Jaʼ yuʼun chaʼa, kʼuchaʼal ep ta velta yaloj xa onoʼox tal li revista liʼe, li jchabina taje jaʼ skʼoplalik ta skotolalik li juteb chijetik ti jaʼik li yajtsʼaklomtak Cristo ti yichʼojik tʼujele. Jech kʼuchaʼal chal li Evanjelio yuʼun Lucase, baʼyel la laj yalbe skʼoplal juteb chijetik li Jesuse, laj une laj yalbe skʼoplal li jchabinae (Luc. 12:32, Ch). Li jpʼel kʼop «xchiʼiltac ta [abtel]», xie, jaʼ skʼoplal skotol li yajtsʼaklomtak Cristo ti yichʼojik tʼujele, jaʼ noʼox ti ta jujuntal chichʼ albel skʼoplale. Veno, pe ¿mi skotolik van sbainojik ta smakʼlinel xchiʼiltak ta abtel ti kʼalal yorail ta xveʼik li ta «jʼabtel» taje? Mi ta jkʼeltik lek li kʼusi chal Vivlia ta sventa taje, ta me jtabetik lek stakʼobil li kʼusi la jakʼtik ti yan sba yutsile.

Li yajtunel Jeova ta voʼnee

4. 1) ¿Kʼuxi laj yichʼik biiltasel yuʼun Jeova li steklumal Israel ta voʼnee? 2) ¿Kʼusi skʼan jvules ta joltik ta sventa li chanubtasel chichʼ akʼbel li jteklume?

⁴ Li ta voʼnee, li Jeovae kajtunel xut sjunul li steklumal Israele. Xi laj yalbee: «Voʼoxuc testigooxuc cuʼun [liʼe ep yajval chalbe], voʼoxuc cajtuneloxuc, vuʼun la jtʼujoxuc» (Isa. 43:10). Li jpʼel kʼop bu chal «cajtuneloxuc», xi ta Vivlia tsotsile, li ta hebreo kʼope «jtunel» xi noʼox. Kʼuchaʼal chkiltike, ti kʼuyepal stsoboj sba li j-israeletike, jaʼ kʼot ta yajtunel li Diose. Manchuk mi jech, skʼan me jvules ta joltik ti jaʼ noʼox sbainojik xchanubtasel jteklum li paleetik xchiʼuk jlom jlevietike (2 Cró. 35:3; Mal. 2:7).

5. ¿Kʼusi ti toj tsots skʼoplal chjel ti kak laj yalbe skʼoplal Jesuse?

⁵ ¿Mi jaʼ van skʼoplal steklumal Israel kʼalal laj yalbe skʼoplal j-abtel li Jesuse? Maʼuk, yuʼun xi laj yalbe judioetik li Jesuse: «Ta xlocʼ batel ta atojolic li ventainel yuʼun Diose. Jaʼ te ta xbat ta stojolic li bochʼotic lec tstucʼulanique» (Mat. 21:43). Kʼuchaʼal chkiltike, oy kʼusi poʼot xa xjel: ta stʼuj yan jteklum li Jeovae. Akʼo mi jech, ti kʼuyelan chanubtasvan ta voʼne li «jtunel» yuʼun Diose, jaʼ me jech chchanubtasvan ta mantal ek li j-abtel laj yalbe skʼoplal Jesús ta lokʼolkʼope.

Lik vinajuk skʼoplal li j-abtel ti tukʼ yoʼontone

6. ¿Kʼusi jteklumal lik skʼoplal li ta Pentecostés ta sjabilal 33, xchiʼuk buchʼutik te skʼoplalik taje?

⁶ Li achʼ jteklume, li «Israel [...] sventa Diose», jaʼik j-israeletik ta sventa Jeova (Gál. 6:16; Rom. 2:28, 29; 9:6). Jaʼo kʼot ta jteklum ti kʼalal laj yichʼ akʼbel chʼul espiritu li yajtsʼaklom Cristo ta Pentecostés ta sjabilal 33. Vaʼun ti buchʼutik chichʼ tʼujel ta chʼul espiritue jaʼ te ch-och skʼoplal li ta jteklum taje, ti jaʼ kʼot li ta j-abtel ti vaʼanat yuʼun li Yajval abtelale, li Jesucristoe. Skotol li buchʼutik te skʼoplalik li ta jteklum taje laj yichʼ akʼbel yabtelik, jaʼ ti chcholik li lekil aʼyeje xchiʼuk ti tspasik ta yajtsʼaklom Cristo li krixchanoetike (Mat. 28:19, 20). Veno, pe ¿mi skotolik van ch-abtejik ta xchapanel li veʼlil ta mantale? Jkʼeltik avil kʼuxi tstakʼ Vivlia taje.

7. 1) ¿Kʼusi ti mas tsots skʼoplal yabtelik laj yichʼik ta slikebal li jtakboletike? 2) ¿Kʼusi yan abtelal laj yichʼik akʼbel ta tsʼakal?

⁷ La stʼuj lajchaʼvoʼ jtakboletik li Jesuse, vaʼun la stak batel ta xcholel li lekil aʼyeje. Taje jaʼ li yabtel akʼbatik ti mas tsots skʼoplale (kʼelo Marcos 3:13-15). Ti vaʼ yelan akʼbat yabtelike xkoʼolaj smelolal xchiʼuk li jpʼel griego kʼop apóstolos, ti te likem tal ta jpʼel kʼop ti jaʼ  smelolal «takel». Pe kʼalal poʼot xaʼox xlik stsobobbail li yajtsʼaklom Cristoe, lik yichʼ yabtelik ta jkʼelvanej li jtakboletike (Hech. 1:20-26).

8, 9. 1) ¿Kʼusi abtelal mas laj yakʼ ta yoʼontonik spasel li lajchaʼvoʼ jtakboletik ti lik ta Pentecostese? 2) ¿Buchʼutik yan laj yichʼik akʼbel tsatsal abtelaletik, ti laj yal li Jtsop Jbeiltasvanej ti melel taje?

⁸ ¿Kʼusi abtelal mas laj yakʼ ta yoʼontonik spasel li lajchaʼvoʼ jtakboletike? Sventa jnabetik stakʼobil taje, jkʼeltik kʼusi kʼot ta pasel kʼalal mu toʼox jaluk yechʼel li Pentecostese. Li Vivliae chal kaʼitik ti lik kʼop ti kʼuyelan chichʼ pukbel sveʼel li meʼon antsetike. Kʼalal jech taje, li jtakboletike la stsobik li yajtsʼaklomtak Cristoe xchiʼuk xi laj yalbeike: «Li vuʼuncutique mu lecuc me jaʼ ta jcomtsancutic xcholel scʼop Dios ta sventa ti vuʼuncutic ta jventaincutic veʼlile» (kʼelo Hechos 6:1-6). Vaʼun la svaʼanik ep ermanoetik ti lek chʼiemik ta mantal sventa xakʼbeik «sventainic li [abtel] liʼi». Vaʼun, jaʼ jech ta x-abtejik-o ta «spuquel li scʼop Diose». Toj lek bat ta nopel yuʼunik, jaʼ yuʼun akʼbatik sbendision li Jeovae, «jech ipuc o li scʼop Diose, iʼepajic ta jyalel li jchʼunolajeletic te ta Jerusalene» (Hech. 6:7). Kʼuchaʼal chkiltike, jaʼ mas oy ta sba jtakboletik ta yakʼbel sveʼel ta mantal li tsobobbaile (Hech. 2:42).

⁹ Ta mas tsʼakale laj yichʼ akʼbel sbainik tsatsal abtelaletik ek jlom yajtsʼaklomtak Cristo. Jkʼelbetik avil skʼoplal li Pablo xchiʼuk Bernabee. Ta skoltaobba chʼul espiritu laj yichʼik takel batel ta misioneroal ta tsobobbail yuʼun Antioquía li chaʼvoʼ ermanoetik taje. Akʼo mi muʼyuk te tsakal skʼoplalik li ta lajchaʼvoʼ jtakboletike, laj yichʼik biiltasel ta jtakboletik (Hech. 13:1-3; 14:14; Gál. 1:19, NM). Li Jtsop Jbeiltasvanej ti te oy ta Jerusalene laj yal ti jech yichʼojik biiltasel li jtakboletik taje (Gál. 2:7-10). Kʼalal mu toʼox jaluk yechʼele, li Pabloe la stsʼiba li sbaʼyel karta ti akʼbat snaʼ yuʼun Diose, vaʼun jaʼ jech la skolta sba ta yakʼel li veʼlil ta mantale.

10. ¿Mi skotolik van la sbainik ta yakʼbel sveʼel ta mantal tsobobbail li yajtsʼaklomtak Cristo ti yichʼojik tʼujel ta baʼyel sigloe? Alo kʼu yuʼun ti jech cha takʼe.

¹⁰ Pe ¿mi skotolik van tskʼelik chol mantal xchiʼuk chakʼik veʼlil ta mantal li yajtsʼaklomtak Cristo ti yichʼojik tʼujele? Moʼoj. Xi la stsʼiba li jtakbol Pabloe: «¿Me scotol jaʼ yajtacbolaltac Jesús? ¿Me scotol jʼalcʼopetic? ¿Me scotol jchanubtasvanejetic? ¿Me scotol tspasbeic sqʼuelubil stsatsal Dios?» (1 Cor. 12:29). Akʼo mi skotol chcholik mantal li yajtsʼaklomtak Cristo ti yichʼojik tʼujel ta chʼul espiritue, kʼajomal noʼox laj yichʼ tunesel vaxakvoʼ sventa tstsʼibaik li 27 livroetik ta Tsʼibetik ta Griego Kʼop ti chalbe skʼoplal Cristoe.

Li j-abtel avi ti tukʼ yoʼontone

11. ¿Kʼusitik oy ta sba skʼelel li j-abtele?

¹¹ Li kʼusi laj yal Jesús ta Mateo 24:45 jamal chal kaʼitik ti oy to buchʼutik ch-abtej ta j-abtel ti tukʼ yoʼonton xchiʼuk ti lek pʼij li ta slajebal kʼakʼale. Li ta Apocalipsis 12:17 xi tsbiiltas li jtsop krixchanoetik taje: «Li yantic» snitilulal «antse». Taje akʼbil sbainik skʼelel li kʼusitik oy yuʼun Cristo ta Balumile. Li kʼusitik oy yuʼun li Yajval abtelal ti skʼan skʼel li jchabinae, jaʼ li buchʼutik chventainatik ta balumil yuʼun li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk li kʼusitik chichʼ tunesel sventa xichʼ cholel li lekil aʼyeje.

12, 13. ¿Kʼuxi snaʼ mi takbil ta ikʼel sventa chbat ta vinajel li jun yajtsʼaklom Cristoe?

¹² ¿Kʼuxi snaʼ jun yajtsʼaklom Cristo mi chbat ta vinajel xchiʼuk mi te skʼoplal li ta j-israeletik ta sventa Dios ti liʼ to oyik ta Balumile? Jkʼeltik avil kʼusi laj yalbe Pablo li yajtsʼaklomtak Cristo ti spatoj yoʼonton chbatik ta vinajel kʼuchaʼal stuke: «Scotol li bochʼotic jaʼ chtojobtasatic yuʼun li Espíritu yuʼun Diose, jaʼ xnichʼnab Dios. Yuʼun ti laj avichʼic Chʼul Espiritue maʼuc sventa chticʼvan ta mozoil yuʼun acʼo oyuc xiʼel chavaʼyic yan velta jech chac cʼu chaʼal ta voʼonee. Laj avichʼic Espíritu sventa chacʼ cʼotanic ta Xnichʼon Dios, jaʼ yuʼun jaʼ ta sventa ti “Tati” xcutic xa li Diose. Jech noxtoc li Chʼul Espiritue jaʼ chacʼ jnaʼtic ta coʼntontic ti ta melel xnichʼnabutic xa Diose. Me xnichʼnabutic xa Diose, jech oy xa ta jventatic chquichʼbetic ec li cʼusi oy yuʼune. Jech chac cʼu chaʼal laj yichʼ baʼyuc li Cristoe, jaʼ jech ta xquichʼtic ec, yuʼun coʼol ta jtsʼictic vocol jech chac cʼu chaʼal la stsʼic li Cristoe, jech coʼol  jlequil cutsil chijcʼot jchiʼuctic noxtoc» (Rom. 8:14-17).

¹³ Jech un chaʼa, li j-israeletik ta sventa Diose yichʼojik tʼujel ta chʼul espiritu xchiʼuk «icʼbil[ik]» ta vinajel (Heb. 3:1). Takbilik ta ikʼel yuʼun stuk Jeova. Jech li stukik eke, ta anil chchʼamik ti chichʼik tʼujel ta chʼul espiritu sventa xkʼotik ta xnichʼnabtak li Diose, muʼyuk bu xchibet yoʼontonik mi jaʼuk bu chiʼik (kʼelo 1 Juan 2:20, 21). Jaʼ yuʼun maʼuk tstʼuj stukik li kʼusi tskʼanike; jaʼ ch-akʼbat seyoalik yuʼun Jeova ta xchʼul espiritu (2 Cor. 1:21, 22; 1 Ped. 1:3, 4).

Ti kʼuyelan ta smelol chichʼ tsakel ta mukʼe

14. ¿Kʼu yelan chilik ti takbilik ta ikʼel li buchʼutik tʼujbilike?

¹⁴ ¿Kʼusi van skʼan snop ta sventa stukik li buchʼutik takbilik ta ikʼel ta vinajele? Snaʼojik lek ti akʼo mi toj labal sba li takel ta ikʼel staojike, jaʼ noʼox jech stsakojik ta mukʼ kʼuchaʼal taje, jun takel ta ikʼel. Snaʼojik ti skʼan tukʼ xakʼ sbaik kʼalal to mi chamik sventa x-akʼbatik li matanale. Jech bikʼit chakʼ sbaik ta yalel ek kʼuchaʼal laj yal Pablo liʼe: «Quermanotac, li vuʼune mu xuʼ chcal ti jtaoj xa scotole. Pero oy jun li cʼusi ta jpase: Jaʼ ta jchʼay ta coʼnton li cʼusi icom xa ta jpate, jaʼ xa noʼox chcacʼ persa snutsel batel li cʼusi muʼyuc to jtaoje. Ta jcʼan chicʼot cʼalal ta slajeb yoʼ bu oy li jmoton ti scʼoplal chquichʼ ta sventa ti laj xa yicʼun Dios ta sventa li Cristo Jesuse» (Fili. 3:13, 14). Li buchʼutik tʼujbil ti liʼ to oyik ta Balumile skʼan me xakʼbeik yipal ti akʼo «[s]pasic batel li cʼusi scʼoplal tscʼan [ts]pasic ta sventa ti icʼbil[ik] xae. Biqʼuit [akʼo xakʼ sbaik]» xchiʼuk «tsotsuc me scʼoplal [xaʼiik ta xiʼtael] li Diose» (Efe. 4:1, 2; Fili. 2:12; 1 Tes. 2:12).

15. ¿Kʼusi van chkaltik kʼalal tsveʼ pan xchiʼuk chuchʼ yaʼlel tsʼusub ta sNaʼobil slajel Cristo li jun ermanoe, xchiʼuk kʼusi skʼan snop ta stojolalik li buchʼutik tʼujbilike?

¹⁵ ¿Kʼusi van chkaltik kʼalal chal ti tʼujbil chbat ta vinajel jun ermano xchiʼuk ti chlik sveʼ li pan xchiʼuk ti chuchʼ li yaʼlel tsʼusub ta sNaʼobil slajel Cristoe? Mu me buchʼu xuʼ xal ti lek o ti chopole, yuʼun jaʼ yuʼun stuk ta stojolal Jeova (Rom. 14:12). Jech xtok, li buchʼutik tʼujbilik ta melele, muʼyuk bu yolbaj xa tskʼanik ichʼel ta mukʼ. Muʼyuk bu tsnopik ti mas xa xaʼibeik smelolal li mantale, ti jaʼ mu sta kʼuchaʼal jlom ti lek chanemik ti te skʼoplalik li ta «epal cristianoeti[ke]» (Apo. 7:9). Muʼyuk bu tsnopik xtok ti jaʼ xa mas ep yichʼojik chʼul espiritue, ti jaʼ jutuk li xchiʼiltakik ta yan chijetike  (Juan 10:16). Muʼyuk tskʼanik ti akʼo lek xa x-ichʼatik ta mukʼ ta skoj ti tslajesik li pan xchiʼuk li yaʼlel tsʼusube xchiʼuk muʼyuk tsnopik ti jaʼ xa mas mukʼ yabtelik ta tsobobbail ti jaʼ mu sta li yan moletike.

16-18. 1) ¿Mi skotol van chtunik ta yakʼel ta aʼyel achʼ mantaletik li buchʼutik yichʼoj tʼujele? Alo kʼuxi xuʼ jkoʼoltastik. 2) ¿Kʼu yuʼun mu persauk tsjakʼbeik skotol li buchʼutik tsveʼik pan xchiʼuk chuchʼik yaʼlel tsʼusub kʼalal oy kʼusi tsnop li Jtsop Jbeiltasvaneje?

¹⁶ ¿Mi oy van kʼuxi tsta sbaik ta kʼoponel skotol li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel ti liʼ to oyik ta Balumil sventa chchap sloʼilik xchiʼuk sventa tslokʼesik li achʼ mantaletike? Muʼyuk. Li jtsop krixchanoetik ti jaʼ kʼotemik li ta j-abtele, akʼo mi oy ta sbaik ta smakʼlinel ta mantal li xchiʼiltakik ta abtele, jaʼ xkaltik, li tʼujbil yajtsʼaklomtak Cristoe, mu parejouk li kʼusi tspasike xchiʼuk li kʼusi sbainojike (kʼelo 1 Corintios 12:14-18). Kʼuchaʼal laj xa kiltike, li ta baʼyel sigloe skotolik la spasik li tsatsal abtel ta chol mantale, akʼo mi jech, jlom noʼox ti buchʼutik la sbainik ta stsʼibael li livroetik ta Vivliae xchiʼuk ta skʼelel li tsobobbaile.

¹⁷ Xi xkalbetik skʼoplal avaʼie: li Vivliae chal bakʼintik ti oy kʼusi skʼan xchapanbe skʼoplal li «tsobajel yuʼun jchʼunolajeleti[ke]» (Mat. 18:17). Pe ti kʼusi une, jaʼ noʼox chchapanvanik li jkʼopojeletik yuʼun tsobobbaile, li moletike. Li moletike muʼyuk bu tsjakʼbeik ta jujuntal jchol mantaletik kʼusi chalik ta sventa jtosuk kʼusi ti yakal tsnopike. Moʼoj, yuʼun ti kʼusie tspas li yabtel ti akʼbil sbainike xchiʼuk chtunik kʼuchaʼal jkʼopojeletik yuʼun li tsobobbaile.

¹⁸ Jaʼ jech ek, uni jayvoʼ noʼox viniketik ti tʼujbilik ta chʼul espiritu ti chtunik ta jkʼopojel yuʼunik li buchʼutik te skʼoplalik ta j-abtele. Taje jaʼik li Jtsop Jbeiltasvanej yuʼun yajRextikotak Jeovae. Jaʼ tskʼelik li abtelal ta xcholbel skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk tskʼelik li abtelal ta sventa li veʼlil ta mantale. Jech kʼuchaʼal la spas li Jtsop Jbeiltasvanej ta baʼyel sigloe, li Jtsop Jbeiltasvanej avie muʼyuk bu tsjakʼbeik ek kʼusi chalik ta jujuntal li buchʼutik te skʼoplalik ta j-abtel kʼalal oy kʼusi tsnopike (kʼelo Hechos 16:4, 5). Pe ti kʼusi une, skotol li yajrextikotak Jeova ti tʼujbilike tspasik li abtelal ti toj tsots skʼoplale, jaʼ li kʼajoj ti chichʼ pasel avie. Li «jʼabtel ti jun [«tukʼ», NM] yoʼnton [...], ti lec bije», jaʼ me jtsop krixchanoetik xchiʼuk ti jeltos yichʼoj yabtelike (1 Cor. 12:19-26).

19, 20. ¿Kʼuxi oy noʼox smelol snopbenal yuʼunik li epal krixchanoetik ta stojolal li «jʼabtel ti jun [«tukʼ», NM] yoʼnton [...], ti lec bije» xchiʼuk li Jtsop Jbeiltasvanej yuʼune?

¹⁹ ¿Kʼu van yelan chaʼiik li epal krixchanoetik ti smalaoj chkuxiik sbatel osil ta Balumil li kʼusi la jchantik liʼe? Li yajtsʼaklomtak Cristo taje, ti jaʼik jlom li kʼusitik yuʼun li Ajvalile, ta sjunul yoʼontonik tspasik li kʼusi chal li Jtsop Jbeiltasvaneje, ti kʼotem ta jkʼopojel yuʼun li «jʼabtel ti jun [«tukʼ», NM] yoʼnton [...], ti lec bije». Tstojik ta vokol li veʼlil ta mantal ti tsmeltsaj ta skoltaobba li Jtsop Jbeiltasvaneje. Akʼo mi yichʼojik ta mukʼ li buchʼutik te skʼoplalik li ta j-abtele, mu me bu tsmukʼibtasbeik skʼoplal li buchʼu chal ti te skʼoplalike. Ta melel, mi junuk me yajtsʼaklom Cristo ti yichʼoj tʼujel ta chʼul espiritue mu me bu tskʼan ichʼel ta mukʼ jech (Hech. 10:25, 26; 14:14, 15).

²⁰ Mi te jkʼoplaltik ta «xchiʼiltac ta abtel» li j-abtele, o mi tʼujbilutik ta chʼul espiritu, o mi jaʼ te jkʼoplaltik li ta epal krixchanoetike, skʼan me jchʼunbetik smantal ta sjunul koʼontontik li jchabina ti tukʼ yoʼonton xchiʼuk li Jtsop Jbeiltasvanej yuʼune. Vikʼiluk-o me jsatik xchiʼuk tukʼuk-o me xkakʼ jbatik kʼalal to ta slajebal (Mat. 24:13, 42).

¿Mi xa nabe li stakʼobile?

• ¿Buchʼu ti «jʼabtel ti jun [«tukʼ», NM] yoʼnton [...], ti lec bije», xchiʼuk buchʼutik li «xchiʼiltac ta abtel[e]»?

• ¿Kʼuxi snaʼ mi takbil ta ikʼel sventa chbat ta vinajel li jun yajtsʼaklom Cristoe?

• ¿Buchʼu oy ta sba ta xchapanel li veʼlil ta mantale?

• ¿Kʼusi van skʼan snop ta sventa stukik li buchʼutik tʼujbilike?

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Lokʼol ta pajina 23]

Jech kʼuchaʼal ta baʼyel sigloe, li Jtsop Jbeiltasvanej avie jaʼ kʼotem ta jkʼopojel yuʼun li j-abtel ti tukʼ yoʼonton xchiʼuk ti lek pʼije